BD EK‹M 2014 Türkiye Cumhuriyeti’nin Evrensel De¤eri (*) Yazan: Ö⁄ÜT YAZMAN Cumhuriyetimizin kuruluflunun 91. Y›ldönümündeyiz. ürkiye Cumhuriyeti ve Atatürk devrimlerinin getirdi¤i yenilik ve de¤ifliklikler, milli s›n›rlar›m›z içinde kalmam›fl, evrensel derinli¤i ve de¤erleri ile büyük etkiler yaratm›flt›r. Türkiye Cumhuriyeti, milletin egemenli¤i ilkesi ile yeni bir bafllang›çt›r. Halk, bireyler, tebaa de¤il, eflit vatandafllardan oluflmufl bir topluluk fleklinde ümmet olmaktan ç›km›fl, millet olmufltur. Bu kökten bir de¤iflimdir. Egemenlik hakk›n› tanr›dan alan padiflahl›k sona ermifltir. Monarflinin ve teokratik idarenin sonlanmas›, siyasal yap›n›n da art›k ‹slami hilafet olarak tan›mlanamayaca¤› sonucuna T ulaflm›flt›r. Hilafet kald›r›lm›flt›r. Devlet ve e¤itim laikleflmifltir. Kuruluflu izleyen y›llarda her alanda büyük devrimler ve yeni at›l›mlar gerçeklefltirilmifltir. Son y›llarda Türkiye Cumhuriyeti (TC) ve Atatürk aleyhinde dozu giderek artan bir kötüleme ve inkar kampanyas› sürdürülüyor. Çirkin nitelendirmelerle bu tutumlar özendiriliyor. Bu y›ldönümünde çok k›sa bir özet bile yararl› olabilir umudunu tafl›yorum. TÜRK‹YE CUMHUR‹YET‹ VE BATI DÜNYASI: Düflman iflgalinden yurdu kurtarmak için giriflilen Milli Kurtulufl 5 BD EK‹M 2014 savafl›n›n baflar›ya ulaflmas›ndan sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti ve bu dönemde gerçeklefltirilen devrimler, Bat› Dünyas›nda Türkiye’ye karfl› büyük bir ilgi ve hayranl›k uyand›rm›flt›r. Türkiye’nin ça¤dafl uygarl›¤a yönelmesi ve gerçekleflen köklü de¤ifliklikler, Türkiye Cumhuriyeti’ni tarihte rastlanan di¤er devrim hareketlerinden ay›ran önemli özellikler tafl›maktad›r. Bat›l› devlet adam› ve yazarlar›n Cumhuriyeti bu yönüyle de¤erlendirmeleri de bunu göstermektedir. Georges Duhamel Türkiye Cumhuriyeti ve onun eserleri için flöyle diyor: “Türk Devrimi, ‹ngiliz, Frans›z, Rus Devrimlerinden baflkad›r. Di¤er devrimlerin hiç biri mesela dil ve yaz› gibi konulara el atmam›fl, uluslar›n bilim felsefesini ve düflünce metodlar›n› de¤ifltirmemifltir. Halbuki Türkiye Cumhuriyeti ve Devrimleri Türk Milletinin al›n yaz›s›n› de¤ifltirmifltir.” Gerçekten Türkiye Cumhuriyeti, bir s›n›f mücadelesinin ürünü olmad›¤› gibi sosyal bak›mdan belirli alanlarda Georges Duhamel s›n›rl› de¤ifliklikler getiren bir olaylar zincirinin bafllang›c› da de¤ildir. Türkiye Cumhuriyeti, çok daha genifl kapsaml›, sosyal bünyede esasl› ve kökten de¤ifliklikler getiren ve Do¤u aleminden bir kader de¤ifltirircesine bat› uygarl›¤›na yönelmenin esasl› ve devaml› geliflmesine yol açan bir dönüm noktas›d›r. kadar ki, Kurtulufl Savafl›’n› baflaran yeni Türkiye Devleti daha Lozan görüflmelerinin ilk devresinde Milletler cemiyetine davet edildi¤i halde bu teflkilata girmekte acele etmemifltir. Türkiye Cumhuriyeti, d›flta bar›fl ve istikrar unsuru olarak, içte ise önemli devrimlerini gerçeklefltirmifl bir huzur ülkesi olarak kendini dünyaya tan›t›p kabul ettirdikten sonra girmeyi tercih etmifltir. Böylece Türkiye, Dünya bar›fl›n›n vazgeçilmez bir unsuru oldu¤unun iyice anlafl›lmas›na kadar beklemifltir. Nihayet Türkiye Cumhuriyeti’nin kat›lma iste¤ini belirtmesi üzerine Milletler Cemiyeti (günümüzdeki Birleflmifl Milletler gibi) 18 Temmuz 1932 tarihinde ola¤anüstü bir toplant› yapm›flt›r. O toplant›da çeflitli uluslar›n temsilcilerinin yapt›¤› konuflmalar diplomatik nezaket ifadelerinin ötesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Bat› alemindeki yerini ve önemini gösteriyordu. Reis Hymans yapt›¤› uzun konuflmada özetle flunlar› söylemiflti: ”Kuvvetli, ma¤rur ve mazisi tarihin derinliklerinde uzan›p giden Türkiye, uygarl›¤›n bir ifadesidir. Türkiye çetin s›navlar geçirdikten sonra, O BD EK‹M 2014 yaflam›nda, ahlak ve adat›nda ve kurumlar›nda büyük yenilikler yapm›flt›r. Türkiye’nin aramuzda bulunmas›, uluslararas› toplumun gelece¤inin birlik ve bar›fl›n›n güvencesidir.” Ayn› toplant›da ‹ngiltere Mümessili Lord Londonderry ve Alman Delegesi Göpper de yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin dünya bar›fl›na katk›s›yla önemli bir bofllu¤u dolduraca¤›n› belirtmifllerdir. Cumhuriyet k›sa bir zaman içinde tahminleri aflan bir genifllikte, sosyal bir devrim hareketi niteli¤i kazanm›flt›r. Türkiye Cumhuriyeti evrensel de¤erinin bir yönü Bat› dünyas› içinde duyulan sayg› ve hayranl›kt›r. AZGEL‹fiM‹fi ÜLKELER ‹Ç‹N ÖRNEK VE ÖNCÜ ROLÜ Mustafa Kemal’in öncülü¤ünde baflar›lan Kurtulufl savafl› ve kurulan Cumhuriyet ise bat›l› olmayan topluluklara yeni bir yol açm›flt›r. G azi Mustafa Kemal engin bir ileri görüflle flunlar› söylemiflti: “Türkiye’nin bugünkü mücadelesi yaln›z kendi nam ve hesab›na olsayd› belki daha k›sa, daha az kanl› olur ve daha çabuk bitebilirdi. Türkiye azim ve mühim bir gayret sarfediyor. çünkü müdafaa etti¤i bütün mazlum milletlerin, bütün flark›n davas›d›r.” “Bugün günün a¤ard›¤›n› nas›l görüyorsam, uzaktan bütün do¤u milletlerinin de uyan›fl›n› öyle görüyorum.” Gerçekten Türkiye Cumhuriyeti, siyasal ba¤›ms›zl›k hareketlerine öncülük etmifltir. Üçüncü Dünya ülkelerinde, ba¤›ms›zl›k ve kalk›nma iste¤i, ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonra belirmifltir. Türkiye Cumhuriyeti, ilk y›llar›nda, tarihi k›saltmak, ekonomik geliflmeyi sa¤lamak iste¤i ile bir “milli iktisat siyaseti” kurmak gere¤ini duymufl ve bunu uygulam›flt›r. Türkiye Cumhuriyeti, “azgeliflmifl ülkelere tutacaklar› yolu göstermekle insanl›¤›n manevi evriminde yepyeni ve çok önemli” bir tarihi bir bafllang›çt›r. Azgeliflmifl ülkeler için Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk bir sembol olmufltur. Türkiye Cumhuriyeti bu yönüyle de dünyan›n siyasal co¤rafyas›n›n yeniden flekilleniflini derinden etkileyen, baflka bir örne¤i olmayan evrensel bir de¤er tafl›maktad›r. Y›ldönümlerini bunun bilinciyle onu koruma azim ve heyecan›yla kutluyoruz. • (*) Yazar›n ayn› adla yak›nda yay›nlanacak kitab›ndan özetlenmifltir. Yazar›m›z› tan›yal›m: Ö¤üt Yazman, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ‹ktisat ve Maliye Bölümü’nden 1960 y›l›nda mezun olmufl, ayn› fakültede akademik çal›flmalar›na devam ederek ‹ktisat Doktoru unvan›n› alm›flt›r. Türkiye ve Ortado¤u Amme ‹daresi Enstitüsü’nü "üstün baflar›l›" derece ile bitirmifl, Turizm ve Tan›tma Bakanl›¤›’nda Genel Müdürlük yapm›flt›r. Özel sektörde Genel Müdürlük ve Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›da yapan ve Ankara Ticaret ve Turizm Yüksek Okulu ile ‹stanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Avrupa Toplulu¤u Bölümü’nde onbefl y›l süreyle iktisat ve sosyal politika dersleri veren yazar›n, ‹ktisat, Maliye, Uluslararas› iliflkiler ve Siyaset konular›nda sekiz kitab› yay›mlanm›flt›r. 7