Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve Önemi

Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri
ve Önemi
Bayram Güzer
Öğrenme Stilleri
• Her öğrenci farklı öğrenme biçimine sahiptir.
• Bazı öğrenme biçimleri şunlardır.
– Görsel/Sözel
• Gözlerini kullanır, okuyarak öğrenmeyi tercih eder.
– Görsel/Sözel olmayan
• Grafik, resim, video, slayt gibi araç-gereçlerle öğrenmeyi
tercih eder.
– İşitsel/Sözel
• Dinleyerek öğrenmeyi tercih eder.
– Devin-Duyumsal
• Yaparak-yaşayarak öğrenmeyi tercih eder.
2
Öğrenme Stilleri
• Görsel/Sözel Öğrenenler
– En iyi bilgi görsel ve yazılı olarak sunulduğunda
öğrenirler.
– Bu gruptaki öğrencilere yardımcı olabilecek bazı
materyaller şunlardır;
• Dersi dinlerken takip edebilecekleri bir taslak
• Dersin önemli noktalarının yazı tahtasında veya
tepegözde gösterilmesi
3
Öğrenme Stilleri
• Görsel/Sözel Öğrenenler
– Önemli gördükleri cümle veya kavramı renkli
kalemlerle vega altını çizerek belirgin hale
getirirler.
– Sessiz ortamda çalışmaktan hoşlanırlar.
– Hatırlamak için öğrendiklerini zihinlerinde
görselleştirirler.
4
Öğrenme Stilleri
• Görsel Öğrenenler
– Bilgi görsel olarak sunulduğunda daha iyi
öğrenirler.
– Bu gruptaki öğrencilere yardımcı olabilecek bazı
materyaller şunlardır;
• Film, video, harita, diyagram gibi materyaller.
– Sessiz ortamda yalnız başlarına çalışmaktan
hoşlanırlar.
– Görsel sanatlar ve tasarımlardan hoşlanırlar ve
sanat yönleri güçlü olurlar.
5
Öğrenme Stilleri
• İşitsel/Sözel Öğrenenler
– Bilgi sözel olarak sunulduğunda daha iyi öğrenirler.
– Dersleri dinlemekten ve grup tartışmalarına
katılmaktan hoşlanırlar.
– Bu gruptaki öğrencilere yardımcı olabilecek bazı
materyaller şunlardır;
• Ses bantları.
6
Öğrenme Stilleri
• İşitsel/Sözel Öğrenenler
– Genelde duyduklarını tekrar ederler.
– Sesli olarak düşünürler ve bilgiyi duydukları
biçimde zihinlerinde “işitmeye” çalışırlar.
– En iyi başkalarıyla dinleme/konuşma biçiminde
etkileşimde bulunarak öğrenirler.
7
Öğrenme Stilleri
• Devin-Duyumsal Öğrenenler
– En iyi yaparak, yaşayarak ve fiziksel olarak aktif
olabilecekleri öğrenme durumlarında öğrenirler.
– Laboratuar gibi ortamlarda materyallere
dokunarak ve kullanarak öğrenmeyi tercih ederler.
– Gösteri yöntemi, uygulama ağırlıklı ve sınıf dışı
alan çalışması ağırlıklı derslerden daha fazla
faydalanırlar.
8
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• İnsan bilgi işleme sürecinde üç bellek türü
kullanır.
– Duyusal bellek
– Kısa süreli bellek
– Uzun süreli bellek
9
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Duyusal bellek
– Bilginin işlenmesi fiziksel işaretlerin göz, kulak, deri
gibi duyu organları tarafından alınmasıyla başlar.
– Bu işaretler duyusal bellekte 1/2 saniye ile 4
saniye arası az bir süre için alıkonulurlar.
– Duyusal bellekteki veriler, kısa süreli belleğe
aktarılmazlarsa az bir süre içerisinde kaybolurlar.
– Duyusal bellek çok yüksek bir kapasiteye sahiptir.
10
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Duyusal bellek
– Bu belleğe kaydedilen veriler seçilerek işlenmesi
için kısa süreli belleğe aktarılırlar.
– Birey, mevcut bilgi ve tecrübeleri ile bilginin
organizasyonuna bağlı olarak gelen uyarıcılardan
birkaçı üzerinde odaklaşır.
• Bu algısal odaklaşmaya dikkat adı verilir.
– Dikkat yoluyla seçilerek algılanan uyarıcılar, kısa
süreli belleğe aktarılırlar.
11
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Kısa süreli bellek
– Bu belleğin en önemli özellikleri bilginin analiz edildiği,
yorumlandığı ve uzun süreli belleğe kayıt için hazır
hale getirildiği yerdir.
– Uzun süreli bellekten farklı olarak sınırlı bir kapasiteye
sahiptir.
– Miller (1956)’da yayınladığı makalesi ile bireyin belli
bir zaman diliminde işleyebileceği bilgi miktarını 7 artı
yada eksi 2 bilgi birikimi olarak tespit etmiştir.
• Örn; 46 +37=? İle
75634546+95687137=?
12
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Kısa süreli bellek
– Bu belleğe kaydedilen bilgi, üzerinde herhangi bir
işlem yapılmadığı takdirde 15-20 saniye içinde
kaybolur.
– Birtakım stratejiler ve tekrar yoluyla bilginin kısa süreli
bellekte daha uzun süre kalması ve uzun süreli belleğe
aktarılması sağlanabilir.
– Tekrar bilginin uzun süreli belleğe kaydedilmesi
açısından önemlidir.
– Tekrar kodlanan bilginin kolayca hatırlanması ve
değişik durumlarda kullanlabilmesi için yeterli değildir.
13
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Kısa süreli bellek
– Yeni bilgi ile mevcut bilgilerimiz arasında ilişki
kurarak, bilgiyi destekleyen imgeler oluşturarak,
bilginin değişik durumlarda uygulama şekilleri
üzerinde düşünerek ve bilgi hakkında sorular
geliştirip bu sorulara cevap verilerek sağlanan
işleme anlamlandırma denir.
– Anlamlandırma bilginin kolayca hatırlanması ve
değişik durumlarda kullanılmasını sağlar.
14
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Kısa süreli bellek
– Kısa süreli belleğin işlevlerinden biri de kaydedilen
bilgileri önceden uzun süreli belleğe kaydedilmiş olan
bilgilerle karşılaştırarak eşleştirmek ve ilişkili olanları
yeni öğrenmeler olarak yapılaştırmaktır.
– Kısa süreli bellek kapasitesi, uyarıcılar gruplandırılarak
arttırılabilir.
• Örn; 145319201980
yerine 1453
1920
1980
– Kısa süreli bellek kapasitesi, birden fazla duyu organı
kullanılarak da arttırılabilir.
• Örn; sunulan bilginin hem sözel hem görsel öğeler içeriyorsa.
15
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Uzun süreli bellek
– Üç önemli özelliğe sahiptir.
• Bilgi kalıcıdır.
• Bilgi organizeli ve anlamlı olarak kaydedilir.
• Sınırsız kapasiteye sahiptir.
– Bütün tecrübe ve bilgilerimiz uzun süreli bellekte
saklanır.
– Değişik olayların hatırlanması, problem çözme,
düşünme vb. aktiviteler uzun süreli bellekde saklı
olan bilgiler sayesinde olur.
16
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Uzun süreli bellek
– Bilgiler uzun süreli bellekte şemalar şeklinde
kaydedilir.
– Şemalar organize edilmiş bilgi ağları ve kavram
gruplarıdır.
– Şemalar yeni bilginin kodlanması, belleğe
kaydedilmesi ve kaydedilen bilginin geri
getirilmesini kontrol eder.
– Şemalar edindiğimiz bilgilerin zihinsel modelleridir.
17
Bilgi İşlem Süreci (Bellek Türleri)
• Uzun süreli bellek
– İlişkili şemalar birbirine bağlanır ve bir şemayı
harekete geçiren bilgi onunla ilişkili diğer bilgileri de
harekete geçirir.
– Birçok araştırmacı yeni bilginin bellekteki eski bilgi ile
ilişkilendirildiği tezini değil, bellekteki eski bilginin
sağlanan bağlam içerisinde yeni bilginin
yorumlanmasında kullanıldığı tezini savunmaktadır.
– Öğrenciye belleklerindeki şemaları faaliyete geçirip,
yeni bilgi ile anlam kazandıracak uyarıcılar
sunulmalıdır.
• Örn; grafiksel özetler, merak uyandırıcı sorular, filmler, ses
klipleri, vb.
18
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Araç-gereçler genelde öğretimi desteklemek
amacıyla kullanılır.
• İyi tasarlanmış öğretim araç-gereçleri öğretim
sürecini zenginleştirir, öğrenmeyi arttırır.
19
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Çoklu öğrenme ortamı sağlarlar.
Okuduklarımızın
İşittiklerimizin
Gördüklerimizin
Hem Görüp Hem İşittiklerimizin
Söylediklerimizin
Yapıp Söylediklerimizin
%10’unu
%20’sini
%30’unu
%50’sini
%70’ini
%90’ını hatırlarız.
– Araç-gereçlerin kullanımı, öğrenme işlemine
katılan duyu sayısını arttırarır.
– Bu da kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesine yardımcı
olur.
20
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının
karşılanmasına yardımcı olurlar.
– Öğrenciler farklı öğrenme stil ve ihtiyaçlarına
sahiptirler.
– Bu da herkesin ayni etkinlikten eşit derecede
yararlanamamasına neden olur.
• Bazıları dinleyerek, bazıları görerek, bazıları okuyarak,
bazıları da farklı görsel araç-gereçler sayesinde daha
kolay öğrenirler.
– Farklı öğrenme biçimleri öğrenme stilleri olarak
adlandırılır.
21
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının
karşılanmasına yardımcı olurlar.
– Kullanılan araç-gereç sayısı arttıkça, bireysel öğrenme
ihtiyaçlarına uygun bir öğretim kanalının bulunması
ihtimali de artacaktır.
– Araç-gereçlerin sunacakları bilgi şu şekilde olmalıdır:
• Kolaylıkla algılanabilen olmalıdır.
• Özümsenebilecek miktarda ve zamanda olmalıdır.
• Sunuluş olarak üzerinde kontrole sahip olabilecekleri şekilde
olmalıdır.
– Bir öğrenci hücreler ile ilgili bir görüntüyü ileri geri sayarak tekrar
tekrar izleyebilir.
22
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Dikkat çekerler.
– Yüz yüze sözel iletişim genellikle en çok kullanılan
iletişim metodudur.
– Bilgilerin görsel/işitsel araç-gereçler yoluyla sunulması
sonucu ortaya çıkan yenilik, öğrencilerin dikkatlerini
çekecek ve duygusal tepkiler yaratarak motive
edecektir.
– Kısa süreli belleğin kapasitesi dikkate alındığında
dikkat çekme çok önemlidir.
– Öğrencilerin amaçlanan mesaja odaklanmasını
sağlamak ancak ilgi çekici uyarıcılar sunularak
gerçekleşir.
23
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Hatırlamayı kolaylaştırırlar.
– Bilgilerin uzun süreli belleğe nasıl kodlandığı ve
saklandığı ile ilgili en önemli kuramlardan biri ikili
kodlama (dual coding) bellek kuramıdır.
– Bu kurama göre bilgi uzun süreli bellekte hem
sözel hemde görsel olarak kaydedilir.
– Bu nedenle hem sözel hemde görsel olarak
kaydedilen bilgilerin hatırlanma ihtimali daha
yüksektir.
24
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Hatırlamayı kolaylaştırırlar.
– Yapılan araştırmalar somut kelimelerin, soyut
kelimelerden ve resimlerin de kelimelerden daha fazla
hatırlandığı bulunmuştur.
– Görsel sembollerle sözel önermeleri birlikte
kullanmak, bilginin bellekten geri çağrılmasına
yardımcı olan çoklu yollar sağlarlar.
– Bir kavramın hem sözel hemde görsel olarak
kaydedilmesi, kavram hakkında birşeyler
okunduğunda görüntüsünün, görüntüleri ile
karşılaşıldığında sözel açıklamalarının hatırlanması
ihtimalini artırır.
25
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Soyut şeyleri somutlaştırır
– Soyut, karmaşık kavramları, anlaması güç olgu ve
olayları basitleştirir.
– Hakkında bilgimiz olmayan bir eşya, bütün özellikleri
uzun ve detaylı olarak açıklandığında, anlatılanları
verilen tanım ve açıklamalara göre anlamak zor olur
fakat görsel gereçler bilinmeyen bu eşyanın nasıl
göründüğünün ve bilinen diğer şeylere göre ne kadar
büyük olduğunun kavranmasına yardımcı olur.
– Görsel gereçler ikinci bir iletişim kanalı görür.
26
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Zamandan tasarruf sağlar
– Sınıfta öğretmenin sadece anlatımı veya sınıf içi
tartışma yoluyla öğretilecek bir konunun
öğrenciler tarafından algılanması ve anlaşılması
zaman alır.
– Halbuki, ayni konu ile ilgili bir slayt veya tepegöz
saydamı kullanılarak gösterilen bir çizim çok daha
kısa sürede algılanır ve anlaşılır.
• Örn; suyun dönüşümünü konu alan bir çizim kullanmak.
27
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Güvenli gözlem yapma imkanı sağlarlar
– Film projectörleri ve videolar özellikle sınıfa
getirilmesi imkansız, doğrudan gözlenmesi tehlikeli
ya da mümkün olmayan cisim, olgu, olay ve
işlemlerin kolayca ve güvenli olarak gözlenmesini
sağlar.
28
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Farklı zamanlarda birbirleriyle tutarlı içeriğin
sunulmasını sağlarlar
– Bir öğretmen sınıfta konuyu sadece anlatarak işliyorsa
bir derste verdiği çok güzel bir örneği başka bir
zamanda veya farklı bir sınıfta vermeyi unutabilir.
– Görsel ve işitsel araç-gereçler öğretmenlerin her
sınıfta ayni örnekleri vermelerine olanak tanır.
• Konunun önemli noktalarını içeren bir tepegöz saydamı
• İyi hazırlanmış bir video sunusu
• Öğretim içeriği ve örnekleri ile ilgili bir slayt sunusu
29
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• Tekrar tekrar kullanılabilirler
– Etkili bir materyali farklı sınıflarda tekrar kullanan
bir öğretmen ayni içeriği öğrencilerine tutarlı
olarak sunmakla kalmaz, zaman ve maliyetten
tasarruf eder, materyali geliştirmek için harcağı
zaman ve enerjiyi tekrarlama probleminden
kurtulur.
30
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• İçeriği basitleştirerek anlaşılmalarını kolaylaştırır
– Bir eşyanın öğrencilerin öğrenmelerini zorlaştıracak
çok karmaşık unsurları olabilir.
– Örneğin bir slayt veya tepegöz saydamında
kullanılacak basit çizimlerle öğrencilerin, eşyanın
normalde görünmeyen iç parçalarını görmeleri
sağlanabilir.
– Aracın farklı çalışma biçimleri; sistemin alt unsurlarının
birbirleriyle olan ilişkileri farklı renk, sembol ya da
tekniklerle gösterilebilir.
31
Araç-Gereçlerin Öğretimdeki Yeri ve
Önemi
• İçeriği basitleştirerek anlaşılmalarını
kolaylaştırır
– İyi bir gereç, görülemeyecek kadar küçük olan bir
nesneyi büyüterek öğrenilmesini kolaylaştırabilir.
– Filmler, gözün takip edemeyeceği hızda oluşan bir
sürecin aşamalarını yavaşlatarak, ya da çok yavaş
oluşan bir sürecin aşamalarını hızlandırarak,
sürecin izlenebilmesine imkan sağlayabilir.
32