İktisat Tarihi I

İktisat Tarihi I
11.10.2017
• 12. asrın ikinci yarısından itibaren Anadolu Selçuklu
Devleti siyasi ve idari bakımdan pekişmişti.
• XII. yüzyıl sonlarından itibaren şehirlerin gelişmesi
ile Selçuklu ekonomik hayatı, çok yönlü bir gelişme
gösterdi.
• Büyük Selçuklu şehirlerinin hemen hemen hepsi
kalın surlarla çevriliydi.
• Şehirlerde idareciler, askerler, din ve ilim
adamlarından başka tüccar, esnaf ve
zanaatkarlardan oluşan bir zümre yaşıyordu.
• Ahiler için ürettikleri malların kalitesi çok önemliydi.
• İğdişlik Anadolu’nun ihtiyaç duyduğu malları
dışarıdan alma dönemi olarak adlandırılmaktaydı.
• Toprak Düzeni ve Zirai Yapı
• Selçuklularda bütün müesseseler devlet tarafından
ya idare, ya müdahale veya himaye edilmiştir
• B. Selçuklu Devleti eski Türk askeri teşkilat ve
gelenekleri üzerine kurulmuştu.
• Selçuklularda toprak ve halk sultanın malı kabul
edilmiştir.
• Miri sistemin verdiği kolaylıklar Selçuklular
Anadolu’yu iskan ederken kuvvetli aşiretleri de
parçalamıştır.
• Selçuklular, çeşitli maksatlarla ve belirleyici
olmayacak oranlarda özel mülkiyete izin vermişlerdir
• Selçuklularda mülkiyeti devlete ait miri toprakları 5
sınıfa ayırabiliriz.
• İkta sahipleri ihtiyarladıkları veya öldükleri zaman
çocuklarına ancak vazifelerinde ilk kademeyi teşkil
eden iktalar kalırdı.
• Günümüzde ikta ve feodalite kavramları arasında
paralellik kurulmaktadır.
• İslam tarihinde görülen ikta uygulaması gerçek ve
kullanım anlamında bir tezat teşkil eder.
• Zirai Yapı
• İlk haçlı seferleri döneminde Orta Anadolu’nun
genel haraplığı içinde zirai faaliyetler de geridir.
• Kösedağ bozgunu ile Anadolu üzerindeki Moğol
hakimiyeti Selçuklu tarımı için büyük bir darbe
olmuştur.
• Selçuklu Türkiyesinde şehirlerde hammaddelerin
işlendiği birçok imalathane bulunmaktadır.
• Dış Ticaret
• And’nun fethinden evvel bölge dünya ticaretinin
içinde bulunduğu şartlardan dolayı uluslararası
ticaretin dışında kalıyordu.
• Türkiye Selçuklu sultanları, ticaretin altyapısını da
ihmal etmediler
• Ticari faaliyetler sadece şehirlerde toplanmıyordu.
• Türk ve müslümanlar dış ticarette de etkindiler.
• Ulaşımın güçlüğü daha çok kazanma arzusuna sahip
tüccarı yıldırmıyordu ama güvenlik önde geliyordu.
• Antalya’nın ele geçirilmesi burada çıkarları olan
güçleri Selçuklu Dev.’nin muhattabı haline getirdi.
• Selçuklu Türkiyesi’nin etrafında çeşitli ticaret
merkezleri bulunmaktaydı.
Kırım
Sinop
Gürcistan
Samsun
İstanbul
Trabzon
Amasya
Erzurum
Ankara
Foça
Konya
İzmir
Bayburt
Sivas
Kayseri
Tebriz
Erzincan
Malatya
Ayasuluğ
Mardin
Antalya
Alanya
Halep
Eğirdir, Burdur, Denizli
Kıbrıs
İskenderiye
Şam
Bağdat
• PARA
• Tarihin çok eski çağlarından beri altın ve gümüş gibi
değerli madenler, mübadele aracı olarak
kullanılmıştır
• Anadolu altın gibi değerli madenlerden yoksundu.
• Türkmenler Anadolu’yu fethederken yerli para
sistemine pek dokunmamışlardır.
• Bakırdan gümüşe ve altına doğru geçiş talebin
genişlediğini gösterir.
• Türkmen beylikleri geliştikçe para basmışlar fakat
bunu kendi adlarına yapacak güce sahip
olmadıklarından Moğol sistemini izlemişlerdir.
• Sikkeler kesildikleri dönemle ilgili çok yönlü ipuçları
vermektedir.
• Selçuklu siyasi birliğinin parçalanması ve dahili
muharebeler para piyasasını da etkilemiştir.
• Madeni para sisteminde esas sorun paranın nakli
meselesidir.
• Kamu Maliyesi
• Selçukluların iktisadi yükselişini ve gerileyişini
gösteren en sağlam maddi delil devletin gelirleridir.
• Selçuklu ülkesinde, günümüzde “vergi” olarak alınan
hususları üç türlü ifade edebiliriz.
• Selçuklu ülkesinde; bazı vergiler Şer’i=dinî kökenli,
buna karşılık bazıları Türk örfünden gelmektedir.
• Şahne, Çift-i Avamil, Cizye, Divan-ı İstifa, Müstevfi