Prof. Dr. Ali Ahmet DOĞAN BİYOLOJİ ANATOMİ FİZYOLOJİ Spor Anatomisi Egzersiz Fizyolojisi İNSAN ANATOMİSİ Anatomi en eski temel medikal bilim dalıdır. Anatomi: Ana + Tomie (Yunanca) Ana Tomie : İçinde, ayrılmış : Kesmek ayırmak İNSAN ANATOMİSİ Anatomi terimi, eski Yunanca Ana (içinden) ve Tome (Temnein) (kesmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Keserek ayırma, parçalama anlamına gelmektedir. Anatomi teriminin Latince’de ki karşılığı Dissection’dir. TANIM Anatomi Anatomi vücudun normal şeklini yapısını, vücudu oluşturan organları, organlar arasındaki yapısal ilişkileri, organların görevsel ilişkilerini inceler. Kinesyoloji (Hareket Bilimi) İnsan hareket sisteminin yapı ve özelliklerini, hareketlerin yer, konum ve zamanla olan ilişkilerini, hareketlerdeki sınırlamaları, hareket prensiplerini inceler. TANIM FİZYOLOJİ Canlıların mekanik, fiziksel ve biyokimyasal fonksiyonlarını ve sistemlerinin işleyişini inceleyen bilim dalıdır. YAŞAYAN ORGANİZMALARIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ A. B. C. D. E. Metabolizma Uyaranlara cevap verme=Responsiveness Hareket (bütün yapısal düzeylerde) Büyüme/farklanma Üreme SİTOLOJİ (Hücre Bilimi) 1 Canlılar, hücre adı verilen en küçük yapısal birimlerin, çok karmaşık fonksiyonları yerine getirebilecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşmuşlardır. SİTOLOJİ (Hücre Bilimi) 2 Canlılarda, atomlar ve moleküller belirli yollarla bağlantı kurarak, vücudu inşa eden hücreleri oluştururlar. İnsan vücudu, kan hücreleri ve kas hücreleri gibi çeşitli tiplerde yaklaşık 100 trilyon hücreden oluşur. Hücreler, fonksiyonlarına göre çeşitli şekil ve hacimde olmalarına rağmen çoğu sadece mikroskopla görülebilecek kadar küçüktür. HÜCRENİN YAPISI Hücre, bir canlının bütün özelliklerini taşıyan, en küçük birimidir. Canlıların hepsi hücrelerden oluşur, cansız varlıkların hücresel bir yapısı yoktur. Canlıların farklı hücrelere sahip oluşu canlıların yapıları hakkında bilgi verir. (Yaşam tarzı, ömrü, beslenişi…) Hücrelerin hepsi başka bir hücrenin bölünmesiyle oluşur. HÜCRENİN YAPISI Hücrede bölünme, hücre zarının bölünme emri vermesi sonucu oluşur ve ortaya önceki hücrenin tüm özelliklerini taşıyan yeni bir hücre çıkar. Hücrelerin bazıları belli bir zamana kadar bölünme yeteneği taşırlar, bir süre sonra kaybederler. Hücreler bağımsız hareket ettikleri halde birlikte iş görürler. Bu iş gruplarına doku denir. HÜCRENİN BÖLÜMLERİ Hücrelerde 3 ana bölüm bulunur. Bunlar, Hücre zarı, Sitoplazma ve Hücre çekirdeğidir. HÜCRE ZARININ ÖZELLİKLERİ A. Canlıdır: Hücre zarı canlı bir yapıya sahiptir. B. Saydamdır: Hücre zarı saydam bir yapıya sahiptir. C. Esnektir: Hücre zarı esnek bir yapıya sahiptir. D. Akışkandır: Hücre zarı akışkan bir özelliğe sahiptir. E. Seçici geçirgendir: Hücre zarı seçici geçirgendir ve seçici geçirgenliği sayesinde büyük molekülleri içine almaz. SİTOPLAZMA Sitoplâzma, çekirdek ve hücre zarı arasında bulunan yumurta akı kıvamında sıvı kısımdır. %60 - %90 arası sudan oluşur. Kalan %40 %10’luk kısım da protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve minerallerden meydana gelmiştir. Plazma zarı ile nükleus arasını doldurur. Bir canlıda saptanan her türlü canlılık olayları sitoplazma içerisinde geçer. Sitoplazmanın Görevleri A. Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak. B. Organellere yataklık etmek C. Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin hareketini sağlamak. HÜCRENİN ORGANELLERİ • Mitokondri • Endoplazmik Retikulum (E.R.) • Golgi Aygıtı (Golgi Cisimciği) • Ribozom • Sentrozom • Plastitler • Koful • Lizozom • Flagella MİTOKONDRİ Oksijenli solunum yapan tüm hücrelerde bulunur. Sayıları hücre başına birkaç taneden 2500'e (karaciğer hücresinde) kadar çıkar. Hücrenin enerji reaktörü de denebilir. MİTOKONDRİ ENDOPLAZMİK RETİKULUM Yağ, karbonhidrat ve protein sentezi. Hücre içinde madde taşınması. Kas hücrelerinin kasılabilmesi için gerekli olan kalsiyumu depo etmek, ENDOPLAZMİK RETİKULUM GOLGİ AYGITI (GOLGİ CİSİMCİĞİ) Golgi aygıtının görevi üretilen maddeleri yapısal olarak değişime uğratmak ve bir zarla çevreleyerek salgılanacak duruma getirmektir. RİBOZOM Ribozomlar hücrelerin protein fabrikalarıdır. Haberci RNA'yı okumak ve kodu çevirerek amino asitlerden proteinler oluşturmak ribozomun temel işlevidir. SENTROZOM Sentrozom hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerini oluşturur ve kromozomların kutuplara hareketini sağlar. LİZOZOM Lizozomların en önemli görevi, hücre içindeki ve dışındaki maddelerin sindirmektir. Hücrenin savunmasına karşı bir görev üstlenir. Enzimleri yaşlanmış olan molekül ve organelleri parçalar. HİSTOLOJİ ( Doku Bilimi) Hücresel düzeyden sonra en üst düzey organizasyon doku düzeyidir. Bir doku, belli fonksiyonları yerine getirmek üzere uzmanlaşmış birbiriyle yakından ilgili bir grup hücredir. VÜCUDUMUZDAKİ DOKU TİPLERİ Epitel doku (epithelium) 2. Bağ doku (connective doku) 3. Kas doku 4. Sinir doku 1. Epitel doku (epithelium) Vücudun bütün yüzeyini kaplar, bütün boşlukların iç yüzünü örter, bazı epitel dokular, salgı bezlerini oluşturmak üzere özelleşmişlerdir. Epitel dokunun bir çok işlevleri vardır. Bunlar Koruma fonksiyonu, salgı fonksiyonu, emme fonksiyonu ve duyu fonksiyonudur. Bazı epitel dokular, kaybedilen eskilerin yerini alacak yeni hücreleri devamlı üretecek şekilde hızlı mitoz bölünme yeteneğine sahiptir. Bağ doku (connective doku) Vücudun organlarını korur ve destekler, vücudun parçalarını birbirine bağlar ve bir arada tutar. Bağ dokusunun ana işlevi vücudun diğer dokularını birbirine bağlamaktır. Bağ dokuları aynı zamanda vücudu ve onun yapılarını destekler ve altındaki organları korur.
