gıda alerjisi,alerji testleri

GIDA ALERJİSİ
Gıda alerjisi gıda veya gıda katkı maddelerine karşı ortaya
çıkan beklenmedik, aşırı alerjik reaksiyonlardır. Gıda
alerjilerinin büyük kısmı en çok tüketilen gıdalara karşı
oluşur. En sık gıda alerjisine neden olan yiyecekler
şunlardır:
İnek sütü,
Yumurta,
Fıstık,
Buğday,
Soya,
Balık,
Midye,
Ceviz,
Fındık,
Susam alerjik reaksiyona en sık sebep olan gıdalardır.
Gıda alerjisi için risk faktörleri nelerdir ?
kimlerde daha sık görülür?
Gıda alerjileri çocuklar başta olmak üzere herkeste ve her
yaşta görülür, egzama, saman nezlesi gibi alerjik yapılı olan
kişilerde gıda alerjisi daha sık görülür.
Gıda alerjisi ne şikayete yol açar?
Gıda alerjisi şikayetleri kişiden kişiye çok farklılıklar
gösterir. Şikayetlerin gıdaya bağlı olduğunu fark etmek
genellikle uzun zaman alır. En sık görülen şikayetler aşağıda
sıralanmıştır:
Deri döküntüleri, kızarıklık, kaşıntı, ürtiker (
kurdeşen),
Sık acıkma,
Sürekli mide kazıntısı,
Karında guruldama, şişlik ve gaz,
Çabuk doyma, karında gerginlik,
Sık geğirme,
Sık tekrarlayan mide problemleri ve hazımsızlık,
Dudaklarda, dilde, boğazda şişme ( bazen çok tehlikeli
boyutlarda olup nefes almayı engelleyebilir, boğulmaya
yol açabilir),
Karın ağrısı, kramp,
Bulantı,
Kusma,
İshal (gaz ile birlikte ara sıra tekrarlayan ishal
atakları şeklinde görülür),
Ciltte kaşıntı, batma hissi,
Nefes darlığı, öksürük,
Hapşırık,
Burun tıkanıklığı,
Hipotansiyon atakları,
Şikayetlerin başlangıcı ve gıdalar ile alakalandırılması
arasında genellikle çok uzun zaman geçer. Hasta ve yakınları
gıda alerjisini genellikle geç fark eder. Çocuk ve küçük
bebeklerde gıda alerjileri belirtileri farklı olabilir, gaz,
gurultu, iştahsızlık, ishal atakları, geçmeyen gribal
şikayetler, çabuk ve sık hastalanma en sık görülen
şikayetlerdir.
Gıda alerjisi nasıl teşhis edilir?
Gıda alerjisi basit laboratvuar testleri ile tespit
edilebilir. Laboratuvarda kanda bulunan antikorlar tespit
edilir.
Gıda alerjisi tespitinde laboratuvar testleri: Gıda alerji
paneli RAST veya ELİZA yöntemiyle kanda bulunan gıdaya özgü
IgE tipi antikorları tespit eder. Gıda alerji paneli hızlı ve
kolay uygulanan bir test yöntemidir. Gıdaya karşı IgE tipi
antikor varlığı o gıdaya karşı alerji olduğunu gösterir. Gıda
alerji paneli her yaşta kolayca uygulanabilen bir test
yöntemidir. Gıda alerji panellerinin o ülkeye ve bölgeye uygun
hazırlanması gereklidir. Ayrıca laboratuvarda deri testleri
ile alerjenler tespit edilebilir. Deri testi zahmetli bir
yöntemdir ancak hemen sonuç verir. Alerjiye neden olan
maddenin ciltte yaptığı kızarıklık ve ödem anında görülür.
Diyet eliminasyon testi diyetten sıra ile şüpheli alerjen
gıdaların
çıkarılarak
hasta
açısından
sonuçların
değerlendirilmesine dayanır. Zahmetli ve sübjektif bir
testtir.
Gıda alerjisi tedavisi:
Gıda alerjisi tedavisinde o gıdanın diyetten çıkarılması
tedavinin aslıdır. Sık rastlanan gıda alerjileri düzelmeyen
şikayetlere sık sık antihistaminik alerji ilaçlarının
kullanılmasına yol açmaktadır. Hastalar genellikle
şikayetlerinin gıdaya bağlı olduğunu düşünmezler ancak basit
laboratuar testleri ile gıda alerjileri kolayca tespit
edilebilir. Gıda alerjisi tespit edildiyse doktorunuzun ve
diyetisyeninizin önerilerine uymanız gereklidir. Hem ilaç
kullanıp hem alerjik gıdayı tüketmek yapılması en kötü
davranıştır.
Gıda alerjisi Çölyak hastalığı ile karıştırılmamalıdır. Çölyak
hastalığı buğday proteini olan glüten maddesine karşı ağır bir
immün reaksiyon sonucu ortaya çıkar. Otoimmün bir hastalıktır.
Gıda alerjileri nadiren acil ağır alerjik reaksiyonlara neden
olabilir. Ağır akut alerjik reaksiyonlarda kortizon ve
adrenalin kullanılabilir.
Gıda alerjisinden korunmak:
Alerjiniz olduğunu bildiğiniz gıdalardan uzak durunuz,
Hazır gıdalar ve paket gıdaların içeriğini okuyunuz ve
alerjiniz olan maddeleri içeren gıdaları kullanmayınız,
Restoranda alerjiniz olan gıdaları belirtiniz, mönü
içeriğini sorunuz,
Ağır akut alerjiniz olan maddeler var ise üstünüzde
bunları belirten uyarı bileziği yada kolye taşıyınız,
Gıda alerjisi sık görülen ancak çok azı teşhis ve tedavi
edilen bir hastalıktır. Basit laboratuar testleri ve gıda
alerji paneli ile kolayca tespit edilebilir. Hastalar ve
yakınları şikayetlerinin gıdaya bağlı olduğunu uzun süre sonra
fark ederler.
Referanslar:
1. American Academy of Allergy, Asthma, and Immunology
http://www.aaaai.org/
2. Food Allergy and Anaphylaxis Network
http://www.foodallergy.org/
3. Allergy Asthma Information Association
http://aaia.ca/
4. Calgary Allergy Network
http://www.calgaryallergy.ca/
5. Boyce JA, Assa’ad A, Burks AW, et al. Guidelines for the
diagnosis and management of food allergy in the United States:
summary of the NIAID-sponsored expert panel report. Nutr Res .
2011 Jan;31(1):61-75.
6. Dambro MR, Griffith JA. Griffith’s 5-Minute Clinical
Consult. Baltimore, MD: Lippincott, Williams, and Wilkins;
1999.
7. Food allergy: an overview. National Institute of Allergy
and
Infectious
Diseases
website.
Available
at:
http://www3.niaid.nih.gov/topics/foodAllergy/PDF/foodallergy.p
df . Published July 2007. Accessed July 7, 2009.
8. Food Allergy and Anaphylaxis Network website. Available at:
http://www.foodallergy.org . Accessed July 7, 2009.
9. Middleton E. Allergy: Principles and Practice. 5th ed. St.
Louis, MO: Mosby-Year Book, Inc.; 1999
ALERJİ TESTLERİ
Allergy testing; Patch tests – allergy; Scratch
tests – allergy; Skin tests – allergy; RAST test;
Alerji testleri birkaç guruptan oluşan laboratuar testleridir.
Testin amacı kişinin alerjisi olduğu düşünülen madde veya
maddelerin tespitidir.
Birkaç çeşit alerji test metodu vardır bunlar arasında en sık
lullanılanlar :
Deri testi,
Eliminasyon tipi alerji testleri,
Kan testleri ( spesifik IgE, Radiyoallergosorban RAST
test ) dir.
Deri Testleri;
PRİCK test en sık kullanılan alerji test metodu dur. Alerji
yaptığı düşünülen maddelerden küçük miktarlar deri üstüne
konur ve deride kızarıklık kaşıntı olup olmadığına bakılır.
Kol veya sırta yapılır. Kısa sürede (15 – 20 dk) cevap alınır.
aynı anda birçok alerjen madde test edilebilir.
Deri içine enjeksiyon yoluyla da yapılabilir (intradermal deri
testi).
PATCH test alerjen içeren bantların deriye yepıştırılıp 48
saat bekletilir 24 ve 48. Saatlerde bakılarak değerlendirilir.
Deri testleri aşağıdaki alerjilerin teşhisinde çok değerli
güvenilir ve hızlı sonuç verir:
Gıda alerjileri,
Alerjik rinit ve astım alerjenlerinin tespitinde:
Küf,
Polen,
Hayvan tüyü vb.,
Penisilin alerjisi,
Venom alerjisi,
Alerjik dermatit tespitinde deri testleri hızlı ve
güvenilir sonuç verir.
Eliminasyon Testleri
Eliminasyon testleri özellikle gıda alerjilerinin tespitinde
kullanılan bir test yöntemidir. Sorumlu olduğu düşünülen madde
gıdadan çıkarılarak hastanın şikayetleri değerlendirilir. Uzun
ve zahmetli bir test yöntemidir.
Kan Testleri
Kanda yapılan alerji testleridir. Kan içinde alerjiye neden
olan spesifik IgE antikorlar ortaya çıkarılmaya çalışılır.
Deri testi yapılamadığı yada
başvurulan bir yöntemdir.
yardımcı
olmadığı
zaman
Eozinofil sayısı ve
Total IgE ile birlikte
Spesifik IgE bakılır.
Provokasyon Testleri
Kontrollü şartlarda alerjisi olduğu bilinen madde verilerek
reaksiyona bakılır. Gıda ve solunum alerjilerinde yapılır.
Doktor kontrolünde yapılmalıdır.
Deri testleri yapılmadan önce alerji ilaçları kesilmelidir.
Alerji testleri en çok aşağıdaki şikayetler nedeniyle istenir:
Alerjik rinit, astım,
Anjioödem,
Gıda alerjileri,
Kontak dermatit,
Penisilin alerjisi tespiti için.
Dikkat: penisilin ve penisilin türevi ilaçlar deri yoluyla
alerji testi test edilebilecek tek ilaçtır. Diğer ilaçların
deri yoluyla alerji testlerinin yapılması son derece
sakıncalıdır.
Alerji testleri için normal değerler:
Normal erişkinde alerji testlerinin negatif olması beklenir.
Pozitif değer bu alerjen maddeye hassasiyet olduğunu gösterir.
Hassasiyet her zaman alerjik reaksiyon yapacak anlamına
gelmez. Ev tozuna hassasiyetiniz olabilir ancak ev tozu sizde
her zaman alerji, astım yapacak anlamına gelmez. Testde
hassasiyet belirmesine karşın günlük hayatta bu maddeye karşı
hiçbir reaksiyonunuz olmaya bilir.
Referanslar:
1.Bernstein IL, Li JT, Bernstein DI, Hamilton R, et al.
American Academy of Allergy, Asthma and Immunology; American
College of Allergy, Asthma and Immunology. Allergy diagnostic
testing: an updated practice parameter. Ann Allergy Asthma
Immunol. 2008 Mar;100(3 Suppl 3):S1-148.
2.Demoly P, Bousquet J, Romano A. In vivo methods for the
study of allergy. In: Adkinson NF Jr, ed. Middleton’s Allergy:
Principles and Practice. 7th ed. Philadelphia, Pa: Mosby
Elsevier; 2008:chap 71.
3.Gober MD, DeCapite TJ, Gaspari AA. Contact dermatitis. In:
Adkinson NF Jr, ed. Middleton’s Allergy: Principles and
Practice. 7th ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2008:chap
63