Nöroleptik İlaçlar

NÖROLEPTİKLER
Şizofreni ve bazı psikozların tedavisinde kullanılan ilaçlardır.
Şizofreni: Delüzyonlar, halüsinasyonlar, düşünme bozukluğu, konuşma bozukluğu, anormal
davranışlar ile seyreden bir psikozdur. Kişi sosyal ilişkilerden çekinen apatik bir durumdadır.
Nedeni: Mezolimbik dopaminerjik nöronların hiperaktivitesi olduğu düşünülüyor.
Kalıtımın da etkisi vardır.
Neden olarak dopaminden başka glutamat, NA ve 5HT hipotezleri de var
Nöroleptik ilaçlar, temel düşünme bozukluğunu düzeltmezler ancak hastanın kendisine
destek olan bir çevrede rahatça yaşamasını sağlarlar.
Nöroleptik ilaçların etkileri:
• Beyinde dopamin turn-over’ini artırırlar
• Dopamin agonisti “Apomorfin”in etkilerini geri çevirirler.
• Dopaminin, dopaminerjik nöronlardaki etkilerini bloke ederler.
• Beyin membranına dopamin bağlanmasını inhibe ederler.
• Etkileri, dopamin sentezi inhibitörleri (α-metil-p-tirozin) ile artar.
Etki Mekanizmaları:
• Limbik sistemde, temporal ve frontal lobda D2 ve D3 postsinaptik rec blokajıyla,
• Atipik nöroleptikler D4 recleri bloke eder.
• Yan etkileri dopaminerjik gangliyonlarda D2 blokajıyla olur.
Nöroleptik ilaçlar, BRBT veya diğer SSS depresanları gibi motor inkoordinasyon,
bellek, muhakeme fonksiyonlarını etkilemez.
Aşırı bir sedasyon yapmaksızın hareketlerde yavaşlama, heyecansızlık, tepkisizlik,
umursamazlık yaparlar
Bilinci bulandırmaz, agresifliği azaltırlar.
İlaçlar:
I. FENOTİYAZİN TÜREVLERİ
En eski ilaçlardır, α1, 5HT2, H1, Mn, Mm, reclerde etkileri vardır
1. Alifatik Fenotiyazinler
KLORPROMAZİN: Prototip ilaç, Sedatif etkisi var, motor inkoordinayson yok.
Uzun süreli kullanımda sedasyona tolerans gelişir.
Narkotik analjeziklerin ve hipnotik ilaçların yaptığı sedasyon ve hipnozu artırır
Genel anesteziklerin depresan etkisini artırırlar.
Amfetamin, kokain gibi psikomimetiklerin öfori, halüsinasyon etkisini kaldırır.
Bulantı-Kusmayı önler.
Epilepside Kontrendikedir.
Hipertermi-Aritmi yapabilir. (α-Blokaj)
Farmakokinetiği:
Absorbsiyonu % 30civarında,
Plazma Proteinlerine Bağlanma: Yüksek (%98)
Metabolizma: KC, IB (ayrıca enterohepatik siklusa girer)
Plazma yarı ömrü: 30 saat.
2. Piperidinli Fenotiyazinler
TİORİDAZİN:
Ekstrapiramidal yan tesirleri En Az olan fenotiyazin
Güçlü antikolinerjik etkisi var
Kardiyotoksik yan tesirleri En Fazla
Ejakülasyonu fazlaca inhibe eder.
Yüksek dozda pigmenter retinopati yapar.
3. Piperazinli Fenotiyazinler
FLUFENAZİN:
Gravimetrik etki gücü en yüksek olan fenotiyazin.
Ekstrapiramidal yan tesirleri fazla
Sedatif etkisi en düşük fenotiyazin
Doz: 2,5-10 mg yükleme, 1-3mg/gün idame
Diğer üyeler: Triflupenazin, Perfenazin, Proklorpenazin, Asetofenazin,
Korfenazin.
II. YAPICA FENOTİYAZİNLERE BENZEYEN İLAÇLAR
Tiyoksanten ve dibenzoksazepin halkası içerirler.
Etki Mekanizmaları Fenotiyazinler gibi D2 blokajı şeklindedir. Ancak
fenotiyazinlerden daha fazla D1 blokajı yaparlar.
ZULOPENTİKSOL: Tiyoksanten türevi ilaç
LOKSAPİN: Dibenzoksazepin türevi. Farmakolojik etkisi klorpromazine benzer.
KLORPROTİKSEN: Tiyoksanten türevi. Sedasyon yapar. Anti emetik etkisi var.
α-adrenerjik, Kolinerjik ve histaminik reseptörleri de etkiler.
III. BÜTİROFENONLAR:
D1, D2 ve az da olsa α rec blokajı yaparlar.
Antikolinerjik etkileri yok
α-adrenerjik bloke edici etki az
Sedatif etki fenotiyazinlerden az
Antiemetik etkileri belirgin
HALOPERİDOL: IM olarak daha etkili (BY düşük) t ½: 12-22 saat
MELPERON: Tardif diskinezi yapmaz. Beyinde 5HT1A blokajı yapar. t ½: 3-8 saat.
IV. DİĞER NÖROLEPTİKLER
1. Tipik Nöroleptikler:
PİMOZİD:
Dopamin reclerini, NA reclerinden daha fazlabloke eder.
Fenotiyazinlere göre daha az sedasyon ve ekstrapiramidal yan tesiri var.
Kalsiyum antagonisti etkisi de var.
KLOZAPİN’den sonra ikinci en değerli ilaç
Parenteral olarak kullanılmaz, t ½: 53 saat.
SÜLPİRİD:
D2’ye yüksek afinite gösterir, D3 ve D4’e afinitesi düşüktür.
α, 5HT2, H1, Nikotinik ve Muskarinik recler ile D1’e afinitesi yok.
Antiotistik ve antidepresan etkileri de var.
Otonom yan tesirleri çok düşük.
Nadiren tardif diskinezi yapar.
2. Atipik Nöroleptikler:
α ve kolinerjik etki azaltılmış, ekstrapiramidal YT daha az.
Antipsikotik ve anksiyolitik etki yüksek, tardif diskinezi riski düşük.
D2 blokaj azaltılmış,5HT2 blokaj artırılmış.
KLOZAPİN:
Parkinsonizm, tardif diskinezi yapmaz, hipertermi yapabilir.
D2’ye ek olarak güçlü D3 ve D4 blokajı yapar.
α2, 5HT2, H3 ve muskarinik rec blokör etkisi yüksek.
RİSPERİDON:
5HT2 blokajı > D2 blokajı.
Klozapinden farkı, D1 blokajı yapmamasıdır.
OLANZAPİN:
D4, 5HT2, M1, α, H1, blokaj yapar (klozapin gibi).
Nöroleptiklerin Yan Tesirleri:
1. Ekstrapiramidal Yan Tesirler: Bazal gangliyon D2 rec blokajına bağlı.
Antikolinerjik etki düşükse görülür. (LOKSAPİN, MOLİNDON).
Bu Etkiler: Akatisya, Akut Distonik reaksiyonlar, Parkinsonizm ve Tardif
diskinezi olarak sıralanabilir.
2. Sedasyon: Alifatik, piperidinli fenotiyazinlerde ve Loksapinde görülür.
Nonspesifik SSS depresan etkiye bağlıdır. Genellikle tolerans gelişir.
3. Otonomik Yan Tesirler: Alifatik ve piperidinli FTZ, Klozapin, Klorprotiksen
4. Seksüel Disfonksiyon: Antidopamin etkiye bağlı Hiperprolaktinemi.
5. Nöroendokrin Yan Tesirler
6. Kilo Alma
7. Kesilme Sendromu
8. Hepatotoksik YT
9. Cilt Alerjileri
10. Hematolojik tablo bozuklukları
11. Toksik Psikoz
12. Konvülsiyon Eğilimi: Epilepside kontrendike
13. Kardiyotoksisite
14. Nöroleptik Malign Sendrom
15. Teratojenite
Nöroleptiklerin Etkileşmeleri:
Antiparkinson ilaçlarla Ekstrapiramidal YT azalır.
Lityum tuzları antidopaminerjik etkiyi artırır.
SSS depresanlarının etkilerini artırır.
Guanetidin’in etkisini azaltır.
Nöroleptiklerin Diğer Kullanımları:
Psikotik reaksiyonlar
Mani
Alkol v.b. bağımlılarında yoksunluk sendromları
Anksiyete
Bulantı-Kusma
Vertigo
Preanestezik Medikasyon.