S. Mushir Hosain Kidwai ya da Türkçeye yerleşmiş

advertisement
S. MÜŞİR HÜSEYİN KİDVAİ
S. Mushir Hosain Kidwai ya da Türkçeye yerleşmiş ismiyle Müşir Hüseyin Kidvai, on dokuzuncu yüzyılın sonları ve
yirminci yüzyılın başlarında yaşamış Hindistan’ın önde gelen
Pan-İslamcı düşünürlerindendir. Osmanlı İmparatorluğu’yla
ve Sultan II. Abdülhamit ile doğrudan bağlantıları bulunmaktadır. 1897 yılından 1904 yılına kadar İngiltere’de hukuk eğitimi almıştır. 1903 yılında Londra’da kurulan İttihad-ı İslam
Cemiyeti’nin kurucularındandır. 1924 yılında Londra’da hayatını kaybetmiştir.
İdeaAyrıntı Dizisi
Ayrıntı Yayınları
Ayrıntı: 1119
İdeaAyrıntı Dizisi: 34
İslam ve Sosyalizm
S. Müşir Hüseyin Kidvai
Kitabın Orijinal Adı
Islam & Socialism
İngilizceden Çeviren
Semih Çelik
Yayıma Hazırlayan
Y. Emre Ceren
Son Okuma
Suat Hayri Küçük
Bu kitabın Türkçe yayım hakları
Ayrıntı Yayınları’na aittir.
Kapak Fotoğrafı
ullstein bild Dtl. /Getty Images Turkey
Kapak Tasarımı
Gökçe Alper
Dizgi
Hediye Gümen
Baskı ve Cilt
Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2
Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85 – 576 00 66
Sertifika No.: 12156
Birinci Basım: Ekim 2017
Baskı Adedi: 2000
ISBN 978-605-314-222-5
Sertifika No.: 10704
AYRINTI YAYINLARI
Basım Dağıtım San ve Tic. A. Ş.
Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu – İstanbul
Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11
www. ayrintiyayinlari. com. tr & info@ayrintiyayinlari. com. tr
twitter. com/ayrintiyayinevi
facebook. com/ayrintiyayinevi
instagram. com/ayrintiyayinlari
İslam ve Sosyalizm
S. Müşir Hüseyin Kidvai
İDE AAY R INTI DİZİSİ
KURTULUŞ TEOLOJİSİ
Ed. Christopher Rowland
OXFORD İSLÂM SÖZLÜĞÜ
Baş Editör: John L. Esposito
İSLAM’IN GELECEĞİ
Wilfred S. Blunt
İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ
3. Cilt
İSLAM’IN İKİNCİ MESAJI
Mahmut Muhammed Taha
İLÂHÎNÂME
Ferîdüddîn Attâr
TANRISIZ AHLAK?
Walter Sinnott-Armstrong
MÜSLÜMAN SİTE
Louis Gardet
DÜŞMANIN TARİHİ
Gil Anidjar
İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ
4. Cilt
İSLAM’DA 50 ÖNEMLİ İSİM
Roy Jackson
ROMANTİK ORTADOĞU
Metinlerarası Bir Deneme
Hayri K. Yetik
ESRÂRNÂME
Ferîdüddîn Attâr
İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ
1. Cilt
ÂDEM İLE HAVVA HER YERDE
Yahudilik, Hıristiyanlık ve
İslamiyet’te İlk İnsan
Mineke Schipper
SÜRYANİLER
Mutay Öztemiz
İSLAM TEOLOJİSİNE GİRİŞ
Louis Gardet & Georges Anawati
KIZILBAŞLAR/ALEVİLER
Krisztina Kehl-Bodrogi
İYININ EGEMENLIĞI
Iris Murdoch
İBNİ HALDUN
Tarih Biliminin Doğuşu
Yves Lacoste
ARKAIK ORTADOĞU
Güncellenen Metinlerin
Kurgusökümü
Hayri K. Yetik
İBNİ ARABÎ VE DERRİDA
Tasavvuf ve Yapısöküm
Ian Almond
İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ
5. Cilt
CENNETİN ELEŞTİRİSİ
Roland Boer
FİDEL VE DİN
Frei Betto
MÜSLÜMAN KÜLTÜRÜ
V. V. Barthold
MESIH GARABETI
Slavoj Žižek – John Milbank
İHVÂN-I SAFÂ RİSÂLELERİ
2. Cilt
DİN FELSEFESİ
Klasik ve Güncel Meseleler
Der.: Paul Copan & Chad Meister
HIRİSTİYANLIKTAKİ ATEİZM
Exodus’un ve Krallığın Dini
Ernst Bloch
KOMÜNİSTLERDEN
İSLAMCILARA
Bir 20. Yüzyıl Tarihi: Endonezya
Adrian Vickers
TEOLOJİDEKİ SOSYOLOJİ
Düşünümsellik ve İnanç
Kieran Flanagan
Va’tasımû bihablillâhi cemîân ve lâ teferrekû.
Ve sarılın Allah’ın ipine topluca ve birbirinizden
ayrılmayın.*
(Ali İmran, 103)
* Metinde geçen bütün Kuran ayetleri Diyanet İşleri Bakanlığı’nın çevirilerinden
alınmıştır. (ç.n.)
Biz Müslümanlar için sosyalizm, bireylerin
endüstriyel ya da iktisadi, idari ya da siyasi,
toplumsal ya da dini olsun, hayatın tüm
veçhelerinde evrensel esenliği ve genel refahı
temin edecek bir bakış açısından örgütlü, sürekli
ve ahenkli işbirliği anlamına gelir. Bu işbirliği
ne kadar kapsayıcı, kardeşçe ve eşit olarak
dengelenmişse, sosyalizmin muhteviyatı da o
kadar iyi olacaktır.
Derin selam ve bağlılığın göstergesi,
O yüce kalbinin harikulade niteliklerinin
naçizane bir takdiri olarak, sevgili baldızım,
müşfik kardeşim S. Makbul Hüseyin’in eşine ithaf
ediyorum.
Selâmun kavlen min rabbin rahîm.
Çok merhametli olan Allah’tan bir söz olarak
(onlara) selam vardır.
(Yasin, 58)
İçindekiler
Londra İttihad-ı İslam Cemiyeti’nin ve İslam İttihadı Hareketinin Hedefleri......... 13
Açıklama ve Gidişat......................................................................................................... 15
Bölüm 1:
İslam’da Sosyalizm......................................................................................... 33
İslami Sosyalizmin Nüvesi........................................................................... 33
Dini Ritüellerin Sosyalizan Temelleri......................................................... 34
İslami Hayırseverlik...................................................................................... 35
İslami Kardeşlik............................................................................................. 38
İslam ve Sosyalizmin Esasları...................................................................... 40
Bölüm 2: Muhammed’den Önce Arap Toplumunun Hali........................................ 47
Bölüm 3:
Muhammed’in Sosyalizmi............................................................................ 51
Muhammed’in Hayatı ve Misyonu.............................................................. 51
Muhammed’in Dini Sosyalizmi................................................................... 54
Muhammed’in Ev Hayatındaki Sosyalizmi................................................ 56
Muhammed’in Demokratik Yönetimi........................................................ 59
Muhammed’in Sosyalizan Emirleri ve Uyarıları....................................... 61
11
Bölüm 4: Muhammed’in Sosyalist Müritleri.............................................................. 66
Bölüm 5:
İslami Sosyalizm Örnekleri.......................................................................... 76
Erken Müslüman Dönemi Sosyalizmi Örneğinin Melankolisi............... 76
Müslüman Mutlakıyetçiliğinde Demokratik Ruhun İzleri...................... 77
Müslüman Halk Ordusunun Kadrosu........................................................ 78
Müslümanlar Arasında Emeğin İtibarı....................................................... 79
Bölüm 6:
Müslüman Emperyalizmi............................................................................. 82
Müslüman İmparatorluk İnşasının Meziyeti............................................. 82
Erken Müslüman İmparatorluğunun Sosyalizan Muhteviyatı................ 88
Müslüman Sosyalizminin ve Siyasal İdeallerinin Eleştirisi..................... 91
Bölüm 7: Din ve Sosyalizm........................................................................................... 96
Bölüm 8:
Sosyalizan Hükümet................................................................................... 102
Sosyalizmin Zorlukları............................................................................... 102
Modern Toplum ve Sosyalizm................................................................... 104
Erken Müslüman Sosyalizminin Başarısının Sırrı.................................. 108
Demokratik Müslüman Sosyalizminin Yıkımı........................................ 113
Bölüm 9: Gelecek Nasıl Görünüyor........................................................................... 116
Bölüm 10:Müslümanlara Uyarılar ve Öneriler.......................................................... 122
12
Londra İttihad-ı İslam Cemiyeti’nin ve
İslam İttihadı Hareketinin Hedefleri
1– İslam dünyasının dinsel, toplumsal, ahlaki ve entelektüel ilerleyişini teşvik etmek.
2– Dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar için toplumsal
vuslat merkezi inşa etmek.
3– Müslümanlar arasında kardeşlik duygularını pekiştirmek ve
aralarındaki münasebeti tesis etmek.
4– Gayri Müslimler nezdinde İslam ve Müslümanlara yönelik
yanlış algıları gidermek.
5– Dünyanın neresinde olursa olsun, ihtiyacı olan her Müslümana
imkânlar dahilinde meşru destek sağlamak.
6– Gayri Müslim ülkelerde dini merasimlerin eda edilmesine yönelik tesisler sağlamak ve İslam düşüncesi merkezleri kurmak.
7– Dünyanın farklı yerlerinde İttihad-ı İslam Cemiyeti şubeleri
kurmak ve İslam’ın çıkarlarını ilerletebilecek tartışmalar ve
dersler düzenlemek ve makaleler yayımlamak.
8– Londra’da ve dünyanın başka merkezlerinde cami inşa edilmesini sağlamak ve bunları çekip çevirmek için bağış toplamak.
13
Açıklama ve Gidişat
Gün geçtikçe daha çok göze çarpan bir konuyla ilgili yapacağım
baştan savma bu giriş için bir özür borçluyum okurlarıma. Öyle
pek yavan olmamasına rağmen sosyalizm üzerine Batılı yazın,
ortalama okur nezdinde pek popüler değildir. Bildiğim kadarıyla
da konu üzerine doğu dillerinin herhangi birinde yazılmış bir
kitap mevcut değildir. Aynı şekilde o pek kıymetli Batılı yazından
öyle fazla bir şey öğrenmiş de değilim; zira sosyalizme dair fikirlerim Avrupalı yazarlarınkinden büyük ölçüde ayrışıyor. Maalesef
kaliteli ve erişilebilir kütüphanelerin yokluğundan, Hindistan’da
herhangi bir yazınsal araştırma gerçekleştirmek pek de kolay değil. Dostlarım Maulvi Nizamüddin Sahib ve R.C. Hobart Bey’in
lütfederek bana ödünç vermiş oldukları kitaplar ve sevgili dostum
Kapurthalalı Kuar Maharaj Singh Sahib ve sevgili kardeşim Şeyh
Makbul Hüseyin Sahib’in cömert ellerinden çıkan yardımlar bir
tarafa bırakılırsa, nihayetinde kendi kısıtlı kaynaklarıma müracaat
etmek zorunda kaldım. İşte tam bu sebepten, bu küçük kitap,
benim, olmasını istediğim kadar eksiksiz değil. Bunun yanında,
son dört yılda pek çok değişikliğe de maruz kaldı bu kitap. Kitabın
aldığı son şekil, çok sonradan aklıma gelen bir fikrin sonucudur.
Makalelerin asıllarını düzelttiğim sırada konu genişlemeye başladı.
Ancak bu yamalı bohça, en mezhebi geniş yayınevinde bile gün
ışığına kavuşamazdı. Diğer zorlukların üstüne tuz biber niyetine,
yaklaşık iki yüz elli sayfayı bulan kitap baskıdayken Keşmir’e
çağrılmıştım ve o meşhur “matbaa cini” bu sırada kitabın icabına
bakmıştı. Sonuç olarak Bombay’de basılan beş yüz nüshanın iki
yüz ellisinin olduğu bir paketi, Avrupa’ya doğru yola koyulduğum
sırada aldıktan sonra imha edilmek üzere, aynen geri göndermiş15
S. Müşir Hüseyin Kidvai
tim. Talep yokluğu beni kitabı yeniden yazmaktan alıkoydu. Dostum S. Sinha Bey, metni meşhur dergisine katkı olarak sunmam
için bana baskı yaptığında, gerekli düzeltmeler ve kısaltmaların
ardından kitap kendisine gönderildi. Bu koşulları, kitapta ara sıra
karşılaşacakları tekrarlara yönelik eleştiri fazla şiddetli olmasın
diye kamuoyunun ilgisine sunuyorum. Tabi bir başka aşikâr kusur
da söz konusu – pek çok kere yazılmış olan ve bağımsız alıntılar
yapıyorum. Bu tamamen maksatlı bir harekettir. Alıntıları özgün
İslami kitaplardan ve Kuran’ın kendisinden aldım; zira Avrupa’nın,
İslam’ın faziletlerine yönelik bilgisizliğinin boyutlarının farkındayım. Özgün kaynaklara müracaat etmekle, İslam’da Sosyalizm
fikrinin en az on üç yüz yıldır var olduğunu ve Avrupa etkisine
indirgenemeyeceğine okurlarımı ikna edebileceğimi düşündüm.
Tabi, şimdi olduğu şekliyle sosyalist propagandanın o vakitlerde
mevcut olduğunu iddia etmek gibi bir niyetim yok, ancak sosyalizmin ilkelerinin Muhammed’in kendi zamanındaki Müslüman
toplumuna tamamen yabancı olmadığını ve bu ilkelerin o zaman,
pek çok yönden, sonrasında Avrupa’da olduğundan çok daha
fazla uygulanabilir hale getirildiğini de rahatlıkla söyleyebilirim.
Arada sırada bir konunun ya da iddialar silsilesinin sürekliliğine
zeval getiriyormuş gibi gözüken bir sürü alıntıyı gözden geçirmek istemeyebilecek okurlar olacaktır. Bu yüzden kitabın temel
meselelerini kısaca özetleyeyim.
Modern bakış açısından sosyalizmin iki temel özelliği vardır:
1-Merkezileşmiş ya da yerel yönetimler üzerinden işletilen
devlet sosyalizmi ve
2- endüstriyel sosyalizm.
İlki en mühim özelliktir. Bir devlet sosyalizan ise, endüstri de
büyük ölçüde sosyalistleşecektir. Toprağın kendisi tüm üretimin
kökü ve önemli bir sanayi nesnesidir; dolayısıyla toprak sosyalizmi
ve devlet sosyalizmi en büyük ilgiye mazhar olmalıdır ve bu da
İslam’ın Sosyalizme dahil olduğu en önemli özelliğidir. Devlet,
Muhammed’in idaresi altına girdiğinde devlet teşekkülü sosyalistleştirilmiş ve tüm topraklar devletin mülkiyeti olmuştur. Aynı
siyaset, İslam yabancı devletlerin topraklarında genişlediğinde dahi
sürdürülmüştü. Hindistan’ın Babür İmparatorluğu bile toprakla ilgili
aynı sosyalizan siyaseti benimsemiş ve halefleri bugüne değin aşı16
Download