Oral kontraseptifler

KONTRASEPSİYON
YÖNTEMLERİ
Prof. Dr. Tijen KAYA TEMİZ
KONTRASEPSİYON
YÖNTEMLERİ
1-Hormonal Kontrasepsiyon
Kombine oral kontraseptifler (OKS)
Mini haplar
Postkoital kontraseptif haplar
Enjekte edilen kontraseptifler
Deri altı implantları
2-Rahim içi araçlar (RİA)
Progesteron içeren rahim içi araçlar
Bakırlı rahim içi araçlar
KONTRASEPSİYON
YÖNTEMLERİ
3-Bariyer yöntemleri
Kondom
Diyafram
Spermisitler
Bariyer yöntemleri cinsel yolla bulaşan hastalıklara
ve serviks kanserine karşı koruma sağlar.
4-Cerrahi sterilizasyon
Tüp ligasyonu
Vazektomi
KONTRASEPSİYON
YÖNTEMLERİ
5-Doğal aile planlama yöntemleri
Bazal vücut ısısı yöntemi
Takvim yöntemi
Geri çekme (Koitus interruptus)
Vajinal duş
Bu yöntemlerin temel amacı fertil periyotta cinsel
ilişkiden kaçınmaktır.
Güvenirliliği en düşük yöntemlerdir.
ORAL KONTRASEPTİFLER
• Gebe kalmayı önleme amacıyla kadınlar tarafından ağızdan
alınmak suretiyle kullanılan steroidal ilaçlara oral kontraseptifler
adı verilir.
ORAL KONTRASEPTİFLERİN VE BENZERİ
HORMONAL İLAÇLARIN UYGULANMA ŞEKİLLERİ
1) Kombinasyon tipi uygulama: Siklusun 5. gününden
başlayarak 25. gününe kadar hergün tek doz halinde estrojen +
projestin kombinasyonu verilerek yapılır. Gebeliği önleme
yöntemleri içinde en etkin olanıdır.
Sabit kombinasyonlu veya monofazik haplar
Bifazik haplar
Trifazik haplar
2) Minik-hap uygulaması: Kesintisiz bir şekilde, ufak
dozda sadece projestin içeren hap verilerek yapılır.
3) Uzun etkili kontraseptif steroid preparat ile
yapılan uygulama: İçindeki steroidi yavaş olarak uzun
sürede oldukça sabit bir hızda salıveren preparatlardır.
i) i.m depo medroksiprojesteron asetat (MPA) veya
projestin+estrojen kombinasyonu injeksiyonu
ii) İmplantlar
iii) Vajinal halkalar
4) Projesteron antagonistleri: Mifepriston
5) Koitustan sonra (postkoital) uygulama
Kombinasyon Tipi Kontraseptif Etkinin
Mekanizmaları
• Ovülasyonun inhbisyonu: Bu olaydan sorumlu olan
esas komponent estrojendir.
• Serviksin mukus salgısı üzerine etki: Siklusun
foliküler dönemininde projestin içeren kombinasyon
verilmesi, estrojenin serviks mukus salgısını artırıcı
etkisini inhibe eder.
• Endometriyum üzerine etki: Kombinasyon tipi
preparatları alanlarda projestin, estrojenin
endometriyum üzerindeki proliferasyon yapıcı etkisini
inhibe eder.
• Fallop boruları üzerine etki: Projestinler fallop
borularının motilitesini azaltırlar.
• Jenital Organlar Üzerindeki Diğer Etkiler:
Kombinasyon tipi uygulamalar overlerde
inaktivasyona neden olur. Overler ufalır, over
kanserine karşı koruyucu etkinlik gösterir.
Primer dismenore varsa, bunu düzeltir.
Uterustan kan kaybını azaltarak demir eksikliğini
düzeltirler. İçlerindeki estrojen ve projestin
nedeniyle memelerde büyüme yaparlar.
• Yan Tesirleri
1. Bulantı: Estojene bağlıdır.
2. Ara kanaması: Estrojen/projestin dengesizliğine bağlıdır.
3. Amenore: Kesilme kanaması estrojenik ilacın nisbi azlığına
bağlı olarak meydana gelmeyebilir.
4. Memelerde dolgunluk duyarlık: Genellikle estrojene
bağlıdır.
5. Laktasyonun inhibisyonu: Prolaktinin meme bezleri
üzerindeki etkisinin estrojen tarafından inhibe edilmesine
bağlıdır.
6. İştah artması ve şişmanlama: İştah artmasından projestin
komponenti ve su ve tuz tutulmasından estrojen sorumludur.
7. Psişik etkiler ve libidoya etkisi: Depresyon ve
halsizlik muhtemelen projestine bağlı olarak gelişir. Bazı
incelemelerde oral kontraseptiflerin libidoyu azalttığı
bulunmuştur.
8. Hipertansiyon: Estrojenlerin su ve tuz tutulması,
anjiotensinojen ve renin sentezini artırması
hipertansiyon oluşmasında rol oynayabilir.
9. Tromboembolizm: Estrojen dozu yüksek oral
kontraseptif alanlarda, bazı pıhtılaşma faktörlerinin
sentezinin arttığı bulunmuştur.Sigara içme, oral
kontraseptiflerin tromboembolizm riskini amplifiye
eder. Cerrahi girişimlerden önce kombine oral
kontraseptif alınması girişimden sonra ven trombozu
insidensini artırır.
10. Diğer hematolojik etkileri: Bazı kadınlarda folik asid
eksikliği anemisi yaparlar.
11. Lipid, karbonhidrat ve protein metabolizması üzerine
etkileri: Projestin miktarı yüksekse antiaterojenik tesirli YDLkolesterolu düzeyi düşer. Hedef hücrelerde insülinin reseptör
sıklığını bazı kadınlarda azaltarak insulin rezistansına neden
olabilirler.
12. Kolestatik sarılık, safra taşı ve diğer safra yolu
hastalıklarının oluşması: Estrojenler ve 19-nortestosteron
türevi projestinler karaciğerin itrah fonksiyonunu yavaşlatabilirler
ve kolestatik sarılık oluşturabilirler. Safra taşı oluşumunu artırırlar.
13. Kanser veya diğer tür tümör oluşması: Serviks kanseri ve
primer karaciğer kanseri insidensinde artma yaptıkları
bildirilmiştir.
14. Teratojenik etki
15. Uygulamaya son verdikten sonra amenore ve
anovülatuvar siklus oluşması (fertilitenin geri
dönmesinde gecikme)
15. Cilt üzerine etki: Ciltte pigmentasyonu artırırlar.
Androjenik etkili projestinler, akne, hirsutizm, saç
dökülmesi ve ciltte yağlanmaya neden olabilirler.
16. Başağrısı: Migreni çoğu kez şiddetlendirirler
18. Görme bozukluğu: Oral kontraseptiflerin nadiren
optik nörit ve retina trombozuna neden oldukları
bildirilmiştir.
KONTRİNDİKASYONLARI
• A. Mutlak kontrindikasyonları:
i) Tromboembolik hastalıklar,
ii) Koroner kalp hastalığı,
iii) Konjestif kalp yetmezliği,
iv) Estrojene bağımlı neoplazmalar ve hipofız
adenomu,
v) Aktif karaciğer hastalığı,
vi) Tanı konulmamış vajinal kanama.
vii) Gebelik veya şüphesi .
• B. Kesin nisbi kontrindikasyonları
i) Migren ve şiddetli başağrıları,
ii) Diabetes mellitus,
iii) Safra kesesi hastalığı,
iv) 40 yaşından yukarı olma ve kardiyovasküler hastalık için diğer
bir risk faktörü bulunması,
v) 35 yaşından yukarı olma ve fazla sigara içme,
vi) İmmobilizasyon veya bacak yara ve zedelenmeleri,
vii) Elektif cerrahi girişim,
viii) Hipertansiyon ve hiperlipidemi,
x) orak hücre hastalığı
İLAÇ ETKİLEŞMELERİ
• Oral kontraseptifler içerdikleri estrojen nedeniyle kanın
pıhtılaşma eğilimini artırdıklarından, oral
antikoagülanlara duyarlığı azaltırlar
• Barbitüratlar, rifampin ve bazı antiepileptikler gibi MEİ
yapan ilaçlar, estrojen yıkımını artırarak oral
kontraseptiflerin etkinliğini azaltırlar.
• Uzun süre ampisilin, tetrasiklin gibi geniş spektrumlu
antibiyotik alanlarda bu ilaçların barsakta hidrolizi ve
reabsorpsiyonunu azalır.
• Oral kontraseptifler, glukokortikoidlerin ve trisiklik
antidepresanların inaktivasyonunu yavaşlatabilirler.
Müstahzar örnekleri