İçindekiler Çeviri Grubu ve Kısa İçindekiler İçindekiler Ön Söz Çeviri Editörünün Sunuşu BÖLÜM 1 n Beyin Zihinsel Faaliyetlere Nasıl Yol Açar-Aracılık Eder 1. Kısa Bir Tarihçe: Günümüze Nasıl Gelindi? 1.1. Başlangıç Olarak: Bilincin İçeriği, 4 n 1.2. Dünyada Psikoloji, 6 n 1.3. Davranışçılık: Gözlenmeyene Tepki, 6 n 1.4. Bilişsel Devrim, 7 2. Zihini Anlamak: Bilişsel Teorilerin Şekli 2.1. Zihin ve Beyin, 9 n 2.2. Zihinsel Temsiller, 11 n 2.3. Zihinsel İşlemleme, 11 n 2.4. Neden Beyin, 13 TARTIŞMA Görsel Zihinsel Canlandırmanın Yapısı Nedir? 3. Bilişsel Beyin 3.1. Nöronlar: Beynin Yapısını İnşa Eden Birimler, 17 n 3.2. Sinir Sisteminin Yapısı, 18 4. Biliş Konusunu Çalışmak 4.1. Ayrışma ve Bağlantı İçin Kanıtlar, 25 n 4.2. Davranışsal Yöntemler, 27 n 4.3. İlişkisel Nöral Yöntemler: Lokalizasyonun Önemi, 29 n 4.4. Nedensel Nöral Yöntemler, 36 n 4.5. Modelleme, 40 n 4.6. Sinir Ağı Modelleri, 42 5. Kitaba Genel Bakış Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 2 nAlgı 1. Algılamak Ne Anlama Gelir? 2. Görsel Algı Konusu: Nasıl İşlemektedir 2.1. Görme Sisteminin Yapısı, 53 n 2.2. Yukardan Aşağı ve Aşağıdan Yukarı Bilgi İşlemleme, 55 n 2.3. Görmeyi Öğrenmek, 56 iii v xiii xvii 1 3 9 16 17 24 44 45 49 50 53 v vi İçindekiler 3. Aşağıdan Yukarı Yapılanma: Özelliklerden Nesnelere 3.1. Özellikleri İşlemleme, Algının Bloklar Hâlinde Yapılanması, 58 n 3.2. Bir Araya Getirmek: Ne Dahil? Ne Dâhil Değil? 65 4. Görsel Tanıma: Sizi Daha Önce Görmüş müydüm? 4.1. Tanıma İşlemi Gerçekleştiremeyen Beyin, 70 n 4.2. Tanıma Modelleri, 71 57 70 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Beyinde Görsel Özellik Saptama Nöronları 77 TARTI ŞMA Bir Dizi Bloklar ya da Kedinin (Cat’s) Korunması 5. Yukardan Aşağı İşlem ile Yaptığımız Çıkarımlar: Ne Bildiğiniz Ne Gördüğünüze Kılavuzluk Eder 5.1. Bağlamı Kullanmak, 85 n 5.2. Yukardan Aşağı İşlemleme Yapan Modeller, 90 6. Modeller ve Beyinler: Algının Etkileşim Hâlinde Olan Doğası 6.1. Tanımanın Sadeleştirilmesi, 94 n 6.2. Belirsizliğin Çözümlenmesi, 95 n 6.3. “Ne” ve “Nerede”yi görmek, 97 Gözden Geçir ve Düşün 84 BÖLÜM 3 n Dikkat 85 93 99 103 1. Dikkatin Doğası ve İşlevleri 1.1. Seçim Hataları, 105 TARTIŞMA Arabalar ve Sohbet 1.2. Seçebilme Başarıları, 118 2. Dikkati Açıklama: Bilgi İşlemleme Teorileri 2.1. Erken Dikkate Karşı Geç Dikkate Dayalı Seçim, 128 n 2.2. Spot Işığı Teorisi, 130 n 2.3. Özellikleri Bütünleştirme Teorisi ve Yönlendirilmiş Arama, 131 3. Beyine Bakmak 3.1. Elektrofizyoloji ve İnsanda Dikkat, 135 n 3.2. İşlevsel Manyetik Rezonans Görüntüleme (iMRG) ve Transkraniyal Manyetik Uyarılma (TMU), 136 4. Rekabet: Dikkat İçin Açıklayıcı Tek Bir Çerçeve 104 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Rekabet ve Seçilim 142 Gözden Geçir ve Düşün 144 114 128 134 139 İçindekiler BÖLÜM 4 n Uzun Süreli Belleğin Temsili ve Bilgisi 1. Bilişte Bilginin Rolü 2. Temsiller ve Şekilleri 2.1. Bellekler ve Temsilleri, 152 n 2.2. Temsiller İçin Dört Temel Format, 153 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Zihinsel İmgeleme İçin Davranışsal Kanıt TARTIŞMA Modalite Dışı Temsiller Var mıdır? 2.3. Algı ve Simülasyonda Çoklu Temsili Formatlar, 166 3. Temsilden Kategori Bilgisine 3.1. Kategori Bilgisinin Gücü, 169 n 3.2. Kategori Bilgisinin Çok Modelli Doğası, 170 n 3.3. Çok Modelli Mekanizmalar ve Kategori Bilgisi: Davranışsal Kanıt, 171 n 3.4. Çok Modelli Mekanizmalar ve Kategori Bilgisi: Nöral Kanıt, 172 4. Kategori Bilgisindeki Yapılar 4.1. Semboller ve Kurallar, 174 n 4.2. Prototipler ve Tipiklik, 178 n 4.3. Arka Plan Bilgisi, 179 n 4.4. Dinamik Temsil, 181 5. Kategori Alanları ve Organizasyon 5.1. Beyinde Kategori Bilgisinin Alanlarını Ayırt Etmek, 182 n 5.2. Taksonomiler ve “Temel Düzey” Araştırması, 185 Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 5 n Kodlama ve Uzun Süreli Bellekten Geri Çağırma 1. Uzun Süreli Belleğin Doğası 1.1. Uzun Süreli Bellek Çeşitleri, 194 n 1.2. Belleğin Gücü: H.M.’nin Hikâyesi, 195 n 1.3. Uzun Süreli Öğrenme ve Hatırlama İçin Kullanılan Çoklu Süreçler, 199 2. Kodlama: Epizodik Bellek Nasıl Oluşur? 2.1. Dikkatin Önemi, 202 n 2.2. İşlemleme Düzeyleri ve Ayrıntılı Kodlama, 203 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Uygun İşlemlemenin Transferi 2.3. Kodlamayı Güçlendiren Etmenler: Üretme ve Boşluk Bırakma, 208 n 2.4. Epizodik Kodlama, Bağlama ve Medial Temporal Lob, 211 n 2.5. Konsolidasyon: Belleğin Sağlamlaştırılması, 214 147 148 151 159 164 168 174 182 189 192 193 201 206 vii viii İçindekiler 3. Geri Çağırma: Epizodik Bellekteki Geçmişi Nasıl Hatırlarız? 3.1. Örüntü Tamamlama ve Tekrar, 215 n 3.2. Epizodik Geri Çağırma ve Frontal Lob, 216 n 3.3. Geri Çağırma İçin İpuçları, 217 n 3.4. İkinci Deneme: Uyaranı Tanıma ve Benzerlik Yoluyla Hatırlama, 218 n 3.5. Geçmişi Yanlış Hatırlama, 219 TARTI ŞMA “Hatırlama”, “Bilme” ve Medial Temporal Lob 4. Kodlama Başarılıydı Ama Yine de Hatırlayamıyorum 4.1. Ebbinghaus’da Unutmanın İşlevi, 224 n 4.2. Unutma ve Rekabet, 225 5. Örtük Bellek Sistemleri 5.1. Hazırlama, 230 n 5.2. Hazırlamanın Ötesi: Örtük Belleğin Diğer Türleri, 233 Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 6 nÇalışma Belleği 1. Çalışma Belleğini Kullanmak 1.1. Bilgisayar Metaforu, 240 n 1.2. Çalışma Belleğinin Doğasının Etkileri, 241 2. Birincil Bellekten Çalışma Belleğine: Kısa Bir Tarihçe 2.1. William James: Birincil Bellek, İkincil Bellek ve Bilinç, 243 n 2.2. İlk Çalışmalar: Kısa Süreli Belleğin Özellikleri, 243 n 2.3. Atkinson-Shiffrin Modeli: Kısa Süreli Bellek ile Uzun Süreli Bellek İlişkisi, 247 n 2.4. Baddeley-Hitch Modeli: Çalışma Belleği, 248 3. Çalışma Belleği Modelini Anlamak 3.1. Seslendirme Döngüsü: Ne Zaman Çalışır, Ne Zaman Çalışmaz?, 250 n 3.2. Görsel Uzaysal Karalama Tahtası, 256 n 3.3. Merkezi Yönetici, 259 TARTI ŞMA Çalışma Belleği Fonksiyonları Beyinde Nasıl Organize Olur? 3.4. Gerçekten İki Ayrı Depolama Sistemi mi Var?, 260 4. Çalışma Belleği Nasıl Çalışır? 4.1. Aktif Korumanın Mekanizmaları, 262 n 4.2. Prefrontal Korteksin Depolama ve Kontroldeki Rolü, 268 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Maymun Beyninde Çalışma Belleği Depo Mekanizmaları 5. Güncel Yönelimler 5.1. Epizodik Ara Bellek, 274 n 5.2. Kişiden Kişiye Değişkenlik, 274 5.3. Dopaminin Rolü, 275 Gözden Geçir ve Düşün 214 220 224 229 235 239 240 242 250 260 262 270 273 276 İçindekiler BÖLÜM 7 nYürütücü İşlemler 1. Frontal Lob Bağlantısı 2. Frontal Hasar ve Frontal Hipotezi 3. Yürütücü Dikkat 3.1. İşlemede Çatışmaya Yönelik Bir Sinir Ağı Modeli, 291 n 3.2. Yürütücü Dikkat ve Sınıflandırma, 297 n 3.3. Bilincin Rolü, 298 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Prefrontal Hasar, Akıl Yürütme ve Kategori Kararları 4. Anahtarlanan Dikkat 4.1. Anahtarlama Bedeli, 301 n 4.2. Görev Anahtarlamayı Anlamaya Yönelik Bir Çerçeve, 303 n 4.3. Nöral Anahtarlayıcı Hipotezi, 305 n 4.3. Anahtarlanan Nedir?, 306 5. Yanıt Baskılaması 5.1. Temsili Yanıt Baskılama Durumları, 308 n 5.2. Yanıt Baskılamanın Gelişimi, 310 6. Sıralama 6.1. Sıralama Mekanizmaları, 312 n 6.2. Bağlantılı Ögeleri Sıralama, 316 7. İzleme 7.1. Çalışma Belleğini İzleme, 318 n 7.2. Hataları İzleme, 320 TARTIŞMA Kaç Tane Yürütücü İşlem Gerekir? Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 8 nDuygu ve Biliş 1. Bağlantı 2. Duyguyu Tanımlama 2.1. Temel Duygular, 329 n 2.2. Boyutsal Yaklaşımlar, 331 3. Duyguyu Değişimleme ve Ölçme 3.1. Duygudurum Sevki (Mood Induction) ile Değişimleme, 334 n 3.2. Çağrışımlar Yapan Uyaran ile Değişimleme, 334 n 3.3. Duyguyu Doğrudan Ölçme, 334 n 3.4. Duyguyu Dolaylı Ölçme, 335 4. Duygusal Öğrenme: Değerlendirmeler Edinme 4.1. Klasik Koşullanma, 338 n 4.2. Edimsel Koşullanma: Ödül ve Ceza ile Öğrenme, 342 n 4.3. Yönerge ve Gözlem Yoluyla Öğrenme, 344 280 282 285 289 299 301 308 312 318 321 322 325 326 328 334 337 ix x İçindekiler DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Gerçek Dışı Korkuları İfade Etme 4.4 Yalnızca Maruz Kalma, 347 5. Duygu ve İfade Edilebilir (Bildirimsel) Bellek 5.1. Uyarılma (Arousal) ve Bellek, 348 n 5.2. Stres ve Bellek, 351 n 5.3 Duygudurum ve Bellek, 352 n 5.4. Duygu İçerikli Kamusal Olaylar İçin Bellek, 353 6. Duygu, Dikkat ve Algı 6.1. Duygu ve Dikkatin Tutulması, 356 n 6.2. Dikkatin ve Algının Kolaylaştırma Etkisi, 358 TARTI ŞMA Tehlikenin Tespiti Otomatik midir? Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 9 n Karar Verme 1. Bir Karar Vermenin Doğası 1.1. Karar Verme Sanatı, 367 n 1.2 Karar Ağacı, 369 2. Akılcı Karar Verme: Beklenen Fayda Modeli 2.1. Model Nasıl İşler?, 373 n 2.2. Beklenen Fayda Modeli ve Davranışsal Araştırmalar, 374 n 2.3. Beklenen Fayda Modelinin Genel Sınırlamaları, 379 3. Beklenen Fayda Hesaplamalarının Nöral Temelleri 4. İnsanların Karar Vermesi ve Beklenen Fayda Modeli: Ne Kadar Örtüşmekte? 4.1. Tercih, Geçişlilik ve Yöntemsel Değişmezlik: Davranışsal İhlaller, 385 n 4.2. Akılcılık-Bir Noktaya Kadar, 387 TARTI ŞMA İnsanlar Akılcı Hayvanlar mıdır? 4.3. Çerçeveleme Etkisi ve Beklenti Teorisi, 390 n 4.4. Değerlendirme Sürecince Duyguların Rolü: Allais Paradoksu, 393 n 4.5. Değerlendirme Sürecinde Duyguların Rolü: Zamansal Azaltma ve Dinamik Tutarsızlık, 394 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Farklı Sistem Değerlendirmeleri: Anında ve Gecikmeli Ödül, 4.6. Anlam Karışıklığı Durumunda Değerlendirme, 397 n 4.7. Belirsizlik Durumunda Kararların Olabilirliği, 399 5. Karmaşık, Belirsiz Karar Verme Gözden Geçir ve Düşün 346 348 356 359 363 366 367 372 380 385 389 396 403 407 İçindekiler BÖLÜM 10 nProblem Çözme ve Akıl Yürütme 1. Problem Çözmenin Doğası 1.1. Problemin Yapısı, 414 n 1.2. Problem Alanı Teorisi, 416 n 1.3. Stratejiler ve Sezgisel Kestirme Yollar, 417 n 1.4. Çalışma Belleğinin Görevi ve Yürütücü İşlemler, 421 n 1.5. Uzmanlar Problemleri Nasıl Çözüyor?, 423 2. Analojik Akıl Yürütme 2.1. Analoji Kullanımı, 425 n 2.2. Analojik Akıl Yürütme Teorileri, 427 n 2.3. Çalışma Belleği ve Fazlası, 428 3. Tümevarımla Akıl Yürütme 3.1. Genel Tümevarımlar, 429 n 3.2. Belirli Tümevarımlar, 432 n 3.3. Önemli Beyin Ağları, 434 4. Tümdengelimle Akıl Yürütme 4.1. Kategorik Uslamlamalar, 437 n 4.2. Koşullu Uslamlamalar, 439 n 4.3. Tümdengelimle Düşünmede Hatalar, 440 n 4.4. Tümdengelimle Akıl Yürütme Teorileri, 443 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Mantık ve İnanış TARTIŞMA Hatalar ve Evrim 4.5. Dil Bilimsel Esasa Karşı Uzamsal Esas, 446 Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 11 n Motor Biliş ve Zihinsel Benzetim 1. Motor Bilişin Doğası 1.1. Algı-Eylem Döngüleri, 453 n 1.2. Beyindeki Motor İşlemlemenin Doğası, 453 n 1.3. Paylaşılan Temsillerin Rolü, 455 2. Zihinsel Benzetim ve Motor Sistem 2.1. Motor Hazırlama ve Zihinsel Temsil, 456 n 2.2. Motor Programlar, 458 n 2.3. Eylemin Zihinsel Benzetimi, 460 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Başkasının Bakış Açısını Alma 3. Taklit 3.1. Taklidin Gelişmesi, 464 n 3.2. Taklidin Bilişsel Bileşenleri, 467 n 3.3. Eylemi Anlamaya İlişkin Benzetim Kuramları, 469 TARTIŞMA Kimin Planı Olduğunu Nasıl Biliyoruz? 3.4. Ayna Nöronlar ve Kendini–Diğerini Haritalama, 471 411 412 424 429 437 444 446 448 451 452 456 462 464 470 xi xii İçindekiler 4. Biyolojik Devinim 4.1. Biyolojik Devinim Algısı, 474 n 4.2. Biyolojik Devinimi İşleme, 476 n 4.3. Devinim Algısında Motor Biliş, 476 Gözden Geçir ve Düşün BÖLÜM 12 nDil 1. Dilin Doğası 1.1. Dilin Temsil Boyutları, 483 n 1.2. Dil ve Hayvanlar Arası İletişim, 489 2. Dili Algılama Süreci 2.1. Zihinsel Sözlük (Lexicon) İçin Üçgen Modeli, 493 n 2.2. Belirsizlik: Yaygın Bir Kavrama Problemi, 494 n 2.3. Konuşma Algısı, 496 DAHA YAKINDAN İNCELEYELİM Söylenen Sözcüğü Tanıma Sırasında Üretilen Çoklu Hipotezler 2.4. Anlamı Temsil Etmek, 502 n 2.5. Cümle Kavrama, 506 n 2.6 Mecazi Dil, 509 n 2.7. Okuma, 510 3. Dilsel Üretim Süreçleri 3.1. Gramatik Kodlama, 518 n 3.2. Fonolojik Kodlama, 520 n 3.3. Gramatik ve Fonolojik Aşamaların Birleştirilmesi, 522 4. Dil, Düşünce ve İki Dillilik 4.1. Dil ve Düşünce, 524 n 4.2. İki Dillilik, 525 TARTI ŞMA Dil Edinimi Sürecinde Etkili Olan Kritik Dönemler Var mıdır? Gözden Geçir ve Düşün 473 480 482 483 493 499 516 524 526 528 Kaynaklar 533 Konu Dizini 566 İsim Dizini 577