Dermatoloji Kliniğinde Tedavi Gören Hastalar İçin İstenen Psikiyatri

ARAŞTIRMA
F.Ü.Sağ.Bil.Tıp Derg.
2010: 24 (1): 21 - 24
http://www.fusabil.org
Dermatoloji Kliniğinde Tedavi Gören Hastalar İçin İstenen
Psikiyatri Konsültasyonları
İbrahim KÖKÇAM
Nursel DİLEK
Fırat Üniversitesi
Tıp Fakültesi,
Dermatoloji Anabilim Dalı,
Elazığ, TÜRKİYE
Birçok deri hastalığının başlamasında veya alevlenmesinde psikiyatrik problemlerin rolü olduğu
gibi, kronik dermatozlar da psikiyatrik sorunlara zemin hazırlar. Bu çalışmada, kliniğimizde yatan
hastalardaki deri hastalıkları ile psikiyatrik problemler arasındaki ilişkilerin araştırılması amaçlandı.
Dermatoloji kliniğinde yatan 892 hastadan konsültasyon istenen 591’inin dosyaları retrospektif
olarak incelendi. Bunlardan psikiyatri konsültasyonu istenen 156 hastadaki psikiyatrik tanılar ile
dermatolojik tanılar kaydedilerek değerlendirildi. En çok konsültasyon (%16,2 ) psikiyatri kliniğinden
istenmiş ve hastaların %91,7’sinde psikiyatrik patoloji saptanmıştır. En sık konulan tanılar
depresyon (%48,1) ve yaygın anksiyete bozukluğu (%31,4) idi. Ürtiker grubu dermatozlu hastaların
% 50’sinde depresyon, %37’sinde yaygın anksiyete bozukluğu, inflamatuar dermatozlu olguların
%40’ında depresyon, %29,5’inde yaygın anksiyete bozukluğu tanıları konulduğu belirlendi. Sonuç
olarak; dermatoloji kliniğinde yatan hastalarda psişik sorunları olduğu düşünülenlerde, psikiyatrik
bozukluk görülme oranı (%91,7) oldukça yüksekti. Psikokutanöz hastalıkların tanı ve tedavisinde
psikiyatri kliniği ile işbirliği yapılması hem tedavinin başarısını, hem de hastanın yaşam kalitesini
olumlu yönde etkileyecektir.
Anahtar Kelimeler: Deri hastalıkları, psikiyatrik bozukluklar, konsültasyon.
Psychiatric Consultations of Patients who Treated in the Dermatology Clinic
Psychiatric disorders may play roles in the induction or worsening of many dermatological
diseases, whereas, chronic dermatoses predispose for psychiatric disorders. In the current study, it
was aimed to investigate the relationships of dermatological diseases in inpatients in dermatology
clinic with psychiatric disorders. Consultation requested patients (591 of 891) were evaluated
retrospectively. Psychiatric diagnoses and dermatological diagnoses in 156 inpatients, from whom
psychiatric consultation requested, were recorded and then evaluated. The highest consultation
rate was from psychiatric clinic (16,2 %). In 91,7% of these patients, various psychiatric disorders
were diagnosed. The most frequent diagnoses were depression (48,1%) and anxiety (31.4%).
Depression in 50% and anxiety in 37% of the patients in urticaria group and depression in 40% and
anxiety in 29,5% of inflammatory group were diagnosed. As a result; the frequency of psychiatric
disorders in inpatients who are thought to have psychical problems in the dermatology clinic was
found to be markedly high (91,7%). Therefore, it is suggested that it might be useful to increase
collaborations with psychiatry clinic in diagnosis and treatment of patients with psychocutanous
dermatoses.
Key Words: Skin diseases, mental disorders, consultation.
Giriş
Geliş Tarihi : 01.06.2009
Kabul Tarihi : 09.02.2010
Yazışma Adresi
Correspondence
Nursel DİLEK
Fırat Üniversitesi
Tıp Fakültesi,
Dermatoloji Anabilim Dalı
Elazığ-TÜRKİYE
nur.dilek@hotmail.com
Vücudumuzun en büyük organı olan deri, örtücü bir tabaka olmasının yanı sıra,
duygu ve kaygıların dışavurum yeridir. Çok sayıda deri hastalığının başlamasında ve
alevlenmesinde psikiyatrik problemler, değişik şekilde rol oynadığı gibi, bazı deri
hastalıkları da psikiyatrik problemlere zemin hazırlar. Son yıllarda dermatoloji pratiğinde
yaşam kalitesi ve psikiyatrik sorunlar ile ilgili yapılan çalışmalar sayıca artmıştır. Bu
çalışmalar, deri hastalığı olan kişilerde psikiyatrik problemlerin prevalansının, normal
populasyona göre daha yüksek oranlarda olduğunu göstermektedir (1-6).
Ülkemizde dermatoloji kliniklerinde yatan hastalardaki psikiyatrik problemler ile ilgili
az sayıda çalışma vardır (7-9). Bu çalışmada, kliniğimizde yatarak tedavi gören
hastalardan psikiyatri konsültasyonu istenenlerin, dermatolojik tanıları ile psikiyatrik
tanılarının karşılaştırılarak değerlendirilmesi amaçlandı.
Gereç ve Yöntem
Ocak 2005 Kasım 2007 tarihleri arasında dermatoloji kliniğinde yatarak tetkik ve
tedavi edilen 892 hastadan konsültasyon istenen 591 hastanın dosyaları retrospektif
olarak incelendi. Konsültasyon istenen klinikler ve konsültasyon sayıları ile psikiyatri
konsültasyonu istenen hastaların; demografik bilgileri, dermatolojik tanıları,
konsültasyon istenme nedenleri, psikiyatrik tanıları ve tedavi önerilip - önerilmediği
21
KÖKÇAM İ. ve DİLEK N.,
Dermatoloji Kliniğinde Tedavi Gören Hastalar için İstenen…
kaydedildi. Psikiyatrik tanılar ile dermatolojik tanılar
arasındaki ilişki değerlendirildi. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 13.0 istatistik programı kullanıldı.
F.Ü. Sağ. Bil. Tıp Derg.
Psikiyatri kliniğince değerlendirilen 156 hastanın
143’ünde (%91,7) psikiyatrik patoloji saptanırken, 13’ü
(%8,3) normal olarak değerlendirildi. En sık konulan
psikiyatrik tanılar; 75 olguda (%48,1) depresyon, 49
olguda (%31,4) yaygın anksiyete bozukluğu ve 5 olguda
(%3,2) majör depresyon şeklindeydi. Çalışmaya alınan
hastaların psikiyatri konsültasyonu istem nedenleri Tablo
1’degösterilmiştir. Hastaların dermatolojik tanıları ile bu
hastalara konulan psikiyatrik tanıların karşılaştırması
Tablo 2’de verilmiştir. Psikiyatrik tanı konulan tüm
hastalara tedavi önerildi.
Bulgular
Kliniğimizde Ocak 2005 Kasım 2007 tarihleri
arasında 892 hasta yatarak tedavi görmüş, bunlardan
591’inden (%60,2) konsültasyon istenilmiş olup; bunların
224’üne (%38) bir, 367’sine (% 62) iki veya daha fazla
klinikten olmak üzere toplam 1045 konsültasyon
istenilmiştir. En çok konsültasyon psikiyatri kliniği 170
(%16,2), dahiliye 149 (%14,2) ve kulak burun boğaz 135
(%13,0) kliniklerinden istenmiştir. Psikiyatri kliniğince
değerlendirilen 156 hasta, konsültasyon istenen
hastaların %26,3’ünü oluşturuyordu. Bu hastaların 88’i
(%56,4) kadın, 68’i (%43,6) erkek olup, yaş ortalaması
46,7±7,1 (yaş aralığı; 13-82) idi. Hastaların dermatolojik
tanıları 7 grupta toplandı. Sıklık sırasıyla hastalık
grupları; ürtiker grubu dermatozlar 62 olgu (%39,7),
inflamatuar dermatozlar 61 olgu (%39,1) ve büllü
hastalıklar 7 olgu (%4,5) şeklinde dağılım gösteriyordu.
Tablo 1. Psikiyatri konsültasyonu istenme nedenleri
Psikiyatri
konsültasyonu
istenme
nedenleri
incelendiğinde; 70 olguda (%44,9) iç sıkıntısı-stres, 29
olguda (%18,6) uykusuzluk ve 17 olguda (%10,9)
huzursuzluk nedeniyle konsültasyon istenildiği belirlendi.
Konsültasyon istenme nedeni
n
%
İç Sıkıntısı – stres
70
44,9
Uykusuzluk
29
18,6
Huzursuzluk
17
10,9
Önceden psikiyatrik hastalık tanısı olması
13
8,3
Etiyolojik araştırma
11
7,1
İstem nedeni belirtilmeyenler
8
5,1
Ajitasyon – bayılma
6
3,8
Huzursuzluk – ağlama nöbeti
2
1,3
Toplam
156
100,0
Tablo 2. Psikiyatri konsültasyonu istenen hastaların dermatolojik tanıları, psikiyatrik tanıları ve oranları
Depresyon
Yaygın
anksiyete
bozukluğu
Psikiyatrik Tanı
Obsesif
kompulsif
bozukluk
Dermatolojik Tanı
n
%
n
%
n
Ürtiker Grubu
(n=62)
İnflamatuar deri hastalıkları
(n=61)
Ekzema
(n=18)
Jeneralize Pruritus + prurigo
(n=18)
Psöriasis
(n=13)
Liken planus
(n=12)
Büllü hastalıklar
(n=7)
Bakteriyel hastalıklar
(n=6)
Viral hastalıklar
(n=6)
Alopesiler
(n=3)
Diğerleri**
(n=11)
Toplam
31
50
23
37
2
9
6
50
33.3
6
6
8
61.5
7
Normal
Diğerleri*
%
n
%
n
%
3.2
6
9.6
33.3
33,3
2
11,1
3
4
16.6
22.2
3
23
2
15.3
58.3
3
25
1
8.3
1
8.3
2
28.5
2
28,5
1
14,2
2
28.5
3
50
2
33.3
1
16.6
2
33.3
2
33.3
1
16,6
1
16,6
2
66.6
1
33.3
7
63,6
75
48,1
49
31,4
4
2,5
1
9
3
27,2
13
8,3
15
9.6
* Major depresyon, karışık anksiyete – depresif bozukluk, insomnia, psikoz, somatiform bozukluk, panik atak
** Darier hastalığı (2), ilaç reaksiyonu(2), eritroderma, eritema multiforme, Sweet sendromu, staz dermatiti, palmoplanter keratoz,
perforan folikülit, dermatitis herpetiformis
%: Satır yüzdesidir.
22
Cilt : 24, Sayı : 1
Dermatoloji Kliniğinde Tedavi Gören Hastalar için İstenen…
Tartışma
Ülkemizde dermatoloji kliniklerinde yatan hastalardaki
psikiyatrik problemleri ile ilgili az sayıda çalışma vardır.
Aslan ve ark. (7) bir yıllık psikiyatri konsültasyonlarını
değerlendirdikleri
bir
çalışmada,
dermatoloji
konsültasyon oranını %25, Aktan ve ark. (9) ise %33,4
olarak rapor etmişlerdir. Seyhan ve ark. (8) yatan
hastalarda 3 yıllık sürede psikiyatri konsültasyon oranını
%16,4 olarak bildirmişlerdir (7-10). Çalışmamızda
psikiyatri konsültasyon oranı, Seyhan ve arkadaşlarının
çalışmalarında bildirdiklerine yakın (%16,2) olarak
bulunmuştur.
Hughes ve ark. (10) dermatoloji kliniklerinde yatan
hastalarda psikiyatrik problem oranını %60, Wessely ve
Lewis (11) ise %75 olarak bildirmişlerdir. Ülkemizde
yapılan ve dermatoloji kliniğinde yatan hasalardaki
psikiyatri
konsültasyonlarının
değerlendirildiği
iki
çalışmada psikiyatrik hastalık oranları sırasıyla %93,3 ve
% 84,8 olarak bildirilmiştir (9, 12). Çalışmamızda
psikiyatrik hastalık oranı, %91,7 olarak saptanmıştır.
Sonucun bu kadar yüksek olmasında, psikiyatri
konsültasyonun, yalnızca psişik şikâyeti olan veya
mevcut deri hastalığı ile ilişkili psikiyatrik sorunu
olabileceği
düşünülen
hastalardan
psikiyari
konsültasyonu istenilmiş olmasının etkili olduğunu
düşünüyoruz.
Psikokutan dermatozlu olguların tedavisinde, ruhsal
sorunların tespiti ve bunların psikiyatrik yardım gerektirip
gerektirmediğinin
belirlenmesi
önemlidir
(4).
Çalışmamızda psikiyatri konsültasyonu isteme nedenleri
incelendiğinde; ilk iki sırayı iç sıkıntısı-stres (%44,9) ve
uykusuzluk-huzursuzluk (%29,5) alıyordu. Bu hastaların
% 48,1’inin depresyon ve %31,4’ünün anksiyete tanısı
alması, dermatologların da hastalarında açık depresyon
ve anksiyeteyi çoğu zaman kolaylıkla fark edebileceğini
göstermektedir.
Çok sayıda deri hastalığının başlamasında veya
alevlenmesinde psikiyatrik problemler değişik şekilde rol
oynar. Bazı deri hastalıkları da psikiyatrik problemlere
zemin hazırlar (2, 4, 5). Pulimood ve ark. (13) yaptıkları
bir çalışmada dermatoloji kliniğinde yatan hastalarda en
çok konulan psikiyatrik tanının depresyon (% 34)
olduğunu bildirilmişlerdir. Wessely ve Lewis (11)
hastalarının %40’ında minör bir depresif bozukluk tespit
etmişlerdir. Woodruff ve ark. (5) dermatoloji-psikiyatri
kliniğine başvuran hastaların %28’inde hafif ve orta
derecede depresyon, %14’ünde şiddetli depresyon ve
%25’inde anksiyete saptamışlardır. Preston (14), sık
görülen deri hastalıklarında %50’den daha yüksek
oranda
depresyon
görüldüğünü
bildirmiştir.
Çalışmamızda yukarıdaki çalışmalara benzer şekilde en
sık konulan psikiyatrik tanı depresyon (%48,1) ve yaygın
anksiyete bozukluğu (%31,4) idi. Ülkemizde yapılan
benzer iki çalışmada da depresyon oranları %32 ve
%40,9 olarak rapor edilmiştir ( 9, 12).
Mart 2010
Ürtiker, sık görülen yirmi deri hastalığı arasında yer
alır. Kronik ürtiker ve anjiyoödem etiyolojisinde, olguların
yaklaşık %70-90’ında herhangi bir neden tespit
edilememektedir. Kronik ürtikerin ortaya çıkışında,
psikolojik faktörlerin olguların %11–21’inde doğrudan
rolünün olduğu öne sürülmüştür. Ağır emosyonel stresin,
ürtikeri alevlendirebildiği ve deprem gibi yıkıcı olayların
ise hastalığı başlatabildiği vurgulanmıştır (15-17).
Çalışmamızda, ürtikerli olguların % 50’sinde depresyon
ve %37’sinde yaygın anksiyete bozukluğu tanısı konuldu.
Hashiro ve Okumura (18) kronik ürtikerli hastaların
yaklaşık %70’inin anksiyete, depresyon ve psikosomatik
belirtilere eğilimli olduğunu bildirilmişlerdir. Lyketsos ve
ark. (19) idiyopatik ürtikerli hastaların %29’unda
depresyon, %68’inde anksiyete belirtileri saptamışlardır.
Atopik dermatit, psöriazis ve liken planus
psikosomatik etmenlerden en çok etkilenen psikokutan
dermatozlar olarak kabul edilir. Bu grup dermatozlarda,
psikolojik etmenler ve stres dermatolojik belirtileri
alevlendirmekte, hastalığın psikososyal etkisi de stresin
artmasına yol açmaktadır (4-6, 15, 17). Sharma ve ark.
(20) psöriazisli olguların %53,3’ünde psikiyatrik patoloji
saptamışlar; bunların %23,3’ünde depresyon, %
3,3’ünde anksiyete bozukluğu, %56,6’sında uyku
bozukluğu
bildirmişlerdir.
Akay
ve
ark.
(21)
çalışmalarında psöriazisli hastalarda depresyon oranını
%58, liken planuslu olgularda %53 olarak rapor
etmişlerdir. Çalışmamızda da depresyon oranları literatür
bilgilerine paralel şekilde psöriazisli olgularda %61,5,
liken planuslu olgularda%58,3 ve ekzemalı olgularda
%50 olarak bulunmuştur.
Prurigo, şiddetli kaşıntı sonucu gelişen papüler veya
nodüler reaksiyon şekli olarak tanımlanır. Prurigo ve
jeneralize pruritus, stres sonucu gelişebileceği gibi, çeşitli
iç hastalıklarına eşlik edebilir (4, 17). Çalışmamızda
prurigo ve jeneralize prurituslu hastaların % 33,3’ünde
depresyon ve yaygın anksiyete bozukluğu tespit edildi
Depresyon, şiddetli üzüntü ve entelektüel sürmenaj,
alopesia areatanın oluşumuna zemin hazırladığı gibi,
oluşturduğu görünüm bozukluğunun da depresyona
sebep olabileceği bildirilmektedir. Alopesi areatalı 32
hastada yapılan bir çalışmada, hastaların %66’sında
yaygın anksiyete bozukluğu, uyum bozukluğu ve depresif
bozukluk olduğu bildirilmiştir (3, 4, 6, 15, 22).
Çalışmamızda total alopesili üç olgudan ikisinde (%66,6)
yaygın anksiyete bozukluğu ve birinde de (%33,3)
obsesif kompulsif bozukluk saptandı.
Sonuç olarak; çalışmamızda dermatoloji kliniğinde
yatan hastalarda, yüksek oranlarda çeşitli psikiyatrik
hastalıklar tespit edildi. Deri hastalıklarında temel tedavi
yaklaşımı dermatolojik olmakla birlikte, bu hastalıklara
sıklıkla psikiyatrik bozukluklar eşlik ettiğinden psikiyatrik
sorunları olan hastalarda psikiyatri kliniği ile işbirliği
yapılması; hem tedavinin başarısını, hem de hastanın
yaşam kalitesini olumlu yönde etkileyecektir.
23
KÖKÇAM İ. ve DİLEK N.,
Dermatoloji Kliniğinde Tedavi Gören Hastalar için İstenen…
F.Ü. Sağ. Bil. Tıp Derg.
Kaynaklar
1.
Picardi A, Pasquini P, Abeni D, et al. Psychosomatic
assessment of skin diseases in clinical practice.
Psychother Psychosom 2005; 74: 315-322.
2.
Zachariae R, Zachariae C, Ibsen HH, Mortensen JT, Wulf
HC. Psychological symptoms and quality of life of
dermatology outpatients and hospitalized dermatology
patients. Acta Derm Venereol 2004; 84: 205-212.
3.
Gupta MA. Psychiatric comorbidity in dermatological
disorders.
Walker
C,
Papadopoulos
L.
(eds).
Psychodermatology, Cambridge University Pres, 2005: 2943.
12. Ermertcan AT, Şahin MT, Kapulu N, Deveci A, Öztürkcan
S. Dermatoloji kliniğinde yatarak tedavi gören hastalardan
psikiyatrik konsültasyon gerektirenlerde saptanan ruhsal
sorunlar. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 5: 23-26.
13. Pulimood S, Rajagopalan B, Rajagopalan M, Jacob M,
John JK. Psychiatric co-morbidity among dermatology
inpatients. Natl Med J India 1996; 9: 208-210.
14. Preston K. Depression and skin diseases. Med J 1969; 1:
326–329.
15. Mercan S, Altunay İK. Psikiyatri ve dermatolojinin ortak
çalışma alanı: Psikodermatoloji, Türk Psikiyatri Dergisi
2006; 17: 305-313.
4.
Özpoyraz N, Tamam L. Psikokutanöz hastalıklarda tedavi
yaklaşımları. T Klin Dermatol 2001; 11: 46–55.
5.
Woodruff PWR, Higgins EM, du Vivier WP, Wessely S.
Psychiatric illness in patients referred to a dermatology
psychiatry clinic. Gen Hosp Psychiatry 1997; 19: 29-35.
6.
Aydemir EH. Psikokutan dermatozlar. Tüzün Y, Kotağyan
A, Aydemir EH, Baransu O.(eds). Dermatoloji, İkinci baskı,
İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri, 1994: 717-720.
7.
Aslan S, Candansayar S, Coşar B. Bir üniversite
hastanesinde bir yıl süresince gerçekleştirilen psikiyatri
konsultasyon
hizmetlerinin
degerlendirilmesi.
Yeni
Symposium 2003; 41: 31-38.
18.
8.
Seyhan M, Aki T, Karincaoglu Y, Ozcan H. Psychiatric
morbidity in dermatology patients:frequency and results of
consultations Ind J Dermatol 2006; 51: 18-22.
9.
Aktan S, Ozmen E, Sanli B. Psychiatric disorders in
patients attending a dermatology outpatient clinic.
Dermatology 1998; 197: 230-234.
19. Lyketsos GC, Stratigos J, Tawil G, Psaras M, Lyketsos CG.
Hostile personality characteristics, dysthymic states and
neurotic symptoms in urticaria, psoriasis and alopecia.
Psychother Psychosom 1985; 44: 122-131.
10. Hughes JE. Barraclough BM, Hamblin LG, White JE.
Psychiatric symptoms in dermatology patients. Br J
Psychiatry 1983; 143: 51-54.
11. Wessely SC, Lewis GH. The classification of pyschiatric
morbidity in attenders at a dermatology clinic. Br J
Psychiatry 1989; 155: 686-691.
24
16. Koblenzer CS. Psychosomatic concepts in dermatology. A
dermatologist-psychoanalyst's viewpoint. Arch Dermatol
1983; 119: 501-512.
17. Gupta MA, Gupta AK, Schork NJ, et al. Depression
modulates pruritus perception: a study of pruritus in
psoriasis, atopic dermatitis, and chronic idiopatic urticaria.
Psychosom Med 1994; 56: 36-40.
Hashiro
M,
Okumura
M.
Anxiety,
depression,
psychosomatic symptoms and autonomic nervous function
in patients with chronic urticaria. J Dermatol Sci 1994; 8:
129-135.
20. Sharma N, Koranne RV, Singh RK. Psychiatric morbidity in
psoriasis and vitiligo: a comparative study. J Dermatol
2001; 28: 419-423.
21. Akay A, Pekcanlar A, Bozdag KE, Altıntaş L, Karaman A.
Assesment of depression in subject with psoriasis vulgaris
and lichen planus. J Eur Acad Dermatol Venereol 2002;
16: 347-352.
22. Ruiz-Doblado S, Carrizosa A, Garcia-Hernandez MJ.
Alopecia areata: psychiatric comorbidity and adjustment to
illness. Int J Dermatol 2003; 42: 434-437.