Erkeklerde Ya*`*n Fertilite Üzerine Etkisi
advertisement
ERKEKLERDE YAŞ`IN FERTILITE ÜZERINE ETKISI Prof.Dr.Önder Yaman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D Bayanlarda ileri yaşın fertilite ve doğum defektleri üzerinde önemli etkenler olduğu bilinmektedir -Oosit kaybı -Oosit kalitesinde bozulma Bayanlarda fertilitede 40 yaşından sonra belirgin azalma Erkeklerde ise oturmuş net bir bilgi yok 50 ve 60`lı yaşlarda çocuk sahibi olmak nadir görülen bir durum değil En yaşlı baba 94 yaşında Yıl 1940 Ortalama sperm sayısı (milyon/ml) 113 1990 66 2010 25 Sperm konsantrasyonu her yıl için %2, her 20 yıl için %25 oranında düşmektedir TEMEL SORULAR Erkeklerde ileri yaş gebelik ihtimalini azaltıyor mu? Artan erkek yaşı ile doğacak çocukta genetik veya diğer anomalilerin gelişme riski artıyor mu? Jung A– Andrologia 2002, 116-122 Retrospektif bir çalışma, 50 yaş üstü 66 erkek vs 21-25 yaş arası 134 erkek , Total sperm sayısı ve konsantrasyonu etkilenmemiş, Yaşla azalan parametreler; - Progresif Motilite (%27 ) - Normal Spermatozoa oranı (%44 ) - Semen hacmi (%29 ) Levitas E -Andrologia 2007, 45-50 Retrospektif bir çalışma, Sperm konsantrasyonu 20 milyon/ml ve üzeri olan 6022 erkekte yaşın sperm parametreleri üzerine olan etkilerini incelemek, Sonuçlar; - Semen hacmindeki anlamlı azalma - Sperm motilitesi ve yaş arasında ters bir orantı mevcut - Sperm konsantrasyonunda yaşla birlikte artış ≥30-<35 yaş >55 yaş P değer Semen(ml) Volümü 3.51 +/- 1.76 ml 2.21 +/- 1.23 ml <0,05 Total Motil Sperm 103.34 +/107 x 10 46.68 +/53.73 x 10 <0,05 (%54`lük bir azalma) Eskenazi B – Hum Reproduction 2003, 447-454 • 22-80 yaş arası , sigara içmeyen , fertilite problemi olmayan erkekler dahil edilmiş • Yaş ile sperm konsantrasyonunda azalma görülmüyor • 20`li yaşlarda sperm kons 92 Mil/ml • 50-59 yaş arasında sperm kons 101 Mil/ml • Semen hacmı yıllık ortalama 0,03 ml kadar azalmakta • Motilite ise yıllık %0,7 oranında azalmaktadır Zhu Q - Fertility and Sterility, 2011 Eylül, 572-6 Toplum tabanlı bir çalışma, 20-60 yaş arası sağlıklı erkekler çalışmaya dahil edilmiş, Çinli erkeklerde yaş ve semen analizi arasındaki ilişkiyi değerlendirmeyi amaçlıyor Değerlendirilen kriterler Semen hacmi Sperm konsantrasyonu Total sperm sayısı Progressif motilite Vitalite Sperm Morfolojisi Toplam 998 hasta çalışmaya alınmış, Hastalar; 20-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-59 olarak yaş gruplarına ayrılmış Yaş grupları karşılaştırıldığında; • Motilite ve vitalite yaşla birlikte değişim göstermiş • Semen hacmi, sperm konsantrasyonu ve total sperm sayısında anlamlı bir değişim saptanmamış 20-29 yaş arası grupla karşılaştırıldığında , • Rapid progressif motilite 35-39 yaş grubundan itibaren • Progressif motilite 45-49 yaş grubundan itibaren • Vitalite 40-44 yaş grubundan itibaren • Morfoloji 40-44 yaş grubundan itibaren azalma göstermiş Sonuç olarak , • MOTİLİTE, VİTALİTE VE NORMAL SPERM MORFOLOJİSİNDE yaşla birlikte belirgin azalma gösteren parametreler olarak izlenmiştir. •SPERM KONSANTRASYONU, TOTAL SPERM SAYISI VE SEMEN VOLÜMÜ yaştan daha az oranda etkilenmektedir İnfertil ve YÜT kullanan hastalarda yaşın etkileri nelerdir? Nijs M- Andrologia 2009, 174-179 Prospektif bir çalışma, 278 primer IVF veya ICSI`ye gidecek erkek hasta çalışmaya dahil edilmiş, Hasta yaşı ile sperm parametreleri, DNA fragmantasyonu ve immatür kromatin oranı arasındaki ilişki araştırılmış, İmmatür kromatin ve yaş arasında zayıf düzeyde bir ters orantı(p:0,035) ≤34 yaş grubunda zayıf düzeyde de olsa yaş ve morfoloji arasında ters bir orantı mevcut (p:0,027) Diğer önemli bulgular Kadınlar yaşa göre gruplandırıldığında erkek yaşı fertilizasyonu etkileyen bir parametre değil Kadınlar yaşa göre gruplandırıldığında erkek yaşı gebelik ve sağlıklı bebek doğumunu etkileyen bir parametre değil Winkle T- J Assist Reprod Genet (2009), Prospektif bir çalışma, Kısırlık merkezine başvuran 320 erkek vs Normozoospermik YÜT hikayesi olmayan 84 hasta , Yaşın sperm parametreleri ve DNA fragmantasyonu üzerine olan etkisi araştırılmış Yaş gruplarına göre karşılaştırıldığında sperm parametreleri ve DNA fragmantasyon oranları gruplar arası benzer bulunmuştur Normozoospermik Subfertil Gruplar normozoospermik ve subfertil olacak şekilde tekrar oluşturulmuş SF grupta 36-39 yaş ve >39 yaş grupları arasında DNA Fragmantasyonu arasında anlamlı fark mevcut SF grupta motilite açısından en genç grup ile diğer gruplar arasında anlamlı fark gösterilmiştir. Normozoospermik grupta yaş ile diğer parametreler arasında anlamlı bir ilişki bulunamamış Subfertil grupta ise sadece daha yaşlı grupta DNA fragmantasyon oranları ve daha genç grupta ise motilite oranları anlamlı fark göstermiş olarak görünmektedir 2011`de yapılmış bir değerlendirme 10 çalışma: 9 retrospektif , 1 prospektif SONUÇLAR -Semen hacmindeki azalma 5 çalışmanın 4`ünde lineer olarak gösterilmiş -Diğer parametrelerin yaşla birlikte değişimi net olarak gösterilememişse de toplam sperm sayısı ve toplam motil sperm sayısında düşme trendi gösterilmiştir -Fertilizasyon ile paternal yaş arasında bir ilişki gösterilememiştir Embriyo implantasyonu ve paternal yaş arasında net bir ilişki bulunamamışsa da ; - >60 yaş erkeklerde başarılı implantasyon oranı tek bir çalışmada daha düşük bulunmuş - Yine başka bir çalışmada sadece oligozoospermik olanlarda implantasyon oranlarının düştüğü gösterilmiştir SONUÇLAR -10 çalışmanın 7`sinde paternal yaş ve gebelik arasında net bir ilişki gösterilememiş Canlı doğum oranları -6 çalışma bu parametreyi incelememiş -2 çalışmada herhangi bir fark bulunamamış -Frattarelli ve ark ile Klonoff-Cohen ve ark (Değerlendirmedeki tek prospektif çalışma) paternal yaş ile canlı doğum oranlarının azaldığını göstermişler Klonoff Cohen - 2004 Am J Obset 507-14 Prospektif bir çalışma, 221 IVF hastası çalışmaya dahil edilmiş Artan her erkek yaşı ile gebelik oranı %11(p=0,007) ve canlı doğum oranı %12(p=0,01) kadar azalmış, İlk defa IVF uygulananlarda ise her yıl sonunda başarısız gebelik oranı %5 artış göstermiş(p=0,01) SONUÇLAR -Retrospektif dataya göre paternal yaş ve YÜT sonuçları arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır -Değerlendirilen tek prospektif çalışmada paternal yaş gebelik ve canlı doğum için olumsuz bir risk faktörü olarak gösterilmiştir Daha yüksek bir kanıt düzeyi elde edebilmek için ve daha net yorumlarda bulunabilmek için başka prospektif çalışmalara ihtiyaç vardır YAŞ VE SEMEN ANALIZI: SONUÇ Sperm Parametrelerinde belirgin olmayan bir azalma Sperm konsantrasyonu etkilenmemiş gözüküyor Yaşla birlikte azalma gösteren parametreler motilite, morfolji ve semen hacmi olarak izlenmektedir Serum T düzeyinde yaşla birlikte azalma görülmektedir MMAS çalışmasında total T düzeyindeki azalma yıllık %1-2 olarak gösterilmektedir Serbest ve bioavailable T düzeyinde azalma ve SHBG düzeyinde artış diğer bulgulardır Serum T seviyesinde azalma Fertilitenin etkilenmesi Geniş bir serum testosteron seviye spektrumunda normal fertilite görülebildiği için, testosteronun fertilite üzerine olan etkisi için net bir şekilde konuşmak mümkün değildir YAŞ VE GENETİK ANOMALİ • Baba yaşıyla birlikte bazı kromozomal bozukluklar ve genetik hastalıkların arttığı gösterilse de, istatiksel oranları çok anlamlı değil • Baba yaşının 40 üzerine çıkmasının ,20 yaşındaki babalarla karşılaştırıldığında doğumsal anomali riskini %20 arttırdığı gösterilmiş, daha sonraki bir çalışmada baba yaşının 50 üzerine çıkmasıyla bu oranın %10 daha arttığı bulunmuştur • ABD ve İngiltere`de semen verme yaşı 40 ile sınırlandırılmıştır SONUÇ Erkek üreme ve seksüel fizyolojisinde yaşla birlikte değişim izlensede fertilite üzerine olan etkisi sınırlı olarak izlenmektedir. Sperm parametrelerinde gözlenen değişim çok anlamlı gözükmemektedir Testis histolojisi ve endokrinolojisinde gördüğümüz değişimler fertilite üzerinde net bir etki göstermemektedir Kanıt düzeyinin yükselmesi ile daha kesin bilgilere ulaşılacaktır
