+ P

Chapter 6
Standart Ticaret
Modeli
Copyright © 2012 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
Önizleme
• Relatif arz ve relatif talep
• Dış Ticaret Hadleri (Terms of Trade) ve
refah
• Ekonomik büyüme, ithal vergileri (import
tariffs), ve ihracat teşviklerinin (export
subsidies) etkileri
• Uluslararası borç alıp verme
6-3
Giriş
• Standart Ticaret Modeli Ricardo modeli ve
Heckscher-Ohlin modelini özel durum olarak
kapsayan genel bir modelidir.
• Bu iki model daha genel bir ticaret modelin
özel durumları olarak düşünülebilirler
- 2 ürün giyecek(F) ve yiyecek (C)
- Her bir ülkenin PPF’i düzgün bir eğri
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-6
Giriş (devam)
•
İşgücü servisleri, işgücü becerileri, fiziki sermaye ve
teknolojideki farklılıklar üretim olanakları eğrisinde
(PPF) farklılığa neden olur.
•
Bir ülkenin PPF’i onun relatif arz fonksiyonunu
belirler.
•
Ülkelerin relatif arz fonksiyonları dünya relatif arz
fonksiyonunu, o de dünya relatif talebi ile birlikte
uluslararası ticaret dengesini belirler.
6-7
Üretim Olanakları ve Relatif Arz
• Ülkede neyin üretileceği kıyafetin yiyeceğe göre relatif
fiyatına PC /PF bağlıdır.
• Ülke üreteceğini kıyafet ve yiyecek miktarını (mevcut
fiyatlar ile) üretim değerini (V) maksimize edecek
şekilde belirler. V = PCQC + PF QF
- Eşdeğer eğrisinin eğimi: – (PC /PF)
- PPF eğrisinin üretim eşdeğeri eğrisine teğet
olduğu Q noktasında üret.
(Q noktasında üretim değeri maksimize olur.)
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-11
Şekil 6-1: Relatif Fiyatlar Ekonomi'nin Üretimini
Belirler
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-12
Üretim Olanakları ve Relatif Arz
• Eşdeğer (isovalue line) eğrisi: üretim değeri V olan
ürün kombinasyonlarını gösterir.
• 2 ürün olan bir ekonomide üretim değeri: V = PCQC + PF QF
 Max V = PCQC + PF QF
 st: PPF
• Ülke üretim değerini (V) maksimize ederse üretim değeri
PPF üzerinde olur.
• Üretilecek ürün kombinasyonu relatif fiyatlara PC /PF bağlıdır.
• PPF eğrisinin üretim eşdeğeri eğrisine teğet olduğu Q
noktasında üretim değeri maksimize olur. Bu noktada
 PPF’in eğimi = Eşdeğer eğrisinin eğimi = – (PC /PF)
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-13
Üretim Olanakları ve Relatif Arz (devam)
• Relatif fiyatlar ve relatif arz:
 Kıyafetin yiyeceğe göre relatif fiyatındaki (PC /PF )
bir artı eşdeğer eğrisini dikleştirir.
 Üretim Q1 noktasından Q2 noktasına kayar.
 Kıyafetin yiyeceğe göre relatif arzı QC /QF artar.
 Kıyafetin yiyeceğe göre relatif arzı relatif giyecek
fiyatıyla birlikte artar.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-14
Şekil 6-2a: Giyeceğin Relatif Fiyat Artışı Relatif
Arzı Nasıl Etkiler?
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-15
Şekil 6-2b: Giyeceğin Relatif Fiyat Artışı Relatif
Arzı Nasıl Etkiler?
6-16
Giyeceğin Relatif Fiyat Artışı Relatif Arzı
Nasıl Etkiler?
• Giyeceğin relatif fiyatı artarsa ülke daha çok
giyecek üretir.
 PPF’in eğimi = Eşdeğer eğrisinin eğimi = – (PC /PF)
 PC /PF ↑
→
QC ↑
Relatif fiyat artışı relatif arzı arttırır
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-17
Relatif Fiyatlar ve Talep
• Bir ülkedeki tüketimin değeri ülkedeki üretimin değerine
eşit olmalıdır (ya da daha az olmalıdır)
• PC DC + PF DF = PC QC + PF QF = V
→ Üretim ve tüketim aynı eşdeğer eğrisi üzerinde
olmalıdır.
 Eşdeğer eğrisi üzerinde hangi noktada tüketimin
tercih edileceği tüketicilerin zevklerine ve tercihlerine
bağlıdır.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-18
Relatif Fiyatlar ve Talep
• Eşdeğer eğrisi üzerinde hangi noktada tüketimin tercih
edileceği tüketicilerin zevklerine ve tercihlerine bağlıdır.
• Ekonomideki tüketim tercihlerinin sanki tek bir temsili
(representative) tüketicinin zevklerine bağlıymış gibi
gösterilebileceğini düşünün.
• Kayıtsızlık eğrisi (indifference curve): Tüketiciye aynı
faydayı sağlayan (kayıtsız kılan) kıyafet ve yiyecek
kombinasyonlarını gösterir.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-19
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Tüketici tercihleri ve fiyatlar tüketim seçeneklerini
belirler.
• Tüketici tercihleri kayıtsızlık eğrileri (indifference
curves) ile gösterilir:
• Kayıtsızlık eğrileri: Geometrik olarak tüketiciye aynı
faydayı sağlayan (kayıtsız kılan) mal bileşimlerini
gösteren noktaların birleştirilmesinden elde edilir.
• Marjinal ikame oranı (marginal rate of
subsitution): tüketiciyi aynı tatminde bırakırken birbiri
yerine geçebilen (ikame edilebilen) mal miktarları
arasındaki oran
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-20
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Kayıtsızlık eğrileri (Indifference curves)
 aşağı yönlü eğimlidir– daha az giyeceğin varsa eşit
oranda memnun olabilmek için daha fazla yiyeceğin
olmalı.
 orijinden uzaklaştıkça tüketiciyi daha çok memnun
ederler– her iki üründen daha fazlası tercih edilir.
 Sağa gittikçe daha yataylaşırlar– daha fazla giyecek ve
daha az yiyeceğe gittikçe, extra bir metre giyeceğin
karşılığında feragat edeceğin yiyeceğe göre değeri
azalır ( ne kadar çok giyeceğin varsa giyeceğin
yiyeceğe göre önemi azalıyor).
6-21
Kayıtsızlık Eğrileri
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-22
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Ekonomi en yüksek fayda değerini sağlayan ürün
seçeneğini tüketmek ister.
 max U = U(DC,, DF)
 st: PC DC + PF DF = PC QC + PF QF = V
• Üretim eşdeğeri eğrisi üzerinde en fazla toplam
faydayı sağlayan noktayı seçer.
• O nokta üretim eşdeğeri eğrisinin en yüksek
kayıtsızlık eğrisine teğet olduğu D noktasıdır. Bu
noktada
• Kayıtsızlık eğrisinin eğimi = Eşdeğer eğrisinin eğimi = – (PC /PF)
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-23
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Tüketim seçimi tercihlere (preferences) ve
relatif ürün fiyatlarına bağlıdır:
- Eşdeğer eğrisinin kayıtsızlık eğrisine teğet
olduğu D noktada tüket.
• Ekonomi giyecek ihraç eder– üretilen giyecek
miktarı tüketilen giyecek miktarını geçer – ve
yiyecek ithal eder.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-24
Şekil 6-3: Standart Modelde Üretim,
Tüketim ve Ticaret
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-25
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Relatif fiyatlar ve relatif talep
- Relatif giyecek fiyatında artışı (PC /PF ↑ ) tüketim
tercihlerinin D1 den D2 noktasına kaymasına neden
olur.
- Giyeceğin yiyeceğe göre relatif talebi düşer DC / DF ↓
- Yiyeceğe göre giyecek relatif talebi yiyeceğe göre
giyecek relatif fiyat artışı ile birlikte düşer.
PC /PF ↑
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
→ DC / DF ↓
5-26
Şekil 6-4a: Relatif Giyecek Fiyatı Artışının
Etkileri (PC /PF ↑) ve Ticaretten Kazanımlar
PC /PF ↑
→
DC / DF ↓
tüketim tercihleri: D1 den D2’e kayar.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-27
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
*** PC /PF ↑
• Relatif fiyat artışı sonucu daha çok giyecek üretir
PC /PF ↑
→
QC/QF ↑
 Giyecek ihracatçısı bir ülkenin refahı artar:
• Eşdeğer eğrisi dikleşir ve böylece daha yüksek bir kayıtsızlık
eğrisine erişilebilir.
• Daha yüksek bir relatif giyecek ihracatı fiyatı daha çok yiyecek
ithalatını mümkün kılar. (üretim değeri V artacağı için )
• Yüksek bir relatif giyecek fiyatı tüketim kararlarını da etkiler:
Gelir etkisi (income efect): Her iki ürünün de tüketimini arttırır
İkame etkisi(Substitution effect) : Tüketicilerin daha az giyecek
daha çok yiyecek tercihine neden olur.
• PC /PF ↑ → DC / DF ↓
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-28
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Giyecek ihraç eden bir ülke giyecek fiyatı
yiyecek fiyatına oranla artarsa daha iyi
duruma gelir.
 Eşdeğer eğrisi dikleşir ve daha yüksek bir
kayıtsızlık eğrisine ulaşılabilir.
• Daha yüksek giyecek relatif fiyatı demek ihraç
edilen her bir metre kıyafet için daha fazla
yiyecek ithal edilebilir demektir.
6-29
Relatif Fiyatlar ve Talep (devam)
• Ekonomi ticaret yapamaza:
Yiyeceğe göre giyecek relatif fiyatı o
ülkedeki relatif talep ve relatif arzın kesişimi
ile bulunur.
 Hem tüketim hem üretim kayıtsızlık
eğrisinin üretim olanakları eğrisine teğet
olduğu D3 noktasında gerçekleşir.
6-30
Şekil 6-4b: Relatif Giyecek Fiyatı Artışının
Etkileri (PC /PF ↑) ve Ticaretten Kazanımlar
6-31
Dış Ticaret Hadlerindeki Değişimin
Refah Etkisi
• Dış Ticaret Hadleri (Terms of Trade): bir
ülkedeki ihraç malları fiyatının ithal malları
fiyatına oranı
• Bir ülke giyecek ihraç ediyorsa ve giyeceğin relatif
fiyatı artarsa TOT artar.
• Yüksek ihracat malları fiyatı ile daha çok ithal
mal satın alabilir→TOT deki artış ülkenin
refahını arttırır.
TOT deki artış ülkenin refahını arttırır.
TOT deki düşüş ülkenin refahını azaltır.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-32
Relatif Fiyatların Belirlenmesi
• Modelde PC /PF ’yi relatif arz ve relatif talep
belirler.
 Relatif arz: dünyadaki her relatif fiyat seviyesinde
yiyeceğe oranla giyecek arzını gösterir.
 Relatif talep: dünyadaki her relatif fiyat seviyesinde
yiyeceğe oranla giyecek talebini gösterir.
 Dünya değerleri dünyadaki iki ülkedeki değerlerin
toplamına eşittir:
 (QC + QC*)/(QF + QF*) ve (DC + DC*)/(DF + DF*).
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-33
Şekil. 6-5a: Ticaret ile Oluşan Denge
Relatif Fiyatlar
Ticaret ile relatif giyecek
arzının (RS) ve relatif
giyecek talebine (RD)
eşitlendiği bir denge relatif
giyecek fiyatı PC /PF oluşur.
Bu relatif fiyatta relatif
giyecek arz ya da relatif
giyecek talebinde başka bir
değişim olmaz.
6-34
Fig. 6-5b: Ticaret ile Denge Relatif Fiyatlar
6-36
Ekonomik Büyümenin Etkileri
• Çin’deki ekonomik büyüme A.B.D.’deki yaşam
kalitesi açısından iyi midir?
• Bir ülkedeki büyüme onun dünyaya entegre
olmasına bağlı olarak daha az ya da daha çok
mu faydalı olur?
• Standart ticaret modeli bu sorulara kesin yanıt
verir.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-37
Ekonomik Büyümenin Etkileri (devam)
• Büyüme genellikle sapmalı/yanlıdır (biased):
relatif arzı değiştirecek şekilde bir sektörde
ötekilere göre daha çok olur.
 A.B.D.’de bilgisayar sanayinde hızlı bir büyüme
oldu ancak relatif olarak giyecek sanayinde az bir
büyüme oldu.
 Ricardo modeline göre bir sektördeki teknolojik
ilerleme sapmalı büyümeye neden olur.
 Heckscher-Ohlin modeline göre bir üretim
faktöründeki artış (ör: işgücü , tarım ya da fiziki
sermaye artışı) sapmalı büyümeye neden olur.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-38
Şekil 6-6: Sapmalı Büyüme
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-39
Şekil. 6-6: Sapmalı Büyüme (devam)
6-40
Ekonomik Büyümenin Etkileri (devam)
• Sapmalı büyüme ve sonrası relatif arzda
oluşan değişim relatif fiyatlarda ve dolayısıyla
TOT’de değişime sebep olur.
 Sapmalı büyüme sonucu bir ülke her iki üründen
de daha çok üretebilir. Ancak mevcut relatif
fiyatlarda büyümenin daha çok olduğu sektördeki
üretim artar.
 Dünya relatif arzı artar ve o sektörün relatif fiyatı
düşer.
 Sapmalı büyüme olan ürünün ihracatçısının
TOT’i düşer.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-41
Ekonomik Büyümenin Etkileri (devam)
 Giyecek sapmalı büyüme (yerli ya da yabancı
ülkedeki) giyeceğin yiyeceğe göre relatif fiyatını
düşürür ve giyecek ihracatçısı ülkenin TOT’i düşer.
 Yiyecek sapmalı büyüme (yerli ya da yabancı
ülkedeki) giyeceğin yiyeceğe göre relatif fiyatını
arttırır ve giyecek ihracatçısı ülkenin TOT’i artar.
 Yerli ülkenin giyecek ihraç ve yiyecek ithal ettiğini
varsayın.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-42
Şekil 6-7a: Büyüme ve Dünya Relatif Arzı
Giyecek sapmalı büyüme:
Relatif giyecek arzı artar
-RS eğrisi sağa kayar
-Satılan ve alınan relatif giyecek
miktarı artar.
- Relatif giyecek fiyatı (PC/PF)1 den
(PC/PF)2 ye düşer.
Yerli ülke giyecek ihracatçısı,
yiyecek ithalatçısı ise:
Giyecek ithalatçısı yerli ülkenin
TOT’i azalır.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-43
Şekil 6-7b: Büyüme ve Dünya Relatif Arzı
Yiyecek sapmalı büyüme:
Relatif yiyecek arzı artar
-RS eğrisi sola kayar
-(relatif giyecek arzı azaldığı
için)
-Satılan ve alınan relatif yiyecek
miktarı artar.
- Relatif giyecek fiyatı (PC/PF)1
den (PC/PF)3e yükselir.
- Giyecek
ithalatçısı
ülkenin TOT’i artar
6-44
yerli
Ekonomik Büyümenin Etkileri (devam)
Varsayım:
Yerli ülke: kıyafet ihracatçısı ve yiyecek ithalatcısı
Yabancı ülke: kıyafet ithalatcısı ve yiyecek ihracatçısı
• İhracat Sapmalı Büyüme (export biased growth):
Bir ülkenin üretim olanakları eğrisini o ülkenin ihracat
sektörü yönünde orantısız olarak arttıran büyüme.
 Yabancı ülkedeki yiyecek endüstrisindeki büyüme yabancı
ülke için ihracat sapmalı büyümedir .
• İthalat Sapmalı Büyüme (Import-biased growth):
Bir ülkenin üretim olanakları eğrisini o ülkenin ithalat
sektörü yönünde orantısız olarak arttıran büyüme.
 Yabancı ülkedeki giyecek endüstrisindeki büyüme yabancı
ülke için ithalat sapmalı büyümedir.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-45
Ekonomik Büyümenin Etkileri (devam)
İhracat-Sapmalı büyüme bir ülkenin
TOT’ini düşürür, ve ülkenin refahını
düşürürken yabancı ülkelerin refahını
arttırır.
İthalat-Sapmalı büyüme bir ülkenin TOT’ini
arttırır, ve ülkenin refahını arttırırken
yabancı ülkelerin refahını düşürür.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-46
Asya’daki Büyüme Yüksek Gelir Seviyesi
Ülkelerinin Refahını Azalttı mı?
• Standart ticaret modeli Çin’deki ithalat sapmalı
büyümenin A.B.D.’nin TOT’ini ve refahını
düşüreceğini ve öngörür.
 Çin için ithalat sapmalı büyüme A.B.D. ihracatı ile yarışan
sektörlerde olur.
• Fakat bu öngörü veri ile desteklenmiyor: A.B.D. ve
öteki yüksek gelir grubu ülkeleri için TOT’inde negatif
değişim olması gerekir.
• Ancak gerçekte, A.B.D. ve öteki yüksek gelir grubu ülkeleri
TOT değişimleri (+) ve gelişmekte olan Asya ülkeleri için (-)
olmuştur.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-47
Tablo 6-1: ABD ve Çin’de Yıllık Ortalama
TOT Yüzde Değişimleri
A.B.D. ve öteki yüksek gelir grubu ülkeleri için
TOT’de negatif değişim olması gerekir.
 Ancak, A.B.D. ve öteki yüksek gelir grubu ülkeleri
TOT değişimleri pozitif ve gelişmekte olan Asya
ülkeleri için negatif olmuştur.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
5-48