bir örgüt olarak okul - Akdeniz Üniversitesi Akademik Bilgi Sistemi

ÖRGÜTLERDE AMAÇ
VE
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ
DR. İLHAN GÜNBAYI
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM FAKÜLTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ
EĞİTİM YÖNETİMİ VE DENETİMİ A.B.D.
igunbayi@akdeniz.edu.tr
ANTALYA
BİR ÖRGÜT OLARAK OKUL
• Birbirleriyle iletişimde
bulunabilecek bireyler,
• Amacın gerçekleştirilmesine
katkıda bulunma isteği,
• Gerçekleştirilmesi gereken ortak
bir amaç.
Örgütlerde bireysel ve kurumsal olmak
üzere iki boyutlu bir ilişki söz
konusudur.
Gereksinimlerin
Karşılanması (+)
Birey
(İş doyumu)
Örgüt
Çabalar (-)
Şekil :1. Bir Bireyin Örgütü Algılayış Biçimi.
Gereksinimlerin
Karşılanması (-)
Birey
(İş doyumu)
Örgüt
Katkılar (+)
Şekil : 2. Bir Örgütün İş Görenlerini Algılayış Biçimi
Örgüt
Bireysel Amaçlar

Örgütsel amaçlar
Birey
Şekil : 3 . Uygun Düşen Bireysel ve Örgütsel Amaçlar
ÖRGÜT BOYUTLARI
A-AMAÇ
• DOĞAL AMAÇLAR
• 1-Kuruluş Amaçları
• Hizmet ettikleri bireylerin istek ve ihtiyaçlarını
karşılayacak mal ve hizmetleri üreterek topluma
hizmet etmek.
• Çevre ve toplum ile iyi ilişkiler kurmak.
• Devletin Koyduğu Yasa ve Kurallara Uymak ve
Bunları Desteklemek,
2- İşleyiş Amaçları
• Topluma Hizmet Ederken Kâr Sağlamak
• Örgüt Çalışanlarının Sağlığını ve
Refahını Korumak
• Örgütün yeterliliğini ve ortak amaca hizmete
devamını sağlamak.
SİSTEM AMAÇLARI
• A- Büyüme
• Örgütlerin daha büyük toplum kesimlerine
hizmet götürecek şekilde büyümesi.
• B- Kararlılık
• Örgütlerin,
belirlenen
ortak
amaçları
doğrultusunda devamlılığının sağlanması.
• C- Etkileşim
• Örgütlerin çevre veya diğer örgütlerle
etkileşimde bulunarak, onların istemlerine göre
kararlılığını sürdürmesidir.
ÖRGÜT
DOĞAL
SİSTEM
İLKELER
POLİTİKALAR
AMAÇLAR
AMAÇLARI
BİREYLER
Şekil : 4 .Formal Örgütlerin Amaçları
ÖRGÜT TÜRLERİ
• Karşılıklı yarar sağlayan örgütler: Bu örgütler öncelikle
örgütün üyelerine yarar sağlarlar. Sendikalar, klüpler, siyasal
partiler, meslek kuruluşları bu tür örgütlerdir.
• İşletmeler: Öncelikle mal sahiplerine yarar sağlayan
örgütlerdir. Sanayi işletmeleri, bankalar, sigorta şirketleri,
mağazalar bu türdendir.
• Hizmet Örgütleri: Özellikle müşterilerine yarar sağlayan
örgütlerdir. Hastaneler, okullar, sosyal hizmet kuruluşları
hizmet örgütlerine örnektir.
• Kamu yararına çalışan örgütler: Geniş anlamda topluma
yarar sağlayan örgütlerdir. Milli Savunma Bakanlığı, Polis
Teşkilatı, Maliye Bakanlığı ve Araştırma Kuruluşları bu tür
örgütlerdir.
İLETİŞİM VE ÖRGÜT AMAÇLARI
1.
İletişim örgüt üyelerinin örgütün amaçlarını doğru olarak anlayıp
kavramasında ve bu ortak amaçları gerçekleştirme doğrultusunda,
işbirliği içinde ve eşgüdümlü olarak davranmaları için bir araçtır.
2.
Diğer taraftan, iletişim sadece örgüt üyelerinin formal örgütün
amaçlarını ve kendi görevlerini anlamalarını değil, birbirlerini
tanımalarını ve benimsemelerini de sağlar. O halde iletişim insanları
birbirine bağlayan bir bağdır. İletişim bağı ile birbirine bağlanmış
insanların örgüt amaçları doğrultusunda işbirliği içinde davranmaları
esastır.
3.
Formal örgütlerde bir iletişimin ortak amaçların
gerçekleşmesinehizmet edebilmesi için yeterli bir iletişimin iki
yönlü bir süreç olması gerekir.
BİR İLETİŞİM SÜRECİ MODELİ
Dönüt
Gönderici
Fikir
Alıcı
Mesaj
Şifreleme Gönderme Kabul Şifre Anlama Değişme
(Kanal)
Çözme
Gürültü
ÇOK YÖNLÜ İLETİŞİM SÜRECİ
1. Mesaj Gönderici: İletişim, hem gönderici hemde alıcı
tarafından anlaşılabilir şekilde sonradan şifrelenmiş bir
düşünce veya fikre sahip olan göndericiyle başlar.
2. Mesaj İletmede Kanal Kullanımı: Bilgi, göndericiyi
alıcıya bağlayan bir kanal üzerinde iletilir. Mesaj sözlü
veya yazılı olabilir ve insancıl veya mekanik araç
kullanılarak iletilebilir.
3. Mesaj Alıcı: Alıcının şifreyi çözebilmesi açısından
gönderici tarafından gönderilen mesajı almaya hazır olması
gerekir.
4. İletişim Neticesinde Değişme: Bir örgütteki iletişimin
amacı değişmeyi sağlamaktır. Yani mesajı alanın mesajı
gönderenin isteği doğrultusunda davranış değişikliğinde
bulunmasıdır
5. Gürültü: Etkili iletişim sürecini engelleyen göndericide, alıcıda ve
kanalda bulunabilen düzenlerdir.
a) Psikolojik: Verici ve alıcının görüş çerçeveleri, duygu ve heyecanlar,
klişeleşmiş kavramlar,
b) Semantik: Konuşma ve yazı dilindeki karışıklık veya inceliklerin neden
olduğu farklar ve anlaşmazlıklar,
c) Statü: Verici ve alıcının sosyal ve formal statüleri, akademik ve
mesleksel gelişme farkları, kaynak sorunu ve ayırımı,
d) Korunma: Vericinin bazı yüklenmeler altına girmesi durumunda
önceden hazırlayacağı savunma mekanizmaları,
e) Alan: İletişim merkezleri ile birimleri arasındaki uzaklık,
f) Hiyeraşi: Üst ast ilişkilerinde çatışmalar, yetkinin oldukça az veya aşırı
derecede aktarılması, fazla dar yahut geniş kontrol alanı,
g) Uyutma: Karar sürecine katılma olanağı verilmeyen uygulayıcıların,
emirleri savsaklaması veya önemsiz sayması,
h) Sınırlama: Örgüt amaçları ve görevleri gereği, bazı kapsamın
sınırlanması veya gizli tutulması.
6.Dönüt: Bir alıcı, bir mesajın kodlarını çözdükten
sonra ve ona bir anlam verdikten sonra bir kaynak
durumuna dönüşür. Diğer bir deyimle, almış
olduğu mesajı cevaplandırmak üzere gönderici
olarak bir mesaj hazırlayıp bunu bir kanal
vasıtasıyla eski göndericiye iletir. Buna iletişim
mekanizmasında geri besleme veya dönüt denir.
Dönüt, iletişime yön veren bir örgütsel amacın
gerçekleşip gerçekleşmediğine dair göndericiye
bilgi verir.
ŞEKİL 4: İLETİŞİMİN ÜÇ TEMEL ÖĞESİ
GÖNDERİCİ
KANAL
ALICI
ÖRGÜT YAPISI VE İLETİŞİM
• İletişim ağı örgüt yapısını yansıtır.
• Hiyerarşi, rol ve statü gibi oluşumlar arasında
bağlantı kurarak örgüt yapısının devamını
sağlar.
İletişimin başlıca tipleri:
• Zincir
• Çember
• Yıldız Tipi
• Tekerlek
• Şebeke Türü
(a) Zincir. Bu yavaş fakat etkili bir iletişim metodudur. Bilgi
sırayla yukarıdan aşağıya doğru zincirdeki her bir iş görene
aktarılır.
(b) Çember / Dairesel. Bu ağda iletişim herhangi birisi
tarafından başlatılabilir. Bu nedenle yatay iletişimi simgeler.
(c) Yıldız tipi/ Y Modeli. Bu iletişim ağı zincire çok benzer.
Ancak bir üye (2) zincirin dışında kalmaktadır. Biçimsel bir
örgütte bu tip bir iletişim ağı, komuta zincirindeki bir yöneticiyle
etkileşimde bulunan bir uzmanı yansıtmaktadır.
(d) Tekerlek / Merkezi Model. Bu iletişim ağında ortada her bir
astla iletişimde bulunan bir önder vardır. Üst-ast ilişkilerinin
kesin olarak belirtildiği geleneksel örgütlere özgü bir iletişim
biçimidir.
(e) Şebeke Türü/ Serbest Model. Guetzkow ve Simon
tarafından geliştirilen bu tip ağda herkesin birbiriyle iletişim
kurma olanağı vardır
İLETİŞİM TÜRLERİNİN ÜSTÜN VE SAKINCALI YÖNLERİ
İletişim Tipleri
Çember
Zincir
Yıldız
Tekerlek
Tüm
Kanallar
Hız
Yavaş
Az
Hızlı
Çok Hızlı
Çok Hızlı
Doğruluk
Zayıf
İyi
İyi
İyi
Orta
Moral
Çok İyi
Orta
Zayıf
Çok Zayıf
Yüksek
Bir Önderin
Çok İyi
Çok İyi
Belirgin
Çok
Yok
Ortaya Çıkması
(Önder
(Önder
Yok)
Yok)
Belirgin
İLETİŞİM MODELLERİ
MERKEZİ MODEL
• Bu model otorite ve karar alma inisiyatifinin
örgütün en üst yöneticisinde toplanmasını temel
alan, geleneksel (klasik) örgüt yapı ve
felsefesinde sıkça görülen bir modeldir. Grubun
bütün üyelerinin merkezi konumdaki yetkili ile
bilgi alışverişinde bulunmalarına karşın, kendi
aralarında bir iletişim yaşanmamaktadır. Modelin
merkezileşme derecesi yüksek, grup tatmini az,
kişisel tatmin yüksek ve iletişim hız ve doğruluk
derecesi çok yüksektir.
Y MODELİ
• Merkezi modelden sonra merkezileşme
derecesi en yüksek grup iletişim modelini
oluşturur. Daha az sayıdaki iletişim
kanalına sahip olan bu modelde, önderlik
tatmini, merkezileşme derecesi ve hız çok
yüksek, kişisel tatmin ve doğruluk derecesi
yüksek, grup tatmini ile haberleşme kanal
sayısı ise düşüktür.
ZİNCİR MODELİ
• Zincir modelinde iletişim, üyelerin birbirine
yakınlık derecesine göre işlendiğinden, grubun
bazı üyeleri izole durumda kalabilir. Böylelikle
iletişim işlevsel niteliğini yitirerek, bireyler arası
ilişkilerin zayıfladığı ve grup verimliliğinin
tehlikeye düştüğü bir model oluşur. Bu modelde;
merkezileşeme derecesi, haberleşme kanalı
sayısı, önderlik tatmini, grup tatmini, kişisel
tatmin, hız ve doğruluk derecesi yüksek değildir.
DAİRE MODELİ
• Grupta belirgin bir lider yoktur. Bireylerin
herhangi biri iletişimi başlatabilir. Grup
üyelerinin birbirleriyle iletişim olanaklarının
bir hayli fazla olduğu daire modelinde, bir
tek kişinin iletişim kurması çok zordur.
Merkezleşme derecesinin az, haberleşme
kanalının ve grup tatmininin orta, önderlik
tatmini, hız ve doğruluk derecesinin düşük
olduğu bir modeldir.
SERBEST MODEL
• Tüm haberleşeme kanallarının her zaman
ve herkese açık olduğu, herkesin herkese
hiçbir kısıtlama olmadan iletişimde
bulunduğu bu model demokratik bir
modeldir. Merkezileşme ve önderlik tatmin
çok az, haberleşme kanalı sayısı ve kişisel
ve grup tatmini çok yüksektir. Ancak, hız
ve doğruluk derecesi bu modelde
düşüktür.
ÖRGÜTLERDE BİÇİMSEL İLETİŞİM AKIŞI
Yatay
Yukarı
Aşağı
Çapraz
AŞAĞI DOĞRU İLETİŞİM
• Aşağı doğru iletişim örgüt hiyeraşisindeki üst yönetimden
astlara doğru olan iletişim türüdür. Aşağı doğru iletişim
örgütsel etkililik açısından zorunludur ve uygulamada
baskın olan iletişim boyutudur. Bu tür iletişim özellikle
otoriter iklime sahip örgütlerde yaygın olarak görülür.
• Aşağı doğru iletişimde genellikle yazılı iletişim araçları
kullanılmalı, yalın bir dille kaleme alınmalı ve yalnızca
gerekli olan noktaları kapsamalıdır. Çünkü fazla
karmaşık ve birçok konuyu kapsayan bir yazının ast
tarafından anlaşılması daha zordur.
YUKARI DOĞRU İLETİŞİM
• Yukarıdan aşağıya gönderilen kararların, görüşlerin,
emirlerin aşağıdakiler tarafından benimsenme
derecesinin yönetici tarafından bilinmesini sağlar.
• Örgüt üyelerini
özendirir.
önemli
• Yönetimin
istenmedik
engellemesini sağlar.
katkılarda
durumların
bulunmaya
doğmasını,
• Örgüt üyelerinin öz değer duygularının gelişmesini ve
örgütün amaçları ve programları ile özdeşleşmelerini
olanaklı kılar
YUKARI DOĞRU İLETİŞİMİN ENGELLERİ
• Yöneticinin soyutlanması,
• Mesajın gecikme ve çarptırılmasına neden
olan uzun iletişim yolları ve kanalları,
• Yukarı doğru iletişim
yollarının olmaması,
için
kolay
geçiş
• Yöneticinin eleştiri ve kötü haber işitmek
istememesi,
• Yukarı doğru iletişim sağlama konusunda
işgörenlerin olumsuz deneyimleri.
YATAY VE DİAGONAL İLETİŞİM
• Yatay iletişim çapraz iletişimin, benzer ve aynı örgütsel seviyelerdeki
işgörenlerin arasında bilgi akışı şeklidir. Diagonal iletişim ise doğrudan
birbirleriyle ilgisi olmayan farklı seviyelerdeki işgörenler arasındaki bilgi
akışıdır. Bu tür iletişimden, örgüt yapısı içerisinde bilgi akışını
hızlandırmada, anlamayı geliştirmede ve de örgütsel amaçların başarısı
açısından çabaları eşgüdümlemede yararlanılır.
• Çapraz iletişimin yatay ve diagonal boyutları aynı zamanda, yararlı
enformasyon ve görüşlerin örgüt üyeleri tarafından paylaşılmasını ve
örgüt üyelerinin sosyal ve mesleksel bir grup bütünlüğü oluşturmalarını
olanaklı kılar. Bu yolla bu tür iletişim, örgüt üyelerinin mesleksel ve
sosyal açıdan bütünleşmelerinde, mesleksel ve sosyal bir yumak
oluşturmalarında önemli rol oynar.
Biçimsel iletişim, örgütlerin formal yapıları içinde yer alan hiyeraşi
basamağındaki ast ve üstleri örgüt amaçları doğrultusunda eşgüdümlü
olarak eylemde bulunmaları için birbirleriyle bütünleştirme rolünü
üstlenir. Aynı zamanda örgüt yapısı içerisinde emir komuta zincirinin
nasıl işlediği hakkında bize ip uçları verir.
İNFORMAL İLETİŞİM
• Yöneticiler tarafından planlanmayan ve örgüt
içerisindeki kişiler ve gruplar arasında da
işleyen iletişim kanallarıdır.
• İnformal iletişim kanallarının çoğu görevin
yapılmasıyla doğrudan bağlantılı değildir.
İşgörenler çok çeşitli sebeblerden dolayı
birbirleriyle iletişimde bulunurlar.
• İşgörenler bir üstlerine söyleyebileceklerini
birbirlerine söyleyebilirler. İnformal iletişim
kanalları işgörenlerin can sıkıntılarını ve iş
baskısını azaltmalarına da olanak sağlar.
İNFORMAL İLETİŞİMİN OLUMLU VE
OLUMSUZ YANLARI
• En iyi durumda, informal iletişim sistemi formal
olarak iletilmesi düşünülmemiş olan önemli
enformasyonun ve düşüncelerin iletilmesini, iyi
insan ilişkilerin geliştirici ilişki ve arkadaşlıkları
geliştirir ve işgörenler arasında birlik ve beraberliği
sağlar.
• En kötü durumda, informal iletişim sistemi
işgörenler tarafından kendi bireysel amaçları
doğrultusunda kullanılır, yönetim ve örgüt üyeleri
için önemli olan enformasyon engellenir, çarpıtılır.
Yönetime karşı grupların oluşmasında etkili olabilir.
K
İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ
J
C
B
E
B
A
Tek Standard
I
F G
D
H
C
I
B
A
J
Dedikodu
D
C
F
A
Küme
C
E
K
I
G
F
H
B
x
D
J
A
Olasılık
İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ
• Tek Standard: A kişisinden B kişisine ve B
kişisinden de C kişisine tekrarlanan iletişim
zinciridir. Bu tür iletişim kanalında önemli
ölçüde saptırma ve kişiye göre gizleme olur.
• Dedikodu:Bir gönderici bir mesajı herkese
iletmeye yönelir.
• Olasılık: Rast gelelilik bir kuraldır. A kişisi
diğerleriyle rasgele iletişimde bulunur ve
iletişim zinciri daha sonra benzer bir esasta
devam eder.
İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ
• Küme: Davis’e göre en yaygın olanıdır.
Burada A seçim yaparak diğerleriyle
iletişimde bulunur. Fakat bu kişilerin hepsi
mesajı diğerlerine tekrarlamaz ve üçüncü
seviyede bilgiyi alanların hepside mesajı
başkasına iletmez.
İNFORMAL İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ
• İletme hızı. İnformal iletişim son derece hızlı bir iletişim
kanalı olarak bilinir.
• Seçicilik derecesi. Davis'in araştırması, informal iletişimin,
farklı yapılardan meydana gelen bir iletişim kanalı olduğunu
ve gizli enformasyonu koruduğunu ortaya çıkarmıştır.
• İşlerlik yeri. İnformal iletişim esas olarak çalışma
mekanında ve çalışma saatlerinde işlevseldir.
• Formal iletişimle bağlantı. Davis informal iletişimin
genellikle formal iletişim kanallarıyla birlikte faaliyet
gösterdiğini ve iki iletişim sisteminin birbirini tamamladığını
belirtmiştir
İletişim kanallarının her ikisi bize örgüt yapısının şekli
konusunda net bir fikir verir. Bu bakımdan örgütsel iletişim
örgüt yapısının önceden planlandığı şekliyle işlemesini
sağlayan örgütsel bir süreç olduğunu söyleyebiliriz.
1. TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİ DÜZENLEYEN GENEL
ESASLAR
1.1. MİLLÎ EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI
Millî Eğitimin genel amacı bütün bireyleri;
1. Atatürk ilke ve inkılâplarına ve Anayasada ifadesini bulan
Atatürk Millîyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî,
manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren;
ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan
haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan
demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye
Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları
davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve
sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel
düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına
saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk
duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi,
beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak
suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve
toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi
olmalarını sağlamak;
Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun
refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük
içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve
hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı,
yaratıcı, seçkin bir ortağı yaptırmaktır.
1.2. MİLLİ EĞİTİMİN ÖZEL AMAÇLARI
Türk eğitim ve öğretim sistemi genel amaçları gerçekleştirecek
şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının
özel amaçları, genel amaçlara ve temel ilkelere uygun olarak
tespit edilir.
1.3. MİLLÎ EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ
1. Genellik ve Eşitlik
2. Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları
3. Yöneltme
4. Eğitim Hakkı
5. Fırsat ve İmkân Eşitliği
6. Süreklilik
7. Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Millîyetçiliği
8. Demokrasi Eğitimi
9. Lâiklik
10. Bilimsellik
11. Plânlılık
12. Karma Eğitim
13. Okul ile Ailenin İş Birliği
14. Her Yerde Eğitim
1. Genellik ve Eşitlik
Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetilmeksizin herkese
açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz
tanınamaz.
2. Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları
Millî eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk
toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.
3. Yöneltme
Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve
doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler.
Millî eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde
düzenlenir. Bu amaçla, orta öğretim kurumlarına, eğitim programlarının
hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede
ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve
değerlendirme metotlarından yararlanılır.
4. Eğitim Hakkı
Temel eğitim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır. İlköğretim
kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve
kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.
5. Fırsat ve İmkân Eşitliği
Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır. Maddî imkânlardan
yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini
sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar
yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler
alınır.
6. Süreklilik
Fertlerin genel ve meslekî eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastır.
Gençlerin eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına
yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri
almak da bir eğitim görevidir.
7. Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği
Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp
uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve
Anayasada ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Millî ahlâk
ve millî kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür içinde
korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir.
Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin eğitimin her
kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem
verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleşmesine çalışır ve bu maksatla
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim
Bakanlığınca gereken tedbirler alınır.
8. Demokrasi Eğitimi
Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve
devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt
yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi
değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp
geliştirilmesine çalışır; ancak, eğitim kurumlarında Anayasada ifadesini bulan
Atatürk milliyetçiliğine aykırı siyasî ve ideolojik telkinler yapılmasına ve bu
nitelikteki günlük siyasî olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir şekilde meydan
verilmez.
9. Lâiklik
Türk millî eğitiminde lâiklik esastır. Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilköğretim
okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.
10. Bilimsellik
Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve
gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke
ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir. Eğitimde verimliliğin artırılması ve
sürekli olarak gelişme ve yenileşmesinin sağlanması bilimsel araştırma ve
değerlendirmelere dayalı olarak yapılır.
Bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim
kurumları gereğince donatılıp güçlendirilir; bu yöndeki çalışmalar maddî ve
manevî bakımdan teşvik edilir ve desteklenir
11. Plânlılık
Millî eğitimin gelişmesi iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınma
hedeflerine uygun olarak eğitimi, insan gücü-istihdam ilişkileri dikkate
alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli
teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık
verecek biçimde plânlanır ve gerçekleştirilir.
Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve
sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve her türdeki örgün
ve yaygın, meslekî eğitim kurumlarının kuruluş ve programları bu
kademelere uygun olarak düzenlenir.
Eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım,
araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve
kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve
verimli olarak işletilmesi sağlanır.
12. Karma Eğitim
Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması esastır. Ancak
eğitimin türüne, imkân ve zorunluluklara göre bazı okullar yalnızca kız
veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir.
13. Okul ile Ailenin İş Birliği
Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesinde katkıda
bulunmak için okul ile aile arasında iş birliği sağlanır.
Bu maksatla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile
birliklerinin kuruluş ve işleyişleri Millî Eğitim Bakanlığınca
çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
14. Her Yerde Eğitim
Millî eğitimin amaçları yalnız resmî ve özel eğitim
kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, iş yerlerinde, her
yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır. Resmî özel ve
gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Millî eğitim
amaçlarına uygunluğu bakımından Millî Eğitim Bakanlığının
denetimine tâbidir.