Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 25 Ocak 2010

EKONOMİ BÜLTENİ 130
30 Kasım 2012
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Son Üç Yılın En Yükseğinde
İHRACAT-İTHALAT BÜYÜMESİ*
50
İthalat Büyümesi (%)
50.00
40
İhracat Büyümesi (%)
40.00
Eki 12
Nis 12
Tem 12
Eki 11
-10
Oca 12
0.00
Nis 11
0
Tem 11
10.00
Eki 10
10
Oca 11
20.00
Nis 10
20
Tem 10
30.00
Eki 09
30
Oca 10
TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret verilerine
göre; 2012 yılı Ekim ayında, bir önceki yılın aynı
ayına göre ihracat %11.6 artışla 13.29 milyar
dolara yükselirken, ithalat ise %5.6 azalarak
18.80 milyar dolara gerilemiştir. Aynı dönemde
dış ticaret açığı %31.2 azalarak 5.51 milyar
dolara gerilemiştir. İhracatın ithalatı karşılama
oranı
aylık
bazda
%70.7
düzeyinde
gerçekleşerek son üç yılın en yüksek
değerine ulaşmıştır.
-10.00
Son 12 aylık kümülatif dış ticaret verileri -20
-20.00
incelendiğinde; ihracatın yıllık bazda %13.03
-30
-30.00
artarak 149.83 milyar TL’ye, ithalatın ise %1.78
-40.00
azalarak 235 milyar TL’ye gerilediği göze -40
Kaynak:
TÜİK
*yıllıklandırılmış
çarpmaktadır. Kümülatif dış ticaret açığı ise 85
milyar TL olup, bir önceki yıla göre %20
gerilemiştir. 12 aylık kümülatif ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %63.75 olarak
gerçekleşmiştir. Son on yıllık ortalama oran %65 olup, yılsonunda bu değere yaklaşılması
olası gözükmektedir. Kümülatif ithalat büyümesi 2.5 yıl aradan sonra ilk kez geçtiğimiz ay
eksiye geçmiş olup, halen bu seyrini korumaktadır. Daha önce benzer yapının gözlendiği
dönemler ise 1998, 2001 ve 2009 yılları olup, ithalat artışının tekrar pozitife dönmesi yaklaşık
14-16 ay sürmüştür. Bu bakımdan önümüzdeki dönemde TCMB’nin genişlemeci politikalarını
sürdürmesini beklemekteyiz.
İhracatta Pazar Çeşitlendirmesi; AB ve ABD pazar kaybı Orta Doğu ve Rusya ile
dengeleniyor.
YILLAR İTİBARİYLE İHRACAT PAZAR PAYLARI (%)
20
Rusya
Almanya
Azerbaycan
İran
İngiltere
ABD
BAE
18
16
14
12
10
8
6
4
2
Kaynak: TCMB
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0
Türkiye’nin ihracat pazarlarının yapısal gelişimini
incelediğimizde; en önemli ihraç pazarı olan
Almanya’nın payının 2000 yılında %18.6’den 2008
yılında %10’un altına gerilediği, kriz sonrasında ise
bu payın sınırlı da olsa yükselmeye başladığı
gözlenmektedir. Almanya yıllık 800 milyar euronun
üzerinde ithalat yapmakta olup, Türkiye’nin bu
pazardaki payı ise sadece %1’lerdedir. Benzer bir
eğilim ABD’ye olan ihracatımızda da görülmektedir.
2000 yılında ABD’ye olan ihracatın toplam ihracat
içindeki payı %11 iken bu oran 2011’de %3
seviyesine önemli ölçüde gerilemiştir. Bu pazar
kayıplarına karşın, İran, Birleşik Arap Emirlikleri
(BAE) gibi Orta Doğu ülkeleri, Rusya, Türki
Cumhuriyetleri ve Afrika’ya olan ihracatımız artarak
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
çeşitlenmiştir. 2000 yılından bu yana ihracat payları İran’da %1’den %2.7’ye, BAE’de,
%1.1’den %2.8’e, Rusya’da %2’den %4.5’e ve Azerbaycan’da ise %0.8’den %1.5’e
yükselmiştir. Son yıllarda ihracatın çeşitlendirilmesine yönelik çalışmaların yapılmasıyla
ihracat yapılan ülke sayısı giderek artmış, yılbaşından bu yana Türkiye’nin ihracat yaptığı
ülke sayısı 242 olarak gerçekleşmiştir. Bu görünüm, tek pazara odaklı ihracat anlayışının
geride kaldığını açıkça ortaya koymaktadır.
Dünya ticareti yavaşlamaya devam ediyor...
KÜRESEL İHRACAT BÜYÜMESİ
50
ABD
40
Japonya
AB Bölgesi
30
Dünya
20
10
2012m08
2012m05
2012m02
2011m11
2011m08
2011m05
2011m02
2010m11
Dünyanın dördüncü büyük ekonomisi olan -20
Japonya’nın ihracatındaki büyüme, Avrupa -30
pazarındaki yavaşlama ve Çin ile olan gerginlik -40
sebebiyle Nisan ayından bu yana diğer ülkelere -50
göre önemli bir ivme kaybetmiştir. Benzer bir
Kaynak: WTO, CPM World Trade Monitor
yapı ABD ihracatında da gözlenmektedir. AB
bölgesinde ise ihracat hacminde özellikle son
aylarda ılımlı bir büyüme yaşandığı göze çarpmaktadır.
2010m08
2010m05
2010m02
2009m11
2009m08
2009m05
2009m02
-10
2008m11
0
2008m08
WTO (Dünya Ticaret Örgütü) verilerine göre;
dünya ticaret hacmi, Ağustos ayında bir önceki
yılın aynı dönemine göre sadece %0.2
büyüyerek yatay seyretmiştir. Aynı dönemde,
dünya ithalat ve ihracat hacminin bölgeler
itibariyle zıt yönlerde hareket ettiği gözlenmiştir.
Küresel ithalat hacminin tüm bölgelerde
düştüğü gözlenmiştir. İhracat hacmi ise
Avrupa’da artarken, ABD, Latin Amerika ve
Japonya’da azalmaktadır.
Küresel ticaretin en önemli göstergelerinden biri olan Baltic Dry Index (BDI)’in son değeri
1.047 olup, bu değer 2000 yılından bu yana 2002, 2009 ve 2012 yılbaşında görülen dip
seviyelerin hemen üzerindedir. BDI’ın bu seviyesi küresel ticaretteki durgunluğu belirgin bir
şekilde yansıtmaktadır.
İthalattaki gerileme eğiliminin giderek belirginleşmesi, ekonomik aktivitedeki yavaşlamayı
daha net bir biçimde ortaya koymaktadır. Yılın son çeyreğinde, ithalat ve ihracatta yavaşlama
eğiliminin devam etmesi beklenmektedir. Bu bakımdan, OKFRAM olarak, orta vadede iç ve
dış talep dengelenmesinin devam etmesini, yılsonunda ihracatın ithalatı karşılama oranının
%65, dış ticaret açığının ise 80 milyar dolar seviyesinde oluşmasını beklemekteyiz.
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr