araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü
advertisement
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAVAK ve HIZLI GELİŞEN ORMAN AĞAÇLARI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA BÜLTENİ KARAKAVAK AĞAÇLANDIRMARI VE ZİRAİ ARA KÜLTÜR EKONOMİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR GİRİŞ Odun kökenli orman ürünleri arz açığının başlamış bulunduğu ve gerekli önlemler alınmadığı takdirde yakın gelecekte ortaya çıkacak darboğazın bütün işaretlerinin belirginleştiği artık bilinmektedir. Ulusal düzeydeki tam alan kavakçılığımızın bugün ulaştığı boyutlar,bu darboğazın önlenmesinde güvenilir bir kaynak niteliğindedir. Bu kaynağın rasyonel işletilmesi ve çok yönlü yararlanmaya sokulmasında daha duyarlı politikaların saptanması ve ulusal ekonomi içindeki etkinliğinin çağdaş değerlendirme yöntemleriyle irdelenmesi gerekli bulunmaktadır. Orman varlığı yönünden çok fakir olan Orta Anadolu ile Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinde odun hammaddesinin temel kaynağı olarak çok yaygın üretim alanı bulunan ve yurdumuzda geleneksel olarak yetiştirilen yerli karakavakların hemen tamamı kırsal kesimyapı özelliklerine,göre oluşan piyasada 7-20 cm orta çaptaki yuvarlak odun olarak tüketildiğinden, plantasyonlarda kısa idare süreli sık dikimler uygulanmaktadır. Yurdumuz kavak odunu üretiminin üçte ikisi yerli karakavaklardan elde edilmekte,bu üretimin % 40'ı Orta Anadolu Bölgesinde yapılmaktadır. YAPILAN ÇALIŞMALAR Bölgedeki tam alan karakavak yetiştiriciliğinin bölgenin diğer seçilmiş tarım ürünleri ile karşılaştırmalı olarak ülke ekonomisi içindeki etkinliğini saptamak ve buna göre özendirici politikaların yönlendirilmesine katkıda bulunmak amacıyla, 37 ayrı arazi kullanım seçeneğinde 7 değişik karlılık kriterine göre analizler yapılmıştır. Bunlardan 4'ü, bu üretim seçeneklerini üretici karlılığı açısından irdeleyen bugünkü net değer (BND),iç karlılık oranı (IKO),fayda/ masraf oranı (F/M) ve yıllık net gelir (YNG) kriterleridir. Diğer 3'ü ise, sözkonusu alternatif üretimleri ulusal ekonomi içindeki etkinlikleri yönünden inceleyen, ulusal geliri arttırma (katma değer) etkisi,işlendirme (istihdam yaratma) etkisi ve ödemeler dengesi üzerindeki etki (döviz etkisi) kriterleridir. Üretim seçeneklerini üretici karlılığı açısından inceleyen analizlerde elma, ayçiçeği ve fiğ yetiştiriciliği mevcut piyasa koşullarında zarar eden, buğday, şeker pancarı ve patetes karsız tarım işletmeleriolarak ortaya çıkmış, fasulye,soğan ve kavun ise tarımsal üretimler içinde karlı yatırımlar olarak belirmişlerdir. Fasulyede iç karlılık oranı diğer tüm seçenekler içinde çok yüksek bir değere (% 40. 18) ulaşmış: buğdayda diğer bütün göstergelerin olumsuzluğuna karşın iç karlılık oranı vüksek (% 24.57) olmuştur. Elma tek başına yetiştirildiğinde zarar eden bir yatırım olmakla birlikte, ilk 7 yılda yonca ile kombine edildiğinde düşük düzeyde de olsa karlılığa geçmiştir. Bu tarımsal üretimler 5 ayrı dikim aralığındaki karakavak yetiştiriciliği ve bunların çeşitli tarımsal üretimle ilk yıllardaki kombinasyonları ile karşılaştırıldığında, kavak yetiştiriciliğinin daha karlı bir arazi kullanma alternatif olduğunu görüyoruz. Orta Anadolu Bölgesinde karlı bir üretim seçeneği olan karakavak yetiştiriciliğinde üreticinin karlılığı, dikim aralıklarının azalmasıyla artmakta; kavaklık altında ilk yıllarda tarımsal üretim yapılması karlılık oranını arttırmakta;bu artış en çok seyrek dikimlerde meydana gelmektedir. En yüksek karlılık değerleri 3 x 1 m karakavak altında tarımsal üretim uygulamalarında elde edilmektedir. Tek başına yem bitkisi (fiğ) üretimi zarar eden bir tarım işletmeciliği olmasına karşın, kavaklık altında ilk üç yıl yem bitkisi üretiminde en yüksek karlılık değerlerine ulaşmaktadır. SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç kırsal özellik gösteren Orta Anadolu Bölgesinde tarım işletmeleri ya zarar etmekte ya çok düşük karlılıkta çalışmaktadır. Buğday başta olmak üzere çoğu tarım ürünlerinde ve hayvancılık alt sektöründe de ülkemiz artık kendine yeterli üretimden uzaklaşmaktadır. Odun hammaddesi arz açığı hem ülke geneli, hem bölge için tehlike işaretleri vermektedir. Kavak dışındaki diğer tarımsal üretimler için de üretimin arttırılması hedeflenmeli, bu amaçla verim arttırıcı önlemler alınmalı,nadasın kaldırılmasına, dolayısıyla gizli işsizliğin azaltılmasına ve diğer tarımsal girdilerin etkinliğinin artmasına olanak sağlayan sulama konusu üzerinde durulmalı, tarım alanları bu yolla genişletilmelidir. Yıl: 1988, Teknik Bülten No:143, İZMİT Proje Lideri: Aydan ALANAY Yazışma Adresi: Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü, P.K.: 93, 41001 İzmit,/KOCAELİ Tel: (0 262) 3121135 Faks: (0 262) 3121137 E-posta: kavak@ogm.gov.tr Web: http://www.kavak.gov.tr
