PENETRAN GÖĞÜS YARALANMALARI Dr. Oguz KARAHAN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi AD 1 GİRİŞ Toraks travmalarına bağlı ölümler, travma nedeniyle oluşan ölümler arasında oldukça yüksek bir orana sahiptir. Bu oran ABD’de travmaya bağlı her dört ölümden biri olarak rapor edilmiştir. Travmanın ve birlikte oluşan fizyopatolojik değişikliklerin hızlı tanı ve uygun tedavisi ile bu ölümlerin bir çoğu önlenebilir. Bu tip travmaların bir çoğunun travmatoloji merkezlerinin uzağında oluşması nedeniyle erken tanı ve hızlı transport son derece önemlidir. recepdemirhan@hotmail.com İNSİDANS Travma ilk 3 dekattaki ölümlerin en sık nedenidir Tüm yaş grupları içerisinde 1. Atheroskleroz 2. Kanser 3. Travma ABD’de travmaya bağlı ölüm 150.000/yıl Travma ölümleri içerisinde, toraks travmalarına bağlı ölüm %25 Ölümlerin bir çoğu hastane öncesinde Multipl travmalarda mortalite 2,5 kat daha fazladır Jones KW. Thoracic Trauma: Surg Clin North Am 1980; 60: 957-81 Regel G, Lobenhoffer P, Grotz M, et al : Treatmant results of patients with multiple trauma : an analysis of 3406 cases treatad between 1972 and 1991 at a German level 1 trauma center. J Trauma 1995;38:70 4 TARİHÇE MÖ 3000: Sternumun penetran travmasına ait bilinen ilk bilgiler İmhotep’e ait MÖ 3000 yıllarına ait bir papirüste yer almaktadır (Edwin Smith Surgical Papyrus) MÖ 950: Truva kuşatması sırasında bir yaralıda mızrağın toraksa saplandığı ve mızrağın çekilmesi ile masif kanama ve ölüm tarif edilmiştir 13 YY: Theodoric Toraks duvarı yaralanmalarında debridman ve primer tamiri tarif etmiştir *Thoracic Trauma, R. Maurice Hood, Arthur D. Boyd, Alfred T. Clifford. W. B. Saunders Company 1989:101-132 5 Galen’e ait yazılarda gladyatörlerin göğüs yaralanması ve sargı-bandaj tedavileri ile ilgili bilgiler bulunmaktadır 1767 Larrey: Açık hemopnömotoraks durumunda yaranın sargı bezleri ile kapatılması gerektiğini tarif etmiştir 1873 Noble: Kauçuk bir tüp ile ilk su altı drenajını uygulamış ancak bu tedavi yönteminin kabul edilmesi 1950-60’lı yılları bulmuştur 1896 Rehn: Penetre yaralanmalarda kalbe ilk başarılı sütürü atmıştır *Thoracic Trauma, R. Maurice Hood, Arthur D. Boyd, Alfred T. Clifford. W. B. Saunders Company 1989:101-132 6 PENETRAN GÖĞÜS YARALANMALARI Delici Kesici Alet Yaralanmaları (DKAY) Ateşli silah Yaralanmaları (ASY) Düşük hızlı Yüksek hızlı 7 Genel olarak künt travma > penetran travma (60 / 40) Kanada'dan bir çalışmada künt travmaların %96.3, penetran travmaların ise %3.7 Hill AB, Fqleiszer DM, Brown RA. Chest trauma in a Canadian urban setting implications for trauma research in Canada. J Trauma 1991; 31: 971-3. 8 J Am Coll Surg 2004;198:20–26. © 2004 by the American College of Surgeons 1993-2002, 34.120 travma hastası, %65 Künt, %35 Penetran, Hastane travma mortalitesi 2,648 (%7,8) AIS >4 hastalarda en sık yaralanan bölge: 1- Baş %43, 2- Göğüs %28, 3- Abdomen %19 980 hastada (%37) hastaneye kabul sırasında yaşam belirtisi yok. Bu grupta penetran göğüs yaralanması olan ve 60y üstü hastalar anlamlı şekilde yüksek. Hastaneye kabul sırasında yaşayan ancak ilk 60 dk içinde ölen hastaların çoğu penetran göğüs travmalı hastalar İlk 1-6 saat göğüs ve batın, ilk 24 saat içinde kafa travmalı hastalarda ölüm riski yüksek. 9 • Künt travma % 59 • Penetran Travma %41 10 KALP YARALANMALARI İlk başarılı kalp yaralanması tedavisi 1895 yılında Rehnn tarafından bildirilmiştir Toraksa penetran yaralanmalarda kardiyak yaralanma oranı yaklaşık %10 Tüm toraks yaralanmaları nedeniyle oluşan ölümlerin %40’ı kardiyak yaralanmalara bağlıdır. Mandal AK, Oparah SS. Unusually Low Mortality of Penetrating Wound of the The Chest: Twelve Years Experience. J Thorac Cardiovasc Surg 1989; 97: 119-125. Oakland C, Vivian J. Penetrating Cardiac Injuries. Br Md J 1987; 295: 502-505. 11 KALP YARALANMALARI Göğüs, boyun veya batın üst kısmına olan delici kesici alet yaralanmalarında mutlaka kalp yaralanması akla gelmelidir. Kalp yaralanmaları genellikle plevral kavite, a. mammaria interna, akciğer karaciğer ya da diğer abdominal organ yaralanmaları ile beraber görülür. 12 KALP YARALANMALARI Penetran yaralanma, perikarda, tek ya da çok sayıda kalp boşluğuna zarar verebilir. Sağ ventrikül %35-50 Sol ventrikül %28-40 Sağ atrium %6-10 13 KALP YARALANMALARI Kalp tamponadı (akut dönemde) Anevrizma, psodoanevrizma (geç komplikasyon) Kalp kapaklarını etkileyen yaralanmalar da olabilir 14 KALP TAMPONADI Çoğunlukla penetran yaralanmalardan kaynaklanır ; Beck triadı: Venöz basıncın yükselmesi, Arteryel basıncın azalması Derinden ve azalmış olarak gelen kalp sesleri Pulsus Paradoksus Kussmaul belirtisi (inspiryumda venöz basınç artışı) 15 KALP TAMPONADI Perikardiosentez perikardial boşluktaki kanın pıhtılaşmış olabileceği için diagnostik veya terapötik olmayabileceği akılda tutulmalıdır Şüpheli olgularda ekokardiyografi yararlıdır 16 17 KALP YARALANMALARI Acil Median sternotomi ya da Ant-Lat torakotomi yapılmalıdır Perikard derhal açılarak kan ve pıhtı boşaltılmalıdır. Takiben kanama odağı bulunarak kontrol altına alınmalıdır. Perikard açılırken çeşitli boylarda klempler, fogarty kateteri, foley sondası bulundurulur. Ventriküldeki kanama büyük ise, geçici olarak foley sonda yardımı ile kontrol altına alınabilir, foleyden sıvı da verilebilir, pledged “u” süturlarla kanama kontrol altına alınmalıdır. İnen aortaya klemp koymak gerekebilir Delici alet septum veya kalp kapaklarını da zedelemiş olabilir, hazırlıklı olunmalıdır. Bazen pompa yardımı gerekli olabilir. 18 19 Gunshot Chest Underground Rock Fall Gunshot Chest Stab Back Gunshot neck with cardiac injury Crush injury Blunt chest trauma, MVA