Kütük Yönetimi

KÜTÜK YÖNETİMİ
Ana bellek dışında saklanan veri kümeleri, kütük
olarak adlandırılır.
İkincil bellekler, daha geniş anlamıyla giriş/çıkış
birimleri üzerinde tutulan verilerin yönetimine
Kütük Yönetimi denir.
Kütük yönetiminin en önemli işlevi kullanıcılara
kütüklerini yalın bir mantıksal yapı çerçevesinde
düşünme ve kullanma olanağı sunmaktır.
Kullanıcılar, kütüklerini, doğrusal bir belge yada
bayt dizisi olarak düşünürler.
KÜTÜK YÖNETİMİ
KÜTÜK YÖNETİMİ
İkincil bellekler üzerinde, kaynak kullanım
verimliliği yönünden, fiziksel olarak, değişik
silindir, sektör hatta sürücü ve sistemler
üzerine serpiştirilmiş biçimde yer alırlar.
Disk öbeklerinin, kütüğün bulunduğu sürücü
başına göreli, silindir-kafa-sektör üçlüsünden
oluşan mutlak bir adresi bulunur.
Diskin üzerinde iz (track) olarak adlandırılan
daireler bulunur.
Her İz üzerinde de sektörler belirlenir
(Sektörlerin her biri 512 byte'dır).
KÜTÜK YÖNETİMİ
Sabit diskin ilk sektörü
MBR (Master Boot Record)
olarak adlandırılır.
Diski sector ve track lere
ayırma işlemi işletim
sisteminin format işlevi ile
gerçekleşir.
Partition (Bölüm) : Sabit
diskin mantıksal olarak
bölümlere ayrılmasıdır.
Örneğin Dos’da Fdisk
KÜTÜK YÖNETİMİ
Kullanıcılar kütükler üzerinde, yalın
mantıksal modellere göre işlem
yapabilmelidir. Bu sistemin karmaşık
fiziksel ayrıntılarını kullanıcılardan gizleme
olanağını verir.
Kütüklerle ilgili işlemlerin bu ayrıntılardan
soyutlanması, işletim sistemlerinin temel
amacından biri olan kolay kullanım ilkesinin
gereğidir.
KÜTÜK YÖNETİMİ
Bilindiği gibi işletim sistemlerinin temel
amaçlarından bir diğeri sistem kaynaklarının
verimli kullanımının sağlanmasıdır.
Bu amaçla, ikincil belleklerin düzenlenmesi,
buralardan kütüklere yer sağlanması, boş
alanların izlenmesi, kütüklerin ikincil bellekler
üzerinde yerleşimlerinin, erişimin en hızlı olacağı
biçimde düzenlenmesi gibi işlevler de kütük
yönetimi kapsamında yerine getirilir.
KÜTÜK YÖNETİMİ
Sistemde saklanan kütüklerin güvenliğinin gözetilmesi de
zorunludur. Bu bağlamda, kütüklere erişim ve paylaşım
haklarının belirlenmesi ve bunların denetlenmesi gereklidir.
Kütüklerin bozulmalara karşı korunmasını da gerektirir.
Sistemin hatalı çalışması sonucu kütüklerde istenmeyen
bozulmalar oluşabilir. Hatta kimi durumlarda kütükler
tümüyle yitirilebilir.
Kullanıcılar sistemde sakladıkları kütüklerinin korunacağına
ve içerdikleri bilgilerin bütünlüğünün bozulmayacağına
inanmak ve güvenmek isterler.
Bu bağlamda, kütük yönetim sistemleri, yedekleme,
kurtarma gibi, bozulmalara karşı önlemlerle ilgili temel
altyapı araçlarını içerirler.
KÜTÜK YÖNETİMİ
KÜTÜK YÖNETİM sisteminin temel işlevleri,
özetle üç madde altında toplanabilir.
Mantıksal kütük yapılarından fiziksel
yapılara geçişin sağlanması,
İkincil belleklerin verimli kullanımlarının
sağlanması,
Kütüklerin paylaşılması, korunması ve
kurtarılmasıyla ilgili araçların sağlanması
Örnek Soyutlama Düzeyi
Dosya Yönetimi
Dosya ve Klasör sistemi
Fiziksel olarak diskin farklı yerlerine kayıt
edilebilen dosyalar kullanıcılar için belirli bir
adrestedir.
Kullanıcıların dosyalara erişebilmesi için
hiyerarşik bir klasörleme sistemi kullanılır.
Klasör (directory) mantıksal olarak bir veya daha
fazla dosyanın altında bulunmasını böylece dosya
adreslerinin oluşmasını sağlayan bir kavramdır.
Path name (Yol tanımı) :Bir dosyanın bulunduğu
yeri kullanıcıya gösteren adrestir.
C:\Dosyalarım\odev.txt gibi
Örnek Klavuz Kütük Yapıları
MS-Dos Klavuz Kütük Yapısı
Unix Klavuz Kütük Yapısı
Dosya Yönetimi
Dosya ve Klasör sistemi
Kök Klasör (Root Directory) : Hiyerarşik
düzendeki klasör sisteminde en üstteki
klasöre denir. (Tree – Ağaç Yapısı)
Kök Klasör (Root)
C:\, D:\, gibi
dosya
sistem
ad
ders
ae
muzik
ab
ac
progs
system
aa
user
af
bb
dd
Kütüklere Diskte Yer Atama
Yöntemleri
Kütük yönetimi sistemdeki disk alanlarının verimli kullanımını
sağlamalıdır.
Kütüklere, uygun disk alanları atanmalıdır.
Kütüklere yer atayabilmesi için boş disk alanlarını izlemesi de
gerekir.
Kütüklere diskte yer atanırken en çok gözetilen kıstas erişim
hızıdır.
Kütük yönetim sistemi, erişim hızı ile kullanım verimliliği gibi
birbiriyle çelişen iki kıstası uzlaştırmak zorundadır.
Bu atama yöntemleri;
Bitişken ve Bitişken olmayan
atama yöntemleri olarak ikiye ayrılır. kendi içlerinde de
Zincirli ve Dizinli olarak ikiye ayrılırlar
Bitişken Yer Atama Yöntemi
Bu yöntemde bir kütüğün gereksediği tüm alan, fiziksel adresleri
ardı ardına gelen bitişken disk öbekleriyle karşılanır.
Kütük yaratılırken gereksenen toplam alan boyu belirlenerek
atama yapılır.
Ancak bir kütüğün gereksediği tüm disk alanının, kütüğün
yaratıldığı anda saptanabilmesi her zaman olanaklı değildir.
parçalanma
Zincirli Yer Atama Yöntemi
Bir kütüğün sahip olduğu öbek yada öbek kümeleri birbirlerine
zincirleme olarak bağlıdır.
Kütüklere atanan öbeklerin bitişken olma zorunluluğu yoktur.
Her öbeğin sonunda küçük bir kesim bağ alanı olarak öngörülür.
Her öbeğin bağ alanı bir sonraki öbeğin adresini tutar.
Öbek zincirinin ilk öbek göstergesi kütüğün kılavuz kütük satırı
içinde tutulur.
Dizinli Yer Atama Yöntemi
Kütüklere ilişkin öbek adresleri, dizin öbeği olarak anılan bir öbek
içinde toplanır.
Kütüğün kılavuz kütük satırı, dizin öbeğinin adresini tutar.
Kütüklere erişimde önce dizin öbeği okunur. İlgili öbeğin adresi
buradan elde edilerek, ikinci aşamada öbeğin kendisine erişilir.
Dizin öbeği ana bellekte saklanarak diske, sistemli olarak çift
erişim engellenmiş olur.
Dosya Yönetimi
Dosya Özellikleri
İsim (Name): Dosyaların kullanıcılar tarafından verilen isimleri
vardır. İsmin uzunluğu, büyük küçük harf farkı sistemlere göre
değişebilir
Tür (Type): Dosyanın ne türde veri içerdiğini belirten bilgidir.
Konum (Location): Dosyanın hangi cihazda nerde olduğunu
gösterir.
Boyut (Size): Dosyanın boyutu
Koruma (Protection): Dosyaya kimlerin erişme, okuma, yazma
izinleri olduğu bilgisi
Zaman,Tarih, Oluşturan (Time,Date,User İdentification):
Dosyanın oluşturulma, son değiştirilme ve son kullanım tarih
bilgileri ile dosyayı oluşturan kullanıcı bilgisi.
Dosya Yönetimi
Dosya Tipleri
Dosyalar oluşturuldukları programlara ve içerdikleri
verilere göre farklı tiplerde olabilir.
Dosyanın tipi genellikle 3 harften oluşan dosya uzantısı ile
anlaşılır.
Dosya Tipi
Uzantısı
İşlevi
Çalıştırılabilir
exe, com, bin
Çalışmaya hazır programlar
Nesne
obj, o
Derlenmiş, makine dilinde
Kaynak Kodu
c, p, pas, f77, asm, a Farklı dillerdeki kaynak kodu
Toplu İşlem
bat, sh
Komutlardan oluşmuş
Kelime işlemci
txt, doc, wp,rtf, wp
Metin dosyası, doküman
Görüntü
gif, jpg, bmp
Sıkıştırılmış
arc, tar, zip, rar
Sıkıştırılmış dosya
Dosya Yönetimi
Dosya İşlemleri
Oluşturmak (Create)
Silmek (Delete)
Açmak (Open) : Dosya kullanılmadan önce açılmalıdır.
Kapatmak (Close) : Kullanımı biten dosya kapatılır.
Okumak (Read) : Verilerin dosyadan okunması.
Yazmak (Write) : Verilerin dosyaya yazılması.
Eklemek (Append) : Verilerin dosya sonuna ilave edilmesi
Araştırmak (Seek) : Dosyada veri araştırmak
Özellikleri göstermek (Get Attributes)
Özellikleri belirleme : Kullanıcının özellikleri değiştirmesi.
Yeniden adlandırmak (rename): Dosya isminin değiştirilmesi
Kopyalamak (Copy),
Taşımak(Move,Cut),