911 Maternal Beslemenin Koyunlarda Genetik ve Epigenetik Etkileri

9. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi (3-5 Eylül 2015 /KONYA)
Maternal Beslemenin Koyunlarda Genetik ve Epigenetik Etkileri Üzerine Bir
İnceleme
Mehmet Ulaş Çınar1
Yusuf Konca1 Yasemin Öner2
Mahmut Kaliber1
1
1
Selma Büyükkılıç Beyzi
Tuba Yüksel
1 Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, 38039 Melikgazi Kayseri
2 Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, 16120 Görükle Bursa
ÖZET
Besleme, çevre faktörleri içerisinde hayvanların sağlık durumlarını ve verim özelliklerini
etkileyen en önemli faktördür. Hayvan besleme alanında yapılan geleneksel araştırmalar,
fazlalığı, eksikliği veya ilave edildikleri durumunda hayvanların sağlık ve verimleri üzerine
etkili olan bileşenleri üzerine yoğunlaşmıştır. Son yıllarda moleküler genetik alanında elde
edilen gelişmelere bağlı olarak canlıların genetik yapıları ve canlının sahip olduğu genetik
kodun işlevleri hakkında artan bilgi birikimi gerek insan sağlığı, gerek hayvan ve bitki sağlığı
ve verimlerin artırılması uygulamalarına aktarılmaya başlanmıştır. Diğer taraftan moleküler
genetik alanında elde edilen bu gelişmeler, besinlerin gen ve protein ekpresyonun nasıl
değiştirdiğini, hücre ve organizma metabolizması üzerinde nasıl etkili olduğunun anlaşılmasına
olanak vermiştir. Beslenme, fetal genom ekspresyonunu yaşam boyu sürebilecek şekilde
değiştiren en temel intrauterin faktördür. Bu durum “fötal programlama” olarak
isimlendirilmektedir. Epigenetik ise DNA dizisindeki değişikliklerden kaynaklanmayan, fakat
aynı zamanda kalıtsal olan, gen ifadesi değişikliklerini inceleyen bilim dalıdır. Gebelik
boyunca annenin beslenmesi farklı türlerde gebeliğin farklı aşamalarında fetal dokularda
fizyolojik ve epigenetik değişikliklere ve dolayısıyla doğumdan sonra yavrularda farklı
fenotipik etkilere neden olabilir. Gebe ananın beslenme düzeyi yavruların DNA yapısını
değiştirmeyen fakat gen ekspresyonunun değişimine yol açan DNA metilasyonu gibi
epigenetik belirteçlerin değişmesine yol açabilir. Bu derlemenin amacı koyunlarda maternal
beslemenin yavrularda ne tür genetik ve epigenetik değişikliklere yol açtığının incelenmesidir.
911