beypazarı belediyesi yeniden yapılanma programı

MODERN YÖNETİM
DÜŞÜNCESİ
RAQİF QASIMOV
MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ
 Sistem
yaklaşımı
 Durumsallık yaklaşımı
RAQİF QASIMOV
MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ

Yönetim ve organizasyon konusundaki
modern teorileri, 1950 - 1960 yılları
arasında neo-klasik yaklaşıma paralel
olarak başlatılmıştır. Bu yaklaşımın
temelini oluşturan akımlar Sistem
Yaklaşımı ve Durumsallık Yaklaşımı’dır.
RAQİF QASIMOV
MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ
Sistem Yaklaşımı ilk olarak biyolojide ve
sonrasında diğer alanlarda uygulanmıştır. (Von
Bertalanffy)
- Durumsallık Yaklaşımı 1960’larda “tek en doğru”
anlayışının yıkılmasıyla ortaya çıkmıştır.
- “Durumsallık Yaklaşımı” terimi ilk kez 1967
yılında Paul Lawrence ve Jay Lorsch tarafından
kullanılmıştır. 1970 sonrası dönemde Sistem
Yaklaşım’ının yerini almıştır.
-
RAQİF QASIMOV
Sistem Yaklaşımı
RAQİF QASIMOV
SİSTEM NEDİR?
Sistemi;
 belirli parçalardan oluşan,
 bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan,
 bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile
ilişkisi olan, bir bütün olarak tanımlamak
mümkündür.

RAQİF QASIMOV
Klasik Yaklaşım
Sistem Yaklaşımı
RAQİF QASIMOV
SİSTEM
Bir olaya sistem yaklaşımı açısından bakıldığında şu
soruların cevabı araştırılmalıdır:
Bu sistemin önemli parçaları nelerdir?
 Bu parçaları birbirine bağlayan ve uyumunu
sağlayan başlıca süreçler nelerdir?
 Sistemin
gerçekleştirmek istediği amaçlar
nelerdir?

RAQİF QASIMOV
Bir Sistem Olarak Organizasyon

Sistem görüş açısından bakıldığında
organizasyonlar, çevrelerinden çeşitli
kaynakları (input) alan, bu kaynakları
işleyerek mal ve hizmet haline getiren
(süreç) ve bu mal ve hizmetleri (ileride)
kaynak sağlamak üzere çevresine veren
birimler
olarak
görülür.
Yani
organizasyonlar birer açık sistemlerdir.
RAQİF QASIMOV
Bir Sistem Olarak Organizasyon
SİSTEM YAKLAŞIMI
Girdi
Sistem çevreden
girdi alır:
Maddi girdiler
İnsani girdiler
Finansal girdiler
Bilgi girdileri
Dönüşüm
Dönüşüm Süreci
Üretim
Yönetim
Denetim
Teknoloji
Geribildirim
RAQİF QASIMOV
Çıktı
Sistem çevreye
çıktılar verir
Ürün ve hizmetler
Kar ve zarar
Bilgi
Sistemin Diğer Özellikleri
Her sistemde bir amaç ve amaçlar vardır,
 Sistemler çevre ile ilişki kurarlar,
 Sistemde geribildirim ilişkisi vardır,
 Sistemin kesin sınırları yoktur.
 Mekanik-Biyolojik-Sosyal
Sistemler
mevcuttur,
 Sistemde olumlu ve olumsuz “entropi”
görülür,

RAQİF QASIMOV
Yönetimde Sistem Yaklaşımını
Kullanmanın Yararları Nelerdir?




Yönetici görevini sadece kendi fonksiyonu açısından
yorumlamaktan kurtularak, kendi sisteminin bağlı
olduğu diğer alt-sistemleri ve çevre koşullarını da
dikkate almak zorunda kalmıştır.
Yöneticiye kendi sisteminin amaçlarını daha geniş bir
sistemin amaçları ile ilişkilendirmek fırsatını vermiştir
Yönetici, alt-sistemleri değerlerken bu sistemlerin
esas sisteme yaptıkları katkıyı belirleme olanağına
kavuşmuştur.
Yöneticilerin dikkati belli bir alt-sistemin iç dinamiği
yerine alt-sistemler arasındaki karşılıklı ilişkiye
çekilmiştir.
RAQİF QASIMOV
Sisteme İle İlgili Temel Kavramlar

Sistem Yaklaşımının Temel Kavramları
 Sistem Yaklaşımı
 Açık Sistem
 Kapalı Sistem
 Alt Sistem
 Sinerji
 Entropi
 Evrensellik
RAQİF QASIMOV
Sisteme İle İlgili Temel Kavramlar

Sistem ve Alt Sistemler
Her bir sistem çeşitli alt sistemlerden
(parçalardan) oluşmaktadır.
Örneğin; İnsan
RAQİF QASIMOV
Sisteme İle İlgili Temel Kavramlar

Kapalı Ve Açık Sistemler
Eğer sistem ile sistemin faaliyette bulunduğu
çevre arasında enerji, bilgi ve materyal
alışverişi varsa bu tür sistemler açık sistemdir.

Yok eğer sistem ile çevresi
arasında bu tür ilişki yoksa
kapalı sistemdir.
RAQİF QASIMOV
DURUMSALLIK YAKLAŞIMI




Durumsallık yaklaşımı 1960’lı yıllarda ortaya atılan
ancak 1980’li yıllarda geliştirilen ve genel kabul
gören bir modern yönetim tekniğidir.
Temel düşüncesi, her yerde ve her koşulda
geçerli bir yönetim biçiminin bulunamayacağıdır.
Bu temel varsayıma göre yöneticilerin önceden
benimseyebilecekleri
hiçbir evrensel
yönetim
ilkesinin veya yönetim tekniğinin bulunmayacağı
kabul edilmektedir.
Durumsallık yaklaşımına göre değişik durumlar ve
koşullar yönetimde başarılı olmak için değişik
kavram, teknik ve davranışları gerektirir. Bu nedenle
her yer ve koşullarda geçerli tek bir en iyi
organizasyon yapısı yoktur.
RAQİF QASIMOV
Organizasyon Yapısı ve
Durumsallık Yaklaşımı
Durumsallık yaklaşımı bir organizasyon yapısını
karakterize eden belli başlı boyutlarla,
organizasyonun içinde bulunduğu durum ve
koşullar arasında ilişkiyi araştırmaktadır.
 Organizasyon
yapısı
denildiğinde
organizasyondaki işler ile bunlar ve bunları
yapacak olanlar arasındaki ilişkilerin açık ve
seçik
olarak
belirlenmesi
anlaşılmalıdır.
Organizasyonu karakterize eden organizasyon
içi süreçler vardır. Bunların başında önderlik,
performans değerleme, haberleşme, karar
süreci,
bilgi
akış
sistemi,
motivasyon
gelmektedir.

RAQİF QASIMOV
ORGANİZASYON YAPISI ve
DURUMSALLIK YAKLAŞIMI

Organizasyon yapı ve işleyişine durumsallık
yaklaşımı açısından bakıldığında, sorun içinde
bulunulan durum ve koşulların bu unsurları ve
süreçleri nasıl etkileyeceğidir. Durum ve
koşullara göre, bu unsurlara ve süreçlere
verilecek şekil farkları olacaktır. Durumsallık
Yaklaşımını daha öncekilerden ayıran en önemli
fark budur. Durum ve koşullarla ilgili olarak üç
faktör üzerinde çok durulmuştur. Bunlar
organizasyon ve çevre, organizasyon ve
teknoloji, örgüt ve stratejidir.
RAQİF QASIMOV
DURUMSALLIK YAKLAŞIMI

Örgüt ve Çevre İlişkisi: Örgütün çevresini bazı
koşullar belirler. Bu koşullar; teknolojik koşullar,
yasal koşullar, siyasal koşullar, ekonomik koşullar,
demografik koşullar, ekolojik koşullar ve kültürel
koşullardır. Durumsallık yaklaşımının ulaştığı
genel sonuç, çevre koşullarının özelliklerine bağlı
olarak organizasyon yapılarını ve organizasyonda
kullanılan çeşitli süreçler farklılık göstermektedir.
Durumsallık
yaklaşımı,
çevre
koşulları
niteliklerinin organizasyon yapı ve işleyişi
üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Değişik
çevresel koşullarda en uygun olan organizasyon
yapı ve süreçlerini belirlemektir.
RAQİF QASIMOV
BURNS ve STALKER
ARAŞTIRMASI
Londra
Tavistock Enstitüsünden Tom Burns ile G.M.
Stalker 1961 yılında 20 İngiliz ve İskoç endüstri
kuruluşunda
yaptıkları
araştırmada,
yönetim
fonksiyonlarından planlama, örgütleme ve denetim
fonksiyonlarının yönetsel boyutu ile örgütün çevre
faktörü arasındaki ilişkilerini ve karşılıklı etkileşim
derecelerini ortaya koymayı amaçlamışlardır.
Araştırma sırasında yönetici ve büro personeline
mülakatlar uygulamışlardır. Teknolojik değişiklikler ve
piyasa değişiklikleri bu işletmelerin yönetiminde ne gibi
etkiler meydana getirmektedir, bunu incelemişlerdir.
Çalışmalar
sonucu
işletmelerdeki
organizasyon
yapılarını mekanik ve organik olmak üzere iki grupta
sınıflamıştır.
RAQİF QASIMOV
BURNS ve STALKER ARAŞTIRMASI

Mekanik organizasyon yapısı, çevre
koşullarının durgun ve dengeli, değişim
hızının çok az olduğu durumlarda en
uygun yapı; organik yapı ise çevre
koşullarının sürekli ve hızlı olarak
değiştiği
durumlarda
en
uygun
organizasyon
yapısı
olarak
belirtilmektedir.
RAQİF QASIMOV
BURNS ve STALKER
ARAŞTIRMASI
Mekanik organizasyon yapısının özellikleri;
 İşletmenin karşı karşıya olduğu problem ve işler belirli uzmanlık
alanlarına bölünmüştür.
 İşletmedeki her personel, bütün işletmeyi ilgilendiren amacı dikkate
almak ve ona göre davranmak yerine, kendi departmanının faaliyet
alanına giren ve bütününün çok küçük bir parçası olan amaçlara göre
davranmaktadır.
 Her uzmanlık ve fonksiyonel kademedeki haklar ve sorumluluklar
ayrıntılı olarak belirlenmiş ve buralarda hangi teknik metotların
kullanılacağı kararlaştırılmıştır.
 Otorite ve emir-komuta ilişkileri açık ve seçik olarak belirlenmiştir.
 Örgüt üyeleri arasındaki ilişkiler, esas itibariyle alt – üst ilişkisi
şeklinde dike ilişkilerdir.
 Yapılacak işler ve gösterilecek davranış büyük ölçüde üst
kademelerdekilerin verdikleri kararlar ve emirler doğrultusundadır.
 Emir-komuta ve kurmay personel arasındaki farklılıklar açık seçik
olarak belirlenmiştir.
 Kontrol alanı genellikle dardır ve yakından nezaret vardır.
RAQİF QASIMOV
BURNS ve STALKER
ARAŞTIRMASI
Organik organizasyon yapısının özellikleri;
 Örgüt üyelerinin yapacakları işler sürekli olarak, örgüt üyelerinin
birbirleri ile olan ilişkilerine göre yeniden ayarlanır.
 Ayrıntılı ve dar görev tanımları yerine iş genişletmesine dayanan
sistem esastır.
 Pek çok karar alt kademelerde verilir ve ademi merkeziyet esastır.
 Emir-komuta zincirine sıkı sıkıya bağlanmak yerine, problemlere
çözüm bulabilecek kişilerle temas ve ilişkiye önem ve ağırlık
verilmektedir.
 Personelin belirli işlerde ihtisaslaşmasından çok personelin
yapacağı işin organizasyonun genel amaçlarına göre sürekli olarak
değişmesi esastır.
 Yatay haberleşme en az dikey haberleşme kadar önemlidir.
 Örgüt
üyeleri
arasındaki
haberleşme
emir-komuta
haberleşmesinden çok danışma niteliğindedir.
 Organizasyon genel olarak çevre faktörlerine karşı daha açıktır.
 Organik yapı, mekanik yapının sahip olduğu ilişki ve görevlerdeki
açıklık ve hiyerarşik yapıdan uzaklaşan bir yapıdır.
 Personel ne işi yapacağını ve nasıl yapacağını sürekli olarak
başkaları ile haberleşerek geliştirir.
RAQİF QASIMOV
BURNS ve STALKER
ARAŞTIRMASI

Burns ve Stalker ani Pazar ve teknolojik değişiklikle
karşılaşan işletmelerde bu tür yönetime karşı bir eğilim
olduğunu görmüşlerdir. Sürekli olarak yeni sorunların
doğduğu istikrarın mevcut olmadığı bir sistemde bu tür
örgüt yapısı en olumlu sonuç veren yapıdır. Çünkü
örgütler katı olmamalı ve uzmanlar sürekli ilişkilerde
bulunarak mevcut planlarını yeni koşullara göre
ayarlayabilmelidirler. Bu da işletmenin yönetim
felsefesini işlevsel bölümler arasındaki katı sınırların
ortadan kaldırılıp ve örgüt şemasında gösterilen
haberleşme
kanallarının
gerektiğinde
dikkate
alınmaması, yatay ve çapraz haberleşmenin
desteklenmesi ile gerçekleştirilebilir.
RAQİF QASIMOV
Organizasyon - Çevre – Teknoloji
İlişkileri

SONUÇ : Durumsallık yaklaşımının ana
fikri , bir organizasyon yapı ve süreçlerini
belirleyen unsurların , organizasyonda
kullandığı teknoloji ile organizasyonun
ilişkili
olduğu
çevresel
unsurlar
olduğudur.
Not: Durumsallık yaklaşımı açık sistem
yaklaşımını esas alır.
RAQİF QASIMOV