EKONOMİK GELİŞMELER

EKONOMİK GELİŞMELER
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
Şubat 2006
İÇİNDEKİLER
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler ..............................
1
II. Ödemeler Dengesi............................................................................................
7
III.Merkezi Yönetim Bütçesi................................................................................. 12
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler.................................... 16
V. Fiyat Gelişmeleri ………………...........…………………………………………………... 19
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler...…………………………………………………. 21
TABLOLAR
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ………………………………………………………....
Tablo 2:Talep Unsurundaki Gelişmeler ………………………………………………….
Tablo 3: Aylık Sanayi Üretim Endeksi …………………………………………………….
Tablo 4: Aylık Kapasite Kullanım Oranı(%)……………………………………………..
Tablo 5: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları…....
Tablo 6: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… …………………………………...
Tablo 7: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……………… ………………………...
Tablo 8: Sektörel İhracat …………………………………………………………………...
Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre İhracat …………………………………………………..
Tablo 10: İhracatçı Birlik Kayıtlarına Göre İhracat …………………………………….
Tablo 11: Mal Gruplarına Göre İthalat …………………………………………………….
Tablo 12: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat ………………………………………………....
Tablo 13: Cari İşlemler Dengesi ………………………………………………………….....
Tablo 14: Sermaye Hareketleri ……………………………………………………………...
Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri ...........……………………………...
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri ……………………………………………..
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları ………………………………...……..
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku....................................................
Tablo 19: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu...................................................
Tablo 20: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ......................................................
Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler …………………………………….......
Tablo 22: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ……………………………………………….
Tablo 23: Ekim Ayı İtibarıyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler...…………..............
Tablo 24: 2005 Ekim Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri……............
2
2
4
5
5
6
7
8
8
9
9
9
10
12
13
14
15
16
17
17
18
19
21
21
ŞEKİLLER
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ...............................................
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ………………………………………..
Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranları ………………………………………………………...
Şekil 4: Reel Kur Endeksi ……………………………………………………………………..
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ……………………………………………………………….
EKLER
Başlıca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0201.xls
Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0202.xls
4
12
16
19
20
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hızları
2005 yılı üçüncü çeyreğinde GSYİH ve GSMH sırasıyla yüzde 7 ve yüzde 7,3 oranında
büyümüştür. Böylece 2005 yılının ilk dokuz ayında GSYİH ve GSMH, aynı oranda, yüzde 5,5
oranında artmıştır. 2002 yılının ilk çeyreğinde başlayan aralıksız büyüme süreci 2005 yılının
üçüncü çeyreğinde de devam etmiş, böylece ekonomide 15 dönemlik bir büyüme süreci
yaşanmıştır. Öte yandan yılın üçüncü çeyreğindeki GSMH ve GSYİH büyüme rakamları, 2004
yılının ikinci döneminden itibaren kaydedilen en yüksek oranlı artış hızları olmuştur.
2005 yılının üçüncü çeyreğinde tarım sektöründeki ürün verme açısından “yok yılı”
olmasına rağmen önemli bir artışın yaşanması ve bu çeyrekte tarım sektörünün GSMH içindeki
payının yüzde 20’ler civarında olması, inşaat sektöründeki yüksek artış, söz konusu
sektörlerdeki yüksek oranlı artışların ticaret ve ulaştırma-haberleşme sektörlerinin büyümesine
pozitif katkısı, GSMH artışını olumlu yönde etkileyen gelişmeler olmuştur.
2005 yılının üçüncü döneminde, 2004 yılının aynı dönemine göre tarım sektöründe
yüzde 6,4 oranında yüksek bir katma değer artışı kaydedilirken, sanayi ve hizmetler
sektörlerinde sırasıyla yüzde 5,6 ve yüzde 8 oranında katma değer artışları kaydedilmiştir.
Bu gerçekleşmelerle birlikte yılın ilk dokuz ayında tarım sektörü katma değeri yüzde
4,5, sanayi sektörü katma değeri yüzde 5,0 ve hizmetler sektörü katma değeri yüzde 6,0
oranında artmıştır.
2005 yılının üçüncü çeyreğinde meyve üretiminde yüzde 26,8, hububat üretiminde
yüzde 5 ve sebze üretiminde ise yüzde 0,9 oranında bir artış kaydedilirken, hayvancılık
üretiminde yüzde 0,2 oranında bir daralma kaydedilmiştir. Böylece çiftçilik, hayvancılık katma
değeri yılın ikinci çeyreğinde yüzde 7,3 oranında artmıştır. Ormancılık sektöründeki yüzde 13,5
oranında daralma kaydedilirken ve balıkçılık sektörü yüzde 1,9 oranında büyümüştür.
2005 yılının üçüncü döneminde imalat sanayi sektörü katma değeri yüzde 5,4,
madencilik sektörü katma değeri yüzde 3,6 ve enerji sektörü katma değeri yüzde 8,3 oranında
artmış; söz konusu sektörlerde ilk dokuz aydaki gerçekleşen katma değer artışı sırasıyla yüzde
4,6, yüzde 11,2 ve yüzde 6 oranında olmuştur.
İnşaat sektörü katma değeri, 2003 yılının son çeyreğinde büyümeye başlamış ve 2005
yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 19,7 oranında artmıştır. Söz konusu artışta özel kesim inşaat
sektöründe gerçekleşen yüzde 25,2’lik artışın yanında, kamu kesimi inşaat sektörü
yatırımlarının da (bina+bina dışı) yüzde 20,5 oranında yükselmesi etkili olmuştur. Söz konusu
sektörün büyümeye katkısı yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,7 olarak gerçekleşmiştir. Böylece
yılın ilk dokuz ayında inşaat sektörü katma değeri yüzde 19,7 oranında artmıştır.
Ticaret sektörü katma değeri yılın üçüncü döneminde yüzde 7,1 oranında artmıştır.
2005 yılının üçüncü çeyreğinde ticaret sektörünün alt kolları olan toptan ve perakende ticareti
yüzde 8,2, otel-lokanta hizmetleri yüzde 1,6 oranında yükselmiştir. Bu gelişmelerde yılın
üçüncü çeyreğinde turizm gelirlerinde kaydedilen yüzde 15,1 oranındaki artışın da olumlu etkisi
olmuştur. Yılın ilk dokuz aylık döneminde ise ticaret sektörü katma değeri yüzde 5,8 oranında
artmıştır.
GSYİH içindeki payı yüzde 15 civarında olan ulaştırma sektöründe yılın üçüncü
döneminde yüzde 7,4, yılın dokuz aylık döneminde ise yüzde 3,9 oranında bir artış
kaydedilmiştir.
2005 yılının üçünücü çeyreğinde mali kuruluşlar sektöründe yüzde 0,5 oranında bir
daralma kaydedilirken, yılın dokuz aylık bölümünde sektör katma değeri sadece 0,1 oranında
artmıştır.
İthalat vergisi yılın üçüncü döneminde yüzde 14,1, yılın dokuz aylık döneminde ise
yüzde 10,5 oranında artmıştır.
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları
Yıllık
2003 2004
Tarım
Sanayi
İmalat
Hizmetler
İnşaat
Ticaret
Ulaştırma
İthalat Vergisi
GSYİH
GSMH
-2,5
7,8
8,6
6,7
-9,0
8,1
8,4
22,6
5,8
5,9
2,0
9,4
10,1
10,2
4,6
12,8
6,8
26,2
8,9
9,9
I.Ç.
2,7
10,4
11,5
13,3
12,7
17,9
5,4
38,1
11,8
13,9
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2004
II.Ç.
III.Ç.
4,3
-1,4
15,7
17,1
15,0
6,5
19,7
12,0
33,2
14,4
15,7
7,5
8,1
6,9
3,9
7,7
4,3
20,8
5,3
5,7
IV.Ç.
9,1
4,0
3,9
7,0
-0,5
8,9
6,2
15,7
6,3
6,6
I.Ç.
2005
II.Ç.
III.Ç
2004
9 Aylık
2005
9 Aylık
0,0
5,5
5,3
4,8
16,5
5,8
1,6
8,4
4,8
5,3
0,1
3,9
3,2
4,9
22,2
4,3
2,2
8,7
4,2
3,4
6,4
5,6
5,4
8,0
19,7
7,1
7,4
14,1
7,0
7,3
0,1
11,1
12,1
11,3
6,9
14,2
7,1
30,0
9,8
10,9
4,5
5,0
4,6
6,0
19,7
5,8
3,9
10,5
5,5
5,5
2005 yılının üçüncü dönemi üretim verilerine göre, GSMH artış hızı, net dış alem faktör
gelirlerindeki iyileşme sonucunda GSYİH artış hızından 0,3 puan daha yüksek gerçekleşmiştir.
2005 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 7 oranındaki GSYİH büyümesine, tarım
sektörünün katkısı 1,3 puan, sanayi sektörünün katkısı 1,4 puan ve hizmetler sektörünün
katkısı da 4,3 puan olmuştur.
2005 yılının üçüncü çeyrek GSMH büyüme rakamları, yıllık yüzde 5 oranındaki GSMH
büyüme program tahmini önemli ölçüde desteklemektedir.
2. Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
2005 yılının birinci ve ikinci üç aylık dönemlerinde, sırasıyla, yüzde 4,8 ve yüzde 4,2
oranlarında artan GSYİH, 2005 yılının üçüncü üç aylık döneminde yüzde 7 oranında; 2005 yılı
ilk dokuz aylık döneminde de yüzde 5,4 oranında artmıştır.
Tablo 2: Talep Unsurlarında Gelişmeler
Toplam Tüketim
Kamu
Özel
Sabit Sermaye Yat.
Kamu
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim)
2004
Yıllık
2005
2004
2005
2003
2004
I.Ç.
II.Ç.
I.Ç.
II.Ç.
9,0
11,6
15,4
III.
Ç
5,9
IV. Ç.
5,6
4,7
4,0
4,4
III.Ç. 9 Aylık 9 Aylık
10,6
10,5
6,6
6,6
0,5
2,6
-7,8
-7,0
11,1
4,3
4,0
3,3
-4,8
3,9
-2,4
10,1
12,4
18,4
7,3
3,6
4,0
4,4
11,2
12,1
6,9
10,0
32,4
57,6
47,4
26,1
11,2
6,9
17,9
27,8
41,8
18,1
-11,5
-4,7
-5,9
-8,7 -10,8
0,9
36,6
31,1
32,8
-9,3
32,7
20,3
45,5
65,5
63,1
38,9
17,7
4,8
15,8
26,7
55,1
15,9
Stok Değişimi(1)
3,0
1,1
2,5
1,4
-1,2
2,5
0,1
-0,9
-2,8
0,7
-1,3
Toplam Nihai Y.İçi
l
Toplam
Yurt İçi Talep
6,5
9,3
14,1
14,1
19,8
20,6
22,9
21,4
9,9
6,3
8,5
4,7
4,4
8,2
6,4
14,5
11,0
15,1
15,8
9,5
7,4
Özel
8,1
Net Mal ve Hizm. İhr.(1)
-3,1
-4,9
-9,1
-7,7
-2,2
-2,2
0,0
-2,8
-3,5
-5,9
-2,3
Mal ve Hizmet İhracatı
16,0
12,5
10,9
17,2
8,2
14,4
11,3
4,7
2,7
11,8
5,8
Mal ve Hizmet İthalatı
GSYİH (Harcama)
27,1
5,8
24,7
9,0
31,3
11,8
32,7
14,4
16,1
5,3
19,6
6,3
9,3
4,8
9,2
4,2
11,9
7,0
26,5
10,0
10,1
5,4
(1)GSYİH Büyümesine Katkı.
2005 yılının üçüncü üç aylık döneminde yüzde 7 oranında artış gösteren GSYİH
büyümesine temel katkılar; yüzde 11,2 oranında büyüyen özel tüketim ile yüzde 26,7 oranında
artan özel kesim sabit sermaye yatırımları ve yüzde 32,8 oranında artan kamu sabit sermaye
yatırımlarından gelmiştir. İncelenilen dönemde; özel tüketimin GSYİH büyümesine katkısı yüzde
7,3 puan olarak gerçekleşirken, kamu ve özel kesim sabit sermaye yatırımlarının katkısı,
sırasıyla, yüzde 1,2 puan ve yüzde 4,5 puan olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde kamu tüketimi
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
yüzde 3,3 oranında artarken; mal ve hizmet ihracat artışı yüzde 2,7 oranında, mal ve hizmet
ithalat artışı da yüzde 11,9 oranında gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde, net mal ve
hizmet ihracatının GSYİH büyümesine katkısı eksi yüzde 3,5 puan olarak gerçekleşmiştir.
Bu dönemde stok değişmelerinin büyümeye katkısı da eksi yüzde 2,8 puan olarak
gerçekleşmiştir.
Özel tüketimde bu dönemde gerçekleşen yüzde 11,2’lik büyüme hızında; yüzde 31
oranında artan dayanıklı tüketim malları harcaması ile yüzde 10,3 oranında artan gıda ve içki
tüketimi belirleyici olmuştur. Sözü edilen dönemde yarı dayanıklı tüketim mallarına yapılan
harcamalar yüzde 5,1 oranında artarken, hizmetlere yapılan harcamalar da yüzde 7,6 oranında
artmıştır.
2005 yılının üçüncü üç aylık döneminde yüzde 26,7 oranında artan özel kesim sabit
sermaye yatırımlarının bileşenleri incelendiğinde; makine-teçhizat yatırımlarının yüzde 27,4,
inşaat yatırımlarının da yüzde 25,2 oranında arttığı gözlenmiştir. Aynı dönemde, yatırım malları
ithalatı artış oranı da yüzde 19,2 olarak gerçekleşmiştir.
Bu dönemde maaş ve ücret ödemelerinin yüzde 0,7 oranında artmasına rağmen, diğer
cari harcamaların yüzde 6,8 oranında artmasının katkısıyla, kamu tüketimi yüzde 3,3 oranında
artmıştır.
İncelenilen dönemde, kamu makine–teçhizat yatırımları, 1999 yılının ikinci üç aylık
döneminde gerçekleşen yüzde 105,1 oranındaki artıştan sonra en yüksek artış oranını
kaydederek yüzde 80,2 oranında artmıştır. Bu dönemde, kamu bina yatırımları yüzde 27,2
oranında artarken, kamu bina dışı yatırımları yüzde 18,5 oranında artmıştır.
Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2005 yılının üçüncü üç aylık döneminde, toplam tüketim
yüzde 10,6 oranında artarken, toplam sabit sermaye yatırımları da yüzde 27,8 oranında
artmıştır. Toplam sabit sermaye yatırımları içinde makine teçhizat yatırımları yüzde 30,8
oranında artarken, inşaat yatırımları da yüzde 23,6 oranında artmıştır.
2005 yılının ilk dokuz aylık döneminde, yüzde 5,4 oranında büyüyen GSYİH
büyümesinin kaynakları incelendiğinde; bu büyümede yüzde 6,9 oranında artış gösteren özel
tüketim, yüzde 32,7 oranında büyüyen kamu sabit sermaye yatırımları ve yüzde 15,9 oranında
artan özel kesim sabit sermaye yatırımlarının belirleyici rol oynadığı gözlenmektedir. Bu
dönemde mal ve hizmet ihracatı yüzde 5,8 oranında artarken, mal ve hizmet ithalatı yüzde
10,1 oranında artmıştır. Bu çerçevede, net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine katkısı
eksi yüzde 2,3 puan olarak gerçekleşmiştir. Net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine
katkısı 2004 yılının ilk dokuz aylık döneminde eksi yüzde 5,9 puan olarak gerçekleşmişti. Bu
dönemde stok değişmelerinin büyümeye katkısı da eksi 1,3 puan olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde, toplam nihai yurt içi talebin büyümeye katkısı 9 puan olarak gerçekleşirken, toplam
yurt içi talebin büyümeye katkısı da 7,7 puan olarak gerçekleşmiştir. Sözü edilen 9 aylık
dönemde toplam nihai yurt içi talebin büyüme hızı yüzde 9,5 oranında gerçekleşirken, toplam
yurt içi talebin büyüme hızı da yüzde 7,4 oranında gerçekleşmiştir.
3. Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler
a. Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları
Aylık verilere göre, sanayi üretimi, 2006 yılı Ocak ayında bir önceki yılın Ocak ayına
göre yüzde 4,5 oranında azalmıştır. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretim endeksi ise Ocak
ayında Aralık ayına göre yüzde 1,3 oranında gerilemiştir.
2006 yılı Ocak ayında imalat sanayi ve madencilik sektörleri üretimlerinde sırasıyla,
yüzde 6,1, yüzde 0,8 oranlarında gerileme gözlenirken, enerji sektörü üretimlnde yüzde 7,2
oranında artış kaydedilmiştir.
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri
2006-Ocak
Eylül
Kasım
Mayıs
Temmuz
Mart
2005-Ocak
Eylül
Kasım
Mayıs
Toplam Sanayi
Temmuz
Mart
Kasım
2004-Ocak
Eylül
Temmuz
Mart
Mayıs
Kasım
2003-Ocak
Eylül
Temmuz
Mart
Mayıs
2002-Ocak
140,0
135,0
130,0
125,0
120,0
115,0
110,0
105,0
100,0
95,0
90,0
İmalat Sanayi
2006 yılı Ocak ayı imalat sanayi üretimindeki azalışta; endeks içindeki payları yüksek
olan kimya alt sektöründeki yüzde 2,2, petrol ürünleri alt sektöründeki yüzde 5,2 ve ana metal
imalatı alt sektöründeki yüzde 3 oranlarında kaydedilen üretim azalışları etkili olmuştur.
Endeks içinde önemli ağırlığı olan tekstil ürünleri imalatı ve giyim eşyası imalatı alt
sektörleri üretiminde uzun süredir gözlenen azalma eğilimi 2006 yılı Ocak ayında da devam
etmiştir.
Son 21 aydır madencilik sektörü üretiminde gerçekleşen artışlardan sonra 2006 yılı
Ocak ayında bu sektörde yüzde 0,8 oranında azalış gözlenmiştir. Metal cevheri madenciliği alt
sektöründe gerçekleşen çift haneli üretim azalışı bu gerilemede etkili olmuştur.
Enerji sektöründe son üç yıldır gözlenen istikrarlı üretim artışı, 2006 yılının Ocak ayında
da devam etmiş ve sektörde Ocak ayında yüzde 7,2 oranında üretim artışı olmuştur.
Tablo 3: Aylık Sanayi Üretim Endeksi
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Sanayi
Madencilik
İmalat
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürün.
Kimya
Toprak Ürün.
Ana Metal
Metal Eşya
Makine-Tech.
Taşıt Araçları
Enerji
2002
9,4
-8,3
10,9
2,9
12,5
3,3
9,1
14,2
10,9
10,1
0,5
21,4
27,1
5,4
Yıllık
2003
8,8
-3,4
9,3
7,6
2,1
1,7
3,1
8,8
10,0
11,9
3,2
22,4
47,6
8,5
2004
9,8
4,0
10,4
-0,5
-1,5
3,5
-4,7
16,1
9,1
11,6
9,4
31,0
53,3
6,8
2005
Ekim
5,4
13,8
4,8
6,2
-11,8
-12,4
-0,1
6,3
10,2
3,4
32,0
1,2
9,6
7,6
7,0
15,0
6,5
12,4
-13,2
-10,4
11,9
-1,6
1,6
-4,0
5,3
9,9
26,4
7,8
2005
Kasım Aralık
10,0
20,2
9,4
6,5
-7,4
-18,9
4,5
27,6
16,5
0,8
16,7
15,5
6,1
11,2
7,5
14,8
7,1
12,0
-2,8
-6,1
-5,3
10,4
9,9
10,0
26,4
0,5
7,6
7,5
2006
Ocak
-4,5
-0,8
-6,1
3,9
-17,9
-35,4
-5,2
-2,2
-13,6
-3,0
-30,6
-1,2
9,2
7,2
2006 yılı Şubat ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı ayına
göre 0,2 puan artarak yüzde 77,3 oranında gerçekleşmiştir. 2006 yılının Ocak-Şubat
döneminde ise imalat sanayinde kapasite kullanım oranı yüzde 76,4 ile geçen yılın aynı
döneminin 0,5 puan gerisinde kalmıştır.
Şubat ayında özel sektör imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın Şubat ayına
göre 0,8 puan azalarak yüzde 76,3 olurken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 5,6 puan
artarak yüzde 83,0 olmuştur.
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Tablo 4: Aylık Kapasite Kullanım Oranı (%)
İmalat Sanayi
Kamu
Petrol Ürünleri
Gıda
Kimya
Ana Metal
Özel
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürünleri
Kimya
Toprak Ürünleri
Ana Metal
Makine-Teçhizat
Taşıt araçları
2002
76,2
82,7
84,9
76,6
89,9
89,9
72,2
67,7
80,9
86,0
55,2
77,0
79,1
69,4
74,4
50,0
Yıllık
2003 2004
78,5 81,5
83,7 84,3
86,4 88,1
78,2 71,6
84,3 87,5
95,7 87,7
75,3 79,9
70,0 71,1
80,1 81,4
85,7 82,7
54,5 60,3
76,4 76,6
78,6 82,0
75,8 80,1
83,4 86,9
63,8 79,0
2005 Ağustos
80,3
79,8
86,2
90,5
90,9
95,5
79,1
91,0
73,0
85,1
92,6
90,2
79,0
77,6
70,4
71,5
80,9
78,9
81,8
82,5
65,3
63,0
75,7
75,7
82,5
86,2
80,2
78,8
75,6
70,0
83,8
78,0
Eylül
82,7
89,2
93,9
83,0
83,6
89,2
81,2
74,8
80,2
80,6
78,0
79,2
87,3
78,9
82,0
87,6
2005
Ekim
82,3
91,4
94,5
94,2
83,5
104,4
80,4
73,0
80,4
80,7
70,8
77,8
85,7
78,8
81,2
86,9
Kasım
80,9
88,1
91,6
82,4
84,6
93,1
79,3
69,9
81,7
80,9
72,5
74,4
80,8
79,2
78,7
86,6
Aralık
80,7
86,6
86,4
90,2
84,1
90,1
78,9
69,9
80,4
83,1
68,7
73,9
80,8
80,1
79,0
85,5
Ocak
75,5
82,9
83,8
88,8
91,8
80,7
74,3
66,2
79,5
82,7
42,7
70,8
74,1
78,5
73,2
74,4
2006
Şubat
77,3
83,0
84,8
77,9
89,9
80,4
76,3
67,2
80,0
81,1
42,2
74,4
73,5
78,1
72,9
80,3
2006 yılı Şubat ayında mevsimsel düzeltilmiş serilere göre toplam imalat sanayi
kapasite kullanım oranı yüzde 79,2 seviyesinde gerçekleşmiştir.
İşyerlerinin üretim ve yurtiçi satışlar konusunda 2006 yılı Mart ayı beklentilerine ilişkin
değerlendirmeye göre; üretimde artış beklediğini belirten işyerlerinin oranı yüzde 39,2 olurken,
işyerlerinin yüzde 6,4’ü üretimde azalış beklemektedir. İşyerlerinin yüzde 37,4’ü yurt içi
satışlarda artış beklerken, yüzde 6’sı ise yurt içi satışların düşeceği beklentisinde olduklarını
ifade etmişlerdir.
Tablo 5: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları
2003
2004
2005
2006
Aylar
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Toplam
76,8
77,4
77,7
78,0
77,6
78,4
78,5
78,8
80,2
79,1
79,6
79,5
80,1
79,0
81,8
79,0
82,3
82,6
82,0
81,3
81,7
81,2
82,7
82,7
80,5
81,0
80,8
81,2
80,6
80,3
80,1
79,9
80,6
80,4
80,3
79,4
79,3
79,2
5
Kamu
82,3
83,7
83,1
82,5
81,0
84,9
85,5
87,5
89,4
80,4
83,6
79,9
81,4
77,8
87,8
74,1
83,9
89,9
85,8
87,2
85,5
83,8
88,1
86,8
79,9
82,6
83,1
85,3
87,4
88,3
88,6
87,6
89,2
89,8
87,1
85,0
84,9
88,2
Özel
73,4
73,7
74,4
74,2
74,8
75,1
75,3
75,7
76,9
77,3
76,9
78,1
78,4
78,6
79,0
79,8
79,9
80,4
80,5
79,4
80,5
79,5
80,8
80,3
80,1
79,9
79,7
79,2
79,9
78,7
78,5
78,7
78,7
79,0
79,4
78,0
78,7
78,0
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
b. Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler
DİE verilerine göre, 2005 yılının genelinde, sırasıyla, yüzde 17,9 ve yüzde 23,2
oranlarında artan dayanıklı tüketim malları üretim ve satışları, 2006 yılının Ocak ayında,
sırasıyla, yüzde 2,6 ve yüzde 6,3 oranlarında artmıştır.
Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2005 yılında, sırasıyla, yüzde 6,2,
yüzde 2,9 ve yüzde 14,1 oranlarında artan dört beyaz ana ürünün üretim, iç satış ve ihracatı;
2006 yılının Ocak ayında, sırasıyla, yüzde 13,2, yüzde 7,1 ve yüzde 18,8 oranlarında artmıştır.
2005 yılında yüzde 3,1 oranında azalan dört beyaz ana ürünün ithalatı, 2006 yılının Ocak
ayında yüzde 6,7 oranında artmıştır.
Tablo 6: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Yıllık
2004
2005
2005
Eylül
Ekim
2006
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi
36,1
17,9
23,9
20,7
23,2
30,6
2,6
Dayanıklı Tüketim Malları Satışı*
34,4
23,2
42,4
16,0
27,2
37,6
6,3
Tüketim Malı İthalatı
54,9
15,2
32,4
36,8
21,2
29,4
34,0
Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları**
64,0
2,9
2,0
-10,8
11,1
7,9
7,1
Toplam Otomobil Üretimi
52,0
1,5
11,2
7,6
-14,8
11,2
7,8
14,4
Toplam Otomobil Satışları
98,7
-2,8
9,1
1,9
23,9
30,4
42,4
18,6
İthal Otomobil Satışları
102,4
-3,1
11,4
9,5
28,9
40,2
45,5
26,5
Trafiğe Kaydedilen Araç Sayısı
136,2
17,9
70,4
45,1
2,2
-13,2
126,1
53,6
16,7
27,8
28,1
23,0
10,4
28,6
8,4
9,6
3,1
5,9
14,5
17,3
-18,3
Yatırım Malı İthalatı
Çimento Üretimi
*Satışlar, ihracatı kapsamaktadır.
** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadır.
2005 yılında yüzde 2,8 oranında azalan otomobil satışları; 2006 yılının Ocak ve Şubat
aylarında, sırasıyla, yüzde 42,4 ve yüzde 18,6 oranlarında, 2006 yılının ilk iki ayında kümülatif
olarak da yüzde 27,1 oranında artmıştır. 2005 yılında otomobil üretimi ve toplam taşıt araçları
üretimi, sırasıyla, yüzde 1,5 ve yüzde 6,8 oranlarında; bu ürünlerin ihracatı ise sırasıyla, yüzde
4,8 ve yüzde 8,7 oranlarında artmıştır. 2006 yılının ilk iki ayında kümülatif olarak, otomobil
üretimi ve taşıt araçları üretimi, sırasıyla, yüzde 11,4 ve yüzde 9,2 oranında artarken; aynı
dönemde, otomobil ihracatı yüzde 2,2 oranında azalmış, toplam taşıt araçları ihracatı da
yalnızca yüzde 2,8 oranında artmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde; 2005 yılının Ocak-Şubat
döneminde yüzde 75,1 olan otomobil ihracatı-üretim oranı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde
65,9 olarak gerçekleşmiştir. Ancak, 2006 yılının Ocak-Şubat döneminde, 1,8 milyar dolar olarak
gerçekleştirilen toplam otomotiv ana ve yan sanayii ihracatı, 2005 yılının aynı döneminde
gerçekleştirilen ihracat tutarıyla aynı düzeyde olmuştur.
2005 yılının Ocak-Haziran döneminde tüm aylarda azalan otomobil ithalatı, bu
dönemde kümülatif olarak, yüzde 24,1 oranında azalmıştır. Otomobil ithalatı; 2005 yılının ikinci
yarısında tüm aylarda artmasına rağmen, yılın genelinde yüzde 3,1 oranında azalmıştır. Ancak,
otomobil ithalatının 2006 yılının Ocak ve Şubat aylarında, sırasıyla, yüzde 45,5 ve yüzde 26,5
oranlarında arttığı gözlenmiştir. Bu yüksek oranlı artışlar sonucu olarak, 2005 yılının OcakŞubat döneminde yüzde 68,8 olan ithal otomobil-toplam otomobil satış oranı, 2006 yılının aynı
döneminde yüzde 73,3’e yükselmiştir.
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
II. Ödemeler Dengesi:
1. Cari işlemler Dengesi
2006 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre toplam mal ihracatı yüzde 3,5
oranında azalırken, toplam mal ithalatı yüzde 12,6 oranında artmıştır. Böylece ödemeler
dengesinde gösterildiği şekliyle dış ticaret açığı yüzde 65,6 oranında artarak 2,6 milyar dolara
ulaşmıştır. Ocak ayında net hizmet gelirleri 2005 yılı Ocak ayına göre yüzde 25,4 oranında, net
yatırım giderleri de yüzde 23,4 oranında azalmıştır. Cari transferler kalemi ise bir önceki yılın
aynı ayına göre yüzde 29,2 oranında artmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının Ocak
ayında 1,5 milyar dolar olan cari işlemler açığı, 2006 yılının ilk ayında 2,5 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
a. Dış Ticaret Dengesi
2006 yılının Ocak ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,6 oranında
azalarak 4,8 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat ise yüzde 11,1 oranında artarak 8 milyar
dolara yükselmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının ilk ayında yüzde 69,3 olan ihracatın
ithalatı karşılama oranı 2006 yılının aynı ayında yüzde 60,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu
dönemde, dış ticaret açığı, 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 44 oranında artarak 3,2 milyar
dolara yükselmiştir.
Tablo 7: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler
İhracat
Yüz. Değ.
2004
2005
Ocak
4.620
4.997
Şubat
3.665
5.652
2006
54,2
6.330
7.212
8.010
6.139
8.323
35,6
Mart
5.218
6.592
Nisan
5.072
6.128
26,3
8.452
10.196
20,8
7.932
9.595
Mayıs
5.170
5.977
15,6
7.991
Haziran
5.284
6.034
14,2
Temmuz
5.632
5.763
Ağustos
4.707
Eylül
5.656
Ekim
Kasım
Toplam
4.820
8,2
-3,6
2004
Yüz. Değ.
2005
Aralık
2006 05/04 06/05
İthalat
(Milyon Dolar)
Yüz. Değ.
Dış Tic. Deng.
05/04
06/05
13,9
11,1
2004
2005
2006 05/04 06/05
-1.710
-2.215
-2.475
-2.671
-3.190
7,9
20,6
-3.234
-3.604
11,5
21,0
-2.860
-3.467
21,3
9.812
22,8
-2.820
-3.834
35,9
8.468
9.867
16,5
-3.183
-3.832
20,4
2,3
8.728
9.596
9,9
-3.096
-3.832
23,8
5.552
17,9
7.883
10.269
30,3
-3.176
-4.717
48,5
6.814
20,5
8.487
10.360
22,1
-2.830
-3.547
25,3
5.867
6.768
15,4
8.088
10.065
24,4
-2.220
-3.297
48,5
5.734
5.927
3,4
8.568
9.643
12,5
-2.834
-3.716
31,1
6.541
7.070
8,1
10.474
11.414
9,0
-3.933
-4.344
10,4
63.167 73.275
16,0
97.540 116.352
19,3
-34.373
-43.076
25,3
İhracatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılının Ocak ayında tarım-ormancılık ürünleri ihracatı, 2005 yılının Ocak ayına
göre, yüzde 2,3 oranında artarken; imalat sanayi ürünleri ihracatı yüzde 3,2 oranında,
madencilik sektörü ihracatı da yüzde 33 oranında azalmıştır. Bu azalışta, Ocak ayında bütün
ülkeyi etkisi altına alan ve üretimi azaltan sert hava koşullarının tesiri olduğu düşünülmektedir.
2006 yılının ilk ayında ihracatın azalmasında en yüksek katkıyı yapan fasıllar, örülmemiş ve
örme giyim eşyası olurken; artma yönünde en yüksek katkıyı veren fasıllar, gemiler-suda yüzen
taşıtlar, demir-çelik ve yenilen meyveler olmuştur.
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
29,5
44,0
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Tablo 8: Sektörel İhracat
(Milyon Dolar)
Yıllık
Toplam
Tarım ve Ormancılık
Madencilik
İmalat
(%)
Ocak
2004
63.167
2.542
649,237
59.579
2005
73.275
3.318
808
68.630
05/04
16,0
30,5
24,4
15,2
2005
4.997
212
55
4.699
8.289
6.259
4.790
4.126
5.313
4.537
2.227
1.429
1.903
1.857
1.324
1.064
9.531
6.588
5.417
5.234
4.959
4.859
2.722
2.614
2.495
1.968
1.719
1.314
15,0
5,3
13,1
26,8
-6,7
7,1
22,2
82,9
31,1
6,0
29,9
23,5
617
517
308
303
360
393
203
209
131
137
91
73
Seçilmiş Fasıllara Göre İhracat
Kara taşıtları
Örme giyim eşyası
Elektrikli makina, cihazlar
Kazan-makina-mek.cihaz
Demir ve çelik
Örülmemiş giyim eşyası
Demir veya çelikten eşya
Mineral yakıt, mineral yağlar
Yenilen meyveler
Dokumaya elv. mad. hazır eşya
Plastik ve mamulleri
İnci, kıymetli taş ve mamülleri
(%)
2006 06/05
4.820
-3,6
216
2,3
37 -33,0
4.548
-3,2
592
447
300
313
406
299
162
221
153
118
109
75
-3,9
-13,6
-2,4
3,3
12,6
-24,1
-20,1
5,7
16,9
-14,0
20,1
2,9
2006 yılının ilk ayında OECD ülkelerine olan ihracatımız yüzde 4,4 oranında AB
ülkelerine yapılan ihracatımız da yüzde 7,6 oranında azalmıştır. Bu dönemde, OECD üyesi
olmayan ülkelere olan ihracatımız ise yüzde 1,5 oranında artmıştır.
Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre İhracat
(Milyon Dolar)
OECD Ülkeleri
AB Ülkeleri
EFTA Ülkeleri
Diğer OECD Ülkeleri
OECD Üyesi
Olmayan Ülkeler
Avrupa Ülkeleri
Afrika Ülkeleri
Ortadoğu Ülkeleri
Diğer Asya Ülkeleri
Toplam
Yıllık
2004
2005
40.518
44.280
34.451
38.350
667
820
5.889
6.020
20.085
5.971
2.968
7.921
2.544
63.167
26.031
7.961
3.626
10.114
3.027
73.275
(%)
05/04
9,3
11,3
23,0
2,2
29,6
33,3
22,2
27,7
19,0
16,0
Ocak
2005
2006
3.288
3.142
2.828
2.614
46
82
465
525
1.520
425
200
663
152
4.997
1.542
458
274
558
164
4.820
(%)
06/05
-4,4
-7,6
77,7
13,0
1,5
7,6
36,8
-15,8
8,0
-3,6
İhracatçı Birliklerinin (TİM) kayıtlarına göre ihracatımız 2006 yılının Ocak-Şubat
döneminde, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 3,4 oranında artarak 11,1 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir. TİM kayıtlarına göre, hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı Şubat ayında
da azalmaya devam etmiştir.
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Tablo 10: İhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre İhracat
Şubat
2005 2006
5.697 6.124
1.155 1.118
1.109 1.127
795
825
498
612
450
505
385
419
187
228
158
225
154
167
96
134
106
124
103
113
87
91
TOPLAM
Hazırgiyim ve Konfeksiyon
Taşıt Araçları ve Yan Sanayi
Demir ve Demir Dışı Metaller
Elektrik-Elektronik
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri
Tekstil ve Hammaddeleri
Makine ve Aksamları
Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri
Çimento ve Toprak Ürünleri
Fındık ve Mamulleri
Maden ve Metaller
Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri
Yaş Sebze ve Meyve
%
7,5
-3,1
1,6
3,7
22,8
12,3
8,8
21,8
43,0
9,0
38,9
16,9
10,1
4,9
(Milyon Dolar)
Ocak-Şubat
2005
2006 %
10.693 11.060 3,4
2.229
2.053 -7,9
2.060
1.988 -3,5
1.457
1.526 4,8
885
1.041 17,6
882
1.018 15,5
725
757 4,4
352
385 9,3
277
372 34,0
291
282 -3,3
185
256 38,3
200
216 8,0
193
199 2,7
164
172 5,2
İthalatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılının ilk ayında ithalat 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 11,1 oranında artarak
8 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönem itibariyle petrol dışı ara malları ithalatı, yüzde 3,4
oranında artarken, sermaye ve tüketim malları ithalatındaki artış sırasıyla yüzde 28,6 ve yüzde
34 oranında gerçekleşmiştir. Ocak ayında ithalat artışına en yüksek katkıyı yapan fasıllar;
mineral yakıt-yağlar, kara taşıtları-bunların aksam-parçaları ve elektrikli makine-cihazlar
olmuştur.
Tablo 11: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat
(Milyon Dolar)
Yıllık
Toplam İthalat
Sermaye
Ara malları
Petrol
Petrol dışı
Tüketim
Petrol Dışı İthalat
2004
2005
%
05/04
Ocak
2005
2006
%
06/05
97.540
17.397
116.352
20.300
19,3
16,7
7.212
1.030
8.010
1.324
11,1
28,6
67.549
6.092
61.457
12.101
91.448
81.542
8.649
72.893
13.944
107.702
20,7
42,0
18,6
15,2
17,8
5.540
488
5.053
622
6.725
5.822
598
5.224
833
7.412
5,1
22,7
3,4
34,0
10,2
Tablo 12: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat
Yıllık
(%)
2004
2005 05/04
Toplam İthalat
-Mineral yakıt. Yağlar
-Kazan. makine. mek.cihaz
-Kara taşıtları
-Elek. makine ve cihazlar
-Demir ve çelik
-Plastik ve mamulleri
-İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri
-Organik kimyasal ürünler
-Eczacılık ürünleri
-Optik alet ve cihazlar
-Pamuk.pamuk ipliği
97.540 116.352
14.354
21.226
13.419
16.345
10.236
10.542
8.354
9.634
7.973
9.389
4.761
5.768
3.763
4.225
2.974
3.520
2.710
2.846
1.928
2.457
1.973
2.071
9
(Milyon Dolar)
Ocak
(%)
2005 2006 06/05
19,3 7.212 8.010
47,9 1.308 1.875
21,8
934 1.003
3,0
464
679
15,3
580
714
17,8
635
559
21,1
382
403
12,3
383
226
18,4
266
199
5,0
195
192
27,4
155
169
5,0
137
143
11,1
43,4
7,4
46,4
23,0
-12,1
5,5
-41,0
-25,0
-1,3
9,2
4,6
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
b. Hizmetler Dengesi
2006 yılının ilk ayında hizmetler dengesi 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 25,4
oranında azalarak 338 milyon dolar fazla vermiştir. Söz konusu dönemde turizm geliri yüzde
4,1 oranında artış göstererek 718 milyon dolara ulaşırken, turizm gideri ise yüzde 26,6
oranında artarak 271 milyon dolar olmuştur. Bu dönemde hizmetler dengesinin diğer önemli
kalemi olan net taşımacılık gideri 2005 yılının Ocak ayındaki göre seviyesini koruyarak 87
milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
c. Yatırım Geliri Dengesi
2006 yılının Ocak ayında net yatırım gideri yüzde 23,4 oranında azalarak 328 milyon
dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın 318 milyon dolarlık kısmını diğer yatırımlar faiz giderleri
oluşturmuştur. Bu dönemde yatırım geliri dengesinin portföy yatırımları ve diğer yatırımlar
kalemlerinde sırasıyla 127 milyon dolar ve 202 milyon dolar net gider gerçekleşmiştir.
d. Cari Transferler
2005 yılının ilk ayında 89 milyon dolar olarak gerçekleşen cari transferler 2006 yılının
Ocak ayında 115 milyon dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde işçi gelirleri yüzde 20 oranında
artarak 72 milyon dolara ulaşmıştır.
Tablo 13: Cari İşlemler Dengesi
(Milyon Dolar)
I. Dış Ticaret Dengesi
1.İhracat f.o.b.
2.İthalat c.i.f.
3.Diğer (1)
II. Hizmetler Dengesi(Net)
1.Taşımacılık
2.Turizm
3.İnşaat Hizmetleri
4.Finansal Hizmetler
5.Diğer Ticari Hizmetler
6.Resmi Hizmetler
7.Diğer Hizmetler
III. Yatırım Geliri Dengesi
Doğrudan Yatırımlar
Portföy Yatırımları
Faiz Gideri (Borç Senetleri)
Diğer Yatırımlar
Faiz Gideri (Krediler)
Uzun Vade
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
Kısa Vade
IV. Cari Transferler
İşçi Gelirleri
Cari İşlemler Dengesi
(1) Bavul ticareti, parasal olmayan altın, navlun-sigorta uyarlama
10
Ocak
2005
-1.578
4.997
-7.212
637
453
-87
476
40
-6
21
20
-11
-428
7
-230
-402
-205
-277
-243
-85
-31
-17
-110
-34
89
60
-1.464
2006
-2.613
4.820
-8.010
577
338
-87
447
102
-64
-22
-38
0
-328
1
-127
-450
-202
-318
-271
-73
-37
-28
-133
-47
115
72
-2.488
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
2. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler
2005 yılının Ocak ayında 2,4 milyar dolar olarak gerçekleşen net sermaye girişi (rezerv
değişimleri dahil) 2006 yılının Ocak ayında yüzde 16,5 oranında azalarak 2 milyar dolar
olmuştur.
2006 yılının ilk ayında yurt içinde yabancılar tarafından yapılan doğrudan yatırımlar bir
önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,3 oranında artarak 206 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bu miktarın 125 milyon dolarlık kısmını gayrimenkul alımları oluşturmuştur. 2005 yılı Ocak
ayında yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan yatırımlar net 50 milyon dolar olarak
gerçekleşirken; bu yılın aynı ayında bu kalemde net 326 milyon dolarlık kısmın tasfiye edilerek
ülkemize geri getirildiği gözlenmiştir. Böylece, söz konusu dönemde doğrudan yatırımlar
kaleminde 532 milyon dolar tutarında net sermaye girişi gerçekleşmiştir.
2006 yılının Ocak ayında portföy yatırımlarında net sermaye girişi, yüzde 32,6 oranında
azalarak 2,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Portföy yatırımları başlığı altında yer alan
varlıklar kaleminden, 2005 yılı Ocak ayında yurt içi yerleşiklerin yurt dışında net 856 milyon
dolar menkul değer alımı yaptıkları gözlenirken, 2006 yılının aynı ayında net 151 milyon dolarlık
menkul değer alımı yaptıkları gözlenmiştir. Yükümlülükler kaleminde ise 2005 yılının aynı ayına
göre yüzde 43,4 oranında azalarak net 2,2 milyar dolarlık sermaye girişi gözlenmiştir. Bu
miktarın 465 milyon dolarını yabancıların hisse senedi alımları, 255 milyon dolarını yabancılar
tarafından satın alınan devlet iç borçlanma senetleri oluştururken, 1,5 milyar dolarını genel
hükümetin yurtdışı piyasalara tahvil ihracı yoluyla net borçlanması oluşturmaktadır.
2006 yılı Ocak ayında ihracat karşılığı yurtdışına açılan krediler;2005 yılı Ocak ayı
seviyesinden 268 milyon dolar daha az olarak 2,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2006
yılı Ocak ayında ithalata ilişkin olarak kullanılan kısa vadeli kredilerin bir önceki yılın aynı ayına
göre yüzde 26,8 oranında artarak 3,7 milyar dolara ulaştığı gözlenmiştir.
2006 yılının Ocak ayında Genel Hükümet, IMF kredileri dahil 328 milyon dolar kredi
geri ödemesinde bulunurken, toplam 23 milyon dolarlık kredi kullanmıştır.
Tablo 14: Sermaye Hareketleri
(Milyon Dolar)
Ocak
2005
2.415
142
-50
192
3.068
853
3.071
1.295
-220
-16
-162
-133
388
-109
-2.090
Sermaye ve Finans Hesapları
1. Doğrudan Yatırımlar (net)
-Yurtdışında
-Yurtiçinde
2. Portföy Yatırımları (net)
-Hisse Senetleri
-Borç Senetleri
3. Diğer Yatırımlar (net)
Ticari Krediler (Yükümlülükler)
Krediler (Yükümlülükler)
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
4. Rezerv Varlıklar
Net Hata Noksan
-951
2006
2.016
532
326
206
2.069
465
1.755
1.363
-497
4.119
0
-305
-234
4.658
-1.948
472
2005 yılının ilk ayında bankalarca yurt dışına net 220 milyon dolarlık kredi açılırken,
2006 yılının aynı ayında bu tutar net 133 milyon dolar olmuştur. Diğer taraftan bu dönemde,
bankalar yurt dışına net 234 milyon dolar kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Diğer
sektörler aynı dönemde yurt dışından 6 milyar dolar uzun vadeli kredi kullanırken, 1,3 milyar
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
dolar uzun vadeli kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Ayrıca, aynı dönemde diğer sektörler
net 65 milyon dolar kısa vadeli krediyi geri ödemişlerdir.
Yurt dışında çalışan işçilerin Merkez Bankasında açtıkları kredi mektuplu döviz tevdiat
hesapları ile süper döviz hesaplarında 2006 yılının ilk ayında 50 milyon dolar çıkış
gerçekleşmiştir. Bankaların yurtdışından topladıkları mevduat ise bu ayda 648 milyon dolar
azalmıştır. Böylece 2005 yılının ilk ayında 88 milyon dolar mevduat çıkışı gözlenirken, 2006
yılının Ocak ayında mevduat çıkışı 698 milyon dolara ulaşmıştır.
2005 yılının Ocak ayında 2,1 milyar dolar artan resmi rezervler, 2006 yılının ilk ayında
1,9 milyar dolar artmıştır.
2005 yılının ilk ayında net hata ve noksan kalemi 951 milyon dolar çıkış gösterirken,
2006 yılının aynı ayında 472 milyon dolar finansman kaynağı olarak gerçekleşmiştir.
2005 yılı sonunda 50,5 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt
rezervleri, geçici verilere göre 2006 yılının ilk ayında 52,9 milyar dolara çıkmıştır.
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
(Milyar Dolar)
54
51
48
45
42
39
36
33
30
27
24
21
18
19
99
,1
3
5
7
9
20 11
00
,1
3
5
7
9
20 11
01
,1
3
5
7
9
20 11
02
,1
3
5
7
9
20 11
03
,1
3
5
7
9
20 1
04 1
.1
3
5
7
9
20 1
05 1
.1
3
5
7
9
20 11
06
.1
15
III. Merkezi Yönetim Bütçesi
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2006 yılı
başından itibaren tam olarak uygulamaya girmiştir. Bu kapsamda, önceki yıllarda uygulanan
konsolide bütçe sistemi terk edilerek, merkezi yönetim bütçesi sistemine geçilmiş ve
bütçenin kapsamı hem kapsanan kurum hem de gelir ve harcama detayları açısından
genişletilmiştir. Uygulamaya konulan merkezi yönetim bütçesi;
I. Genel bütçe; devlet tüzel kişiliğine sahip olan kamu idarelerinin,
II. Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini
yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma
yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu
idarelerinin,
III. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi; özel kanunlarla kurul, kurum veya üst
kurul şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçelerinden oluşmaktadır.
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Ayrıca, merkezi yönetim bütçesi, gelirlerden mahalli idarelere, fonlara veya diğer
kurum ve kuruluşlara aktarılacak pay tahminleri ile gerçekleşmelerini de içermektedir.
Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Tah./Baş.
Ödeneği
Ocak
Gerç.
Oranı
13.619
160.326
8,5
Genel Bütçe Gelirleri
13.477
156.214
8,6
Vergi Gelirleri
10.134
132.199
7,7
Vergi Dışı Gelirler
3.289
21.372
15,4
Sermaye Gelirleri
21
2.269
0,9
Gelirler
33
374
8,9
Özel Bütçe Gelirleri
89
2.963
3,0
Düzen. ve Denet. Kurulların Gelirleri
53
1.149
4,6
Alınan Bağış ve Yardımlar
Harcamalar
Faiz Dışı Harcamalar
Personel Giderleri
Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi
Mal ve Hizmet Alımları
Cari Transferler
Sermaye Giderleri
Sermaye Transferleri
Borç Verme
11.604
174.322
6,7
9.342
128.062
7,3
3.485
36.021
9,7
471
4.975
9,5
479
17.721
2,7
4.086
49.108
8,3
294
12.452
2,4
0
1.834
0,0
527
4.256
12,4
Yedek Ödenek
0
1.695
0,0
Faiz Harcamaları
2.261
46.260
4,9
Bütçe Dengesi
2.015
-13.996
-14,4
Faiz Dışı Denge
4.277
32.264
13,3
Gelirler (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç)
12.540
146.161
8,6
Harcamalar (Mah. İda. Ve Fon Pay. Hariç)
11.604
160.157
7,2
936
-13.996
-6,7
3.198
32.264
9,9
Bilgi İçin:
Bütçe Dengesi (Mah. İd. ve Fon Pay. Hariç)
Faiz Dışı Denge (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç)
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
2006 yılının Ocak ayında, merkezi yönetim bütçe gelirleri, 1,1 milyar YTL’ si mahalli
idare ve fonlara aktarılacak paylar olmak üzere, 13,6 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu
dönemde, genel bütçe gelirleri 13,5 milyar YTL, özel bütçe gelirleri 89 milyon YTL, düzenleyici
ve denetleyici kurumların gelirleri ise 53 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde,
merkezi yönetim bütçe harcamaları 9,3 milyar YTL’ si faiz dışı harcama, 2,3 milyar YTL’ si ise
faiz gideri olmak üzere toplam 11,6 milyar YTL olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda, yılın ilk
ayında merkezi yönetim bütçe dengesi 2 milyar YTL fazla verirken, faiz dışı fazlası da 4,3 milyar
YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ancak, Ocak ayında gelirlerin içinde yer alan mahalli idarelere
ve fonlara aktarılacak paylar, gelirlerin ancak izleyen ayda muhasebeleştirilebilmesi nedeniyle
harcamaya dönüştürülememesinden dolayı, merkezi yönetim bütçe harcamaları içinde yer
almamaktadır. Bu durum dikkate alındığında, Ocak ayı bütçe harcamaları 1,1 milyar YTL daha
düşük, bunun sonucu olarak da bütçe dengesi ve faiz dışı fazlası 1,1 milyar YTL daha yüksek
gözükmektedir.
2006 yılının ilk ayında genel bütçe vergi gelirleri 10,1 milyon YTL olarak
gerçekleşmiştir. Bu dönemde, gelir vergisi tahsilatı 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 16,7,
kurumlar vergisi tahsilatı ise yüzde 117,4 oranında artış göstermiştir. Gelir vergisi tahsilatındaki
artışta gelir vergisi tevkifatında görülen yüzde 16,9 oranındaki artış belirleyici olmuştur. Aynı
13
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
dönemde, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 18,2 oranında artarken, veraset ve
intikal vergisi tahsilatı yüzde 2,3 oranında azalmıştır. Yine aynı dönemde, motorlu taşıtlar
vergisi tahsilatı yüzde 22,5 oranında artarak 612 milyon YTL olmuştur.
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Tahmini
Ocak
Toplam
Genel Bütçe Gelirleri
Vergi Gelirleri
Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver.
Gelir Vergisi
Kurumlar Vergisi
Mülkiyet Üzerinden Al. Ver.
Banka ve Sig. Muam. Vergisi
Motorlu Taşıtlar Vergisi
Diğer
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver.
Dahilde Alınan KDV
ÖTV
Diğer
Uluslar. Tic. ve Mua. Alınan Ver.
İthalde Alınan KDV
Diğer
Diğer Vergiler
İd. Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S.
Vergi Dışı Gelirler
Sermaye Gelirleri
Alınan Bağış ve Yardımlar
Özel Bütçe Gelirleri
Düzen. ve Denet. Kurumların Gel.
Gerç.
Oranı
13.619
160.326
8,5
13.477
156.214
8,6
10.134
132.199
7,7
2.417
38.982
6,2
2.280
26.090
8,7
137
12.892
1,1
847
4.947
17,1
233
1.806
12,9
612
3.042
20,1
2,8
3
99
4.820
57.601
8,4
1.875
16.337
11,5
2.620
37.276
7,0
325
3.988
8,2
1.446
24.253
6,0
1.342
22.398
6,0
104
1.855
5,6
316
2.809
11,2
288
3.608
8,0
3.289
21.372
15,4
21
2.269
0,9
33
374
8,9
89
2.963
3,0
53
1.149
4,6
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
Dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilatı yılın ilk ayında 4,8 milyar YTL
seviyesinde gerçekleşmiştir. Dahilde alınan KDV tahsilatı yılın ilk ayında 2005 yılının Ocak ayına
göre yüzde 18,7 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, doğalgaz ve petrol ürünleri
üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 1,5, motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 56,5,
alkollü içki ve tütün mamülleri üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 51,8, dayanıklı tüketim malları
ve diğer mallar üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 52, toplam ÖTV geliri ise yüzde 19,1
oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, damga vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 27,1,
harç gelirlerindeki artış oranı ise yüzde 16 olmuştur.
2006 yılının Ocak ayında, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergi gelirleri
geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,2 oranında artış göstermiş ve 1,4 milyar YTL
seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, ithalde alınan KDV geliri yüzde 20,8 oranında,
gümrük vergileri ise yüzde 4,1 oranında artış göstermiştir.
Yılın ilk ayında, vergi dışı gelirler 3,3 milyar YTL, sermaye gelirleri 21 milyon YTL,
alınan bağış ve yardımlar ise 33 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, vergi dışı
gelirler, Türk Telekom AŞ’nin kasasında bulunan ve özelleştirilmesi nedeniyle Hazineye
aktarılmasına karar verilen 1,4 milyar YTL tutarındaki nakit ile 600 milyon YTL tutarındaki 2006
yılı içinde tahakkuk edecek temettüden mahsup edilecek avans temettü ödemesinden olumlu
etkilenmiştir. Öte yandan, faiz, ikraz ve taviz gelirlerinde geçen yılın ilk ayına göre görülen
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
yüzde 67,4 oranındaki azalış ile teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinde görülen yüzde 42,1
oranındaki azalış vergi dışı geliler üzerinde olumsuz etki yapmıştır.
8 Mart 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2006/10138 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile iplikler, iplik imali için hazırlanan filamentler ve lifler, her türlü mensucat, giyim
eşyası, ev tekstil ürünleri, şapka, kemer, eldiven vb, ayakkabı, çizme vb, halı ve diğer dokuma
yer kaplamaları ile bavul, çanta vb eşyalar üzerindeki KDV oranı yüzde 18’den yüzde 8’e
düşürülmüştür.
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Başlangıç
Ödeneği
Ocak
Gerç.
Oranı
11.604
174.322
6,7
9.342
128.062
7,3
3.485
36.021
9,7
Sos. Güv. Kur. Devlet Primi
471
4.975
9,5
Mal ve Hizmet Alımları
479
17.721
2,7
Sağlık Harcamaları
322
4.055
7,9
Diğer
157
13.666
1,1
4.086
49.108
8,3
139
670
20,8
2.542
23.384
10,9
0
14.165
0,0
1.175
4.000
29,4
230
6.889
3,3
294
12.452
2,4
0
1.834
0,0
527
4.256
12,4
527
3.961
13,3
0
295
0,0
Toplam
Faiz Dışı Harcamalar
Personel Giderleri
Cari Transferler
KİT Görev Zararları
Sos. Güv. Kuruluşları
Gelirden Ayrılan Paylar
Tarımsal Destekleme
Diğer
Sermaye Giderleri
Sermaye Transferleri
Borç Verme
Yurtiçi
Yurtdışı
0
1.695
0,0
2.261
46.260
4,9
1.453
39.460
3,7
808
6.800
11,9
Yedek Ödenekler
Faiz Harcamaları
İç Borç Faizi
Dış Borç Faizi
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
2006 yılının ilk ayında merkezi yönetim bütçesi personel harcamaları 3,5 milyar YTL,
sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise 471 milyon YTL seviyesinde
gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, mal ve hizmet alımları için ise bütçe başlangıç ödeneğinin
yüzde 2,7’sine tekabül eden 479 milyon YTL harcanmıştır. Doğrudan gelir desteği ilk taksit
ödemelerinin yılın hemen başında yapılmasından dolayı, tarımsal destekleme harcamaları 1,2
milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Kamu iktisadi teşebbüslerine görev zararı olarak 139
milyon YTL, sosyal güvenlik kurumlarına 2,5 milyar YTL, siyasi patilere 92 milyon YTL, il özel
idarelerine ise 116 milyon YTL transfer yapılmıştır. Bu dönemde, sermaye giderleri yol yapımı
için yapılan ödemelerden dolayı 264 milyon YTL olarak gerçekleşirken, borç verme kalemi
KİT’lere yapılan transferler ile risk hesabından dolayı 527 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.
Yılın ilk ayında faiz giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56,6 oranında
azalarak 2,3 milyar YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde, iç borç faiz ödemeleri yüzde 67,4
oranında azalırken dış borç faiz ödemeleri ise yüzde 8,3 oranında artmıştır.
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku (Ocak Sonu)
(Milyon YTL)
İç Borç Stoku
Döviz-Faiz Yapısı
Nakit
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Nakit Dışı
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Değişme
(%)
2006
2005
228.792
243.560
6,5
171.047
194.467
13,7
97.990
103.798
5,9
39.377
56.234
42,8
26.207
30.395
16,0
7.473
4.040
-45,9
57.745
49.093
-15,0
0
0
52.771
46.639
-11,6
3.339
922
-72,4
1.635
1.532
-6,3
Alıcılara Göre Dağılım
Kamu
Piyasa
83.405
74.259
-11,0
145.387
169.301
16,4
Dış Borç Stoku (Milyon $)
68.324
66.169
-3,2
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Merkezi yönetim bütçesi borç stoku verileri incelendiğinde ise, 2006 yılı Ocak ayı sonu
itibarıyla iç borç stokunun 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 6,5 oranında arttığı
görülmektedir. Aynı dönemde, nakit dışı borç stoku azalırken nakit borç stokunun arttığı,
toplam borç stoku içinde kamu payının ağırlığı azalırken piyasa payının ise arttığı izlenmektedir.
Şekil 3 : İç Borçlanma Faiz Oranı
İç Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik)
70
60
50
40
30
20
O
ca
k
20
06
uz
m
M
ar
t
Te
m
20
05
O
ca
k
uz
m
Te
m
M
ar
t
O
ca
k
20
04
uz
m
M
ar
t
Te
m
20
03
O
ca
k
10
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler
Şubat ayında gerek doğrudan döviz müdahalesi gerekse düzenli alım ihaleleri yoluyla
yapılan döviz alımlarının etkisiyle Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 3,7 milyar dolar artarak
19,6 milyar dolardan 23,2 milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu hesabın gelişiminde, Net Dış
Varlıklar 3,6 milyar dolar artarken ve İç Döviz Yükümlülüklerinin aynı seviyede kalması etkili
olmuştur. Net Dış Varlıklar hesabı içinde temel kalem olan Merkez Bankası Net Rezervleri ise,
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
bu dönemde 3,3 milyar dolar artış göstermiştir. Şubat ayı içinde Merkez Bankası tarafından
yapılan döviz alımı toplamı yaklaşık 6,0 milyar dolar olmasına karşılık Net döviz Pozisyonunun
sadece 3,7 milyar dolar artmasında Merkez Bankasının Hazineye YTL karşılığı döviz satışının
etkili olduğu söylenebilmektedir.
Tablo 19: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu*
(Milyon Dolar)
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
- Net Dış Varlıklar
Net Rezervler
KMDTH ve SDMH(-)
Diğer
- İç Döv. Yük.
Döv. Olarak T.Mev.
Hazine Mevduatı
Bankaların Döviz Mev.
*Ayın son Cuma günü itibariyle
2004
Aralık
2.736,4
17.173,1
35.189,7
18.602,5
586,0
14.436,6
4.544,7
3.837,5
9.891,9
Ekim
13.461,4
30.350,1
43.392,6
16.013,4
2.970,9
16.888,7
7.510,3
6.644,5
9.378,4
2005
Kasım
16.761,1
33.281,8
46.060,9
15.615,4
2.836,3
16.520,7
7.570,9
6.646,7
8.949,8
2006
Aralık
15.499,1
36.843,1
49.371,8
15.576,4
3.047,6
21.344,0
10.331,0
8.735,2
11.013,0
Ocak
19.566,8
39.169,4
52.130,9
16.027,2
3.065,7
19.602,6
9.667,1
9.298,2
9.935,5
Şubat
23.237,3
42.887,4
55.453,7
15.595,4
2.988,0
19.650,1
9.652,8
9.208,7
9.997,3
Şubat ayında, Toplam İç Kredilerin 0,3 milyar YTL, Diğer hesabının ise 0,2 milyar YTL
artması sonucu Net İç Varlıklar 0,5 milyar YTL artarak 18,8 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu
dönemde Hazinenin Borçları kaleminde önemli bir değişiklik olmazken, Toplam İç Kredilerdeki
söz konusu artış döviz kurlarında yaşanan gerileme nedeniyle Değerleme hesabındaki
yükselmeden kaynaklanmıştır.
Tablo 20: Merkez Bankası Analitik Bilançosu*
2004
Aralık
Ekim
24.743,1 36.271,4
2005
Kasım
41.112,6
Aralık
38.547,7
(Milyon YTL)
2006
Ocak
Şubat
44.099,2
49.313,4
3.672,6
23.048,0
19.375,4
21.070,6
25.581,9
23.239,4
19.577,2
3.715,3
-53,0
2.032,4
0,0
7,7
302,3
-4.511,3
22.659,3
44.993,7
22.334,4
18.453,3
21.630,8
19.509,2
19.096,5
441,8
-29,1
2.117,6
0,0
4,0
0,0
-3.177,4
20.815,3
49.480,2
28.664,9
17.732,4
21.440,2
19.429,1
19.470,0
0,0
-40,9
2.009,6
0,0
1,4
0,0
-3.707,8
25.769,5
51.586,1
25.816,6
18.329,7
21.695,6
19.422,4
19.454,3
0,0
-31,9
2.271,4
0,0
1,9
0,0
-3.365,9
30.503,6
56.298,3
25.794,7
18.809,9
21.985,0
19.417,5
19.442,9
0,0
-29,6
2.565,6
0,0
1,9
0,0
-3.175,1
REZERV PARA
20.327,7 28.488,7
27.835,9
32.696,4
Emisyon
13.465,2 19.489,0
18.992,1
19.612,0
Bankalar Zor. Karş.
3.115,3
4.446,3
4.513,7
0,0
Bankalar Serbest Mevduat
3.608,0
4.448,1
4.168,4
12.898,9
Diğer
139,2
105,4
161,6
185,5
PARASAL TABAN
23.949,7 35.623,1
36.797,6
37.679,4
APİ’den Borçlar
3.622,1
7.134,4
8.961,7
4.983,0
MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.743,1 36.271,4
41.112,6
38.547,7
Kamu Mevduatı
793,4
648,3
4.315,0
868,3
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
* Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
31.266,6
19.598,7
0,1
11.536,5
131,3
38.856,1
7.589,5
44.099,2
5.243,1
32.311,2
19.239,9
0,0
12.942,0
129,3
45.579,8
13.268,5
49.313,4
3.733,7
Net Döviz Pozisyonu+Net İç
Varlıklar = MBP
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
18.144,7
40.909,0
22.764,3
18.126,7
21.254,8
19.236,5
18.822,0
451,8
-37,3
2.012,3
0,0
6,0
0,0
-3.128,1
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Şubat ayında Merkez Bankası Parasının 5,2
milyar YTL artarak 44,1 milyar YTL’den 49,3 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Bu
dönemde Bankalar Serbest Mevduatında görülen artışın belirleyici katkısıyla Rezerv Para 1,0
milyar YTL, döviz alımları nedeniyle piyasada oluşan YTL likidite fazlalığının çekilmesinin sonucu
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
olarak APİ’den Borçlar hesabı 5,7 milyar YTL artmıştır. Merkez Bankası Parasında azalmaya
neden olan gelişme ise, Kamu Mevduatı hesabında yaşanan 1,5 milyar YTL’lik düşüş olmuştur.
Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme)
2006 Şubat/
2005 Şubat
36,8
53,3
41,4
29,7
28,7
53,6
8,2
Emisyon
Rezerv Para
M2
M2Y
Toplam Mevduat (TL+YP)
Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi)
TÜFE
2006 Şubat/
2005 Aralık
-1,9
-1,2
2,1
1,0
1,1
0,6
1,0
2006 Şubat/
2006 Ocak
-1,8
3,3
2,5
2,1
1,1
1,5
0,2
Şubat ayında M1 para arzı gerilerken, M2 ve M2Y para arzları reel olarak artmıştır. M1
para arzı, dolaşımdaki para ve vadesiz ticari mevduatlardaki gerilemenin etkisiyle, bir önceki
aya göre yüzde 1,1 oranında azalarak 38,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Aynı dönemde M2 para
arzı yüzde 2,5 oranında artarak 154,7 milyar YTL’ye, M2Y para arzı ise yüzde 2,1 oranında
artarak 234,3 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Mevduat bankaları yurtiçi kredileri, Şubat ayında başta konut kredileri olmak üzere
tüketici kredilerinde görülen artışın etkisiyle, bir önceki aya göre yüzde 1,5 oranında artarak
121,8 milyar YTL’ye yükselmiştir. Konut kredileri aynı dönemde yüzde 10 oranında artarak 14,4
milyar YTL’ye yükselmiş ve mevduat bankaları yurtiçi kredileri içindeki payı yüzde 10,9’dan
yüzde 11,8’e ulaşmıştır. Ticari kredilerde ise Şubat ayında önceki aya göre gerileme
görülmüştür.
Şubat ayında yurtiçi yerleşiklerin mevduatları bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında
artarak 226,1 milyar YTL’den 228,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde hem YTL hem de
YP cinsi mevduatlarda artış görülmüştür. YTL mevduatlar, vadesiz ticari ve resmi
mevduatlardaki gerilemeye rağmen vadeli mevduatlardaki artış sonucunda, önceki aya göre
yüzde 1,2 oranında artarak 79,6 milyar YTL’ye, YP mevduatları dolar değeri ise yüzde 1,6
oranında artarak 60,6 milyar YTL’ye çıkmıştır
Tablo 22: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri
Vadesi
Gün
2003 Ocak-Aralık
2004 Ocak-Aralık
2005 Ocak-Aralık
2005 Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2006 Ocak
Şubat
290
372
560
688
613
582
561
890
1.070
873
Faiz Oranı
Yıllık Basit
Yıllık Bileşik
42,72
24,84
16,60
16,57
15,09
14,82
14,11
13,73
14,22
14,21
45,01
25,66
16,90
16,83
15,33
15,21
13,92
14,06
14,50
14,50
Şubat ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki
aya göre değişmeyerek yüzde 14,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan
ortalama vade Ocak ayına göre 197 gün azalarak 873 gün olarak gerçekleşmiştir. Borsada
işlem gören hisselerdeki yabancı payı
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Şekil 4: Reel Kur Endeksi
Reel Kur Endeksi (1$ + 1,5 Euro) (1987 = 100)
195,0
190,0
185,0
180,0
175,0
170,0
165,0
160,0
155,0
150,0
145,0
140,0
135,0
130,0
125,0
120,0
115,0
110,0
105,0
100,0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Şubat ayında reel kur endeksindeki artış eğilimi devam etmiş ve Ocak ayında 191
seviyesinde olan TÜFE bazlı ve 1$+1,5 euro sepetine göre hazırlanan reel kur endeksi, 2006
yılı Şubat ayında 192,6 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi
5 0 .0 0 0
4 6 .0 0 0
4 2 .0 0 0
3 8 .0 0 0
3 4 .0 0 0
3 0 .0 0 0
2 6 .0 0 0
2 2 .0 0 0
1 8 .0 0 0
1 4 .0 0 0
1 0 .0 0 0
6 .0 0 0
2 .0 0 0
2 .5 0 0
2 .0 0 0
1 .5 0 0
1 .0 0 0
500
TL Bazında
2
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2006 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2005 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2004 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2003 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
10
11
1
2002 2
-1
2001
-1
0
Dolar Bazında
Şubat ayında İMKB-100 Endeksindeki artış trendi devam etmiş ve Endeks bir önceki
aya göre yüzde 5,4 oranında artarak 47.016 puana ulaşmıştır. Aynı dönemde işlem hacmi de
yüzde 20,5 oranında artarak 24,5 milyar dolara yükselmiştir. Borsada işlem gören hisselerin
yabancı sahiplik oranı, Şubat ayı itibariyle yüzde 67,3 seviyesindedir.
V. Fiyat Gelişmeleri:
2006 yılı Şubat ayında TÜFE yüzde 0,22 oranında artmıştır. Endeksteki 12 aylık artış
yüzde 8,15, 12 aylık ortalama artış ise yüzde 8,03 olarak gerçekleşmiştir. Şubat ayı TÜFE artış
beklentisi, TCMB beklenti anketine göre yüzde 0,49 idi.
ÜFE, Şubat ayında yüzde 0,26 oranında artmıştır. Bu dönemde ÜFE’nin ana alt
kalemleri olan tarım kesimi fiyatları yüzde 0,57, sanayi kesimi fiyatları yüzde 0,19 oranında
artmıştır. ÜFE artış beklentisi TOBB-Reuters beklenti anketi sonuçlarına göre yüzde 0,69 idi.
Şubat ayında, tarım, avcılık, ormancılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 0,57, balıkçılık alt
sektörü fiyatlarının yüzde 0,69 oranında artması sonucu, tarım fiyatları yüzde 0,57 oranında
artmıştır.
Sanayi fiyatlarının Şubat ayındaki gelişimi incelendiğinde, sektör içinde en yüksek paya
sahip olan imalat sanayi fiyatlarının yüzde 0,10 oranında arttığı görülmektedir. Giyim eşyası
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
imalatı fiyatlarında görülen yüzde 2,80 oranındaki gerileme ve kok kömürü ve rafine edilmiş
petrol ürünü fiyatlarındaki artışın önceki aylara göre sınırlı kalarak yüzde 1,30 oranında
gerçekleşmesi imalat sanayi fiyatlarındaki artışı sınırlamıştır.
Bu gelişmelerle birlikte
madencilik alt sektörü fiyatlarının yüzde 4,17 ve elektrik, gaz ve su fiyatlarının yüzde 0,27
oranında artması sonucunda sanayi fiyatları Şubat ayında yüzde 0,19 oranında artış
göstermiştir.
Tablo 23: Şubat Ayı İtibariyle Fiyat Endekslerinde Gelişmeler (2003=100)
Aylık
12 Aylık
Yıllık
0,22
2,41
0,01
-8,22
1,22
-1,60
0,67
0,15
-0,32
-1,65
-0,02
1,18
1,16
8,15
6,66
31,26
-2,78
11,29
2,58
0,75
9,20
3,33
2,45
7,97
14,37
14,33
8,03
4,82
16,87
2,64
10,58
6,63
3,07
14,21
2,13
6,21
11,72
14,62
7,74
0,26
0,57
0,19
4,17
0,10
0,27
5,26
4,70
5,44
17,42
5,23
3,92
5,04
1,47
5,29
11,93
6,33
-0,66
Tüketici Fiyatları Endeksi
Genel
- Gıda ve alkolsüz içecekler
- Alkollü içecekler ve tütün
- Giyim ve ayakkabı
- Konut
- Ev eşyası
- Sağlık
- Ulaştırma
- Haberleşme
- Eğlence ve kültür
- Eğitim
- Lokanta ve oteller
- Çeşitli mal ve hizmetler
Üretici Fiyatları Endeksi
Genel
Tarım
Sanayi
- Madencilik
- İmalat Sanayi
- Elektrik, gaz, su
Şubat ayında TÜFE 0,22 oranında artmıştır. Yüzde 27,68’le endekste en yüksek ağırlığa
sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler fiyatlarının bu dönemde yüzde 2,41 oranında artarken,
konut ve lokanta ve oteller harcama grupları, 1,22 ve 1,18’le fiyatları Şubat ayında en fazla
artış gösteren diğer sektörler olmuştur. Giyim ve ayakkabı harcama grubu fiyatlarındaki yüzde
8,22’lik gerileme ve eğlence ve kültür ve ev eşyası fiyatlarındaki sırasıyla yüzde 1,65 ve 1,60’lık
gerileme Şubat ayı TÜFE artışını sınırlamıştır.
Şubat ayında özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin seyri incelendiğinde yüzde 56,1
oranıyla en dar kapsama sahip olan ve işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ile tütün
ürünleri, fiyatları yönetilen veya yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergileri dışarıda bırakan
G kodlu özel TÜFE göstergesinin, yüzde 0,70 oranında gerilediği görülmektedir.
Mevsimlik ürünler hariç tutularak hesaplanan A kodlu TÜFE göstergesindeki artış Şubat
ayında yüzde 0,53 oranında gerçekleşerek, yüzde 1,23 olan Ocak ayı artışının altına inmiştir. A
kodlu TÜFE göstergesi son 12 ayda yüzde 8,77 oranında artarken, bu dönemde G kodlu özel
TÜFE göstergesindeki artış yüzde 6,09 olmuştur.
Tablo 24: Şubat Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100)
Grubu
A
B
C
D
E
F
G
Kapsamı
TÜFE
Mevsimlik ürünler hariç
İşlenmemiş gıda ürünleri hariç
Enerji hariç
(B) ve (C)
(C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç
(E) ve fiyatları yönetilen/ yönlendirilen diğer
dolaylı vergiler hariç ürünler,
(F) ve (B)
20
Yüzdelik
Payı
Aylık
12 Aylık
Yıllık
Ortalama
100,0
87,2
85,8
85,1
70,9
80,4
0,22
0,53
-0,46
0,15
-0,67
0,16
8,15
8,77
7,82
7,94
7,54
6,56
8,03
8,99
8,48
7,57
8,02
7,02
70,3
0,27
6,84
7,11
56,1
-0,70
6,09
7,49
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler
1. Gelişmiş Ülkelerdeki Gelişmeler
ABD:
Ocak ayında ABD'de tarım dışı istihdam 193.000 ile beklentilerin altında artış
göstermiştir. Aralık ayındaki tarım dışı istihdam artışı 108.000'den 140.000'e revize edilmiştir.
2005 yılı Aralık ayında yüzde 4,9 olan işsizlik oranı ise Ocak ayında yüzde 4,7’ye gerilemiştir.
ABD’de perakende satışlar Ocak ayında yüzde 3,2 ile beklentilerin üzerinde artış
göstermiştir.
ABD’de Kasım ayında 64,2 milyar dolar olan dış ticaret açığı Aralık ayında 65,7 milyar
dolara yükselmiştir. 2005 yılının tamamında ise dış ticaret açığı, 2004 yılına göre yüzde 17,5
oranında artarak 725,8 milyar dolara ulaşmıştır. Öte yandan, dış ticaret açığının finansmanına
ilişkin bir gösterge olan net sermaye girişi Kasım ayında revize edilmiş rakamlara göre 91,6
milyar dolar iken, Aralık ayında 56,6 milyar dolar ile Mayıs ayından bu yana en düşük
düzeyinde gerçekleşmiştir.
Ocak ayında ABD’de tüketici fiyatları beklentilerin üzerinde gerçekleşerek önceki aya
göre yüzde 0,7 oranında artmıştır. Enerji fiyatlarındaki artış, tüketici fiyatlarındaki yükselişte en
büyük etken olmuştur. Yıllık tüketici fiyatları enflasyonu yüzde 4 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Çekirdek tüketici fiyatları ise aylık bazda yüzde 0,2 ile beklentiler paralelinde artmıştır. Çekirdek
tüketici fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 2,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. FED’in faiz kararlarında
dikkate aldığı, tüketim harcamalarına göre fiyat artışını gösteren çekirdek PCE endeksindeki
artış oranı aylık bazda yüzde 0,2, yıllık bazda ise yüzde 1,8 olmuştur.
Ocak ayında üretici fiyatları elektrik, gıda ve otomobil fiyatlarındaki artışın etkisiyle
yüzde 0,3, gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek üretici fiyatları ise yüzde 0,4
oranında artmıştır. Üretici ve çekirdek üretici fiyatlarındaki artışların beklentilerinin üzerinde
gerçekleşmesi, FED’in faiz artırımlarına devam edeceğine yönelik beklentileri artırmıştır. FED,
en son 31 Ocak’taki toplantısında, faiz oranlarını çeyrek puan artırarak yüzde 4,5 seviyesine
yükseltmişti.
ABD’de daha önce yüzde 1,1 olarak açıklanan 2005 yılı 4. çeyrek büyüme rakamı, yüzde
1,6’ya revize edilmiştir.
Japonya:
Japonya’da cari fazla bir önceki yıla göre yüzde 8,6 ile beklentilerin üzerinde artarak
14,8 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönemde ihracat yüzde 18,7, ithalat ise yüksek petrol
fiyatlarının etkisiyle yüzde 30,4 oranında artmış; dış ticaret fazlası yüzde 16,7 oranında
gerilemiştir. Dış ticaret fazlasındaki gerilemeye rağmen, yurtdışına yapılan yatırımlardan elde
edilen gelirlerdeki artış cari fazladaki artışta etkili olmuştur. Aralık ayındaki artışla birlikte cari
fazlada üst üste dört ay boyunca artış görülmüştür.
Japonya’da GSYİH 2005 yılının son çeyreğinde beklentilerin üzerinde yükselerek bir
önceki çeyreğe göre yüzde 1,4 oranında artmıştır. Bu artışta, güçlü yurtiçi talep yanında
ihracattaki hızlanma etkili olmuştur. 2005 yılı boyunca GSYİH’daki artış ise yüzde 2,8 olarak
gerçekleşmiştir.
İki yıldan beri ilk kez 2005 yılı Kasım ayında artan çekirdek tüketici fiyatları endeksi,
Aralık ve Ocak ayında da yükselmiştir. Ocak ayında çekirdek tüketici fiyatlarındaki yıllık artış
yüzde 0,5 seviyesinde gerçeklemiştir.
Çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ve güçlü büyüme verilerinin etkisiyle, Mart ayında
Japon Merkez Bankası aşırı gevşek para politikasını terk ederek geleneksel faiz politikasına
geçme kararı almıştır. Ancak Banka, sıfır seviyesinde tuttuğu faizlerinde artırıma gitmemiştir.
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Kanada:
Kanada Merkez Bankası Mart ayında gecelik faiz oranlarını yüzde 3,5’ten yüzde 3,75’e
yükseltmiştir. Bu faiz artırımı, Bankanın Eylül ayından bu yana gerçekleştirdiği beşinci çeyrek
puanlık faiz artırımı olmuştur.
Euro Bölgesi
2005 yılı 4. çeyreğinde euro bölgesinde ve AB25’te büyüme yavaşlamıştır. Euro bölgesi
ve AB25’te 2005 yılının 3. çeyreğinde yüzde 0,7 oranında artan GSYİH, 4. çeyrekte bir önceki
çeyreğe göre yüzde 0,3 oranında artış göstermiştir. Euro bölgesinde 4. çeyrekte büyüme
oranında görülen gerilemede hane halkı tüketim harcamalarının gerilemesi, yatırım ve dış
ticarette görülen yavaşlama etkili olmuştur. 4. çeyrekte Alman ekonomisi büyümezken,
Fransa’da büyüme 0,2 ile düşük seviyede gerçekleşmiş, İspanya, Hollanda ve Finlandiya’da ise
sırasıyla yüzde 0,9, yüzde 1 ve yüzde 1 oranlarıyla diğer euro bölgesi ülkelerine göre daha
yüksek büyüme oranları yakalanmıştır. Yıllık bazda ise 2004 yılında euro bölgesinde yüzde 2,1,
AB25’te yüzde 2,4 oranında gerçekleşen GSYİH artışı, 2005 yılında sırasıyla yüzde 1,3 ve yüzde
1,6 olmuştur.
2004 yılı Aralık ayında 5,5 milyar euro fazla veren euro bölgesinin dış ticaret dengesi,
2005 yılının Aralık ayında 0,9 milyar euro açık vermiştir. 2005 yılının tamamında ise euro
bölgesinin dış ticaret fazlası azalarak 2004 yılındaki 71,5 milyar euro değerinden 23,4 milyar
euroya gerilemiştir. Aynı dönemde AB25’te dış ticaret açığı 62,9 milyar eurodan 106,4 milyar
euroya yükselirken, bu yükselişte enerji maliyetindeki artış etkili olmuştur. Avrupa Birliği
ülkeleri arasında en büyük dış ticaret fazlası veren ülkeler sırasıyla Almanya (Ocak - Kasım
döneminde 149 milyar euro), Hollanda (32,5 milyar euro), İrlanda (31,9 milyar euro) ve İsveç
(14,8 milyar euro) iken; en büyük dış ticaret açıklarını İngiltere (-93,4 milyar euro), İspanya
(-67 milyar euro), Fransa (-27,7 milyar euro) ve Yunanistan (-27,1 milyar euro) vermiştir.
Ocak ayında euro bölgesinde enflasyon yüzde 0,3 oranında azalmıştır. 2005 yılı Aralık
ayında yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon oranı ise Ocak ayında yüzde 2,4’e yükselmiştir AB25’te
ise Aralık ayında yüzde 2,1 olan enflasyon oranı Ocak ayında yüzde 2,2’ye yükselmiştir.
2005 yılı Aralık ayında faizlerini 2,25’e çıkaran Avrupa Merkez Bankası (ECB), Şubat
ayındaki toplantısında faiz oranlarını değiştirmemiş ancak 2 Mart 2006 tarihindeki toplantısında
faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak yüzde 2,5’e yükseltmiştir. Avrupa Merkez Bankası
Başkanı Jean-Claude Trichet, faiz toplantısının ardından yaptığı açıklamada, banka yönetim
kurulunun, ileride ''seri halde faiz artırımı'' konusunda bir kararı olmadığını, ancak fiyat istikrarı
konusundaki tüm gelişmelerin yakından takip edildiğini belirtmiştir.
Fransa:
Fransa’da GSYİH 2005 yılı 4. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 oranında,
yıllık bazda ise yüzde 1,2 oranında artış göstermiştir. 4. çeyrekteki düşük büyüme oranında
büyük ölçüde ihracattaki gerileme etkili olmuştur.
Almanya:
Almanya’da sanayi üretimi Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında
gerilemiştir. 2005 yılının 3. çeyreğinde yüzde 1,6 oranında gerçekleşen sanayi üretimindeki
artış, 4. çeyrekte yüzde 1,1’e gerilemiştir.
Aralık ayından önce üst üste üç ay artan üretim siparişleri de Aralık ayında yüzde 0,3
oranında gerilemiştir. Ocak ayında ise yurtdışı talepteki yüksek artış nedeniyle üretim siparişleri
bir önceki aya göre yüzde 1,4 oranında artarak 2006 yılı ilk çeyrek büyümesine yönelik olumlu
sinyaller vermiştir.
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
2005 yılında Almanya’da dış ticaret fazlası 2004 yılına göre yüzde 2,8 oranında artarak
160,5 milyar dolara yükselmiştir. Ancak ihracat artışı yılın son aylarında yavaşlama eğilimi
göstermiştir. Aralık ayında ithalat bir önceki aya göre yüzde 5,8 oranında artarken, ihracat
yüzde 0,8 ile sınırlı seviyede artış göstermiştir. 3. çeyreğe göre ise ithalat yüzde 2,8, ihracat ise
yüzde 0,8 oranında artış göstermiştir.
2005 yılının 4. çeyreğinde Almanya’da yatırımlardaki artışa karşın, zayıf tüketim
harcamaları ve ihracat artışındaki gerileme sonucunda GSYİH’da büyüme olmamıştır. 2005
yılındaki yıllık GSYİH artışı ise yüzde 1,6 oranında gerçekleşmiştir.
Ocak ayında Almanya’da üretici fiyatları enflasyonu, beklentileri aşarak aylık bazda yüzde
1,2, yıllık bazda ise yüzde 5,6’ya yükselmiştir. Enerji fiyatları hariç tutulduğunda üretici
fiyatlarının yıllık bazda yüzde 1,2 oranında yükselmiş olması, üretici fiyatlarında görülen artışın
temel olarak enerji fiyatlarındaki artıştan kaynaklandığını göstermektedir.
IFO enstitüsünün iş alemi endeksi Şubat ayında Ocak ayına göre artarak 101,8
seviyesinden 103,3’e yükselmiştir.
İngiltere:
Sanayi üretimi Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,2 oranında artmıştır. Ancak
sanayi üretimi bir önceki yıldaki seviyesine göre yüzde 2,7 oranında gerilemiştir.
Ocak ayında İngiltere’de perakende satışlar 2004 yılı Aralık ayından bu yana en büyük
düşüşünü kaydederek bir önceki aya göre yüzde 1,3 oranında gerilemiştir.
En son 2005 yılı Ağustos ayında faiz oranlarını çeyrek puan düşüren İngiltere Merkez
Bankası, Şubat ayında faiz oranlarını değiştirmeyerek yüzde 4,5 seviyesinde bırakmıştır.
İngiltere’de 2005 yılının son çeyreğinde GSYİH, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,6, yıllık
bazda ise yüzde 1,8 oranında artış göstermiştir. 2004 yılında GSYİH’daki yıllık artış yüzde 3,2
olarak gerçekleşmişti. 2005 yılının son çeyreğinde dış ticaret büyümeye pozitif yönde katkı
sağlamış ve hane halkı tüketimi yılın diğer dönemlerine göre daha hızlı artmıştır. Sanayi sektörü
ve imalat sanayi üretimi düşerken, hizmet sektörü büyümüştür.
2. Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Gelişmeler:
Çin:
Çin’de 2006 yılı Ocak ayında dış ticaret fazlası, ihracattaki yüksek oranlı artışın devam
etmesi sonucunda, 9,5 milyar dolar ile beklentilerin üzerinde gerçekleşmiştir. Dış ticaret fazlası
2005 yılı Ocak ayında 6,5 milyar dolar, Aralık ayında ise 11 milyar dolar seviyesinde
gerçekleşmişti.
Rusya:
Rusya’da Ocak ayında sanayi üretimi bir önceki yıla göre yüzde 4,4 oranında artış
göstermiştir. Bir önceki aya göre ise sanayi üretimi, uzun yeni yıl tatilinin de etkisiyle yüzde
16,5 oranında gerilemiştir.
Rusya’da üretici fiyatları endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 0,4 oranında
artmıştır.
Brezilya:
Brezilya’da sanayi üretimi Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 2,3 oranında
yükselmiştir. Sanayi üretimi bir önceki yıla göre ise yüzde 3,2 oranında artış göstermiştir. 2005
yılının üçüncü çeyreğinde Brezilya GSYİH’sı bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,2 oranında
gerilemiş, bu dönemde sanayi üretimi gerileyen kalemlerden birisi olmuştu.
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Şubat 2006
Brezilya’da 2005 yılı Ocak ayında 802 milyon dolar fazla veren cari hesap, 2006 yılı Ocak
ayında 452 milyon dolar açık vermiştir. 2006 Ocak ayı itibariyle 12 aylık cari fazlanın GSYİH’ya
oranı yüzde 1,6 olarak gerçekleşmiştir.
Brezilya’da Ocak ayında işsizlik oranı, bir önceki aya göre artarak yüzde 8,3’ten yüzde
9,2’ye yükselirken, 2005 yılı Ocak ayındaki yüzde 10,2 seviyesine göre gerilemiştir.
Brezilya’da 2005 yılının 4. çeyreğinde GSYİH, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,8 oranında
büyümüştür. 2004 yılında yüzde 4,9 olarak gerçekleşen yıllık büyüme oranı ise, 2005 yılında
yüzde 2,3’e gerilemiştir.
Arjantin:
Arjantin’de tüketici fiyatları enflasyonu Ocak ayında yüzde 12,1’e yükselerek, 2004 yılı
sonundaki değerine göre 2 kat artış göstermiştir.
Macaristan:
Macaristan’da 2005 yılının son çeyreğinde GSYİH bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,9,
yıllık bazda ise yüzde 4,1 oranında büyümüştür. 2004 yılında yıllık büyüme oranı yüzde 4,5
olarak gerçekleşmişti.
Polonya:
Polonya’da yıllık GSYİH büyümesi yüzde 3,2 olarak gerçekleşmiştir.
Bulgaristan:
Bulgaristan’da cari açık 2004 yılındaki 1,7 milyar euro değerinden 2005 yılında 3,2 milyar
euroya yükselmiştir. Cari açığın GSYİH’ya oranı ise aynı dönemde yüzde 8,5’ten yüzde 14,9’a
ulaşmıştır. 2005 yılında ithalat yüzde 26,3, ihracat ise yüzde 18,4 oranında artmıştır.
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/02.pdf