Kayaçlar ve Topoğrafya Sunusu

Çevrenizdeki yeryüzü şekilleri hangi
faktörlerin eseridir?
Çevremizde yer alan yer şekillerine baktığımızda
dağlar,vadiler,ovalar,deltalar,baraj gölleri
olduğunu görürüz.
Bu yeryüzü şekillerinin oluşumuna neden olan
faktörler şunlardır.
Dağlar-Kıvrılma
Vadiler-Akarsu aşındırma
Deltalar-Akarsu biriktirme
Baraj gölleri-Akarsu biriktirme
Kayaçların oluşum şekilleri aynımıdır?
Kayaçların oluşum şekilleri farklıdır.
Püskürük taşlar- Volkanizma
Tortul taşlar-Birikme,tortulaşma
Başkalaşım taşları-Tortul ve volkanik
taşların değişime uğramasıyla oluşur.
Andezit,kil,kum,marn ve alüvyonların
aşınmaya karşı dirençleri nasıldır?
Bazı maddelerin aşınmaya karşı dirençleri
fazla iken,bazılarının dirençleri azdır.
Özellikle kil,marn,kum ve alüvyonların
aşınmaya karşı dirençleri yoktur.
Çok kolay aşınırlar.
Andezit ise aşınmaya karşı daha çok
dirençlidir.
Yeryüzünde farklı görünümünde Granit bloklarına
rastlanır.Bunda Kayacın hangi özellikleri etkilidir?
Granitler, yeryüzünde çok yaygın olarak
bulunurlar.
Granitler;dikey ve yatay damar katmanları
veya düzgün şekilleri olmayan kütleler
halinde oluşurlar.
Çoğu granitler jeosenklinal (tabakaların geniş
bir alanda aşağıya doğru tekne biçiminde
çöktüğü yapılar) dağ oluşumlarının dibine
yerleşirler.
Peri bacalarının oluşumunda
kayaçların hangi özellikleri etkilidir?
Peri bacalarının oluşumunda
kayaçların hangi özellikleri etkilidir?
Daha çok Ürgüp civarında bulunan şapkalı
peribacaları konik gövdeli olup, tepe
kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır.
Gövde tüf ve volkan külünden oluşmuş
kayaçtan; şapka kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi
sert kayaçlardan oluşmaktadır.
Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi
oluşturan kaya topluluğuna oranla daha
dayanıklıdır.
Bu peribacasının oluşumu için ilk koşuldur.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
Kayaçlar
sürekli
döngü
halindedir.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
Bir magmatik kayaç
sıcaklık ve/veya basınç
altında metamorfik
kayaca, metamorfik bir
kayaç sıcaklıkla eriyerek
magmaya ardından da
magmatik kayaca, hem
magmatik kayaç hem de
metamorfik kayaç
ayrışarak tortul kayaca
dönüşür.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
Buna kayaç
döngüsü adı verilir.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
Kayaçların oluştukları günden
bu yana devam eden ve farklı
tür kayaçların doğal yollarla
birbirine dönüşmesini
açıklayan sürece "kaya
döngüsü" denir.
KAYAÇLAR
PÜSKÜRÜK
İÇ PÜSKÜRÜK
DIŞ PÜSKÜRÜK
BAŞKALAŞIM
TORTUL
KİMYASAL
ORGANİK
KIRINTILI
Mermer
Granit
Bazalt
Kireçtaşı
Konglomera
Antrasit
Gnays
Siyenit
Andezit
Alçıtaşı
Kumtaşı
Taşkömürü
Elmas
Diyorit
Obsidyen
Traverten
Kiltaşı
Linyit
Şist
Gabro
Tüf
Kayatuzu
Miltaşı
Mercankaya
İÇ PÜSKÜRÜK TAŞLAR
Magmanın yeryüzünün
derinliklerinde soğuyup,
katılaşmasıyla oluşan taşlardır.
İç püskürük taşların en tanınmış
örnekleri granit, siyenit, diyorit ve
gabro’dur.
GRANİT
GRANİT
GRANİT
siyenit
siyenit
siyenit
DİYORİT
DİYORİT
Gabro
DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR
Magmanın yeryüzüne
çıkıp, yeryüzünde
soğumasıyla oluşan
taşlardır.
ÖZELLİKLERİ
Yapıları kristallidir.
En çok heykel yapımında ve inşaatlarda
kullanılır.
Tabakalanma yoktur
Kütleler halindedirler
İçlerinde fosil bulunmaz
DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR
Dış püskürük taşların
en tanınmış örnekleri
bazalt, andezit,
obsidiyen ve volkanik
tüftür.
BAZALT
ANDEZİT
ANDEZİT
İNCİ TAŞI
VOLKAN CAMI
VOLKANİK TÜF TAŞI
OBSİDİYEN
NASIL OLUŞUR?
Denizlerde, göllerde ve çukur
yerlerde meydana gelen
tortulanma ve çökelmelerle
oluşan taşlardır.
Tortul taşların yaşı içerdikleri
fosillerle belirlenir.
ÖZELLİKLERİ
Yapıları kristalli taneli
değildir
İçlerinde fosil bulunabilir
Tabakalı bir yapıdadırlar
Asitten etkilenirler.
MEKANİK(KIRINTILI)TORTUL
TAŞLAR
Akarsuların, rüzgarların ve
buzulların, taşlardan kopardıkları
parçacıkların çökelip, birikmesi ile
oluşur.
Örnek:Kil taşı (şist), kumtaşı (gre)
ve çakıl taşı (konglomera)’dır.
KUMTAŞI (GRE)
ÇAKILTAŞI (KONGLOMERA)
KONGLOMERA
KİMYASAL TORTUL TAŞLAR
Suda erime özelliğine sahip
taşların suda eriyerek başka
alanlara taşınıp tortulanması ile
oluşur.
Örnek:Jips, traverten, kireç taşı
(kalker), çakmaktaşıdır.
JİPS
TRAVERTEN
KALKER
KALKER
ORGANİK TORTUL TAŞLAR
Bitki ya da hayvan kalıntılarının
belli ortamlarda birikmesi ve
zamanla taşlaşması sonucu oluşur.
Organik tortul taşların en tanınmış
örnekleri mercan kalkeri, tebeşir ve
kömürdür.
ATOL
TEBEŞİR TAŞI
KÖMÜR
ANTRASİT
Karbon miktarı
% 94 ise
antrasit adını
alır.
TAŞKÖMÜRÜ
Karbon miktarı
% 80 – 90 ise
taş kömürüdür.
LİNYİT
Karbon
miktarı %70
ise linyit
oluşur.
TURBA
Karbon miktarı
% 60 ise turba
oluşur.
Elmas
Kaşıkçı Elması
METAMORFİK (BAŞKALAŞIM) TAŞLARI
Başkalaşım taşları
biçimleri değişmiş
olan kayalardır.
NASIL OLUŞUR?
Tortul ve volkanik taşların
yüksek sıcaklık ve basıncın
etkisiyle eski özelliklerini
kaybederek yeni özellikler
kazanması ile oluşur.
NASIL OLUŞUR?
Bazen yer kabuğundaki
hareketler sonucunda bir kaya
derinlere inerek mantodan
gelen sıcaklıkla değişime
neden olur.
ÖZELLİKLERİ
Yapıları kristallidir.
Tabakalı ve sert
yapıdadırlar
Fosil bulundurmazlar
Asitlerden etkilenmezler.
METAMORFİK TAŞLAR
Kalker ------->Mermer
Kil taşı------->Mikaşist
Kum taşı----->Kuvarsit
Granit-------->Gnays
Kil taşı-------Arduaz
Mikaşist
Kuvarsit
Kuvarsit
Kuvarsit
Gnays
MERMER
MERMER