Şiir 12. Sınıf Dil ve Anlatım Adı: Soyadı: Sınıf / No: Şiir, Şiirin Özellikleri, S eçilen konuların günlük dilin sözcüklerine özel anlamlar yüklenerek işlendiği, duygu, düşünce, izlenim ya da gözlemlerin bir takım imgelerle söz ve anlam sanatlarına başvurularak anlatıldığı, kimilerinin uyak ve ölçü gibi ahenk özelliklerinden yararlandığı, kimilerinin de biçim yönünden özgür olduğu edebiyat türüne şiir (nazım) adı verilir. Şiirin Özellikleri İfade ediliş, söz dizimi düz yazıdan (nesirden) farklıdır. Seslerin uyuşmasına, kulağa hoş gelecek biçimde akışına dayanır. Hayallerle örülmüştür. Sembollere ve müziğe yatkın anlatım yollarına başvurulmuştur. Özü lirizm ve duyguların yoğunluğudur. Ruha seslenir. Üslup işidir. Şiir Terimleri Şiirde Tema: Şiirde işlenen temel düşünce ya da duygudur. Aşk, insanlık, ruh yüceliği, umut, özgürlük gibi kavramlar tema olarak işlenebilir. Şiirdeki motifler birleşerek temayı meydana getirir. Şiirde Konu: Temanın sınırlarının çizilerek şiirde somutlaştırılmasıdır. Tema: Özgürlük === > Konu: Tutsak olmama, Ruh özgürlüğü, Düşünce özgürlüğü Şiirde Gelenek: Şair kuşaktan kuşağa geçen bilgi, tasarım, inanç, yaşam biçimi ve kültürü sürdürür. Bunlardan beslenerek yeniliklerini gerçekleştirir. Şairler doğrudan ve dolaylı olarak geçmişe göndermeler yaparak geleneğe yaslanır. Örnek: Divan şiiri geleneği… Şiirde Zihniyet: Bir toplum ya da topluluktaki bireylerde görüş inanış etmenlerinin etkisiyle belirlenen düşünme yolu, düşünüş biçimine zihniyet denir. Şair de sahip olduğu zihniyeti şiirlerinde yansıtır. Şiirde Ahenk: Kafiye, redif, ritim şiirde uyumu sağlar. Söyleyiş ve ses akışı da ahengi oluşturan ögelerdir. Vurgu: Okuma sırasında bir hece ya da sözcüğün diğerlerinden daha baskılı söylenmesidir. Tonlama: Duygu ve düşüncenin özelliğine göre ses tonlarının, yumuşaklık ve sertlik yönünden düzene konup sözcük ve heceler arasında yükseklik ve yoğunluk bakımından farklılıklar oluşturmaktır. Bir düz yazıyla şiirin okunması aynı olmadığı gibi, bir kahramanlık şiiri ile bir aşk şiirinin okunması da aynı değildir. Sayfa 2 Şiir Şiir Terimleri Aliterasyon: Bir ünsüz harfin bir dizedeki sözcüklerde tekrarlanmasıyla oluşan ritimdir. Asonans: Bir dizedeki bir ünlü harfin tekrarlanmasıyla oluşan ritimdir. Şiir Dili: Şair dilindeki söz varlıklarından yararlanır. Ama o, sözcükleri bağdaştırırken farklılıklar yaratır. Özgün bağdaştırmalarla ana dili içinde ikinci bir dil oluşturur. Bu şairin sözcüklere yeni anlamlar yüklemesi, cümlenin dizilişinde farklılıklar oluşturmasıdır. Mensur Şiir: düz yazıda düşünce ve duyguların, sözcüklerin bir araya getirilişinden doğan iç ahenkle sezdirilmesidir. Kısacası şiirsel dil kullanılan düz yazıdır. Halit Ziya Uşaklıgil “Mezardan Sesler” Mehmet Rauf “Siyah İnci” önemli mensur şiir kitaplarıdır. Manzum Hikâye: Bir olayın nazım olarak yazılmasıdır. Bu alanda Tevfik Fikret’in “Balıkçılar, Nesrin, Hasta Çocuk” ile Mehmet Akif’in “Küfe, Seyfi Baba, Koca Karı ile Ömer” adlı manzum hikâyeleri dikkati çeker. Şiir Türleri Lirik Şiir: Aşk, ayrılık, hasret ve özlem gibi konuları işleyen duygusal şiirlerdir. Duygu, coşku ve akıcılık söz konusudur. Gazel, şarkı koşma, semai lirik şiire örnektir. Pastoral Şiir: Doğa güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini, orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını, bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür. Şair doğa karşısındaki duygularını anlatıyorsa "idil", bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatıyorsa "eglog" adını alır. Epik Şiir: Destansı özellikler gösteren şiirlerdir. Okuyanda coşku yiğitlik duygusu, savaşma arzusu uyandırır. Kahramanlık, yiğitlik gibi konular işlenir. Didaktik Şiir: Bilgi vermek, öğretmek, öğüt vermek gibi öğretici amaç taşıyan şiirlerdir. Ahlakilik hâkimdir, Kuru bir üslubu vardır. Manzum hikâyeler ve fabllar hep didaktiktir. Satirik Şiir: Toplumdaki çeşitli düzensizlik ve bozuklukları yeren, taşlayan şiirlerdir. Halk edebiyatında "taşlama", Divan edebiyatında "hiciv" denir. Dramatik Şiir: Tiyatronun manzum şekline denir. Dramatik manzume, karşılıklı konuşma şeklinde yazılan manzumelerdir. Şiirde Ahenk Mısra (Dize): Ölçülü ve anlamlı, bir satırlık nazım birimidir. Beyit (İkilik): Aynı ölçüde olan ve anlamca bir bütünlük oluşturan ve iki dizeden oluşan nazım birimidir. Ölçü (Vezin): Şiirde dizelerin hece sayısına veya hecelerin ses değerine göre bir uyum içinde olmasıdır. Hece Ölçüsü: Şiirde dizeleri oluşturan sözcüklerin hece sayılarının eşitliğine dayanan ölçüdür. Hece ölçüsüyle yazılmış dizeler okunurken belli yerlerde durulur. Durulan bu yerlere "durak" denir. Durak sözcüğün sonunda yer alır. Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalığına göre, açık ya da kapalı oluşuna göre düzenlenmesidir. Kısa heceler nokta(.) uzun heceler çizgi (-) ile gösterilir. İmale: Aruz kalıbına uydurmak için kısa hecenin uzun sayılmasıdır. Zihaf: Uzun heceleri kısa okumaktır. Serbest Ölçü: Bu ölçüde hecelerin sayısı ya da uzunluğu kısalığı dikkate alınmaz. 12. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 3 Şiirde Ahenk Redif: Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine "redif" denir. Kafiye Şeması: Mısraların son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılır. Kafiye düzenlerinin, mısralarının son seslerindeki düzene göre çeşitleri vardır. Bizim elde bahar olur, yaz olur. Göller dolu ördek olur, kaz olur. Düz Kafiye: "aaab" "bbbc" "cc" "aabb" olmalı. Sevgi arasında yüz bin naz olur. İftardan önce gittim Atik-Valde semtine Suçumu bağışla, ben sana kurban. Kaç defa geçtiğim bu sokaklar, bugün yine, (Ercişli Emrah) Sessizdiler, Fakat Ramazan maneviyyeti Bir tatlı intizara çevirmiş sukuneti Kafiye (Uyak): Mısra sonlarındaki yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin benzerliğine kafiye denir. Yanıp tutuşmadan aylarca yummadım gözümü, Nücuma sor ki, bu kirpikler uyku görmüş mü? (Mehmet Akif ERSOY) Çapraz Kafiye: "abab" "cdcd" olmalı. Hayran olarak bakarsınız da Hülyanızı fetheder bu hali Beş yüz sene sonra karşınızda İstanbul fethinin hayali “Okuyucunun dikkatini Tam Kafiye: İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür. Örnek-1 Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum, Kimdir o, nasıldır diye rüzgârlara sordum, Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum Sarma Kafiye: "abba" "cdcd" olmalı. İhtiyar, elini bağrına soktu, Dedi ki: "İstanbul muhasarası çekmek için, buraya yazıdan bir alıntı veya ilginç bir cümle koyun.” Başlarken aldığım gaza yarası İçinden çektiğim bu oktu. Zengin Kafiye: Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür. Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk, Soğuk bir mart sabahı... Buz tutuyor her soluk (Faruk Nafiz Çamlıbel) Cinaslı Kafiye: Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir. Niçin kondun a bülbül Kapımdaki asmaya Ben yârimden vazgeçmem Götürseler asmaya Gökhan ULUKAN Türk Dili ve Edebiyatı Öğrt. İş Adı Birincil İş Adresi Adres Satırı 2 Adres Satırı 3 Adres Satırı 4 Burası, kuruluşunuz hakkında kısa bir paragraf eklemek için uygun bir yerdir. Burada, kuruluşun amacı, misyonu, kuruluş tarihi ve kısa bir geçmişi yer alabilir. Ayrıca kuruluşunuzun sunduğu ürün, hizmet veya program türlerinin özet bir listesini, dağıtım yaptığınız coğrafi bölgeyi (örneğin, batı ABD veya Avrupa pazarları gibi) ve hizmet verilen müşteri veya üye türlerinin profillerini de ekleyebilirsiniz. Kuruluşunuz hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyen okuyucular için bir ilgili kişi adı eklemek de yararlı olabilir. Telefon: 0 (123) 456 78 90 Faks: 0 (123) 456 78 90 E-posta: birisi@example.com Kuruluş İş Etiket Satırı veya Sloganı Web'deyiz! example.com Arka Sayfa Yazısının Başlığı Bu yazı 175-225 sözcükten oluşabilir. Resmi veya grafiği açıklayan alt yazı. Bülteniniz katlanıp postayla gönderiliyorsa, bu yazı arkada görünecektir. Bunun için, yazıyı bir bakışta kolayca okunacak şekilde hazırlamak iyi bir fikir olabilir. Yazıyı soru ve yanıt şeklinde düzenlemek okuyucuların dikkatini hemen çekmek için etkili bir yoldur. Son basımdan bu yana size ulaşan soruları derleyebilir veya kuruluşunuzla ilgili olarak sık sorulan genel soruları özetleyebilirsiniz. Kuruluşunuzdaki yöneticilerin adlarından ve unvanlarından oluşan bir liste, bülteninize özel bir hava vermek için iyi bir yöntemdir. Kuruluşunuz küçükse, tüm çalışanların adlarını listelemek isteyebilirsiniz. Standart ürün veya hizmet fiyatlarınız varsa, onların listesini de buraya ekleyebilirsiniz. Okuyucularınıza, kuruluşunuzda oluşturduğunuz diğer iletişim biçimlerinden bahsetmek isteyebilirsiniz. Bu alanı ayrıca, okuyuculara, örneğin her ayın üçüncü salı günü satıcılar için düzenlenen yemek veya yılda iki kez yapılan hayır kurumu müzayedesi gibi düzenli olayları takvimlerine işaretlemelerini anımsatmak için de kullanabilirsiniz. Yeterli alan varsa, buraya küçük bir resim veya başka bir grafik eklenebilir.