GÜÇ ELEKTRONİĞİ 45 Üç Faz Tam Dalga Doğrultucu: 3 fazlı

Üç Faz Tam Dalga Do÷rultucu:
3 fazlÕ gerilimin mevcut oldu÷u endüstriyel uygulamalarda, üç faz do÷rultucular,
tek faza tercih edilen bir do÷rultucu çeúididir. Bunun sebebi ise, üç faz do÷rultucunun,
çÕkÕúta daha düúük gerilim salÕnÕmlarÕ vermesi ve daha yüksek güç aktarabilmesidir.
Devre úemasÕ úekil 2.6 ‘da verilmiútir.
ùekil 2.6. Üç faz köprü do÷rultucu
Üç faz köprü do÷rultucuda her koldaki diyotlar(D1-D4, D2-D5, D3-D6) birbiriyle
180o faz farkÕyla çalÕúÕrlar. AyrÕca alt ve üst grup diyotlarÕ da (D1-D3-D5, D2-D6-D4)
kendi içlerinde birbirleriyle 120úer derece faz farkÕyla çalÕúÕrlar. Bu do÷rultucu da üç faz
yarÕm dalga do÷rultucu gibi fazlar arasÕ gerilim prensibine göre çalÕúÕr. Yani hangi fazlar
arasÕndaki gerilim daha büyükse o fazlara ait, alt ve üst grup diyotlarÕ iletime geçer.
Köprünün çalÕúmasÕnÕ incelemek için R fazÕnÕn açÕsÕnÕ 0 olarak ve di÷er fazlarÕn da sÕrayla
120úer derece geriden geldi÷ini varsayalÕm. Dalga úekilleri ve bu duruma göre diyotlarÕn
iletim sÕralarÕ aúa÷Õda gösterilmiútir.
ùekil 2.7 Üç faz hat gerilimleri ve diyot iletim periyotlarÕ
GÜÇ ELEKTRONøöø
45
Üstteki úekilde açÕkça görülüyor ki her diyot 120 derece iletimde kalÕyor ve her 60
derecede bir, diyotlardan biri kesime giderken bir di÷eri iletime geçiyor. Bu duruma göre
elde edilecek olan çÕkÕú gerilimi aúa÷Õda verilmiútir.
VO(t)
3 VM
VIN(t)
VM
-VM
30
20
10
40
t(ms)
ùekil 2.8 Üç faz köprü do÷rultucu çÕkÕú gerilimi dalga úekli
ùekil 2.8’den de görüldü÷ü gibi 2 periyotluk sinüs için, konvertörün çÕkÕúÕ 12
darbeli bir gerilim üretmiútir. Yani tek periyotta 6 darbeli, bir baúka deyiúle giriú
iúaretinin frekansÕnÕn 6 katÕ
frekansta bir gerilim elde ediyoruz. Bu sebeple bu
do÷rultucuya “6-darbeli dönüútürücü“ de denmektedir. Omik yükler için yük akÕmÕnÕn
dalga úekli de aynÕ olacaktÕr ancak indüktif yük durumunda akÕm gerilimin gerisine
düúecektir. Bu durum úekil 2.9’da gösterilmiútir.
ùekil 2.9 øndüktif yük için oluúan akÕm- gerilim faz farkÕ
3 faz köprü do÷rultucunun çÕkÕú geriliminin ortalama ve etkin de÷erleri de aúa÷Õda
verilmiútir ve gerekirse daha önceki do÷rultucular için açÕklandÕ÷Õ úekilde türetilebilir.
VORT
GÜÇ ELEKTRONøöø
3VM
S
0.955VM
46
V RMS
1.655VM
DENEY 2.4.1: Üç Faz Köprü Do÷rultucu (Omik Yükle)
ùekil 2.45
ùekil 2.46
GÜÇ ELEKTRONøöø
82
ùekil 2.45’de üç faz köprü do÷rultucu görülmektedir. YarÕm dalga do÷rultucular
úebekeye etkilerinden dolayÕ genelde kullanÕlmazlar. Tek faz ve üç faz köprü
do÷rultucular yaygÕn olarak kullanÕlan do÷rultucu devreleridir. Bu deneyde üç faz köprü
do÷rultucunun özellikleri gösterilecektir. Devreyi úekilde gösterildi÷i gibi kurup
çalÕútÕrÕnÕz. Yük geriliminin dalga úeklini çiziniz. Yük gerilim ve akÕmÕnÕn ortalama ve etkin
de÷erlerini not ediniz.
300 ohmda D1 ve D2 üzerindeki gerilim
300 ohm üzerindeki voltaj
ùekil 2.47 Üç faz köprü do÷rultucu için dalga úekilleri
Max. Vo(Yük gerilimi)
131.5V
Ortalama Vo
127V
Ortalama Io
442mA
RMS Iin
320mA (tek faz)
Tablo 2.8 Üç Faz Köprü Do÷rultucu øçin Deney SonuçlarÕ
Giriú gerilimlerinin bir periyoduna göre yük üzerinde 6 darbeli bir gerilim oluútu÷u
için bu do÷rultucuya 6 darbeli do÷rultucu da denmektedir.
GÜÇ ELEKTRONøöø
83