T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 24 Ekim, 2013 TÜRKİYE EKONOMİSİ BÜYÜME ve MİLLİ GELİR Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla, 2012 yılında cari fiyatlarla 1.415.786 milyon TL/785.721 milyon dolar; sabit fiyatlarla 117.675 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde cari fiyatlarla 740.134 milyon TL/408.448 milyon dolar; sabit fiyatlarla 58.134 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Kişi Başına GSYH, cari fiyatlarla 2010 yılında 10.022 dolar, 2011 yılında 10.466 dolar, 2012 yılında ise 10.497 dolar olarak hesaplanmıştır. GSYH, reel olarak 2010 yılında %9,2, 2011 yılında %8,8, 2012 yılında ise %2,2 oranında büyümüştür. GSYH, reel olarak 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde %3,7 oranında büyümüştür. Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH (Reel GSYH), 2012 yılında 1.306.155 milyon dolar olarak hesaplanmıştır. Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYH (Kişi Başına Reel GSYH), 2012 yılında 17.375 dolar olarak hesaplanmıştır. IMF verilerine göre Türkiye, yaklaşık 1 trilyon dolarlık Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH ile 2011 yılında, Dünya’nın 16’ncı, Avrupa’nın ise 6’ncı büyük ekonomisi olmuştur. (Türkiye ve Güney Kore’ye ait veriler henüz IMF veri tabanına aktarılmadığından, 2012 sıralaması henüz kesinlik kazanmamıştır. Ancak her iki ülke için yapılan tahminler dikkate alındığında, Türkiye’nin 2012 yılında da 16’ncı sırada yer alacağı öngörülmektedir.) GSYH’den En Fazla Pay Alan İlk Üç Sektör, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde sabit fiyatlarla sırasıyla, %25,7 ile “İmalat Sanayi”, %15,3 ile “Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme” ve %13,4 ile “Toptan ve Perakende Ticaret” olmuştur. GSYH’de En Hızlı Gelişen İlk Üç Sektör, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde sabit fiyatlarla sırasıyla, %15,2 ile “Oteller ve Lokantalar”, %7,9 ile “Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri” ve %7,5 ile “Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri” olmuştur. İSTİHDAM ve İŞSİZLİK İşgücüne Katılma Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puan artarak %51,7 olmuştur. İstihdam Edilenlerin Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,3 puanlık bir artışla %46,9’a yükselmiştir. İşsizlik Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puanlık artışla %9,3 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye Genelinde İşsiz Sayısı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 363.000 kişi artarak 2.686.000 kişiye yükselmiştir. T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 24 Ekim, 2013 Tarım Dışı İşsizlik Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,1 puanlık artışla %11,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. ENFLASYON Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,77, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,01, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,88 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,32 artış göstermiştir. Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,88, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,43, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,23 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,58 artış göstermiştir. ENDEKSLER Sanayi Üretim Endeksi, 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %4 oranında azalmış, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %0,1 oranında azalmıştır. Tüketici Güven Endeksi, 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %6,6 oranında azalarak, 72,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Perakende Satış Hacim Endeksi, 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %4,5 oranında, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %8,7 oranında artmıştır. DIŞ TİCARET ve ÖDEMELER DENGESİ 2012 yılında, Türkiye’nin İhracatı 152,5, İthalatı 236,5, Dış Ticaret Hacmi 389, Dış Ticaret Açığı 84 milyar dolar, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı %64,5’tir. 2012 yılında İhracat Yapan Girişimci Sayısı 55.957, İhracat Yapan Girişimci Sayısı ise 63.718’dir. 2012 yılında İhracatta; 1-9 kişi çalışan Mikro Ölçekli Girişimlerin Payı %20,6 iken, 10-49 kişi çalışan Küçük Ölçekli Girişimlerin Payı %24,3, 50-249 kişi çalışan Orta Ölçekli Girişimlerin Payı %17,7, 250+ kişi çalışan Büyük Ölçekli Girişimlerin Payı ise %37,2 olmuştur. 2012 yılında İthalatta; 1-9 kişi çalışan Mikro Ölçekli Girişimlerin Payı %6,2, 10-49 kişi çalışan Küçük Ölçekli Girişimlerin Payı %14,3, 50-249 kişi çalışan Orta Ölçekli Girişimlerin Payı %17,9, 250+ kişi çalışan Büyük Ölçekli Girişimlerin Payı ise %61,4 olmuştur. 2012 yılında Sınai Girişimlerin İhracattaki Payı %56,8 olurken, Ticari Girişimlerin İhracattaki Payı ise %39,1 olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında Sınai Girişimlerin İthalattaki payı %53,5 olurken, Ticari Girişimlerin İthalattaki Payı ise %30,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 24 Ekim, 2013 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, Türkiye’nin İhracatı 99,4, İthalatı 166,9, Dış Ticaret Hacmi 266,4, Dış Ticaret Açığı 67,5 milyar dolar, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı %59,5’tir. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, İhracat %0,5 oranında azalmış; İthalat %6,3 oranında, Dış Ticaret Hacmi %3,7 oranında, Dış Ticaret Açığı ise %18,3 oranında artmıştır. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, gerçekleştirilen ihracattan, yatırım malları %9, ara malları %51, tüketim malları %39 pay almıştır. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde gerçekleştirilen ithalattan ise, yatırım malları %14, ara malları %74, tüketim malları %11 pay almıştır. Cari İşlemler Dengesi, 2010 yılında 45,4 milyar dolar, 2011 yılında 75 milyar dolar, 2012 yılında ise 47,7 milyar dolar açık vermiştir. Cari İşlemler Açığı, 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 8,9 milyar dolar artarak 44,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Cari İşlemler Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %6,2, 2011 yılında %9,6, 2012 yılında ise %5,9 olarak hesaplanmıştır. Tablo 1: Resmi Dış Ticaret Verileri, 2012-2013. (Dolar) 2012 Ocak-Ağustos 2012 Ocak-Ağustos 2013 Değişim İhracat 152.478.451.065 99.959.786.513 99.425.531.429 -0,5% İthalat 236.545.109.865 157.058.646.127 166.993.687.618 6,3% Dış Ticaret Hacmi 389.023.560.930 257.018.432.640 266.419.219.047 3,7% Dış Ticaret Dengesi -84.066.658.800 -57.098.859.614 -67.568.156.189 18,3% 64,50% 63,6% 59,5% -6,5% İhr./İth. Kaynak: GTB&TÜİK BÜTÇE Merkezi Yönetim Bütçesi Dengesi, 2010 yılında 39,6 milyar TL, 2011 yılında 17,7 milyar TL, 2012 yılında ise 28,7 milyar TL açık vermiştir. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %3,6 iken, 2011 yılında %1,4, 2012 yılında %2,0 seviyesinde gerçekleşmiştir. Faiz Dışı Bütçe Dengesi, 2010 yılında 8,7 milyar TL, 2011 yılında 24,4 milyar TL, 2012 yılında ise 19,6 milyar TL fazla vermiştir. Faiz Dışı Bütçe Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %0,7 iken, 2011 yılında %1,9, 2012 yılında %1,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2013 yılında Tahmini Bütçe Geliri yaklaşık 370,1 milyar TL, Tahmini Bütçe Gideri ise yaklaşık 404 milyar TL olarak öngörülmüştür. Tahmini Faiz Dışı Bütçe Dengesi’nin 2013 yılında 19 milyar TL fazla vermesi öngörülmüştür. T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 24 Ekim, 2013 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde %68,7 oranında azalarak 4 milyar 494 milyon TL olmuştur. Faiz Dışı Bütçe Fazlası, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %56,2 oranında artarak 39 milyar 343 milyon TL olmuştur. Bütçe Gelirleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %19 oranında artarak 290 milyar 46 milyon TL olmuştur. Vergi Gelirleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %19 oranında artarak 240 milyar 263 milyon TL olmuştur. Bütçe Giderleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %14,1 oranında artarak 294 milyar 540 milyon TL olmuştur. Faiz Hariç Bütçe Giderleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %14,7 oranında artarak 250 milyar 702 milyon TL olmuştur. DEVLET BORÇLARI Toplam Kamu Net Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %28,9, 2011 yılında %22,4, 2012 yılında ise %17,0 olarak gerçekleşmiştir. AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %42,3, 2011 yılında %39,1, 2012 yılında ise %36,1 olarak hesaplanmıştır. Net Dış Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2002 yılında %38,4 iken, 2011 yılında %23,9’a düşmüştür. DÖVİZ VE ALTIN REZERVİ Merkez Bankası’nın Brüt Döviz Rezervleri, 2013 yılı Ekim ayı (04.10.2013) itibariyle 108,2 milyar dolar olarak açıklanmıştır. Merkez Bankası’nın Altın Rezervleri, 2013 yılı Ekim ayı (04.10.2013) itibariyle 20,9 milyar dolar olarak açıklanmıştır. 2011-2012 DÖNEMİ İHRACAT VE İTHALAT BEYANNAMESİ SAYILARI Tescil Edilen İhracat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.631.234 adet, 2012 yılında ise toplam 2.866.583 adettir. Tescil Edilen İthalat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.162.170 adet, 2012 yılında ise toplam 2.199.841 adettir. T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 24 Ekim, 2013 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ 2012 yılında Sabit Yatırım Tutarı 57,7 milyar TL olan 4.365 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 149.498 kişilik İstihdam öngörülmüştür. 2012 yılında düzenlenen 4.365 adet yatırım teşvik belgesinin 4.129 adedi Yerli Sermayeli Firmalar, 236 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından alınmıştır. 2012 yılında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 50,9 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 6,7 milyar TL olarak öngörülmüştür. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde Sabit Yatırım Tutarı 50,5 milyar TL olan 3.370 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 121.235 kişilik İstihdam öngörülmüştür. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde düzenlenen 3.370 adet yatırım teşvik belgesinin 3.200 adedi Yerli Sermayeli Firmalar, 170 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından alınmıştır. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 42,6 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 7,9 milyar TL olarak öngörülmüştür. NOT: Bu rapor RYKGM - Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın kurumsal yaklaşımını yansıtmamaktadır.