EKONOMİ BÜLTENİ 58 28 Ocak 2011 REKOR

EKONOMİ BÜLTENİ 58
28 Ocak 2011
REKOR DIŞ TİCARET AÇIĞI İLE GÖZLER TCMB’YE YÖNELDİ
TÜİK tarafından 28 Ocak 2011 tarihinde açıklanan geçici dış ticaret istatistiklerine göre, 2010 yılı Aralık ayında ihracat, önceki yılın
aynı dönemine göre %18.1 artış göstererek 11.9 milyar dolar olarak gerçekleşirken; ithalat, aynı dönem için %36.8 artışla 20.6
milyar dolar düzeyinde oluşmuştur. Bu rakamlarla, Türkiye’nin dış ticaret açığı, önceki yılın aynı ayına göre yaklaşık %74.9
oranında artarak 8.7 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Yıllık bazda rakamlar ise açıkta oluşan riski ortaya koymaktadır.
Buna göre dış ticaret açığı 2010 yılında bir önceki yıla göre %84.5 artış göstererek 71.56 milyar dolar ile tarihin en yüksek
düzeyine ulaşmıştır. Yıllık bazda ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %61.4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Dış ticaret açığının
rekor düzeyde artmasında, 2010 yılının genelinde düşük bir düzeyde seyreden kur etkili olmuştur. İkinci unsur ise
ihracatın %56’sının gerçekleştiği Avrupa ülkelerinde yaşanan borç yükü sorunu nedeniyle bu bölgede tüketimin
azalmasıdır. Üçüncü unsur ise canlanan iç tüketimin, düşük kur düzeyi nedeniyle ithal mallara yönelmesidir. Bu faktörler
ışığında ihracatın artış hızı sınırlanırken, ithalatta hızlı bir çıkış kaydedilmiştir.
Dış Ticaret İstatistikleri (*1,000,000 $)
Dönem
İhracat
İthalat
Dış Ticaret İstatistikleri (Aralık 2009-2010)
Dış
Ticaret
Açığı
İhracatın
İthalatı
Karşılama
Oranı (%)
-10000
-9000
-8000
-7000
-6000
-5000
-4,964
66.9
2009
102,143
140,928
-38786
72.5
Aralık, 2010
11,872
20,554
-8,681
57.8
2010
113,929
185,493
-71563
61.4
Ara.10
15,019
Kas.10
10,054
Eki.10
Aralık, 2009
Eyl.10
65.4
Ağu.10
-69,936
Tem.10
201,964
-1000
Tem.10
132,027
-2000
Haz.10
2008
-3000
May.10
68.2
Nis.10
-3,585
Mar.10
11,270
Şub.10
7,685
Aralık, 2008
-4000
Mar.10
63.1
Oca.10
-62,791
Şub.10
170,063
Ara.09
107,272
Oca.10
2007
0
75
70
65
60
55
50
Ara.10
Kas.10
Eki.10
Eyl.10
Ağu.10
Tem.10
Haz.10
May.10
Nis.10
40
Ara.09
45
--- Dış Ticaret Açığı --- İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
2010
2009
2008
2007
2006
2005
Dış açık, cari açığı yukarı taşıyor…
Genişleyen dış ticaret açığı, cari açık problemini artırmakta ve
Dış Ticaret Açığı
Cari Açık
DIŞ TİCARET AÇIĞI-CARİ AÇIK-DOLAR
Türkiye’nin sıcak para bağımlılığını tetiklemektedir. Mevcut
Dolar (Ortalama)
durumda not artırımı olasılığının güçlü olması ve mali yapının
60,000
1.70
gücünü koruması bu riskleri dengeleyebilecek unsurlar olarak
1.65
dikkate alınabilir. Ancak 2011 yılı için gerek Avrupa’daki kamu
50,000
1.60
borcu sorunu, gerekse FED’in likiditeyi geri çekme olasılığı risk
unsurları olarak karşımıza çıkmaktadır. İhracatın %56’sının
40,000
1.55
yapıldığı Avrupa’daki kamu borç yükü sorununun krize
1.50
30,000
dönüşmesi, Türkiye’nin dış ticaret dengesini doğrudan olumsuz
1.45
etkileyebilecek bir unsur olarak durmaktadır. Diğer yandan
20,000
1.40
FED’in dolar likiditesini geri çekme eğilimine girmesi, cari açığı
1.35
finanse eden sıcak paranın geri çekilmesine neden olarak
10,000
Türkiye ekonomisi üzerinde bir stres yaratabilir. Bu nedenle
1.30
dışsal şoklara yönelik dayanıklılığın artırılması için cari açık
0
1.25
problemine yönelik önlemlerin alınması gerekmektedir. Burada
mevcut durumda alınan önlemler kuru yukarı yöneltme ve
Kaynak: Matriks, TÜİK
mevduat vade yapısını uzun vadeye çekme olarak
görünmektedir. Cari açık riskinin önemi göz önünde bulundurulduğunda, bu stratejinin doğru bir hareket olduğu gözlenmektedir.
İHRACAT YAPILAN ÜLKELER
Bin $
İTHALAT YAPILAN ÜLKELER
% Ülke
17.0 Rusya
Bin $
21 592 256
11.0
21.7 Almanya
17.9 Çin
10.5 A.B.D.
17 529 872
17 180 042
12 318 394
24.4
35.5
43.6
6 038 123
-2.8 İtalya
10 202 654
33.0
4 632 323
45.2 Fransa
8 176 351
15.3
B.A.E.
A.B.D.
3 340 185
3 769 260
15.3 İran
16.3 Güney Kore
7 644 782
4 764 009
124.5
52.8
İspanya
3 564 137
26.5 İngiltere
4 676 567
34.6
İran
3 042 957
50.3 İspanya
4 839 933
28.1
Ülke
Almanya
11 453 464
İngiltere
Irak
İtalya
7 223 653
6 042 790
6 508 201
Fransa
Rusya
%
2010 yılının genelinde ihracat yapılan ilk dört ülke
sırasıyla; Almanya (11.45 milyar dolar), İngiltere
(7.22 milyar dolar), İtalya (6.5 milyar dolar) ve Irak
(6 milyar dolar) olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye’nin 2010 yılı ithalat hacminde ise 21.6
milyar dolar ile Rusya ilk sırada yer alırken, bunu
yaklaşık 17.5 milyar dolar ile Çin ve 17.2 milyar
dolar ile Almanya takip etmektedir. Buna göre
ihracatta Avrupa ülkeleri ağırlığını korumakla birlikte
Irak gibi son yıllarda işbirliğinin hızla arttığı komşu
ülkeler dikkat çekmektedir. Bununla birlikte komşu
ülkelerle yapılan ticarette İthalat-ihracat dengesine
dikkat edilmelidir. Nitekim, Rusya ile yapılan ihracat
4.63 milyar dolar düzeyinde kalırken, ithalat 21.6
milyar seviyesinde oluşmuştur.
Yani sadece bu ülke ile yapılan ticaretten 17 milyar dolar açık oluşmuştur. Yine dikkat çeken unsur ihracatta ilk 10’a girmeyen Çin, ithalatta
3. sıraya oturmuştur.
2011 yılında TCMB’nin ‘uyanık kalması’ şart…
2011 yılında özellikle dışsal risklerin yüksek bir düzeyde seyretmesi nedeniyle ekonominin dayanıklılığını artırmak temel strateji olmalıdır.
Bu noktada rezervlerin yükseltilmesi, kurun cari açığı dengeleyecek düzeylere yönlendirilmesi, sıcak paranın uzun vadeye özendirilmesi
gibi adımlar bu yılın kritik adımları olarak ön plana çıkmaktadır. Bunun yanı sıra mali disiplinden uzaklaşılmaması gerekmektedir. Özellikle
seçim yılı olması nedeniyle bu nokta dikkatli takip edilmelidir. Ancak bu yılın önemli yükü, T.C. Merkez Bankası’nın omuzlarındadır. Nitekim,
gerek rezervlere yönelik adımlar gerekse sıcak para konusundaki ayarlamalar, TCMB’nin elindeki araçlarla gerçekleştirilebilir. Bu nedenle,
OKFRAM olarak, T.C. Merkez Bankası’nın piyasayı yakından izleyerek aktif ve hızlı kararlar almaya devam etmesi gerektiğini
düşünmekteyiz. Yine ihracat potansiyeli olan ürün ve sektör gruplarının belirlenmesi ve bu gruplar öncelikli olmak üzere fonlama, teşvik,
sigorta ve vergi sistemlerinin yeniden yapılandırılması gerektiği, alternatif dış pazarların oluşturulmasına yönelik çalışmalara ağırlık
verilmesinin zorunluluk olduğu görüşündeyiz.
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr