İnsan Bilgisayar Etkileşimi

01.12.2012
İnsan Bilgisayar Etkileşimi
Bölüm 21: Yardımcı Metin, Çoklu Ortam
Konu Başlıkları
• Yardımcı Metin (HyperText)
• Yardımcı Ortam (HyperMedia)
• Çoklu Ortam (Çoklu Ortam)
- Animasyon
- E-Öğrenme
• Aramaları Kolaylaştıran Araçlar
2009638033 - İlknur BAYSAL
2009638023 - Furkan SABAZ
Yardımcı Metin Nedir?
• Metin, okuyucuyu doğrusal ilerlemeyi zorlayan bir
yazı bütünüdür.
• Yardımcı metin ise doğrusal olmayan bir metindir.
Çoklu ortam Nedir?
• Metin, görüntü, grafik,
çizim, ses, video ve
animasyonların birden
fazlasının bir arada
bulunmasına çoklu ortam
denir.
Yardımcı Media Nedir?
Yardımcı metnin animasyon, ses ve video ile
genişletilmiş halidir.
Animasyon
Animasyon, birkaç resmin arka arkaya hızlı bir şekilde
gösterilmesiyle elde edilen hareketli görüntüdür.
Geçmişte animasyonlar birkaç kağıda istenen
resimlerin çizilmesi ve kâğıtların hızlıca geçirilmesi veya
bir çemberin içine konup döndürülmesi ile yapılıyordu.
1
01.12.2012
• Günümüzde bilgisayar teknolojisi hem vektörel hem
de piksel tabanlı animasyonlar yapılmasına olanak
sağlamaktadır.
Animasyonun Kullanıldığı Alanlar
Eğitim ve Öğretimde
Veri görselleştirmede
Canlandırılmış karakterlerde
Animasyonları kullandığımız bir
başka alan ise web sayfalarındadır.
Özellikle e-ticaret sitelerinde
kullanıcıyı yönlendirerek daha kolay
alışveriş yapmasını sağlamaktadır.
Video ve Ses
• Günümüzde videoyu düzenlemek için bir çok
program bulunmaktadır. Movie Maker, Real
Player gibi
• Web sayfalarına gömmek oldukça kolaydır.
<iframe> etiketiyle eklenilebillir.
• Genel formatları .avi, .mp3,.mp4tür.
Ses ile ilgili sorunlar
• Format Sorunu:Formatların geliştirilme amacı,
dosya boyutlarını küçültmek ve disk alanını
daha verimli kullanmaktır. Kayıplı formatlar
arasındaki belki de en önemli fark, farklı medya
oynatıcılar tarafından tercih edilmiş olmalarıdır.
• Mp3 sıkıştırılmış, kayıplı en yaygın ses formatıdır.
Animasyon ve Görüntü
• İnsanları etkilemede güçlü araçlardır.
– Tv, bilgisayar oyunları
Bu araçları tam performansıyla kullanabilmek için
yapımcıların bu işi iyi öğrenmeleri gerekir.
2
01.12.2012
Animasyon
Hesaplama, Zeka ve Etkileşim
• Amerikada Disneyin bünyesinde olan Pixar şuan en ünlü
ve en popüler animasyon stüdyolarındandır.
• Uzak doğuya baktığımızda ise animasyon “anime” olarak
adlandırılmaktadır. Türkiye’de en bilinen anime
Pokemon’dur.
• Türkiyede de animasyon stüdyoları bulunmaktadır.
(AnimaTürk Animasyon stüdyosu)
Bilgisayarlar görüntüyle birlikte işlemler de yaparlar.
Örnek:
– Arama
• Araştırmalarımızı bilgisayar aracılığıyla yapabiliriz.
– Etkileşim
• Gömülü uygulamalar ( web sitelerinde yayınlanan simülasyonlar,
oyunlar)
– Uyum
• E-ticaret siteleri başka ürünler almanızı tavsiye eder
Yardımcı Ortam ile Etkileşim
İletim Teknolojisi
Bilgisayarlar üzerinde
• CD ve DVD tabanlı yardımcı ortamlar
Paket
göndermek,
durdurmak için
butonlar
Simülasyonu
baştan
başlatmak
için buton
Web üzerinde
• Sadece web sayfası olarak düşünülmemelidir
Taşınabilir cihazlarda
• Platformlar: Mobil telefonlar,PDA’leri, dizüstü bilgisayarlar
Renklerin
açıklaması
Uygulama Alanları
– Flash gibi vektör tabanlı ve photoshop gibi kısmen
bitmap tabanlı programlarda çizilen şekillerin
bulunduğu yere sahne(scene) denir.
– GDI ve GDI+ üzerinde animasyonların oynatılması da bir
sahne üzerinde yapılır. Bu sahnenin adına da oynatma
sahnesi(StoryBoard) denilir.
Uygulama Alanları
Yardım ve Dökümantasyon
Yardımcı Ortamlar yardım ve dökümantasyon için uygundur. Örneğin
Visual Studio eklentisi olan DevExpress’in dökümantasyonu video ve
makalelerle desteklenmektedir.
3
01.12.2012
Uygulama Alanları
Eğitim
• Animasyon ve grafik eğitimde somutlaştırarak
anlaşılırlığı artırır.
• Ses atmosfer ekler yani görüntünün açıklaması
sesle yapılırsa anlaması kolaylaşır. (Birden fazla
duyuya hitap ettiği için)
E-Sınıf (2000’li yıllarda)
E-Öğrenme
• Sanal ortam aracılığıyla yapılan öğrenme şeklidir.
Uzaktan eğitim,webinerler örnek verilebilir.
E-Sınıf
Sıradan bir ders
Web arayüzü üzerinden
Slaytlar,kalemler
işaretleri, ekran
görüntüleri
Aramaları Kolaylaştıran Araçlar
Yapı tasarımı
Navigasyon
Geçmiş ve Yer imleri
İndeksleme,Dizinler,Arama
Yardımcı Uzayda Kaybolma
• Kaybolma, kullanıcının
tüm yapı içerisinde olduğu
yeri, oraya nasıl geldiğini
ve olduğu yerden nereye
ve nasıl gideceğini
bilememesi olarak
tanımlanmaktadır (Elm ve
Woods, 1985; Conklin,
1987).
4
01.12.2012
Yardımcı Uzayda Kaybolma
Yardımcı Uzayda Kaybolma
Araştırmacılar kullanıcıların hiper metin, hiper ortam ve
çoklu ortamlarda kaybolmalarının, kullanıcı veya
ortamdan kaynaklandığını belirtmektedirler.
Buna göre kaybolmanın nedenleri şöyledir;
– Kullanıcılar, nerede olduklarını teşhis edememekteler,
– Daha önce ziyaret ettikleri bilgiye geri önememekteler,
– Var olduklarına inandıkları bilgiye ulaşamamaktalar,
Çoklu Ortamda kullanışlılığı artırmak
için neler yapmalıyız?
• Kullanıcıların aşırı bilişsel yüklenmelerini engelleyecek
sade arayüz tasarımları yapılabilir,
• Site haritaları, arama fonksiyonları vb. farklı türde
gezinme araçları kullanma,
• Ortamda yönlendirecek ipuçları kullanılma
Navigasyon
Yapı tasarımı
Yapı Tasarımı
- İyi tasarlanmış bir yapı tasarımında kullanıcı
kaybolmaz.
- Tasarımda kullanıcıyı yönlendiren çeşitli araçlar
bulunur.
-Kullanıcının her zaman geçişler yapmasını sağlayan
bir menü bulunur.
Navigasyon
Yapı tasarımı
Birşey ararken hedefinize en kısa zamanda
ulaşmanızı sağlayan bir navigasyon kullanıcıyı
memnun eder.
Navigasyon sığ mı olmalıdır? Derin mi?
Sığ bir navigasyonda daha hızlı aradığınızı
bulabilirsiniz
Derin bir navigasyon, 6 düzeyde kayıp olabilirsiniz
5
01.12.2012
Geçmiş ve Yer imleri
Geçmiş ve Yer imleri
Yapı tasarımı
Yapı tasarımı
Yer imleri,Sık kullandığımız sitelere kolayca
erişebilmek için tarayıcıların sunduğu araçtır.
Daha önceki
aramalarımızı
hatırlatır
Chrome
Daha önce
gezdiğimiz
siteleri farklı
renkte gösterir.
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
İndeksleme, arama motorlarının web sitenizi kendi
veritabanına kaydetmesidir. Botlar aracılığıyla
sitenizin heryerini gezerler.
“site:siteadı.com” şeklinde arama yapılarak google’da
indekslenmiş sayfalarınızı görebilirsiniz.
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
Arama:
Sanal ortamın içeriği büyüdükçe istenileni bulmak
güçleşmektedir. Bu nedenle arama seçenekleri
önem kazanmaktadır.
Karmaşık Arama:
Arama yaparken tek bir kelimeyle sorgulamamız çok
fazla sayfayı getirir. Bu durum da seçici kelimeler,
operatörler kulanmalıyız. (Örn. Güvenlik – Ağ
Güvenliği)
Firefox
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
Dizin, web sitelerini kategorize eden ve aradığımız
siteleri daha rahat bulmamızı sağlayan sistemlerdir.
Google dizinine kaydetmenin bir başka yolu da
Google Web Yöneticisi Araçlarında linkinizi
eklemenizdir.
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
+ Operatörü: Sık kullanılan bir kelime istediğiniz
sonucu almanızda önemliyse, kelimenin başına “+”
koyarak aramaya dahil edebilirsiniz.
“+” işaretinden önce boşluk bıraktığınızdan emin
olunuz.)
6
01.12.2012
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
‘’ ‘’ Operatörü: Bazı durumlarda sadece belirli bir
ifadeyi içeren sonuçlara ulaşmak isteyebilirsiniz. Bu
durumda arama terimlerinizin başına ve sonuna çift
tırnak koyun.
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
Filetype: Sorgunuza [Filetype:] eklerseniz Google size
hangi dosya formatında arama yaptıysanız o dosya
formatındaki sonuçları getirir.
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
- Operatörü: Aradığınız terimin birden fazla anlamı
varsa istemediğiniz anlamı ifade eden kelimelerin
önüne eksi (“-”) işareti koyarak arama işleminizi daha
da özelleştirebilirsiniz. (örneğin çay, hem sıcak bir
içecek hem de bir tür akarsu anlamına gelir)
İndeksleme, Dizinler ve Aramalar
Yapı tasarımı
Google’in bize sunduğu iyi bir arama şekli: Gelişmiş
Arama
http://www.google.com.tr/advanced_search?hl=tr
Bir film ile ilgili bilgilere
de Google’da kolayca
erişebilirsiniz. Arama
çubuğuna Movie:filmAdı
yazmanız yeterlidir.
Örneğin: movie:Hobbits vb
Kaynaklar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
http://www.tbd.org.tr/index.php?sayfa=sozluk
http://tr.wikipedia.org/wiki/Hypertext
http://tr.wikipedia.org/wiki/Animasyon
http://www.metu.edu.tr/~euzun/lectures/hypermedia_Erman.pdf
http://www.chip.com.tr/makale/dijital-ses-formatlari-arasindakifarklar_24997.html
http://sharp-world.com/corporate/news/110308.html
http://www.belgeler.com/blg/2ikt/tasarim-ve-kullanilabilirlik
https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:lhI7RPym24J:efdergi.yyu.edu.tr/makaleler/cilt_III/aralik/s_karadeniz_11.doc+&hl=tr&gl=t
r&pid=bl&srcid=ADGEEShGJJftXo5n2EWAzxH6xBetIDBklNaqgO0XE5cDa0zwTtT9A7sPn2srjBD7dfeA7nhn1ON0U9LJ0XkNDjy4qx4R7jboDBJ2zIba6Wb3XTxReq
cG4xOwmEupSbC43l5MnMIR66I&sig=AHIEtbQm5SUA3zNCMI7i5YwGdPQCO2xgpA
http://www.scuvol.com/scuvolblog/files/Web-sitesinin-navigasyonunu-nasilolusturmam-gerekiyor.php
http://www.fogart.com/index.php/blg-bankasi/16-dizin-nedir-ve-oenemi-nedirhttp://www.eecis.udel.edu/~amer/450/TransportApplets/GBN/GBNindex.html
http://www.khas.edu.tr/uploads/ipekili/Etkin_Arama.pdf
Teşekkürler
7