KimyaKongreleri.org

3.İlaç Kimyası: İlaç Etkin Maddesi Tasarımı, Sentezi, Üretimi ve Standardizasyonu
Kongresi (20-22 Mart 2015)
S9
Antikanser Etkili Doğal Bileşikler: Etki Mekanizmaları
Murat Kızıl
Dicle Üniversitesi, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, 21280, Diyarbakır
muratk@dicle.edu.tr
Kanser konusunda yapılan ilk araştırmalarda kanserin tek bir sebepten kaynaklanan bir hastalık
olmadığı, birçok sebeple gelişen ve çok çeşitli organ ve sistemleri tutabilen hastalıklar grubu
olduğu anlaşılmıştır. Bugün kansere neden olan etmenleri saptama, daha etkili önleyici
yöntemler geliştirme ve tedavi şekilleri bulma konusundaki bilimsel araştırmalar devam
etmektedir.1 Kanser konusunda şu anda bilim dünyasının sahip olduğu bilgiler, çok yoğun emek
gerektiren bu çalışmaların sonucudur.
İnsanlar doğal ürünleri terapötik özelliklerinden dolayı çok eski zamanlardan beri
kullanmaktadır. Günümüzde ise dünya nüfusunun % 80’ninden fazlası geleneksel tıbbi tedavi
yöntemlerini kullanmaktadır. DNA’ya hasar oluşturan doğal ürünler bir çok alanda önemli rol
oynarlar. Bu tür maddeler, kanser terapisinde de önemli bir rol oynamaktadırlar. Bu
nedenlerden dolayı, DNA’ya bağlanabilen veya onunla reaksiyona girebilen küçük
moleküllerin izolasyonu ve sentezine yönelik çalışmalara ciddi bir yönelme olmuştur.
Doğal ürünler yararlı organik bileşikler içinde geniş bir yer kaplarlar. DNA’ya zarar veren doğal
ürünlere ilgi onların sitotoksik ve sitostatik etkilerinden kaynaklanır. Bu etkilerden dolayı
DNA’ya zarar veren birçok doğal ürün çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılır. Bazıları
ise terapötik ilaçlar için öncü olmuşlardır2. DNA ile etkileşen ilaçlar, interkalatörler, DNA
bazlarıyla kovalent olarak bağlanan alkilleyici ajanlar ve DNA zincirini kıranlar3 olarak üç
başlık altında toplanabilir.
Bu çalışmada, Leinamycin gibi DNA’da farklı kimyasal mekanizmalar ile hasar oluşturup
kesimine sebep olan doğal ürünler ile ilgili yürütülen çalışmalardan örnekler verilecektir4.
Kaynaklar:
1) American Cancer Society. American Cancer Society complete guide to complementary & alternative
cancer therapies. 2nd ed. Atlanta, Ga.: American Cancer Society; 2009. p.890.
2) Hertzberg, R. P., Johnson, R. K., 1993. Annu. Rep. Med. Chem. 28,167.
3) Silverman, R. B., 1991. The Organic Chemistry of Drug Design and Drug Action. Academic Press.
illinois.
4) Chatterji, T., M. Kızıl, K. Keerthi, G. Chowdhury, T. Pospilis, Gate, K. S., 2003. J. Am. Chem. Soc., 125,
4996-4997.
KimyaKongreleri.org