31 türkiye su kaynakları ve avrupa birliği su çerçeve

Ulusal Su Günleri 2009 Sempozyumu 29 Eylül – 1 Ekim
ELAZIĞ
TÜRKİYE SU KAYNAKLARI VE AVRUPA BİRLİĞİ SU ÇERÇEVE
DİREKTİFİNDE BENTİK OMURGASIZ GRUBUNUN ÖNEMİ
Didem Gökçe OĞUZKURT
İnönü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Kampus 44280 Malatya,
doguzkurt@inonu.edu.tr
ÖZET
Türkiye yakın bir gelecekte Avrupa Birliğine katılmayı hedeflemektedir. Bu amaçla, ülkemiz kendi
mevzuatını, Birliğin mevzuatı ile uyumlu hale getirmek ve bu yeni mevzuatı uygulamaya geçirmek
durumundadır. Hidrostratejik bakımdan önemli bir konumda olan Türkiye’nin su kaynaklarının
geliştirilmesi, ekosistemlerin doğal dengesinin korunmasının yanı sıra ülkemizin sosyo-ekonomik
kalkınması açısından da büyük önem taşımaktadır. AB Su Çerçeve Direktifi (SÇD)–(2000/60 EC
WFD) bu bakımdan su kaynaklarını bütünsel açıdan tanımlama, değerlendirme aşamalarından sonra
gerekli önlemlerin alınmasını amaçlamaktadır. Bu yolla SÇD’nde, özellikle sucul ortamların daha
fazla bozulmalarının engellenmesi ve iyileştirilmeleri; mevcut su kaynaklarının uzun vadeli korunarak
sürdürülebilir kullanımları sağlanacaktır. SÇD’ne göre ele alınan su havzasında, su kalitesi kimyasal
değişkenlerin yanı sıra o ekosistemde bulunan canlı grupların çeşitliliği de büyük önem taşımaktadır.
Canlılar, doğal olarak yaşadıkları ortam dengesini bozan her etmene karşı cevap oluşturmaktadır.
Biyolojik ve ekolojik özellikleri, göstermiş oldukları bu tepkiye göre çevre kalitesini izleme
çalışmalarında kullanılırlar. Ele alınan ekosistemleri, uzun süreli izleme yöntemlerinde kullanılırlar.
SÇD’ne göre, sularda ekolojik kalite sınıflarının belirlenmesinde fitoplankton, perifiton, makrofit,
bentik omurgasızlar ve balıklar kullanılmaktadır. Bütünsel olarak su kaynaklarının yönetimi, şimdiye
kadar ülkemizde yaygın olarak uygulanamamıştır. Yapılan değerlendirmeye göre ülkemizde daha çok
balık faunası çalışılmış (1980-2009 yılları arasında 258 adet SCI yayını), bentik omurgasız çalışmaları
ise geri planda kalmıştır (1980-2009 yılları arasında 14 adet SCI yayını). Ancak sahip oldukları bazı
kolaylıklar nedeni ile (hareket ve beslenme davranışı, tanımlanma) bentik omurgasız türleri bu uzun
dönem izleme çalışmalarında daha sıklıkla kullanılması mümkündür.
Anahtar sözcükler: Bentik omurgasız, biyominitoring, su çerçeve direktifi, su kalitesi, Türkiye
31