haber bültenđ

HABER BÜLTENĐ
16 Mart 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
•
Irak'ta 30 Ocak'ta yapılan seçimle oluşturulan meclisin 275 üyesi yemin etti.
Irak meclisinin ilk oturumu sona erdi. Irak Devlet Başkanı Gazi El Yaver,
yaptığı konuşmada, ''Aramızda kazanan ve kaybedenin olmadığını bilmeliyiz.
Ya hepimiz kazanır, yada hepimiz kaybederiz. Gelin, yöntemlere bakmaksızın
amaçlarımızı birleştirelim'' dedi. Konuşmaların ardından düzenlenen yemin
törenini, Irak Yüksek Mahkeme Başkanı Mithad El Mahmud yönetti. Törenden
sonra devam etmesi beklenen toplantının neden sona erdiği belirtilmedi. Irak
meclisinin ilk olarak devlet başkanı ve yardımcılarından oluşan bir başkanlık
konseyi seçmesi, bunun için de rakip blokların aday gösterilecek isimler
üzerinde anlaşması gerekiyor. Bu arada, Amerikan ordusu, oturumun
başlamasından hemen önce duyulan patlama seslerine, civara düşen 2 havan
mermisinin yol açtığını, yaralanan olmadığını bildirdi. Alınan geniş güvenlik
önlemlerine rağmen, toplantı binasının yer aldığı Yeşil Bölge yakınlarında bir
dizi patlama sesi duyulduğu belirtilmişti. (AA)(REU-AP-DUY-ÇA)
•
Irak'ın kuzeyindeki Kerkük kentinden Beyci kentine ham petrol
nakledilmesinde kullanılan boru hattına bugün sabotaj düzenlendiği bildirildi.
Irak ordusundan Yüzbaşı Ala Abdullah, Kerkük'ün 60 kilometre batısında
düzenlenen sabotajın ardından boru hattında yangın çıktığını belirtti. Yangının
yarın kontrol altına alınabileceğini ifade eden Abdullah, boru hattının
onarımının 3 gün sürebileceğini kaydetti. (AA)(AFP-ŞYM-SRD)
•
Irak'ın Bakuba kentinde bomba yüklü araçla saldırı düzenlendi. Polis, aracın
Irak askeri kontrol noktasında infilak ettiğini söyledi. Saldırıda ölen yada
yaralananlar olmasından endişe ediliyor. (AA) (REU-BDR-SRP)
•
Necef polisinin başkanı, Muhammed El Bakır El Hekim’e karşı düzenlenen ve
başarısızlıkla sonuçlanan suikast girişiminin failini tutukladıklarını ve bu kişinin
Iraklı Kürt olduğunu açıkladı. Bu kişinin ayrıca Şii merci Ali El Sistani’ye karşı
suikast planları yaptığı ortaya çıktı. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
•
Kerkük’te dün Arap ve Türkmenlerden oluşan 500 kişilik bir grup bir grup
anayasanın 58. maddesinin düzeltilmesi için bir araya geldi. Öte yandan,
Barzani’nin bir temsilcisi, Kürtlerin Kerkük’te çoğunluğu teşkil ettiklerini ve
1
Kerkük’ün Kürdistan’a aidiyetinden vazgeçmeyeceklerini ifade etti.
(EL-HAYAT
GAZETESĐ)
•
ABD'nin öne sürdüğünün aksine nükleer programının barışçı olduğunu ve
nükleer silah üretmeyi amaçlamadığını savunan Đran, bunu kanıtlamak için
ABD'ye bu programda ortaklık teklif etti. Đran hükümetinin enerji danışmanı ve
OPEC'deki temsilcisi
Hüseyin Kazempur, bugün The Financial Times
gazetesinde yer alan demecinde, ''Amerikalılar gelerek, Đran nükleer
programına yüzde 50-50 ortak olabilir'' dedi. Kazempur, ''Teklif masada ancak
kuşkulular. Bu kuşkuları da programda yer almalarıyla ortadan kalkar'' dedi.
Gazete, Kazempur'un ifadelerinin, Tahran yönetiminin resmi görüşünü yansıtıp
yansıtmadığının açık olmadığı yorumu yaptı.(AA)(REU-REM-SRP)
•
Ukrayna, Irak’tan askerlerini geri çekmeye başladı. Dışişleri Bakanlığı, bugün
137 askerlik ilk grubun ülkeye döndüğünü bildirdi. Bakanlıktan yapılan
açıklamada, 15 Mayıs’a kadar Irak’tan 550 askerin çekileceği belirtildi.
Ukrayna’nın Irak’ta 1500’den fazla askeri bulunuyor. Devlet Başkanı Viktor
Yuşçenko, Ekim ayına kadar askerlerin tamamını çekme sözü vermişti. Ancak
yetkililer, bunun daha uzun sürebileceğine dikkat çekiyor. Ukraynalıların
çoğunun karşı çıktığı Irak savaşında, bugüne kadar 18 Ukraynalı asker
hayatını kaybetti.(VOANEWS)
•
Đtalya Başbakanı Silvio Berlusconi, ülkesinin Irak'taki askeri varlığını azaltmaya
karar verdiğini açıkladı.Irak'ta 3 bin Đtalyan askeri görev yapıyor. Berlusconi,
geri çekilme işleminin Eylülde başlayacağını, ancak çekilecek asker sayısının,
Iraklı yetkililerin yeterli güvenlik birimleri oluşturmasına bağlı olacağını söyledi.
Bir Đtalyan televizyonunda konuşan Berlusconi, bu adımın Đtalyan kamuoyunun
beklentisi olduğunu ve kararı konusunda müttefikleriyle de görüştüğünü
söyledi. Berlusconi hükümeti, Amerika Birleşik Devletleri'nin Irak'taki en sadık
destekleyicisi ve Irak'ta yaklaşık 3 bin Đtalyan askeri bulunuyor. Ancak
kamuoyu Đtalya'nın Irak'taki operasyona yoğun biçimde karşı. Bir Đtalyan
rehinenin kurtarılması pazarlıklarında arabuluculuk yapan bir Đtalyan gizli
servis görevlisinin Amerikan askerlerinin saldırısı sonucu ölmesi de Berlusconi
hükümeti üzerindeki baskıyı arttırmıştı. Beyaz Saray sözcüsü, bu kararın, bir
Đtalyan gizli servis ajanının Amerikan askerlerince öldürülmesiyle bağlantılı
olduğu iddialarını reddetti. 3000 askerden oluşan Đtalyan askeri birliği Irak'taki
en büyük dördüncü büyük askeri güç. Roma'daki BBC muhabiri, Berlusconi'nin
Irak'tan çekilme konusunda ilk kez bir takvimden söz ettiğini vurguluyor.
IRAK'TAKĐ ÇOKULUSLU GÜÇ
ABD : 150,000
Đngiltere: 8,000
Güney Kore: 3,600
Đtalya: 3,085
Polonya: 1,700
Ukrayna: 1,600
Gürcistan: 898
Romanya: 730
Japonya: 550
Denmark: 496
2
Bulgaristan: 450
Avustralya: 400
Hollanda ve Ukrayna'da askerlerini çekeceklerini açıklamış, Hollandalı bir grup
asker de pazartesi günü ülkelerine dönmüştü. Hollanda askerlerinin ülkeden
çekilmelerinin ardından oluşacak boşluğu Đngiliz askerleri dolduracak. Irak'taki
koalisyonda ABD askerlerinin yanı sıra, yaklaşık 25 ülkeden 25 bin askeri
personel görev yapıyor. Geçtiğimiz yıl, Filipinler ve Đspanya ani kararlarla
Irak'tan askerlerini çekmişlerdi.Polonya da Irak'taki askeri varlığını azaltmayı
planlıyor.(BBC)
•
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü, Birleşmiş Milletler Đnsan Hakları
Komisyonu’ndan Đran’a yaptırım uygulamasını istedi. Örgüt, Đran’da son bir yıl
içinde, en az 10 gazetenin kapatıldığını ve 60 gazetecinin ifadesinin alındığını
bildirdi. Örgütün bugün yaptığı açıklamada, Đran’da hala 13 gazeteci ve
yazarın tutuklu bulunduğu belirtiliyor. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütüne
göre, Ortadoğu’da en çok tutuklu gazeteci Đran’da.(VOANEWS)
•
Ürdün Kralı Abdullah, ABD Başkanı George Bush'un ''Ortadoğu'da demokrasi''
yolunda yaptığı zorlamalardan memnuniyetini dile getirdi. Washington'da
bulunan Kral Abdullah, ABD News programına verdiği demeçte, ''Başkan
Bush, demokratik reform çağrıları yapmasaydı, halimizden memnun biçimde
devam ederdik. Ama böyle bir dış baskı gelince, insanlar aynaya bakmak
zorunda kaldı ve daha ne kadar yol almak gerektiğini anladı'' dedi. Bush'un
geçen yıl bu çağrıları yapmasından sonra Arap ülkelerinin önce, ''bize
dışarıdan bir şey dayatılmaya çalışılıyor'' diye düşündüklerini anlatan Kral
Abdullah, ''Ancak sonrasında Ortadoğu'daki halklar demokratik reformlar
üzerinde konuşmaya başladıklar'' dedi. Artık Arap toplumlarında demokrasi
tartışmalarının başladığını ve bunun meyvelerinin de alınmakta olduğunu ifade
eden Kral Abdullah, ''Halkların, liderlerinden reform beklediğini düşünüyorum.
Hükümetlerinden, daha ileri adımlar atmalarını bekliyorlar'' diye konuştu.
(AA)(REU-REM-SRP)
•
Fransa’da El Kaide üyesi olmakla suçlanan altı kişi , Amerikan Büyükelçiliği ile
diğer Amerikan hedeflerine saldırı planladıkları gerekçesiyle 10 yıla kadar
varan hapis cezalarına çarptırdı. Mahkeme, hücre lideri olduğu sanılan 39
yaşındaki Djamel Beghal’e 10 yıl hapis cezası verdi. Birleşik Arap Emirlikleri
polisi Cezayir doğumlu Fransız vatandaşı olan Beghal’i 2001 yılında
yakalamıştı. Beghal, Fransa’ya iade edilmeden önce polise verdiği ifadede,
kendisinin ve birlikte yargılandığı kişilerin Amerikan çıkarlarına saldırmayı
planladığını söylemişti. Ancak Beghal, daha sonra ifadesinin işkence altına
alındığını söyleyerek bu ifadeyi reddetmişti. (VOANEWS)
•
Eski Lübnan başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesini araştıran Birleşmiş
Milletler
ekibi, Lübnan'daki çalışmalarını tamamladı. Lübnan Devlet
Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, BM ekibinin başkanı Đrlandalı
komiser Peter Fitzgerald'ın Devlet Başkanı Emil Lahud'la yapılan toplantıda,
çalışmaların tamamlandığını söylediği belirtildi. Açıklamada, raporun BM
Genel Sekreteri Kofi Annan'a yakında sunulacağı ifade edilerek, Fiztgerald'ın
3
işbirliğinden dolayı Lübnanlı yetkililere teşekkür ettiği kaydedildi. Annan, geçen
ay Hariri suikastının araştırılmasını istemişti. (AA) (REU-ADG-SRD)
•
Başkan Bush, terörist geçmişine rağmen, Hizbullah’ın Lübnan politikasının bir
parçası olabileceğini söyledi. Ancak Başkan, bunun için Hizbullah’ın silahını
bırakarak Orta Doğu barış sürecini desteklemesi gerektiğini belirtti. Başkan, bu
görüşlerini Ürdün kralı Abdullah’ın Beyaz Saray’ı ziyareti sırasında dile getirdi.
Amerika, Ürdün, Avrupa Birliği ve Suudi Arabistan Suriye’nin Lübnan’dan
askerlerini çekmesi için yoğun bir diplomatik kampanya yürütüyor. Bu arada,
Suriye istihbarat birimleri, önceki günkü Şam aleyhtarı dev gösteriden sonra
Beyrut’tan ayrılmaya başladı. Öte yandan Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü
Mübarek, beklenmedik bir şekilde Şam’a giderek, Devlet Başkanı Beşir Esad
ile Lübnan sorununu görüştü. Beyaz Saray ise Şam’ın çekilme yolunda attığı
ilk adımları “olumlu” olarak niteledi ve askerlerin Mayıs ayındaki seçimden
önce tümüyle çekilmesi yolundaki talebini tekrarladı.(VOANEWS)
•
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in gelecek ay yapması beklenen Suriye
ziyareti öncesi, Amerika’nın Ankara Büyükelçisi Eric Edelman, Türkiye’nin,
Suriye’ye karşı oluşan uluslararası cephenin içinde yer alacağını umduklarını
söyledi. Edelman’ın bu açıklaması, Washington yönetiminin, Sezer’in Suriye
ziyaretinden pek memnun olmadığı yorumlarına yol açtı. Amerika'nın Suriye’ye
bu denli uluslararası baskı uyguladığı bir zamanda, Cumhurbaşkanı Sezer'in
bu ülkeye ziyaret planlaması, Türk - Amerikan ilişkilerini nasıl etkileyecek?
(VOANEWS)
•
Suudi Arabistan, Çarşamba günü Petrol Đhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC’in
Tahran’da yapılacak toplantısında, üretim kotasının arttırılmasının gündeme
getirilmesini istedi. Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali el Naimi, 27 milyon varil
olan OPEC üretim kotasının, 500 bin varil daha arttırılması gerektiğini söyledi.
Petrol üretimi konusundaki kaygılar, geçen hafta New York borsasında varil
fiyatını yeniden rekor düzeye çıkarmıştı. OPEC dünya petrol ihtiyacının yüzde
40’ını karşılıyor. Üye ülkeler, petrol fiyatlarının yükselmesinin, uzun vadede
talebi düşürmesi ve alıcıları alternatif enerji kaynaklarına yöneltmesinden
kaygı duyuyor.(VOANEWS)
Kafkasya-Orta Asya
•
Kırgızistan’da binlerce kişi Pazar günkü seçimlerin ikinci turuna hile
karıştırıldığı gerekçesiyle protesto gösterilerine devam ediyor. Seçimlerde
ülkede yeni filizlenmeye başlayan muhalefet büyük bir yenilgiye uğramıştı.
Binlerce kişi, Celalabad kentindeki yürüyüşe, muhalefeti simgeleyen pembe
kaşkoller ve kurdelelerle katıldı. Uluslararası gözlemciler seçimler sırasında
usulsüzlükler yapıldığını ve oyların parayla satın alındığını, yetkililer ise
seçimlerin özgür ve dürüst bir biçimde yapıldığını ileri sürüyor. Kesin sonuçlara
göre, 75 sandalye için yapılan seçimlerde muhalefet meclise sadece 6
milletvekili sokabildi. Yeni milletvekilleri arasında Devlet Başkanı Asker
Akayev’in iki çocuğu da bulunuyor.(VOANEWS)
•
Ermenistan’da poliste reform programının ilk aşaması uygulamaya kondu.
Avrupa Güvenlik ve Đşbirliği Teşkilatı tarafından başlatılan program, polis
4
teşkilatının modernize edilmesini öngörüyor. Program çerçevesinde başkent
Erivan’daki bir polis akademisi yenilenecek, eğitim programında değişiklik
yapılacak. Programın masrafı Amerika, Belçika ve Đsveç tarafından
karşılanıyor.(VOANEWS)
•
Amerika Ulusal Ermeni Komitesi (ANCA), sözde Ermeni soykırımının 90'ıncı
yıldönümü kabul ettikleri 24Nisan'da ABD Başkanı George Bush'un bu iddiayı
tanıması yönünde baskı için, Beyaz Saray'a mektup ve faks kampanyası
başlattı. ANCA, ABD'de yaşayan Ermeni kökenli Amerikalılara gönderdiği
örnek mektupta, Bush'a hitaben, ''Artık sizin için, Türkiye'nin ahlaken çökmüş
soykırım inkarıyla uyumlu, dar görüşlü politikanızı kırmanın zamanı geldi''
ifadesi kullanılırken, Başkan Bush'un, 2000 başkanlık seçim kampanyası
sırasında soykırım iddialarını tanıma sözü verdiği öne sürüldü. Mektupta, ABD
başkanlarının geleneksel olarak her yıl 24 Nisan'da yayınladığı ve Ermenilerin,
Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda çektiği acıları tanıyan açıklamasında bu yıl
Bush'tan, sözde ''Ermeni soykırımını'' tanıması istendi. Mektupta ayrıca, Bush
yönetiminin kendisini, Türkiye ile Ermenistan arasında ''yapay uzlaşma''
çabalarını desteklemekten uzak tutması gerektiği görüşü de savunuldu.
ANCA'nın örnek mektubunda, Türk-Ermeni uzlaşmasına yönelik çabaların,
bugüne kadar sözde Ermeni soykırımının evrensel tanınmasını engelleme ve
Türkiye'nin bunun sonuçlarından kaçınmasını sağlamaya yönelik olduğu iddia
edildi.(AA)(DEN-REM-SRP)
Gazete Başlıkları
Irak'la ilgili gelişmeleri, Guardian gazetesi yorum sayfalarına taşıyor. Savaşı
Durdurun Koalisyonu'nun Başkanı Andrew Murray'in kaleme aldığı yazı
'Savaştan kaçış yok' başlığını taşıyor. Đngiltere'nin başlıca iki siyasî partisinin
önde gelenlerinin, savaşı, seçim kampanyalarından uzak tutmaya çalıştığını
belirten Murray, yazısında "Bu o kadar kolay olmayacak. Hem Irak'ın işgali
hem de Đngiliz halkının savaşa muhalefeti sürüyor" diyor. "Irak savaşı, yüz
binden fazla sivilin ölümüne neden olan büyük bir suçtur. Ve bu konuyu siyasî
gündemin başında tutmamız için dört sebep var" diyen Andrew Murray,
gerekçelerini şöyle sıralıyor. "Đlk olarak, bu ülkede savaşı protesto etmek için
sokaklara dökülen iki milyon kişi haklı çıktı. Savaşı reddedenlerin tutumu bizi
yönetenlerden daha doğruydu. Bu bir demokrasi dersidir. Đkinci olarak Irak'ın
işgalinin bir an önce sona erdirilmesini ve askerlerimizin geri dönmesini talep
etmeliyiz. Üçüncü neden, terörle savaşın artık çok 'içimize girmesi' ve
yüzyıllara dayanan vatandaşlık hakları bu gerekçeyle yok sayılmaya
başlanıyor. Ve son olarak, yeni savaş olasılıkları gündemde. Özellikle Orta
Doğu'daki anlaşmazlıkların Suriye ve Đran'a yayılma olasılığı var. Ve bu ciddiye
alınmalı"
Financial Times gazetesinin başyazılarından birisi ise Hırvatistan ve Avrupa
Birliği ilişkilerine ayrılmış. "Avrupa Birliği savaş suçluları konusunda çifte
standart uygulayamaz" diye yazan Financial Times, eski Kosova Başbakanı
Ramuş Haradinay'ın Lahey'deki Savaş Suçları Mahkemesi'ne teslim olmasının
ardından, Hırvatistan'ın, savaş suçu zanlısı olarak aranan General Ante
Gotovina'yı Lahey'e teslim etmemesinin sorun yaratacağını vurguluyor. "Aralık
ayında Türkiye'ye üyelik müzakereleri için tarihi veren Avrupa Birliği siyasî
5
dengeleri sağlamak amacıyla Hırvatistan'la görüşmelere de 17 Mart'ta
başlayacağını açıkladı. Ancak Hırvatistan'ın Lahey'le tam işbirliği yapması şartı
getirildi. Ancak Gotovina hâlâ teslim edilmediği için Avrupa Birliği Dışişleri
Bakanları, büyük olasılıkla, yarın başlaması gereken görüşmeleri erteleyecek."
Financial Times, 1990'ların savaş suçlularını takip etmenin Avrupa Birliği'nin
21'inci yüzyılda Balkan politikasını etkilememesi gerektiğini belirtiyor ancak
'adaletin yerini bulması bu politikanın bir parçasıdır' diye ekliyor. "Eski Kosova
Başbakanı Ramuş Haradinay'ın teslim olması ardından Hırvatistan'ın Gotovina
konusunu hasır altı etmesine izin vermek çifte standart olacaktır. Bu,
Hırvatistan'ın üyeliğini Türkiye'yle ilişkilendirmek isteyen, örneğin Hırvatistan
yanlısı ve Türkiye'nin üyeliğine karşı çıkan Avusturya gibi ülkeler için kolay
seçenek olurdu. Katolik Hırvatistan'ın üyeliği Müslüman Türkiye'nin üyeliğine
tercih edilirdi. Ama bu önemli değil. Hırvatistan müzakerelere daha sonra
başlasa bile, Türkiye'den çok daha önce Birliğe üye olacak. Tek engel
Gotovina. Zagreb yönetimi şimdi ya Gotovina'yı teslim edecek yada Brüksel ve
Lahey'e Ante Gotovina'ya gücünün yetmediğini itiraf edecek."
Times gazetesi, yorum yazılarından birisine "Cennette sorun" başlığını atıyor
ve "Orta Asya'nın Đsviçre’si patlamaya hazır" diye sürdürüyor yazısını.
Kırgızistan'da bir grup protestocunun, seçimlerde hile yapıldığını söyleyerek
bir altın madenini işgal ettiğini ve bölge valisini rehin aldığını belirten gazete,
göstericilerin 15 yıldır görevde olan Cumhurbaşkanı Askar Akayev'in görevden
ayrılmasını talep ettiklerini yazıyor ve şöyle devam ediyor. "Bu konu Batı için
önemli. Bunun sebebi, Kırgızistan'ın yoksul ve zayıf bir ülke olması değil.
Bunun sebebi, bölgede güvenlik ve istikrarın yerleşmesini isteyen Batı için
Kırgızistan'ın en büyük umut olması. Göreve geldiğinde bir reformcu olarak
nitelendirilen Akayev, Kazakistan yolsuzluk batağındayken, Özbekistan
dünyadan zalimce soyutlanmışken, Tacikistan iç savaştayken ve Türkmenistan
ruh hastası bir kişilik tarafından yönetilirken demokrasiye geçiş sözleri vermişti.
Ancak Akayev de iktidar hırsıyla bölgedeki diğer liderlere benzedi. Şimdi buna
son vermek isteyen devrimcilere kansız bir zafer ve uluslararası destek
gerekiyor. Şaşırtıcı şekilde Đngiltere'nin bu ülkede bir büyükelçiliği yok.
Büyükelçiliği açmak iyi bir başlangıç olabilir."
6