Stratejik İKY
advertisement
İnsan Kaynakları Yönetimi Prof. Dr. Dursun BİNGÖL Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1. BÖLÜM Giriş Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş, İletişim ve gelişmeler, bilgi işleme teknolojisindeki Uluslararası rekabet ve uluslararası ticarette liberalleşme hareketleri, İnsan haklarındaki gelişmeler, yeni bir yönetim düşüncesini ve organizasyon yapılandırılmasını ortaya koymuştur. Bu gelişmeler, insan kaynakları yönetimini ön plana çıkarmış, yeni çalışma şekillerini ve örgüt yapılarını, yeni insan kaynakları stratejilerini ve uygulamalarını zorunlu kılmıştır. Personel yönetiminden, insan kaynakları yönetimine geçilmiş ve daha sonraları İK politika ve uygulamalarının örgütün stratejik amaçlarıyla bütünleştirilmesi ihtiyacı da stratejik insan kaynakları yönetimini gündeme getirmiştir. İKY, örgütün sürdürülebilir rekabet üstünlüğü kazanmada ihtiyaç duyduğu yetenekli, örgüte bağlı ve amaçlara yönelik iyi motive edilmiş çalışanlara sahip olması ve bu çalışanların elde tutulmasıdır. İKY, işletmedeki işgörenlerin yönetimiyle ilgili her şeyi içerir. İKY Neden Önemlidir? İKY, geniş anlamda örgütün en değerli varlığı olan insan kaynağının yönetimine stratejik, kapsamlı ve iç tutarlılığı olan bir yaklaşım getirmektedir. İKY’ye ilişkin her faaliyet örgütün stratejik amaçları doğrultusunda ifa edilir. Bu bakımdan amaçların gerçekleştirilmesi açısından İKY, yaşamsal öneme sahiptir. Personel Yönetiminden Stratejik İKY’ye Özellikle sürdürülebilir rekabetçi üstünlük elde etmede stratejik yönetimin işlevi ve önemi arttıkça, işletmeler, stratejik yönetim uygulamalarına geçmişlerdir. Bu bağlamda 1980’lerde İKY’ye stratejik açıdan daha dinamik bir nitelik kazandıran stratejik insan kaynakları yönetimi konusu gündeme gelmiştir. Strateji Örgütler, çevrelerinde mevcut ve gelecekte ortaya çıkacak tehditleri aşarak ve fırsatları değerlendirerek rekabetçi üstünlük elde etmek için yol haritaları veya planlar olarak tanımlanabilecek stratejiler geliştirmek zorundadırlar. Strateji; bir hedef, bir amaç veya nihai sonuç değil, sonuca götürecek uzun dönemli bir plan, bir yol haritasıdır. Stratejik Yönetim Stratejik yönetim, bir işletmenin uzundönemde varlığını devam ettirebilmek, sürdürülebilir bir rekabet üstünlüğü sağlamak ve dolayısıyla uzun-dönemde performansını sürekli iyileştirebilmek amacıyla, eldeki üretim kaynaklarını etkili ve verimli olarak kullanması şeklinde tanımlanmaktadır. Stratejik İKY Stratejik İKY, örgütsel performansı iyileştirmek, örgütsel etkililiği artırmak ve yenilikçiliği ve esnekliği teşvik eden örgütsel kültürü geliştirmek için İKY’nin stratejik hedef ve amaçlarla ilişkilendirilmesidir. Stratejik İKY’nin Boyutları Dikey (Dışsal) Uyum: İK uygulamalarını işletmenin stratejisiyle bütünleştirmeyi veya uyumlaştırmayı öngörür. Yatay (İçsel) Uyum: İK uygulama ve politikalarının birbiriyle uyumlu olarak ve birbirini destekleyecek şekilde tasarlanmasını öngörür. Geleneksel İKY Stratejik İKY İK için sorumluluk İK Uzmanı Hat/yöneticisi Odak İşgören ilişkileri İç ve dış müşterilerle ortaklık İK’nınn rol.ü İşlemci, değişim takipçisi, savunucu Dönüşüm, değişim lideri, başkalarını harekete geçiren Başlangıç/ilk adım (İnisiyatif) Yavaş, tepkici, bölümlenmiş Hızlı, proaktif, bütünleşmiş Zaman ufku Kısa-dönemli Kısa-orta-uzun dönemli (ihtiyaca göre) Kontrol Bürokratik-roller, politikalar, süreçler Organik-esnek, başarı için ne gerekliyse onu yerine getirme İş tasarımı İşgücünün bölümlenmesi bağımsızlık, uzmanlık Geniş, esnek, çapraz eğitim, takımlar Temel/anahtar Yatırım alanları Sermaye ve ürünler İnsan ve bilgi Mali sorumluluk/ Değer biçme Maliyet odaklı Yatırım odaklı Stratejik İKY ile Geleneksel İKY Arasındaki Farklar Kaynak: Mello, Jeffrey A.; Strategic Human Resource Management, Second Edition, Thomson Corporation, America 2006, s. 165. İÇ VE DIŞ ÇEVRESEL ETKİLERİ DEĞERLENDİRME ÖRGÜTSEL HEDEF VE AMAÇLAR ÖRGÜTSEL STRATEJİLER İKY AMAÇLARI Ne Başarılacak? İKY DENETİMİ Performansın Değerlendirilmesi İKY ÇIKTILARI • Bağlılık •* Kalite •* Esneklik •* Uyum •* Yetkinlik •* Maliyet Etkililiği •* İş tatmini •* Performans •* Güven İKY STRATEJİSİ Amaçlar Nasıl Gerçekleştirilecek? İKY FAALİYETLERİ * Tedarik ve Seçim • Geliştirme • Ödül ve motivasyon • Değerlendirme • Katılım • Güvenlik * Terfi, Nakil, İşten ayrılma Stratejik İKY Tanısal Modeli İKY’nin Çıktıları İnsan kaynakları yönetimi, hem örgütsel performansla, hem de işgören refahıyla ilgilidir. İKY, bu iki konuda başarılı olduğu taktirde aşağıdaki çıktılar elde edilmiş olur. İKY ÇIKTILARI Bağlılık Kalite Esneklik Uyum Yetkinlik Maliyet Etkililiği İş Tatmini Performans Güven İKY’nin Faaliyetleri Bir örgütte ifa edilen İK işlevleri, örgütün kadrolama ihtiyaçlarının planlamasıyla başlayan ve bir işgörenin örgütten ayrılmasıyla sonlanan bir olaylar veya görevler zinciri olarak düşünülebilir. FAALİYET GRUPLARI İnsan Kaynakları Planlaması Kadrolama Eğitim ve Geliştirme Performans Değerlendirme Kariyer Geliştirme Ücretlendirme ve Ödüllendirme Endüstriyel İlişkiler İşgörenlerin Korunması İnsan Kaynakları Biriminin Rolleri İşlevsel Yönetsel Stratejik İK Yöneticisinin Rolleri Stratejik ortaklık Yönetsel uzmanlık rolü İşgören destekleyicisi Değişim ajanı Örgütsel Ahlak ve İKY Örgütsel ahlâk, iş yerinde ve yaşamında neyin doğru, neyin yanlış olduğu ile ilgili olup; doğru olanların yapılmasıdır. İnsan yönetiminde önemli hususlardan birisi, çalışanlara adil muamele edilmesidir.
