Uploaded by User13003

3EĞİTİM ÖĞRETİMDE PLANLAMA

advertisement
EĞİTİM ÖĞRETİMDE
PLANLAMA
Şener ŞENTÜRK
PLAN NEDİR?
• Plân, önceden belirlenen eğitim hedeflerine ulaşmak
için öğretim konusu içinde yer alan etkinliklerden
hangilerinin seçileceği, bunların öğrencilere niçin ve
nasıl yaptırılacağı, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı
kaynak ve araçların kullanılacağı, elde edilen başarının
nasıl değerlendirileceği önceden tasarlanıp kâğıt
üzerinde saptanmasıdır (MEB, 2003).
• Bir başka tanıma göre ise; Eğitim planlaması, eğitimi
öğrencilerin ve toplumun gereksinimlerini karşılamada
ve amaçlarını gerçekleştirmede daha etkili ve verimli
kılmak amacıyla rasyonel ve düzenli çözümleme
tekniğinin eğitim sürecine uygulanmasıdır
EĞİTİM - ÖĞRETİMİ PLANLAMANIN AMACI
• Plan hazırlamanın temel işlevi, öğretim programlarında yer
alan tüm öğelerin karşılıklı etkileşim içerisinde bir bütün
olarak işe koşularak arzu edilen amaçlara ulaşılmasının
sağlanmasıdır (Yılmaz ve Sünbül, 2000). Bu nedenle, bir
öğretmenin öğretimdeki başarısı, ders öncesi yeterli hazırlık
yapmasına bağlıdır. Ders öncesi yapılacak hazırlıklar içinde
en önemli olanı ise, öğretim etkinliklerinin planlanmasıdır.
• Eğitimde davranış değişikliği esastır. Bu değişikliğin
gerçekleşmesi için uygun strateji, yöntem ve tekniklerin
doğru belirlenmesi gerekir. Strateji, yöntem ve teknikler
hedef ve davranışlara göre belirlenmelidir. Öğretim araçları,
kullanılması gereken strateji, yöntem ve tekniklerin başarılı
bir şekilde uygulanması sırasında ihtiyaç duyulan
materyallerdir. ( Tan, 2010) Bütün bunların yapılabilmesi
ancak iyi bir planlama sayesinde mümkün olabilir.
• 2003-04 öğretim yılından itibaren okullarda
ünitelendirilmiş yıllık planile ünite planı üniteleştirilmiş
ünitelendirilmiş yıllık planadıyla birleştirilerek tek bir
plana dönüştürül¬müştür. Bir programın öğrenmeöğretme sürecinin işe koşulmasında işleniş
basamakları; hazırlık, planlama, uygulama (işleniş) ara
değerlen¬dirme, işleniş (devam) ve değerlendirmedir.
Üniteleştirilmiş ünitelendirilmiş yıllık planyapılırken bu
işleniş basamaklarına göre bir düzenleme yapılabilir.
• Öğretmenlerin üniteleştirilmiş yıllık planı yaptıktan
sonra yapmaları gereken ikinci plan günlük (ders)
planıdır. Günlük plan, detaylı bir şekilde işlenişin nasıl
yapılacağını, düzenlenecek etkinlikleri sıralayarak
göstermektedir. Günlük plan yapılırken uzunluğukısalığı hep tartışma konusu olmaktadır.
Plân Yapmanın Gerekliliği
• Milli Eğitim Bakanlığının 2003 tarih ve 2551
sayılı “Eğitim Ve Öğretim Çalışmalarının Plânlı
Yürütülmesine İlişkin Yönergesine” göre
Eğitim-öğretim kurumlarında eğitim
etkinliklerine ve derslere hazırlıklı girmek yasal
yönden zorunlu, eğitsel yönden gereklidir.
• Eğitim ve öğretim plânlı, programlı olarak
yapılan geliştirici bir çalışmadır Eğitimöğretimin etkin, verimli olabilmesi plânlamaya
gereken önemin verilmesi ve öğretmenlerin
sınıflarına hazırlıklı girmeleri ile olanaklıdır.
Plânlı Çalışmanın Yararları
• Plânlar; öğrenci merkezli, çağdaş öğrenme-öğretme yaklaşımlarını
temel alan, uygulanabilir etkinliklere dayalı olur.
• Öğretimin plânlanması, öğretmenin eğitim-öğretimde neyi, niçin ve
nasıl yapacağını düşünmesini sağlayarak verimini arttırır.
• Öğretim programlarının plânlaması, öğrencilerin bilgi ve beceri
düzeyleri dikkate alınarak ne zaman ve hangi süreler içinde
işleneceğinin düzenlenmesini sağlar.
• Öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır, ve düzenli çalışmasını
sağlar.
• Hedeflere ulaştıracak en uygun öğrenme öğretme süreçleri ile araç ve
gerecin seçilmesini, eğitim etkinliklerine ve derslere hazırlıklı
girilmesini sağlar.
• Öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine göre yetiştirilmelerini sağlar.
• Eğitim-öğretimin değerlendirilmesinin güvenilir olmasını sağlar.
• Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı
kazandırır.
• Eğitim-öğretim etkinliğinde düşünceye açıklık kazandırır (MEB,2003)
Plân Yapmanın İlkeleri
a) Plânlar; çağdaş eğitimin gereklerine uygun olarak öğrenci merkezli,
bireyselleşmiş öğretim, tam öğrenme, aktif öğrenme-öğretme ve disiplinleri
arası çalışmaları esas alan uygulanabilir etkinliklere dayalı olmalıdır.
b) Plânlama çalışmalarında öğrenme-öğretme süreci, etkin hâle getirilerek
eğitimdeki yeni gelişmeler, çevre özellikleri, öğrencilerin bireysel gelişim
özellikleri (fiziksel, duygusal, bilişsel ve psikomotor) ile okul-çevre ilişkileri
göz önüne alınmalıdır.
c) Plân, standart değil, gerektiğinde konu, süre ve uygulamada değişiklikler
yapılabilecek esneklikte olmalıdır.
d) Plân, Eğitim-öğretimin hedeflerine ve öğretim kurumlarının özel amaçlarına
uygun olmalıdır.
e) Plânda öğretim programlarına göre konular belirlenir. Ayrıca konuların
işlenişinde kullanılacak öğrenme-öğretme yaklaşımları, araç-gereç, kaynaklar,
öğrenci etkinlikleri, gezi, gözlem ve deneyler göz önünde bulundurulur.
f) Her plân belli bir süreyi kapsayacak şekilde olur.
g) Plân, öğretimin niteliğine ve seviyesine, konuya, öğretim dalına ve amacına
uygun olur
( MEB, 2003).
PLANLAMA SÜRECİNDE ÖĞRETMENİN YAPACAĞI
ÇALIŞMALAR
•
•
•
•
•
•
Öğretmenin Kendini Geliştirmesi
Çevreyi Tanıma
Yöntem/Teknikleri Belirleme
Araç Gereç ( Materyal ) Hazırlama
Öğrenci Hazırlığı
Yıllık Çalışma Takvimi Hazırlama
PLANLAMA SÜRECİNDE ÖĞRETMENİN YAPACAĞI ÇALIŞMALAR
• Öğretmenin Kendini Geliştirmesi
• Öğrenme-öğretme sürecini planlamalı, zamanı iyi ayarlamalıdır.
• Her dersten en az bir hafta öncesinde yapılacak çalışma ile ilgili
dokümanları, kullanılacak teknikle ilgili getirmeleri gereken malzemeleri
öğrencilere bildirmelidir.
• Ele alınacak konuyla ilgili öğrencilerin düşünsel ve duyuşsal hazır
bulunuşluluğunu sağlayacak hazırlıkları yapmalıdır.
• Öğrencilerin ilgili dersten edinmesi planlanan kazanımlara ilişkin etkinlik
örneklerini programdan seçmeli ya da kazanımlara yönelik etkinlikleri
kendisi hazırlamalıdır. Bu etkinlikleri hazırlarken çevresel ve kültürel
faktörleri, coğrafi özellikleri, öğrencilerin gelişim düzeylerini, ilgi ve
ihtiyaçlarını, ekonomik koşullarını göz önünde bulundurmalıdır.
• Öğretmen kendisinin yeterince hazırlanmadığı, inanmadığı, özümlemediği,
duygusal ilişki kurmadığı bir konuyu öğrencilerine benimsetmesinin
mümkün olmadığı bilinci içinde olmalıdır.
• Öğrencilerin sağlığı ve güvenliği için, uygulama öncesinde öğrencilere ve
çalışma mekânlarına yönelik gerekli güvenlik önlemlerini mutlaka almalıdır.
• Uygulama yaptırılacaksa, çalışma sırasında öğrencilere dinletmek üzere
klasik müzik kaseti, cd’si vb. temin etmelidir.
PLANLAMA SÜRECİNDE ÖĞRETMENİN YAPACAĞI ÇALIŞMALAR
• Çevreyi Tanıma: Çevrede bulunanlar
öğretmenin genel kültürünü zenginleştirir ve
konu alanını daha güçlü sunmasına katkıda
bulunur. Yaşanılan çevredeki kültür, dil, eğitim
durumu (okul ve okumaya karşı tutumları ve
sebepleri), geçim kaynaklan, tabii güzellikler,
yeraltı ve yerüstü kaynakları gibi çevresel
özellikler öğretmen için bir zenginlik; kimi
zaman hareket noktası, bazen de dikkat çekme
malzemeleri ve çoğu zaman da öğretici unsur
olarak kullanılabilir.
PLANLAMA SÜRECİNDE ÖĞRETMENİN YAPACAĞI ÇALIŞMALAR
• Yöntem/Teknikleri Belirleme: Eğitimde davranış değişikliği esastır. Bu değişikliğin
gerçekleşmesi için uygun strateji, yöntem ve tekniklerin doğru belirlenmesi
gerekir. Strateji, yöntem ve teknikleri belirleme hedef ve davranışlara
(kazanımlara) göre yapılmalıdır.
• Araç Gereç ( Materyal ) Hazırlama: Öğretimin etkili yapılabilmesi için araç
gereçlere şiddetle
ihtiyaç vardır. Öğretim araçları, öğrenenlerin gerekli
davranışları kazanmasında en uç işlevi yerine getirir. Öğrenmenin kalıcı olması,
zamanında gerçekleşmesi ve öğrenme ortamının sağlıklı bir şekilde oluşmasında
öğretim araçları kullanılmalıdır.
• Öğrenci Hazırlığı: Öğrenme alanlarının ilgili kazanımlarına ulaşılabilmesi, için
öğrencilerin derse hazırlık yapmaları oldukça önemlidir. Bu hazırlıklar:
• Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık: Öğrenciler ele alınacak konu ile ilgili küçük
araştırmalar yapmaya yönlendirilmelidir. Bununla birlikte öğrencilerden çeşitli
sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, mani, öykü, masal, efsane, atasözü, fotoğraf,
resim, afiş gibi ürünlerinden birini veya birkaçını sınıfa getirmeleri istenmelidir.
Bulduklarının yanı sıra öğrencilerin kendi yazdıkları öykü, masal, şiir, şarkı sözü,
çektikleri fotoğraf vb. dokümanları getirebilecekleri söylenmelidir.
• Teknik Hazırlık: Öğrencilerin, belirlenen teknik ve yönteme uygun, öğretmen
tarafından önceden söylenen araç-gereç ve temizlik malzemelerini temin ederek
derse hazırlıklı gelmeleri sağlanmalıdır.
PLANLAMA SÜRECİNDE ÖĞRETMENİN YAPACAĞI ÇALIŞMALAR
GÜNLER
• Yıllık Çalışma
Takvimi
Hazırlama:
Ülkemizde bir
eğitim- öğretim yılı
180 işgününden
oluşur. Bu İşgününe
resmi tatil günleri
dahil değildir.
Öğretmen bu
süreyi dikkate
alarak
ünitelendirilmiş
yıllık planını yapar
EYLÜL
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
19
20
21
22
23
24
25
EKİM
26
27
28
29
30
3
4
5
6
7
1 8
2 9
10
İşgünü
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
21
KASIM
24 31
7 14 21 28
25
1 8 15 22 29
26
2 9 16 23 30
27
3 10 17 24
28
4 11 18 25
29
5 12 19 26
30
6 13 20 27
19
Şekil 1: İşgünü Takvimi
2011 / 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BELİRLİ GÜN VE HAFTALAR
Cumhuriyet Bayramı
Atatürk'ü Anma
Öğretmenler Günü
Kurban Bayramı
Yılbaşı Tatili
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
Emekçiler Bayramı
19 Mayıs Atatürk'ü Anma ve Gnç ve Spor Bayramı
Öğretim yılının Sona Ermesi
29 Ekim 2011 Cumartesi
10 Kasım 2011 Perşembe
24 Kasım 2011 Perşembe
6-7-8-9 Kasım Pzr-Pzt-Sal-Çrş
1 Ocak 2012 Pazar
23 - 24 Nisan 2012 Pazartesi Salı
1 Mayıs 2012 Salı
19 Mayıs 2012 Cumartesi
8 Haziran 2012 Cuma
EĞİTİM ÖĞRETİMDE HAZIRLANAN PLANLAR
• Plan yapmanın iki önemli nedeni vardır: Birincisi
eğitsel açıdan önemli olması, ikincisi ise yasal
gerekliliğidir. Ortaöğretim kurumlan yönetmeliğinin
57. maddesinde, öğretmenin ünitelendirilmiş yıllık
plan yapması, derslere hazırlıklı girmesi,gözlem,
inceleme ve deneylerini bir plana göre hazırlaması
hükümleri bulunmaktadır. ( Yıldızlar, 2009, s:225226)
• Üniteleştirilmiş Yıllık Plan
• Ders Planı
• Gezi-Gözlem Planı
• Deney Planı
• Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı ( BEP )
• Sosyal Etkinlikler Çalışma Planı
Ünitelendirilmiş Yıllık Plan
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Haftalık ders programının kesin biçimini almasını bekler ve hangi sınıfta hangi dersleri okutacağım
öğrenir.
Her ay kaç saat ders okutacağını daha önce çıkartmış olduğu yıllık iş takvimi ve belirli gün ve haftalar
takvimine göre hesaplar.
Öğretim programını ve ders kitaplarını inceleyerek bir yıl içinde okutulacak ünite/temaları ağırlıklarına
ve çevresel özelliklerine göre düzenler, her üniteye/temaya ayrılacak ders saati sayısını hesaplar, bu
ders saatleri sayısını dikkate alarak konuları ünitelere/temalara göre dağıtır. Bazı temaların iş günü sayısı
programda verilmiştir. Bu gibi durumlarda öğretim programındaki iş günü sayısına azami şekilde uyulur.
İşlenecek konuların veya temaların hedefleri belirlenir. Eğitim programlarında milli eğitimin, okulun ve
her dersin hedefleri yer almaktadır. Öğretmen bu hedefleri göz önünde bulundurarak okutacağı dersin
ve konuların hedeflerini kendi sınıf düzeyinde, öğrencilerinin ihtiyaçlarına ve çevrenin özelliklerine göre
tespit ederek yıllık plandaki yerine yazar.
Grup ya da bireysel ders işleme biçimine göre, her ünitede kullanacağı yöntem ve teknikleri belirler.
Dersle ilgili olarak öğrencilere tavsiye edilen ders kitabı ve yardımcı ders kitaplarının, araç ve gereçlerin
listesini hazırlar. Bunları, planın sonundaki ilgili alana yazar.
Konuları işlerken varsa yapılacak deney, gezi, gözlem gibi çalışmaları belirtir.
Diğer zümre öğretmenleriyle yapılacak işbirliğinin neler olacağı tespit edilir.
Öğretim yılı içinde yapılacak sınavların zamanını belirler.
Hazırlanan planın bir sureti okul müdürüne verilmelidir. Okul müdürü planı onaylayarak bir örneğini
yıllık planlar dosyasına koyar.
Yıl içinde meydana gelebilecek aksaklıklar planın düşünceler bölümüne not edilir. Uygulama sırasında
alınan bu notlardan bir sonraki öğretim yılının planları yapılırken yararlanır ( Yıldızlar, 2009, s:227-229).
Günlük Ders Planı
• Madde 12 - (Değişik: AĞUSTOS 2005/2575 TD)
Ders plânı, bir ders için o dersle ilgili eğitim
programlarında yer alan ve birbirleriyle ilişkili
öğrenci kazanımlarını bir ya da birkaç ders saatinde
işlenecek konu örüntüsünü, konuya ilişkin deney,
tartışma soruları, proje ve ödevleri, uygulama
çalışmalarını, ders araç-gerecini içine alan birinci
derecede sorumlu olduğu, zümre öğretmenleri ile
şube öğretmenlerinin ortak katkısıyla ders
öğretmenlerince önceden hazırlanan plândır.
• Öğretmen tarafından hazırlanan ders plânı, okul
müdürü ve müfettişlerce denetlenir.
Ders plânı;
• Eğitim-öğretim çalışmalarını daha düzenli hâle getirmelidir.
• Öğrenme ve öğretme sürecinin etkili ve verimli yönetilmesini
sağlamalıdır.
• Her dersin eğitim programına ve konuların özelliklerine uygun
olarak işlenmesini sağlamalıdır.
• Derslerde sürekliliği ve bütünlüğü sağlamalıdır.
• Öğrenme ve öğretme sürecinde gerçekleştirilen etkinlikleri
belgelemelidir.
• Eğitimde fırsat ve imkân eşitliğinin gerçekleştirilmesine katkı
sağlamalıdır.
• Eğitim-öğretim süreci ve öğretim programlarının
değerlendirilmesinde geri bildirim sağlamaya uygun olmalıdır.
• Eğitim teknolojilerinin kullanımına uygun olmalıdır.
Ders plânı hazırlanırken
• Dersin doğası ve öğretim basamağındaki diğer derslerle olan
ilişkisi,
• İşlenecek konu örüntüsü,
• Öğrencinin kazanımları ve hedef davranışları,
• Konunun işleneceği tarih ve olası süre,
• Konunun en etkin biçimde işlenebilmesi için gerekli olan
eğitim araç-gereç ile başvurulacak kaynakları,
• Öğrenme-öğretme süreçlerine yönelik etkinlikler, gerekiyorsa
güvenlik önlemleri, deney ve gözlemi,
• Konunun işleneceği sınıftaki öğrencilerin bireysel özellikleri
ve farklılıklarının öğretim sürecinde göz önünde bulundurma,
• İhtiyaçlarını belirleme ve öğrenme-öğretme yaşantılarında
değerlendirme süreci,
• Öğrenme-öğretme sürecini değerlendirmeye yönelik ölçme
etkinlikleri ve değerlendirme yaklaşımı saptanır( MEB, 2005).
Ders Planının Uygulanma Aşamaları
Ders planı genel anlamda dört bölümden oluşur;
1. Bölüm: Planın tanıtım bölümüdür.
2.Bölüm: Dersin islenişi ile ilgili olan esaslar yer alır.
Bu bölümde öncelikle dersin hedef ve davranışlar (
kazanımları ) yazılır
3. Bölüm: Ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin
planlandığı bölümdür.
4. Bölüm: Dersin tamamlanmasından sonra
doldurulabilecek bir bölümdür.
Bir Dersin İşleniş Aşamaları
•
•
•
•
•
•
•
•
Dikkati çekme
Güdüleme – İstekli Kılma ( Motivasyon )
Gözden geçirme ( Hedeften haberdar etme
Geçiş
Uygulama (Geliştirme Bölümü)
Sonuç Etkinlikleri
Kapanış:
Ölçme Değerlendirme:
Gezi-Gözlem Planı
• Gezi-gözlem amacıyla bazen dersler sınıf
dışında işlenebilir ya da sınıfta işlenen dersin
pekiştirilmesi amacıyla gezi-gözlem inceleme
maksadıyla sınıf dışında etkinlikler
düzenlemek gerekebilir. Bu durumda ders
planı yanında gezi-gözlem planı da
yapılmalıdır. Burada yapılacak gezinin amacı,
öğrencilerin yapacakları işlemler, aşamalar
halinde bir ders planı mantığı içinde
düzenlenebilir.
Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP)
• 2916 Sayılı Özel Eğitime muhtaç çocuklar kanunu; özel
eğitimin genel eğitimin ayrılmaz bir parçası olduğunu; özel
eğitim hizmetlerinin çocukların özür ve özellikleri dikkate
alınarak, mümkün olduğu kadar çocuğun yakınına
götürülecek biçimde planlanacağını; durumları ve özellikleri
uygun olan özel eğitime muhtaç çocukların, normal çocukların
eğitimleri için açılmış olan okul ve eğitim kurumlarında,
normal akranları arasında eğitim görmeleri için gerekli
tedbirlerin alınacağını; resmi ve özel ilköğretim kurumlarının,
kendi çevrelerindeki özel eğitime muhtaç çocukları için özel
eğitim hizmetlerini sağlamakla yükümlü olduklarını
belirtmektedir.(2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar
Kanunu ve Özel Eğitim Ve Danışma Hizmetleri Genel
Müdürlüğünün 11.08.1999 tarih ve 2237 sayılı genelgesi).
• Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilen ve ailesi
tarafından onaylanan bireyselleştirilmiş eğitim
programı; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri
doğrultusunda hazırlanan ve hedeflenen amaçlarda
verilecek destek eğitim hizmetlerini içeren özel eğitim
programıdır.
• BEP ,Bir özel eğitim programıdır. Özel eğitim gerektiren
birey için geliştirilmiş ve ailesi tarafından onaylanmış bu
program; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri
doğrultusunda hazırlanmıştır ve hedeflenen amaçlarda
verilecek destek eğitim hizmetlerini içerir.
• Özel eğitim gerektiren öğrencinin, normal sınıf
düzeyinde belirlenmiş beklentilerinden farklı olarak
belirlenen bir süre içinde öğrenme beklentilerinin,
ihtiyaçlarının, ilgilerinin ve performansının bir özetidir.
Sosyal Etkinlikler Çalışma Planı
• Resmî, özel ilköğretim ve ortaöğretim okul,
kurumlarında ders programlarının yanında öğrencide
güven ve sorumluluk duygusu geliştirmeye, yeni ilgi
alanları oluşturmaya ve beceriler kazandırmaya
yönelik bilimsel, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif
alanlarda öğrenci kulüpleri oluşturulur (MEB , Şubat
2005 / 2569 ). Oluşturulan bu klüplerde
öğretmenlerde görev alırlar. Öğretmenler bu klüplerin
çalışmalarına rehberlik, danışmanlık ve gözetim görevini
yapmak üzere katılırlar.
• Öğrenci kulübü çalışmaları kapsamında yapılacak toplum
hizmeti çalışmaları da kulüp çalışmaları kapsamında
hazırlanacak Sosyal Etkinlikler Yıllık Çalışma Planı veya
Sosyal Etkinlikler Proje Öneri Formunda belirtilir, gerekli
onaylar alındıktan sonra uygulamaya konur.
Download