m·6J PY (3) KONU Portak 2m·4J İTME – MOMENTUM K 14 Çözümlerİ mg TEST • 14-1 6. ÇÖZÜMLERİ 1. F – t grafi€inin alt›ndaki alan itmeyi verir. Cismin –P1 m I ya da II. aral›kta h›zland›€›n› ilk h›z› bilinmeden Karanlık K bulamay›z. I ve II. alanlar eşit olduğundan I = ¢P J ise momentum değişimleri aynıdır. 2. i I = ¢P olduğundan momentumP¶Sdeğişimleri aynıdır. İlk momentumları sıfır olduğundan son momenI tumları aynıdır. Kütle bilinmeden kinetik enerji yorumlanamaz. CEVAP: B 2 f P = EK p 2m P2 J I F Cisimler arasındaki elektriksel kuvvetlerin büyüklüğü aynıdır. Eşit süre sonunda I = F·¢t itme aynı olur. -P¶ A A F CEVAP: E –Pi PS PS 60° I/2 7. Cismin yatay hızını 4v alalım. (Her bir aralığı t süPi rede geçmiş olsun.) m·4v = m1·6v – m2·2v K I¶ = P¶s – P¶i = §3mv (m2 P’nin gerisine düştüğü için hızı negatif alındı.) CEVAP: C m·6J m = m1 + m2 ise Portak 4v (m1 + m2) = m1·6v – m2·2v 4m1 + 4m2 = 6m1 – 2m2 3. P¶1 + P¶2 = P¶ortak 2m·4J 6mv – mv = 3m.Vortak 5V Vortak = (+x yönünde) 3 K 6m2 = 2m1 m1 m2 = 3’tür. A Karanlık CEVAP: D CEVAP: B 4. KL arasında cisme etki eden net kuvvet cismin 8. Çarp›şma R’de gerçekleşmiştir. (Her bir t’de 1 birim A F F ağırlığıdır. -P¶i I = F·¢t = mg·t’dir. ı –P I i ı PS Hız denklemi CEVAP: C ı ı ı ı v1 + v1 = v2 + v2 5. Cisimlerin süratleri v + v1 = -v + v2 I † 4v ı Y A Y I N II † 6v’dir. m·6J FİZİK LYS SORU BANKASI ı v = 2v1 + v2 60° 94 Portak PS Pi I/2 2m·4J Yatay hızı 4 birim düşey hızı 3 birim olan vektör olmalı. CEVAP: C F ı 2mv – mv = 2m·v1 + m·v2 P¶S I ve II’nin bilinmesi yeterlidir. ilerlemektedirler.) I F D E N İ Z İ ı v = 2 v1 + v2 ( 1 ) ı ı 2 v = - v1 + v2 ( 2 ) ı v = - 3 v1 ı v1 = – v 3 v - ·3t = -vt olur. 3 X noktası N’de bulunur. CEVAP: N 9. I¶ = P¶2 – P¶1 -P¶1 3. Esnek sıçramada cisim simetrik olarak ters yöne düşer. Yani PS = PM olduğundan M’ye düşer. CEVAP: D P¶2 4. Merkezi esnek çarpışmada cisimler aynı süratle I geri dönüyor ise momentumları kesinlikle eşit büyüklüktedir. Diğerleri bilinemez. CEVAP: C CEVAP: D 5. ¢P = I = mg·t’dir. Hareket süresi büyük olana etki eden itme daha büyüktür. 10. I. arabadaki musluk düşey doğrultuda itme uygulayacağı için arabanın hızı değişmez. I1 > I3 > I2 II. musluktaki su ileri fırlarken itme geriye doğru olur, araba yavaşlar. ¢P1 > ¢P3 > ¢P2 CEVAP: C III. araba da ise su geriye fırlarken itme ileri doğru olur ve arabanın hızı artar. 6. Cisimler M’ye düştüğüne göre CEVAP: C mx·v > m·v mxv – m·v = (mx + m)·vort TEST • 14-2 Yatayda 4 birim yol aldıkları için yatay sürati 4v alalım. ÇÖZÜMLERİ mx·4 v – m·4 v = (m + mx)·2 v 4mx – 2mx = 6m mx = 3 m 1. I = F·¢t = 120 · 0,1 = 12N.s 7. Alınan yol x1= 3, x2 = 6 birim’dir. I = ¢P –12 = P∂s – P∂i J2 = 6J olsun. –12 = Ps – 8 m1·3J – m2·6J = m1·J1 + m2·J2 Ps = –4 kgm/s Çarpışmadan sonra I numaralı cisim 2 birim, II numaralı cisim 3 birim hareket etmiştir. Ps = m· Vs J1 = 3J Kuvvet (–) yönde etki ettiğinden m1·3J – m26J = m1 (–2J) + m2·3J –4 = 2·Vs 5m1·J = 9m2J Vs = –2m/s CEVAP: A Y A Y I N 2. Çocuğun platforma uyguladığı itme platformun mo- D mentumdaki değişim kadardır. 4mv’dir. CEVAP: D E N İ Z İ 95 m1 9 m2 = 5 CEVAP: D 8. Momentum vektörü değişkendir. CEVAP: B FİZİK LYS SORU BANKASI CEVAP: A 4¬ 4¬ J=0 2m J=0 Tı 4 T 4 9. 10. Tı 4 T 4 2. TEST 9 – 2 TEST 9 – 2 P2 =E 2m mJ mJ T T J m J CEVAP: D PS Pi PS §2mJ Pi I¶ = P¶s– P¶i mJ mJ m §2mJ mJ mJ mJ mJ 2mJ PS PSY PS 2mJ CEVAP: D PSY F F 2mJ 11. ¬ 2 2m 2mJ PiY –Pi mJ 3mJ mJ I = 2mv’dir. 3mJ PiY –Pi I çekim ivmesine ba€l› de€ildir. CEVAP: C 2mJ 2mJ 2mJ 60° 2mJ 60° CEVAP: B TEST 20 – 5 TEST • 14-3 TEST 20 – 5 ÇÖZÜMLERİ ¬/2 3. Araban›n momentumu yere ¬/2göre -6mv ise çocu€un yere göre momentumu +6mv olmal›d›r. Pi = Ps = 0’d›r. ¢P 1. 2m·VÇ = 6mv ¢P –P2 –P1 –P1 –P2 m 2m·§2J VÇ = 3v ¬ 2 2m·§2J M M ¬ 2 mg¬ J 2 1 = m J2 2 J v =+ g¬’dir. 2 FİZİK LYS SORU BANKASI 96 CEVAP: C mJ 2m 4. Deneyde de€iştirilenmJdeğişken K arabasının kütlesidir. Yani bağımsız değişkendir. T CEVAP: E t m kütleli cisim 2m – kütleli Tcisme v ile çarpsın. + t mv + 0 = 3 m·vort– J vortak = ’tür. 3 J J2 m 1 3m = 3 mg·h 2 9 v2 = 18gh = g·¬ Y A Y I N TEST 16 – 2 TEST 16 – 2 h= ¬ ’dir. 18 PS Pi CEVAP: A I + I + PS t PSY D E N İ Z İ –P¶1 2I 2 –P¶1 P¶2 I 2I 2 5. Cisimlerin kütlesi eşit olsa idi 4mJ I P¶2 v1 = v2ı ve v1ı = v2 olurdu. 4mJ 4 4 Momentumları eşit olsa idi v1 = v1ı ve v2 = v2ı olurdu. CEVAP: D PS –Pi I –Pi PS Pi m F ¬ 2 2m 6. ¬ — 2 m PiY –Pi TEST • 14-4 60° 60° J ¬ — 2 1. Dengelenmiş kuvvetin ¬/2 etkisindeki cisimlerin net ¬ — 2 PS ÇÖZÜMLERİ kuvveti sıfırdır. Cisim sabit süratle hareket ediyor olabilir ya da durgundur. Fnet = 0 ise itme sıfırdır. Pi CEVAP: C Sistemin kazandığı potansiyel enerjisi ¬ 1 3 mg = ·3 m ·J2ort 2 2 (vort)2 = g¬ PS 2m·§2J 2. Sürat sıfır iken momentum ve kinetik enerji sıfırdır. Potansiyel enerji sıfır olmayabilir. M PSY mV + 0 = 3m·vort CEVAP: D mV = 3m· g¬ F 3. I numaralı cismin mJ sürati 3J II numaralı cismin süra- V = 3æg¬ PiY –Pi ti 6J m1·3J – m2·6J = (m1 + m2)·Jort·I numaralı cisim t saniyede 3 birim II numaralı cisim t saniyede 5 birim hareket ettiğine göre, ortak kütle 2t sürede 3 3J birim hareket etmiştir. Ortak kütlenin sürati ’dir. 2 CEVAP: E 7. P – t grafiğinin eğimi net kuvvettir. I = Fnet·t –P¶ m1·3J – m2·6J1= (m1 + m2) P = 2 m ·aK t 3P = m ·a60° L t aK 1 aL = 6 ’dir. 6m1 –I 12m2P¶=2 3m1 + 3m2 3J 2 2I 2 4mJ 3m1 = 15m2 m1 m2 = 5’tir. ¬/2 CEVAP: 5 (Not: İvmelerin pozitif ya da negatif olmasına dikkat edilmemiştir.) 4. CEVAP: A 8. 4 PS –Pi 2m·§2J Pi I M ¢P¶ = P¶s – P¶1 = I¶ 4 numaralı vektör mJ N Pi CEVAP: M 9. –P¶1 I I P¶2 –P¶1 İtme iki katına çıkar. 2I 2 P¶2 I = mV P¶s 4mJ 2I 4 P¶1 CEVAP: C Y A Y I N D E N İ Z İ 30° PS 5. Cisimlerin maksimum30° yükseklikleri eşittir. Maksi- 97 mum yükseklikte cisimlerin momentumu P1 = 0’ dır. P2 = m2v0.cos30° I 3 = 2mv = §3mv 2 –P¶ i 30° P¶ S §3mv 60° §3mv = 2m . Vortak 3v Vortak = ile yatay atış 2 m1 CEVAP: D FİZİK LYS SORU BANKASI M’den geçerler. CEVAP: D M mJ 6. Cismin süratinin değişmediği bölgelerde itme sıfırdır. K† –P¶1 II ve IV 2I 2 I P¶2 4mJ 4 CEVAP: D (3F + F)·t = 2Ft = 2P 2 L † F·t = P K = 2 dir. L CEVAP: A 7. Cisme itme uygulayan yer çekimi kuvvetidir. 11. Çarpışmalarda cisimler birbirine eşit büyüklükte zıt I = mg·tuçuş = ¢PKM yönlü kuvvet uygular (etki-tepki). mg·tçıkış = ¢PKL F aynı olduğundan P2 = Ek p Kütle bilinmeden kinetik enerji değişimi f PS 2m –Pi bulunamaz. H›z de€işimi bulunamaz. Pi I F·¢t = ¢P aynıdır. CEVAP: B CEVAP: A TEST • 14-5 1. İtme momentum değişimi olduğundan momentum 8. Cisimlerin düşey hızlarıN aynıdır. v1 = v2·sina’dır. Pi 30° 30° momentum PS değişimleri aynıdır. I¶ = ¢¶P 0 –t arası değişimi m·¢v’dir ya da I = mg·tçıkış t anında I numaralı cismin momentumu sıfır, II numaralı cismin m·vox tir. I CEVAP: D Eşit süre sonunda düşey hızlar aynı fakat 2 numa30° ralı cismin –P¶ yatay hızı olduğundan Ek ler farklıdır. i 60° P¶S ÇÖZÜMLERİ 2 2. 2Pm = EK dir. CEVAP: E P2 P2 ise > 2mx 2my mx < my dir. 9. P = mv olduğundan Vx > VY dir. m1 CEVAP: C 3. F·¢t = ¢P 98 ¢P = Fnet ¢t m2 CEVAP: C I numaralı cismin momentumu II numaralı cismin momentumunun 3 katı olmalıdır. FİZİK LYS SORU BANKASI Cisimlerin süratleri aynı (Aynı sürede aynı yolu almıştır.). 3P = m1 ·J m1 =3 P = m ·J m2 2 CEVAP: A 10. F – t grafiğinin altındaki alan itmeyi, itme ise momentum değişimini verir. Y A Y I N D E N İ Z İ 4. a F P I P ile a’nın yönü zıt olabilir. ¢¶P = I¶’dir. II. yargı doğru ilk F·¢t = ¢P’dir. III. Pyargı yanlıştır. PX CEVAP: B Pson PY (3) a P I F 5. momentum korunacağından son momentum vek- 9. Çarpışma sonrası I numaralı cisim aynı süratle geri törü ile ilk momentum vektörü aynı yönde olmalıdır. dönebilir ve kinetik enerjisi değişmez. Momentum vektörel büyüklük olduğundan II numaralı cismin momentumu mutlaka değişir. I numaralı cisim aynı süratle geri dönerse momentum büyüklüğü değişmez. Pilk PX Pson CEVAP: B PY (3) 3 numaralı vektör Y’nin hareket yönüdür. CEVAP: 3 F a mg 10. P –P1 m I J 6. Çarpışmalarda cisimler birbirine kuvvet uyguladı- ğından cisimlerin ilk hareket yönleri ile aynı yönde aynı süratle hareket etmesi olanaksızdır. Hareket Pilk yönleri değişip sürati değişmeyebilir. Sadece II olaPX naksızdır. –P1 m J Pson P2 J ¢P = P1x + P2x tir. ¢P = 2mV CEVAP: B Duvar itme uyguladığından momentum değişir. PY (3) Yatay momentum mVx çarpma sonrası -mVx tir. Düşey momentum değişmemiştir. CEVAP: D P2 J 7. mg 11. Serbest bırakılan cismin yere çarpma hızı mgh = K v2 = 2gh –P1 m v= Momentum değişimi bulunur, kütle bilinmediğinden yere çarpma hızıJbulunmaz. Hız bilinmiyor ise kinetik enerji de bulunamaz. A A 8. ¢¶P = F¶·¢t F ≠ 0 ise P değişir. Çarpışma esnek değil ise enerji korunmaz. Momentum dış kuvvetI yok ise korunur. K CEVAP: D –Pi PS 60° ¢P = m.2v ¢P = m.2 2gh m, h ve g bilinmelidir. CEVAP: E CEVAP: A P Karanlık2 J K 2gh ¢P = m.¢v I = mg·t = ¢P 1 mv2 2 99 Y A Y I N D E N İ Z İ 12. Araba ve çocuktan oluşan sistemin momentumu korunur. Çocuk 2 yönünde koşarken arabaya 1 yönünde itme uygular, arabanın hızı artar. CEVAP: C FİZİK LYS SORU BANKASI I = F·¢t