Astım ve Spor Egzersize Bağlı Astım Nedir? Astımlı çocuk egzersiz

Astım ve Spor
Image: y%C3%BCzme(1).jpg
Yaz aylarında bütün çocuklar spor yapmak ister. 'Aman koşma oğlum!', 'Astımın var terleme, yorulma
kızım.' cümleleri ise astımlı çocukların yaz aylarının sıkıcı geçmesine neden olur. Oyunlara katılamayan
çocuklar, sürekli astım krizi korkusuyla yaşayan ebeveynler... Peki astımı olan çocuklar egzersiz, spor
yapabilir mi? Bunların cevabını yazımızda öğrenebilirsiniz.
Egzersize Bağlı Astım Nedir?
Egzersize bağlı astım (EBA) egzersize başladıktan genellikle 2-10 dakika içinde gelişen, 10-15 dakika içinde
maksimuma ulaşan ve 30-60 dakika içinde kendiliğinden düzelebilen öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma ve
hırıltı gibi semptomlarla kendini gösteren klinik bir durumdur.
Egzersiz Astımı Belirtileri Nelerdir?
Egzersiz astımlı çocukların çoğunda egzersiz, astım belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olan tetikleyicidir.
Astımın tek belirtisi egzersizle ortaya çıkan nefes sıkışması veya öksürük olabilmektedir ve buna da egzersize
bağlı astım denilmektedir. Egzersiz yapılmasıyla akciğerdeki havayollarında sıvı kaybı veya ısı değişimi sonucu
akciğerlerde sıkışmaya neden olmaktadır.
Egzersize bağlı astımı düşündüren belirtiler:
- Egzersiz sonrası ortaya çıkan nefes sıkışması ve öksürük başlaması,
- Belirtilerin b2 agonistlerin inhalasyonu ile hızla düzelmesi
- Egzersiz öncesi b2 agonist verilmesiyle belirtilerin önlenebilmesi gibi durumlardır. Egzersizden ne kadar süre sonra belirtileri görülür?
Egzersize bağlı nefes sıkışması veya öksürük, tipik olarak egzersiz bittikten 5-10 dakika sonra başlar (Nadiren
egzersiz sırasında başlar).
Refrakter dönem nedir?
Eğer kişi, yakınmaları geçtikten sonra egzersize devam etmek isterse, ikince kez yapılan egzersizde daha az
yoğun yakınmalar ortaya çıkmaktadır. Bu dönem farklı araştırıcılara göre 40 dakika ile 3 saat arasında
değişmektedir. Bunun nedeni egzersiz sırasında vücudumuzda oluşan bazı maddelerin akciğerlerde koruyucu etki
yapmasıdır. Egzersize bağlı astımın teşhisi nasıl konur?
Egzersiz sonrası astım belirtileri varsa egzersiz testi ile teşhis konulabilmektedir.
Egzersiz yapılan ortamın havasının ısısı önemli midir?
Her türlü iklim koşulunda ortaya çıkabilmekle birlikte kuru veya soğuk havada egzersiz yapılması daha çok
tetikleme yapmaktadır. Sıcak ve nemli iklimlerde yapılan egzersiz daha az nefes sıkışması yapmaktadır.
Astımlı çocuk egzersiz yapmalı mı?
Düzenli yapılan egzersiz sağlıklı gelişime neden olacağı için egzersizden tamamen vazgeçilmesi doğru değildir.
Astımlı çocuk uygun tedavi sonrasında günlük yaşamını diğer çocuklardan farksız bir şekilde sürdürebilmektedir.
Ayrıca yeterince fiziksel aktivite yapılmaması da astım gelişmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak, astım
kontrol altında tutulduğu takdirde çocuğun spor yapması tavsiye edilmektedir. Egzersiz yaparken nefes sıkışması oluyorsa hangi ilaçlar kullanılabilir?
İnhale kısa etkili ß2 agonistler (Ventolin, bricanyl gibi) ilk tercih edilecek ilaçlardır. Etkisi hızlı başlar. 5
dakika içinde başlar ve 2 saate kadar sürer. Egzersizden yaklaşık 30 dakika önce 2-4 paff verildiğinde, hastaların
%90’ında astım semptomlarını önler. Egzersiz sonrası ortaya çıkan semptomları engellemek için de
kullanılabilmektedir. Gün içinde sık kullanım gereken hastalarda uyum sorununu kaldırmak için tek doz uzun
etkili B2 agonistler (salmetorol ve formeterol) kullanılabilmektedir. Uzun süreli tedavide hangi tedaviler kullanılmalıdır?
İnhale kortikosteroidler (fliksotide, pulmicort gibi) kronik astımı olan hastalar için esas tedavidir. Bu ilaçlar, hava
yolunun egzersiz dahil çeşitli uyaranlara yanıtlılığını azaltmaktadır. Tek doz montelukast alımı (Zespira, notta,
singulair gibi), egzersizle indüklenen bronkospazma karşı önemli düzeyde koruma sağlamaktadır.
Profosyonel astımlı sporcular ilaç kullanırken nelere dikkat etmelidir?
Profosyonel sporcularda dikkat edilmesi gereken bir konu da tedavide kullanılan ilaçların bazılarının spor
organizasyonunca yasaklanmasıdır. Kısa etkili salbutomol, tebutalinin inhaler formları serbestken, ağızdan
kullanılan formları ve uzun etkili olan B2 agonistlerin kullanılması yasaktır. İnhale steroidler dışında tüm
kortikosteroidlerin kullanılması yasaktır. Tek başına antihistaminikler kullanılabilir. Kullanılabilen ilaçlar da
takım doktoru veya göğüs hastalıkları doktoru tarafından astımı belgelenen sporculara izin verilmektedir. Her
yıl kullanılmasına izin verilmeyen ilaçlar listesi değişebileceği için güncel listelere başvurulmalıdır. Sportif Performans Engellenmemelidir!
Eğer semptomlar farmakolojik olmayan yöntemlerle ve uygun profilaktik ilaçlarla iyi kontrol edilebiliyorsa,
egzersizle indüklenen bronkospazm egzersiz performansını sınırlamaz.
1984 Los Angeles Yaz Olimpiyat oyunlarına katılan 597 Amerikalı sporcudan 67’sinde egzersizle indüklenen
bronkospazm saptandığı ve bu 67 sporcunun 41’inin (15’i altın ve 21’i gümüş) madalya kazandığı
unutulmamalıdır.
Hangi sporları tavsiye ediyorsunuz?
Özellikle önerilen spor dalı yüzmedir. Nemli ortamda yapılan egzersiz bronş spazmını provoke etmez. Yüzme
sırasında su altında nefes verme ve su üstünde nefes alma işlemi yapıldığından bir nevi solunum egzersizi
yapılmaktadır.
Astımlılarda dalgıçlık önerilmez. Basketbol, bisiklet, uzun mesafe koşusu, futbol, kayak, buz hokeyi, buz
pateni yüksek riskli sporlar olarak kabul edilir. Tenis, voleybol, güreş, halter, kısa mesafe koşusu ve skuaş ise
düşük riskli sporlardır.
Spor seçiminde astımlı çocuğun astımının şiddeti, kontrol altında olup olmaması, tedavi altında akciğer
kapasitesi ve çocuğun tercihi önemli rol oynamalıdır.
Astımlı çocuk egzersiz yaparken nelere dikkat etmelidir?
- Soğuk ve kuru havada egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır. Kışın hastalara kapalı yerde egzersiz yapmaları
veya soludukları havayı ısıtmak ve nemlendirmek için ağız ve burunlarını bir atkı veya soluma maskesi ile
örtmeleri tavsiye edilmektedir.
- Astımlı sporcular burundan solunum yapmayı alışkanlık haline getirmelidirler. Böylece solunan havanın
ısınması ve alerjen maddelerden süzülmesi sağlanmaktadır. - Ağır egzersizden önce, refrakter dönemi başlatabileceği için uygun ısınma egzersizi önerilir. Uzun süreli
ısınma egzersizleri kısa süreli ısınma egzersizlerine göre daha yararlıdır. 15-30 dakikalık ısınmanın ardından 15
dakika ara verilip sonra egzersizin yapılması en idealidir.
- Egzersizi aniden bırakmak yerine yavaş yavaş bırakmak, egzersizle indüklenen bronkospazmın şiddetini
azaltabilir. Çünkü hava yolunun yeniden ısınmasını yavaşlatır ve sonuçtaki vasküler dilatasyon ve ödemi hafifletir.
- Solunum yolları infeksiyonları sırasında egzersiz programlarına ara verilmelidir veya hafifletilmelidir. Polen
mevsiminde duyarlı kişiler, polenin havadaki yoğunluğuna göre spor programlarını düzenlemelidir. - Yüzücülerin klor ve klor ürünlerine fazla maruz kalmasıyla astım belirtileri tetiklenebileceği için uzun süre
klorlu havuzda yüzülmemesine de dikkat edilmelidir. Gözlerin klordan korunması için yüzücü gözlüğü
kullanılmalıdır.
Egzersizin astıma faydası var mıdır?
Astım tedavisinin en önemli hedeflerinden biri hastanın istediği aktiviteyi yapmasıdır. Ayrıca düzenli egzersiz
astım tedavisinin bir parçasıdır. Düzenli spor yapan çocukların akciğer kapasiteleri gelişmektedir. Sadece çok
ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır. Bu sebeplerden dolayı spor yapmaktan kaçınılmamalıdır. Spor ayrıca sosyal
gelişim için de çok önemlidir.
Ne sıklıkta egzersiz yapılmalıdır?
Egzersizlerin haftada 3-5 kez, 30-60 dk’lık programlar halinde yapılması uygundur. İleri derecede astımlı ve
egzersize aşırı tepki veren hastaların egzersiz öncesi ilaç almaları gerekir. Egzersiz eğitimi ile egzersiz kapasitesi
artırılabilmektedir.
Önemli Bilgi:
Çocuk Alerji uzmanları (yeni adıyla Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı) doğumdan 18 yaşına
kadar görülen astım ve alerjik hastalıklar konusunda özel eğitim alarak Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları
Uzmanı diploması alan ve aynı zamanda da Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olan doktorlardır.
Prof. Dr. Ahmet AKÇAY Çocuk Hastalıkları, Çocuk Alerji Astım, İmmünoloji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları
Uzmanı, İstanbul Alerji, Harbiye Mahallesi, Teşvikiye caddesi, No: 37, Kat: 3, Şişli, İstanbul Randevu ve bilgi
için: 0850 433 93 93 (09-18 aranabilir)