SÜRDÜRÜLEBİLİR yAPILAŞMA İÇİN EVRİMCİ MİMARLIK
advertisement
ANKARA - TURKIYE SÜRDÜRÜLEBİLİR YAPILAŞMA İÇİN EVRİMCİ MİMARLIK EVOLUTIONARY ARCHITECTURE FOR SUSTAINABLE STRUCTURING Prof. Dr. H.Semih Eryıldıza* ve Prof. Dr. Demet Irklı Eryıldızb a GTÜ, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Kocaeli, Türkiye, semih.eryildiz@gmail.com b Maltepe Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul, Türkiye, demeteryildiz@gmail.com Özet ‘Sürdürülebilir Yapı Tasarımı’nın amacı, ekosistem dengeleri bozmadan çevre niteliğinin iyileştirilmesidir. Kullanıcılara nitel, nicel, fiziksel ve ruhbilimsel olarak uygun ortamlar sunulacaktır. Yapı, çevrenin bileşenidir. Canlı ve cansız varlıklar, ekosistem dengeleri bozulmadan, bir arada var olmalı, insan sağlığı güven altına olmalı, kaynaklar ekonomik kullanılmalıdır. ‘Makalemizde, eko uyum için geliştirilen uygulama ve yöntem rehberi özetlenmiştir; yoksulluk ve afetlere karşı yeni planlama ve tasarım önerileri tartışılmaktadır. Gelişmiş hesaplama teknikleriyle desteklenen yaşam tasavvurunun kent planlaması, sürdürülebilir gelişme, yenileme ve toplumsal ekonomik gelişmelerle bütünleşmesi bu çalışmanın ana temasıdır. Sunumumuzda, planlama, ve üretiminde, enerji, çevre kirliliği, denetimi, politikaları ve uygulamaları alanlarında sürdürülebilirliğe yönelik öngörü ve önerilerimiz ortaya konmuş, yeni açılımlar ve çözümler üretilmiştir. Ekotasarım yöntem ve bilgisi, gönençli, mutlu ve dirençli bir toplum yaratmak için, ‘Evrimci Mimarlığa’ dönüşecektir. Yoksulluğun azaltılması programları hem uygulanabilir, hem insancıl hem sürdürülebilir olmalıdır. Mimarlığımızla elde edilen yapılı çevremiz, insanlığın sağlık, endişelerine yanıtları insancıl özlem ve değerleri yansıtmalıdır. ‘Doğayla uyumlu planlama ve yapıları nasıl yapabiliriz?’ sorusunu sorarak; tasarladığımız mekanların yaşam ve çalışma için daha sağlıklı olmasını, yenilenebilir enerjiyi daha verimli kullanılmasını, doğal malzemelerin daha dikkatli ve nazik kullanımını, afet güvenli olmasını sağlayacağız. Çalışmamızı daha etkin sürdürmek için, inceleme deneme amacıyla, uygulanmış bazı benzer büyük projeleri yeniden gözlem altına almamız gerekir;. Batıkent Yeni Yerleşmeler Projesi, Türkiye’nin en büyük sosyal konut girişimidir. Bu proje ekotasarım yardımıyla yoksulluğun yok edilmesi yoluyla toplumsal direnç sağlanması için bir girişimdir. Bu makalenin yazarları Batıkent’in kurucu takımı içinde gelişmelere kırk yıl süreyle katılmıştır. Bu nedenle Batıkent, çalışmamızda yoksulluk ve afetlere karşı yeni ve evrimci bir mimarlık fikrinin geliştirilmesinde araç olarak kullanılacaktır. Kentlerin azmanlaşan boyutlara gelişimine karşı; var olan banliyö ve kasabaların dönüşümünde enformel yerleşimlerin enerjiyi daha verimli kullanan, kentlerin ekoplanlı sağlıklı evrimi ile ‘Broadacr kentlerine dönüşmesi için yaratıcı düşüncelerin teşvik edilmesi çalışmamıza dahil edilmiştir. Eko ve biyo(taklit) usavurma yöntemlerine karşı evrimci tasarım ve planlama ilke ve yöntemleri önerilmektedir. Anahtar kelimeler:Ekolojik Mimarlık, Batıkent, Biyotaklit, Evrimci Mimarlık Abstract ‘Aim of Sustainable Building Design’ is to determine principles for design and planning; Quality of environment will be improved. Built environment will benignly be united with natural surroundings. Habitants will be living in sustainable, natural, healthy, rational shaped environments. Built environment designed with feasible usage of resources, healthy environments will be is a part of natural environment. Animate & inanimate will coexist in balance. A methodology is proposed for protection & improvement of ecosystems in our presentation. Ecological design can form different structural 21 2nd International Sustainable Buildings Symposium 22 approaches in each settling area. This methodology will help designer to reach a synthesis on environment conditions and approaches. Using natural & healthy materials, innovative & holistic evoplanning, bio reasoning, advanced computing on integration of urban planning, sustainable development, renovation & socio-economic improvements are the theme of this study. kitle kırımlarına yol açan küresel felaketler, hızla yayılan yeni ve Ecodesign methodology uses sustainable energy and materials recycle and reuse at construction, usage and demolition stages of built environment. As a result of our research it is proposed that, poverty alleviation programmed aiming resilience should not only be utilitarian. They must be humanitarian, anthropocentric, ecologic and respecting ‘Mother Earth’s sustainability. Built environment through architecture should reflect people’s health, values and concerns. Therefore we try to find answers for the questions of ‘how does one plan and build in harmony with Nature?’ Batıkent is being one of the biggest, long terms and lasting example, which will be a very good case study to work upon in order to evaluate advanced programmed. Batıkent Project– West City of Ankara as a poverty alleviation programme’ She will be a tool to be evaluated to a higher level of development. The idea of Turkey’s biggest social housing initiative ‘Batıkent Settlement’ was an attempt to eradicate poverty, aiming to evaluate resilient society by Eco-design. Authors of this article started and followed the project for more than forty years. Therefore socio-economic and environmental effects in low cost housing in Batıkent and others are being discussed. zararlı sanayileşmemizin yoğun biçimde artışı nedeniyle How do we design and build our monstrous urban environment to live and work in, that uses renewable energy with more efficiency? Towns & ‘Broadacre Cities’ that uses materials that are gentler on the environment? Rhetoric started with sustainability evolves to environmental, green, bio (mimicry) to holistic ecodesign and planning. The knowledge, understanding and methodology of eco-design are evolved in Evotecture in order to create a resilient society. Keywords: Ecological Architecture, Batıkent, Biomimicry, Evolutionary Architecture 1.Giriş: salgın hastalıklar, açlıktan ölümler, fosil yakıtlar, insanoğlunun açgözlülüğü, düşük nitelikli yönetimler, sağlıksız gecekondular, ‘El Nino’ çocuk ölümleri, ırkçı ve kabile savaşları, soykırım ve çatışmalar çok güçlü toplumsal-politik hareketlerinin ortaya çıkmasını güçlendiren bazı başlık ve alt amillerdir. Doğa 20. yüzyıla kadar kendi kendini yenilemiştir. İnsanoğlunun günümüzde doğa artık kendisini yenileme yeteneğini yitirmiştir. Çevresel kirlenmenin bu gün yüz yüze olduğumuz biçimde bozulmasının nedeni eko dengenin bozulmasıdır. Eko dengenin bozulması başlamasıyla birlikte ekosistemlerin korunması konusu bütün bilim dallarında katılmıştır. Dünya nüfusunun yarısından fazlasının kentlerde yaşadığı günümüzde yapılı çevrenin de genelin bir parçası olduğunu kavramaya başlamış bulunuyoruz. Kendi yuvalarımızı, yüzyıllar önce, becerilerimizi kullanarak onurla yapıyorduk. Bu beceriler yaklaşık iki yüzyıl öncesine kadar sürekli gelişiyordu. Atların kasların, rüzgar gücü ve sanatkar üretiminin olduğu bu ortamda teknoloji devrimi ortaya çıktı. İlk buharlı makinanın üretiminden sonra ‘atlar ve kaslar’ çabucak unutuldu. Aradan çok fazla zaman geçmeden kömür yüzyılı hızla petrol yüzyılıyla değişti. Son iki yüzyıldan beri doğrusal dünyamızı körlükle yeniden ürettik, ki bu küstahlık pek çok insanın anladığından fazla maliyeti oldu. Doğa anamızın bize ne öğrettiğini unutarak doğrusal üretim süreçlerini başlattık. Bize anlatılan cadı masalı şöyle idi; Arz bizin kullanımımız içindir, sınırsız kaynak sağlayıcı ve atıklarımızı bedava temizleyicidir. Hammadde kaynaklarına bedava muamelesi çekerek, onlara ancak ulaşmak ve yakınımızdan kaldırmak için ödeme yaptık. Ancak muazzam atık yığınlarının kaldırılması için hiç bir şey ödemedik, böylece başka bir neslin kaynak stoklarını kirlettik. Atıklar okyanuslara, nehirlere arazi ve havaya bırakılırken, arzın bedava servislerinin karşılamayı düşünmedik. (Benyus J.) Yöntem: Önerdiğimiz yöntemin asıl özellikleri, her özel duruma göre yeniden değerlendirilmelidir; aşağıdaki beş adım ağ bağlantılarını oluşturduğundan emin olmayı sağlayabilir. A) Hedeflerini ve soruşturma parametrelerini ayarlayın, B) Sistemleri ve zaman çerçevesini yalıtarak temel etik ve sorunlar analizini yaparak amaçlanan müdahaleleri belirleyin, C) Yükümlülükler ve gereksinimleri çözümleyin, kaynakları değerlendirin, mevcut durumu ve çalışma alanı içine ve dışına doğru olan akımları teker teker ölçüp, tespitler yapın ‘Büyümenin sınırları’, kent yoksulluğunun hızlı artışı, kirlilik ve D) katılmalıdır. 28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE oluşan gübre için organik çamur üretmek ve biokütle üretimi D- Müdahale edin, E) Denetleyin ve değiştirin: Değerlendirme: eylemlerinin bir için ekin beslemek için planlanabilmelidir. sonucu olarak değişiklikleri tablolaştırın, çözümle, yeni iyileştirmeler için uygulamaları önerin. 2. Sürdürülebilir Yerleşim İlkesi Sürdürülebilirliğe adanmak ‘Ekolojik Sürdürülebilir Gelişme’ (ESG) rehber ilkesini izlemek anlamını taşır. Ve insanların sağlığı doğal çevre, toplumsal adalet ve en ileri refahı güvenlik altına alacak sürdürülebilir uygulamalardır. Dünya Mimarlar Birliği’nin 1993 de yapılan (UIA) Şikago Kongresinde Dünyada bulunan bir milyondan fazla mimarların örgüt temsilcileri inanılmaz bir heyecanla tartışıp oybirliğiyle oyladıkları bir Mimar Bildirgesini yayınladılar. ‘Kentleşen dünyada sürdürülebilir insan yerleşimleri ‘ne bağımlılıklarını bildirdiler. Bu makalenin yazarı da Bildiri taslağı üzerinde çalışan hazırlık komitesinde görev yapmıştı. Sürdürülebilir Yerleşimler İlkesi Bildirgesi özeti aşağıdadır; ‘Gelişen toplumların kentleşen dünyasında, ekosistemlerin taşıma kapasitesinde kalacak biçimde kullanımına, kaynakların verimli tedbirlilik ilkesini dikkate alacak yaklaşıma, bütün insanlığa, özellikle dezavantajlı ve incinebilir gruplara sağlık güvenlik ve doğa ile uyumlu üretici bir yaşam sağlanmasına ve onların ekonomik ve toplumsal gelişmelerini ve çevre korumayı sağlayan kültürel mirasına ruhi ve kültürel 23 değerlerine kendimizi adıyoruz. Böylece ulusal sürdürülebilir gelişme hedeflerine de katkı sağlanacaktır. Toplumsal olarak bütünleşik, ulaşılabilir ve uygun, ayrımcılık ve aşağılama ve diğer ayrımcı politika ve uygulamalara karşı mücadele eden, herkesin özellikle kadın, çocuk engellilere yoksulluk içinde yaşayanlara dezavantajlı ve incinebilir grupların haklarına saygı gösteren insan yerleşimlerinin teşvik edilecektir.’ (http:// www.unhabitat.org/ declarations/ch-3b.htm) 3. Sürdürülebilirlik Ekolojik anlamda sürdürülebilirlik, kaynaklar arasında girdiçıktı dengelerinin sağlanmasıdır. Kendi kaynaklarımızın sınırları içinde yaşama yeteneğimiz isteklerimizin sınırları ve sistemimizin ‘taşıma kapasitesi ‘ne bağlıdır.Düzeltici, dengeli ekosistemler yaşamın sürmesi için gereken kaynakları sağlarlar. Sistemleri gereksinimleri için gerekenden daha fazla Şekil 1. Linz Güneş Kenti- Avusturya Şekil 2.Ecolonya 4. Eko Tasarım ve Batıkent gerginlikler yararlı sistem kaynaklarını içine entegre edilemediği Araştırmamızın ilk bölümünde ekosistemlerin korunması ve geliştirilmesi için bir metodoloji önerilmiştir. Ekolojik tasarım, her yerleşim bölgesinde yapısal olarak farklı yaklaşımlar oluşturabilir. İklim, enerji, malzeme, sistemin fiziği ve yapının strüktürel temelini oluşturan biyoloji gibi bütünleştirici takdirde kavramlar ekolojik tasarım ölçütleridir.. kaynak üretebildiğimiz ölçüde, sistemleri zarar vermeden hasat seçeneği; “besleyici kapasitesi” sağlanabilir. Sürdürülebilirlik aynı zamanda dış gerginliklere direnci ifade eder. Kirleticiler gibi yükümlülüklere dönüşür. “Atık”ları kullanarak “kaynak” üreten sistemler, biyotik matris sürdürülebilirliğini bertaraf edilmesi gereken bir yükümlülük olarak, yerine bir Amacı, doğal çevresi ile birleşik olabilir gerekliliği her türlü, göze tasarım ve planlama esasları belirlemektir. Bu metodoloji çevre şartlarına ve yapay çevre planlamasına yaklaşımlar üzerine bir kaynak olarak kabul edilmelidir, bitki atıklarının çürümesiyle bileşime ulaşmak için tasarımcıya yardımcı olacaktır. artıracaktır. Örneğin, dışkı malzemesi sadece bazı maliyetle 2nd International Sustainable Buildings Symposium İşlemlerle ekosistem üzerinde en az olumsuz etkiye sahip canlı bir atmosfer oluşturulacaktır. Kentsel yaşamın sorunları görmezden gelmek yerine yeni bir yaklaşım getirmek için kabul edilmesi sosyo-kültürel gereksinimleri karşılar ve çevre sorunlarını çözecek doğru bir yoldur. 4.1. Yoksullukla mücadele programı örneği olarak Ankara Batıkent Projesi ana başlıkları aşağıdaki biçimde tanımlanır: Proje, daha yüksek bir gelişme seviyesine varma amacıyla, üzerinde çalışılacak bir araç olacaktır. Türkiye’nin en büyük sosyal konut girişimi ‘Batıkent Yerleşkesi’ fikri Eko-tasarım yoluyla daha esnek topluma ulaşmak amacıyla, yoksulluğu ortadan kaldırmak için bir girişim oldu. Bu makalenin yazarları projeyi başlatan ekibin içinde yer aldı ve kırk yıl boyunca aktif olarak projenin gelişme aşamalarını izledi. Bu nedenle düşük maliyetli; toplu- konut projesi örneği olarak projenin sosyo- • “Sürdürülebilir, doğal, hayatla ilgili, sağlıklı, akılcı biçim, konum, yön ekonomik ve çevresel etkileri tartışılıyor. • Denetimli veri işleme, hesaplanmış izolasyonlu tasarım • Kolektör, güneş pili, ısı pompası, ışık tüpü vb. etkin enerji kullanımı • Yağmur suyu, yeraltı ve bina sularının kullanımı • Doğal ve sağlıklı malzemeleri kullan • Yakın ve uzak ortamlarda ‘kullanışlı’ flora ve fauna gerçekleştirilmeli, korunmalıdır. Ekolojik mimari, doğanın bir parçası olarak, yapılı çevrenin yapım, kullanım ve yıkım aşamalarında sürdürülebilir enerji ve malzemelerin geri dönüşüm ve yeniden kullanır. (Evotecture aşamaların anlamlarını değiştirir.) Makalemizde ekotasarımın 4.2. Deneysel Usavurma Aracı olarak Batıkent Yoksulluk ve afetlere karşı dayanıklılığa karşı yeni ve evrimci bir planlama anlayışı geliştirilmesi araştırmalarında Batıkent zengin deneyimiyle düşünsel bir araç olacaktır. Daha yüksek bir gelişme düzeyini araştırmak için bir araç olarak kullanılacaktır. Batıkent Türkiye’nin en büyük sosyal konut girişimidir. 1970’li yıllarda toplumun dayanıklılığını arttırmak amacıyla, yoksulluğu ortadan kaldırmak girişim oldu. Batıkent’te düşük maliyetli konut yapımının toplumsal, ekonomik ve çevresel etkileri tartışıldı. Yoksulluk ve tehlikelere karşı evoplanning yeni bir model gereklidir. Batıkent düşük maliyetli konut ve diğer durumlarda, sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri tartışıldı. 24 Şekil 3. Ekokent kavramının planı Şekil 4.Batıkent Nazım Plan • Yapı, biçim, malzeme ve özellikleriyle potansiyel sorunlar ve bölgedeki tehditlere karşı afet güvenlik tasarım • “Çevre dostu” ve “hafif” yapılar. Şekil 5. Batıkent: Eko yerleşim için Eşyükselti eğrilerinin, Eğimlerin, Jeolojik yapı ve arazi kullanımı çözümleme önerileri 28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE Proje Ankara Belediyesi’nde 1974 yılında ‘Akkondu’ olarak başladı. V. Dalokay yeni Belediye Başkanı ve Mimar Semih Eryıldız ‘Gecekondu Sosyal Konutlar Müdürü oldu. Batıkent Ortadoğu coğrafyasında tek ve en büyük kentsel yerleşim yeridir. Proje 1979 yılında Kent-Koop. kurulması ile uygulamaya başlanmıştır. Günümüzde Batıkent bir milyon yaklaşan nüfusu ve üstün özellikleriyle günümüzde Başkentin merkezi olma yolunda hızla gelişmektedir. Batıkent, var olan sağlıksız ve sürdürülemez yaşam koşullarına karşı sosyal, kooperatif, stratejik bütünsel ve sürekli planlama sürecidir. (Eryıldız 1994) Ortakları kooperatifler , merkezi hükümet , Ankara belediye ve Kent (Şehir ) - Koop idi . Batıkent Proje toplu konut ve toplu konut yönetimi için yapılmıştı .Zamanında Batıkent için özel olarak geliştirilen çözüm ortaklığı modeli herhangi bir iş girişimi modeline uygundur . Eğim, jeoloji, orman- su dokusu, flora - fauna , su kaynağı gibi fiziksel özellik; arkeolojik değerlendirme ve demografik çözümlemeler zorunlu olduğu gibi planlamada kullanılmak üzere ayrıntılı çözümleme ve tipoloji sınıflamaları yapılmıştır . Bileşim haritalara göre, ilk olarak, çevresel bölge- yeşil alan dengesi sağlanmış, ikinci olarak kentsel tarım ve üçüncü şehir ormanları kuşakları planlanmış ve uygulanmıştır. Kırsal alanların permakültür ilkeleriyle dönüşümü alanın turizm için uygunluğunu korudu. Ticari faaliyet alanları ve dinlence bölgeleri, eko plan ilkeleriyle üretilen uygulama haritalarına göre inşa edilmiştir. Bu haritalar, coğrafi bilgi sistemi gibi uygun olarak Eryaman ve Sincan Batıkent bölge ile aynı anda başladı. Ankara makro form belirlemede kuzey güney doğrultusunda ve demiryoluna paralel doğrusal “ Koridor” diyagramı kabul edildi . Eryaman ve Sincan bölgesi gelecekte nüfus gelişim ve hedef önemli bir parçası olarak önerildi. 1979’da Hükümetin Sivil inisiyatif olan Batıkent’e devletçi bir müdahale niyeti ortaya çıktı; Eryıldız sekretaryasını yaptığı, Orhan Eyüpoğlu başkanlığındaki hükümet - parlamento ortak komitesi çalışmalarına Eryaman, Beylikdüzü, İzmir - Bayraklı, kalkınma stratejisi ve gelişme planı önerdi; Böylece Batıkent’in özerkliği kurtarılırken, hükümete ilgilenebileceği daha geniş toplu konut bölgelerinin yolu gösterildi. Ama bu öneriler başlatmak için 20 yıl geçti. Şekil 6. Özgür Kooperatifinde 30 yıl kullanıldıktan sonra eko yenileme konusu olan konut 25 veri tabanıyla yedeklenmiştir. Günümüzde sıradan bir gereklilik olarak görünen bu uygulama 40 yıl önce son derecede zor ve masraflı sayılıyordu. Bölge hakkında herhangi bir bilgi, E_R diyagramı , sakinler hakkında, yaş, cinsiyet, eğitim, gibi bilgiler Haritalarda bir tıklama ile elde edilebilir hale getirilmiştir. Ankara Metropoliten Planlama Bürosu 1960’ların sonunda, bölgesi için ilk büyükşehir kalkınma şemasını üretti. Bu şema aşağıdaki ilkelere dayanmaktadır: • Çevre koruma • Toplumsal hedefler • Bölgelem hedefleri • Varılması istenen somut hedefler • Kentleşme hedefleri Bu ilkelere göre Şehir Batıkent küçük yerleşim alanlarında birleşik komün başına 5000 kişi mahalle üniteden oluşmaktadır . Su enerji ve besini kendine yeterli, alışveriş, kreş ve spor gereksinimlerine tam yanıt veren yaya- bisiklet uzaklığında dört mahalle şehir toplu ulaşım ağına tramvaya bağlanır. Tramvay ağları metroda toplanır. Ankara Master Planı için, 1970’lerın sonunda ilk büyükşehir kalkınma şeması planlandı . Kalkınmanın önemli bir parçası Şekil 7. Ekoyenileme Banyo ve WC gri suları, doğal, saflaştırılmış olmak bodrum toplanan ve bahçede kullanılan Evi Gri su Güney Cephe, şehir kanalizasyon bağlandı. Planlama kaynak kullanımı, toplumsal duyarlılık, ısı yalıtım uygulamaları için çok sıkı kurallar gibi ayrıntılar enerji kullanımı (20 yıl uygulandıktan sonra, bu uygulamaların tüm Türkiye için zorunlu hale geldi) birçok alanda öncü idi. Batıkent Projesi 300.000 nüfus için 55.000 sardılar. Bu hesap, 2007 yılında, 500,000 geçti, ve 2014 yılında şehirler prestijli merkez olma, bir milyona ulaştı. Türkiye’de Batıkent ve sivil ve demokratik katılımı ile diğer yabancı ülkelere benzer yirmi-iki proje ana yaklaşım olarak elinde bulunmaktadır. Belediyeler liderliğinde, Sendikalar, tüccarlar, zanaatkarlar, esnaf örgütleri, vakıflar, başlıca üç önemli bir gerçeklik haline gelebilir, Kent-Koop’a katıldı. Mesleki, toplumsal ve kültürel alanlarda birbirlerine yardımcı olmak için geliştirildi. Ancak, farklı siyasi kargaşa adlı bu ortak fonksiyonları ve büyük alanlarda özel kuruluşlara teslim edildi. 2nd International Sustainable Buildings Symposium program ve siyasi adımlar sistematik planlamalar, kapsamlı seçenek ve örgütsel koşullar ‘Stratejik Çevre Etki Değerlendirme’ sinde yer almalıdır. (Yeang K.) Kentsel tasarımda ve yeşil alanların sürekliliği ve doğal kimlik yanında yaya ve bisiklet yolları gelecekteki eko mimarlığımız için vazgeçilmez ölçütler olmalıdır. Bölgelerde ekolojik mastır planlama uygulanmalıdır. İyi bir yaşam için ortamı oluşturmak için, binalar her açıdan güneş enerjisine açık olması gerekir. (Frazer J.) Şekil 8. Batıkent’te Örnek bilimsel güneş araştırması (Akademililer: AA;Harb-İş: BB;tez-Koop:CC; ODTÜ’lüler kooperatiflerinin yerleşimi) 4.3. Eleştri ve Eko-Yenileme Gereksinimi Batıkent’te önerilen ekolojik tasarım ilkeleri çeşitli yönleri vardır, ama çok az bazı komşuluk biriminde ve çok sınırlı biçimde uygulanmıştır. Temel yaklaşımlardan biri olan ‘hayat, yeni bir yaşam için bütünsel planlama’ başarılı olamadı. 26 Bölgede yapıların içinde geçen 30 yıldan sonra, binalar ve sosyo-kültürel alt yapıları çok fazla tadilat gerektirmektedir. Uygulama aşamasında ilk planlama aşamalarında önerildiği gibi bölgesel özellikleri dikkate alınarak iyi örgütlenmiş ekolojik yaklaşımı ile birlikte yapılabilse ve özel kuruluşlar ile ekomimarlık firmalarının entegrasyonu sağlansaydı bu yenileme gereksiniminin önemli bir bölümü ortaya çıkmayabilirdi Bu nedenlerle, mevcut yapı stokunun ekolojik yenileme gereksinimi ile birlikte ekolojik yeni sitelerin inşaatı en önemli sorunlardan biri haline gelmiştir. Bu bağlamda, Batıkent-Türkiye’de bir eko-ev olarak var olan sosyal konut ünitelerinin bazılarında bir örnek eko yenileme projelerinin nasıl yapılacağının önce akademik ortamda daha sonrada uygulamak istendi. Akademik alandaki başarılı çalışmalar uygulamaya geçirilemedi. Batıkent örgütlenmesinin tek tip büyük bir ideolojik katılık gibi görülmesi gelişimi engellemekte sorunlu algılanmaktadır. İnsanlar medya tarafından kirli, yenileme çalışması gibi kötü, kabul ve insanlar gelişimine karşı Evrimci mimari, teknolojiye kendisi aksi üzerinde bir reddiyedir. Bilgisayarlar sanayi devriminin nihai sonuçlarından biri olarak yaratılmıştır. Tarih geleceği belirlemez, evrimci mimarlık geleceği tasarlamak için büyük bir potansiyele sahiptir. Bilgisayarlar çağdaş dünyanın gelecekteki tasarımları için kaçınılmazdır ve eko ‘bu teknoloji olmadan mümkün değildir’ anlamına gelse bile, çağdaş bina sakinlerinin bilgisayarları terk edeceğini hayal etmek zordur. Evrimsel mimarisi doğadan çok fazla ilham almakta ve onu mümkün olduğunca taklit etmekte ve doğayı aşmak için çalışmaktadır. Taklidin en büyük örneklerinden biri kobralar yılanın cildinin taklidi olarak doğal evrimin bir sonucudur ve doğal çevreye çok benzemektedir. Joost Rekveld’in “Organik” adlı kısa makalesinde, 1961 yılında William Katavolos tarafından yayınlanan kısa ama ütopik metne gönderme yapmaktadır. Katavolos hazır çorba bardağı gibi önceden programlanmış bir kaç kimyasal bileşenlerin karıştırılması ile inşa edilecek evleri sağlayan bina teknolojisine yönelik yeni tür bir uzgörüsü var. ‘Bu kimyasalların moleküler yapışı ile ilgili gerekli bilgileri hızla kazanıyoruz. Yerleşik davranışına ek olarak özel bir programı olacak malzemelerin üretimi gerekli teknikler sağlandıktan sonra mümkün olacaktır, ancak çalışmalar hala alt mikroskobik aşamasındadır. Bu gelişmeler sayesinde bir miktar toz, mümkün olacak miktarlarda alınarak dakikalar içinde, içine genişleterek onları küreler, tüpler ve kafeslere önceden belirlenmiş biçimlere dönüştürebilir. Sabah banliyölerde kentler oluşturmak için bir araya gelip, ve kültürel ihtiyaçları için diğer müzik veya benzeri gece hareket halinde yeni yaşam talepleri ‘sosyo-politik desenleri üretecektir ‘(Rekveld J.) tepki gösterdi. İdeal ütopik şehir fikri pratik değildi. 5. Dayanıklı ve Evrimci Mimarlık Dayanıklı ve esnek sistemler ‘Azaltılabilir Ölçüler’ ilkesiyle ilişkilendirilebilir. Böylece çalışmaz hale gelene kadar nispeten düşük seviyelerde, tatmin edici ve verimli olarak çalışabilirler. Bir sistem karşıt yan etkilere sahip olmamalı, ancak yeni bir tür kaynak haline gelmelidir. Çevresel Taşıma kapasitesi hesaplanmalıdır. Standart sosyal-ekonomik parametreler Şekil 9. Münih’te bulunan bir biyomorfik mimarlık örneği 5.1. Sibernetik ve Değişim Bilgi sistemi belki de sahip olduğumuz en güçlü araçtır. 28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE Bu biyoloji ile birlikte Evotecture en önemli bölümünü geliştirecektir. Bu bir organizma veya sistem gelişimine benzer biçimde gelişecektir. Malzeme ve kaynak akımı biyolojik olarak sindirim sistemi benzer kabul edilir ise, o zaman, bilgilerin akışı ile sürekli yeni girişine uygun olarak kaynak akımlarının ayarlanması da sinir sistemine benzer olarak kabul edilebilir. Bu denge, sistemin homeostatik dorukta kalmasına izin verir. Sistem o platonun ötesine zorlanırsa, sisteminde saklı duran yeni bir dizi karakteristiğin önünün açılmasına sistemik bir değişiklik olmasına yol açabilir. Örneğin bir orman yangını mevcut ekosistemi yok ederken yeni türlerin evrimini içinde yer BIM (Yapı Bilgi Modelleme) ve ilgili işbirliği araçları ve uygulamaları tasarım bir dizi entegrasyon, çapraz disiplinli yerleştirmeyi etkinleştirerek bilgi ve platformları ve zaman çizelgelerine eşgüdümlemektedir. Hızlı prototipleme ve diğer 3D baskı teknolojileri giderek daha geniş kitlelere, temsili ve işlevsel hem de fiziksel eserler, hatta mimari ölçekte, anında üretim sağlamaktadır. (Açık Kaynak Mimarlık) alacağı bir ekosistemi başlatabilir. Şekil 12. Nottingham,İngiltere ve meslektaşlarının meslek Üniversitesi Yong Mao: Şekil 10. Biyotaklit tam olarak doğadan esinlenen bir alandır. Stanford Üniversitesinde gecko tipini sergilemek üzere üretilen yapışkan yüzey ve esin kaynağı olmuştur; http:// www.designboom.com/contemporary/biomimicry.html Kitle tüketimi, standartlaştırmanın yerini özelleştirici algoritmalar üretilmesini sağlayacak ilgili ancak farklılaştırılmış tür tasarım nesneleri almaktadır. Grasshopper, üretken bileşenler, Revit ve Dijital Proje gibi parametrik tasarım araçları, tüketicileri, yeni kullanıcı gruplarını etkinleştirerek, sıradan insanları tasarıma katmakta, sanal tasarımlarda gezinmek, maliyet seçeneklerini dizilerini deneyim ve test etmek, düşük maliyetli tasarımlar hakkında karar hakkını, tasarımlarını etkilemek, değiştirme gibi benzeri görülmemiş hakları eskiden salt tüketici gibi görünen sıradan insanlara sunmaktadır. Açık kaynak kodları ve yazıları, bilginin paylaşmasıyla ve karşılaştırma yoluyla tarihsel birikiminin hızlandırılmakta, toplu modüler bileşenlerinin üretimini optimize etmekte, dizayn topluluklarını etkinleştirmektedir. Şekil 11. Biyotaklit tam olarak doğadan esinlenen bir alandır. Stanford Üniversitesinde gecko tipini sergilemek üzere üretilen yapışkan yüzey ve esin kaynağı. http:// www.designboom.com/contemporary/biomimicry.html Şekil 13. Evrimsel mimari şekil ve uzay 2006 Sergisi, Zeche Zollverein, Almanya Bu uygulamada Ultra - hafif 3D - Baskı Kirişler Fraktal Yapılar kemik yapısından esinlenmiş olup çelikten 10,000 kat daha güçlü hafif 3D -Baskı kirişler üretilmektedir; Malzeme bilimi ve 3D baskı teknolojisi kombinasyonu belli bir yük ve bir amaç için sayesinde, atık ve maliyeti de çok azaltarak, özel taşıyıcı elemanlar, kirişler yapabilir. 6. Sonuç Biyo akıl kullanan, gelişmiş hesaplama teknikleri ile desteklenen, yaratıcı ve bütünsel sürdürülebilir gelişme, yenileme, toplumsal-ekonomik gelişmeyi amaçlayan evrimci planlama bu makalenin konusu olmuştur. Gelecekteki Emarlık çalışmalarında İstanbul, Batıkent veya benzeri örnek olay çalışmalarında kullanılmalıdır. Emarlık Felsefesi, insan yapımı dünyanın kendi bilgelik ve süper yaratıcılık özellikleriyle insanlığın, kesintisiz, alçakgönüllü ve iyi huylu bir ortam oluşturmak için doğal ortama dahil olmasına yöneliktir. Kuramın dışına çıkıldığında değişimin tam başlangıç aşamada olduğumuzu görüyoruz. Ana hedef sadece çağdaş yaşamın içine nihai tasarımını radikal biçimde geliştirecek teknoloji kullanımı değildir. Hedef tasarımın kendisinin herhangi bir eko– gadget (araç- aygıt) kullanmadan çevrenin bir parçası olarak çalışmasıdır. 27 2nd International Sustainable Buildings Symposium Çizelge 1. Ekotasarım biçimlerinin karşılıklı çözümlemesi 28 Bu ‘araçsallık dışı’ yaklaşıma Emarlık denir. Emarlık yaklaşımı, malzemenin dayanıklılığı ile somutlaşan enerji, su ve enerji kullanımı yanında, aynı zamanda, yerel çevre üzerindeki binanın etkisinin de değerlendirilmesi açısından bakmaktadır. Biyoklimatik yaklaşımda, daha rahat koşullar sağlamak amacıyla, enerji tasarrufu ve çevresel etkinin azaltılması için tasarım çözümlerinde yerel iklim özelliklerinin entegrasyonunun sonuçları vardır ve bu çözümler yapı malzemesi ile sınırlı değildir;. Teknoloji evrimci mimariyi canlandırmakta, Emarlık temel yaklaşımı bilgisayar, yazılım ve hesaplama tekniklerinin birlikte kullanılmasıyla canlanmaktadır. (Kaçmaz F.O.) Temel ve en bilinen dijital araçlar Biçim gramerleri, Lindenmayer sistemleri, parametrik tasarım, fraktallar, ajan tabanlı sistemler, genetik mimari ve hücresel otomasyon uygulamalarıdır. Bunun dışında, bilgisayar dünyası fütüristik görünümü ‘açık kaynaklı mimari’ sunmaya başladı. Standardizasyon yerine, kitlesel özelleştirmeyle, ilgili ve farklılaştırılmış türlerinin üretimi sağlamak için tasarım nesneleri algoritmaları değişti. Ekolojik, yaşam ve evrimci üç yaklaşım bir su damlasının sonunda kendi dengeli yapısını bulması gibi birleştirilecektir. Doğa tarafından yaratıldık; bu nedenle, oluşturduğumuz tüm eserlerimiz de doğanın bir parçasıdır. Doğaya zekamızı ve örgütlenme yeteneğimizi eklememiz gerekir. Kaynaklar [1]. [2]. [3]. [4]. Actar,´´Verb Natures,´´ Acter, (2008). Aldersey-Williams H., “Towards Biomimetic Architecture,” p. 279. Belediyesi, ‘Batıkent Yerleşimi Yapılabilirlik Raporu’ Ankara İzmir DEÜ ŞBP Bölümü Öğrenci Çalışmaları, Kent-Koop publications: 33,1984 [5]. Bentley P. J., ´´Evolutionary Design by Computer´´, San Francisco, CA, Morgan Kaufmann , int., pp 4-5 (1999). [6]. Benyus J., ´´Biomimicry - Innovation Inspired by Nature´´, William Morrow Paperbacks, (2002) [7]. Biomimicry Institute, “Case Studies” http://www.biomimicryinstitute. org/ case_studies.php (20.03.2010), 16:40 [8]. Bob B., McLennan J., “The Living Building: Biomimicry in Architecture, Integrating Technology with Nature” BioInspire, 18 07.17.04 (2003) [9]. Charles J., Grosskopf K., “Radical sustainable construction: envisioning next-generation green buildings” (12th Rinker International Conference, Sarasota, Florida, USA 19-22 September 2006) [10]. Coady T., AIA, MAIBC, MRAIC, LEED® AP,“Living breathing buildings” (2007). [11]. David J. - Biomimicry Naturally., http://www.mrjolly.co.uk/ Portfolio/ Biomimicry/David%20Jolly%20- %20Biomimicry%20Naturally%20 2008.pdf. –30.03.2010, 12:05 [12]. Eryıldız H. S. 1994 ‘Ekokent’ Gece yayınları, Ankara- Turkey [13]. Eryıldız H. S. 1996 ‘Batıkent’ İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbulTurkey [14]. Frazer J., ´´An Evolutionary Architecture,´´ (1995) www.aaschool. ac.uk/publications/ea/intro.html, 5.11.2012, h9.48 [15]. Frazer J., ´´An Evolutionary Architecture,´´ (1995) www.aaschool. ac.uk/publications/ea/intro.html, 5.11.2012, h9.48 [16]. Green K.E., “The ‘Bio-logic’ of Architecture”, (2005) [17]. Heo J.Y., ´´ A study for evolutionary design by computer,´´ www. aac.bartlett.ucl.ac.uk/ve/heo/Theorypaper.htm, 14.12.2012, h12.08 [18]. http:// www.unhabitat.org/ declarations/ch-3b.htm [19]. http://agreenliving.org/tag/bridge/ 03.1.2013, h11.04 [20]. http://biomimicry.net/about/biomimicry/lifes-principles/ 28.10.2012, h9.56 [21]. http://en.wikipedia.org/wiki/Bionic_architecture (16.05.2010), 21.00 [22]. http://en.wikipedia.org/wiki/Open_Source_Architecture#Design, 22.12.2012, h7.18 [23]. http://www.archdaily.com/tag/villa-nurbs/, 3.1.2013, h4.58 [24]. http://www.architecture.com/Awards/ RIBAInternationalAwards/2012/Solaris/Solaris1.aspx, 3.1.2013, h5.38 [25]. http://www.designboom.com/contemporary/biomimicry.html 28.10.2012, h8.58 [26]. http://www.jstor.org/pss/430722 Architecture and the Aesthetic Appreciation of the Natural Environment [27]. http://www.pbs.org/flw/legacy/essay1.html (16.05.2010), 20:15 [28]. http://www.scribd.com/doc/111582711/Structuri-Speciale-Proiect153A-2012, 3.1.2013, h12.35 28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE [29]. http://www.unhabitat.org/declarations/ch-3b.htm [30]. http://www.yalereviewofbooks.com/archive/winter03/review03. shtml.htm - The Golden Ratio: The Story of Phi: The World’s Most Astonishing Number Mario Livio Broadway Books, [31]. Kacmaz Faruk O., ´´Ecologic architecture, comparative analysis Yeang & Foster´´ (2013) [32]. Kelly K., ´´Out of Control: The New Biology of Machines, Social Systems, and the Economic World´´, Cambridge: Perseus Books, 3 (1994). [33]. Kolarevic B., “Digital Morphogenesis”, Architecture in the Digital Age- Design and Manufacturing , Taylor & Francis (2005) [34]. Lee C, “Bios Design Collective - The thermal organism and architecture”, ACADIA (2008). [35]. LEED-http://www.usgbc.org/ (31/05/2010- 21:25) [36]. Mauro C., “Architecture and Biological Analogies, Finding a generative design process based on biological rules”, (PHD thesis, Universidade Tecnica de Lisboa, Portugal (2006). [37]. Nikos S.A, “Anti-Architecture and Deconstruction” Solingen, Germany: Umbau-Verlag, page 142 (2004). [38]. Nikos S.A., “A Theory of Architecture” Solingen, Germany, UmbauVerlag, (2006). [39]. Nikos S.A., Masden K. G., “Architecture: Biological Form and Artificial Intelligence”, The Structurist, 45/46: 54-61(2006) [40]. Pawlyn M., ´´Biomimicry in architecture´´, Riba, 1 (2011). [41]. Pearce P., “Structure of Nature Is a Strategy for Design”, Leonardo, (1981). [42]. Rappaport, N. “Deep Decoration,” Architectural Journal, (2006). [43]. Rekveld J., ´´ Organics and evolutionary architecture,´´ (2007) http://www.lumen.nu/rekveld/wp/?m=200707 [44]. Rekveld J., ´´ Organics and evolutionary architecture,´´ (2007) http://www.lumen.nu/rekveld/wp/?m=200707 [45]. Rykwert J., “Organic and mechanical,” Res 22 (Autumn 1992): 13 and 17. [46]. Turner J. S., Soar R. C., “Beyond biomimicry: What termites can tell us about realizing the living building”, First International Conference on industrialized, Intelligent Construction (I3CON) Loughborough University, 14-16 May 2008) [47]. Wigley M., “Recycling Recycling in ECO-TEC: Architecture of the InBetween´´, New York: Princeton Architectural Press, 40 (1999). [48]. www.aac.bartlett.ucl.ac.uk/ve/heo/Theorypaper.htm, 14.12.2012, h12.08 [49].www.eeca.govt.nz [50].www.hta-arch.co.uk [51].www.trhamzahyeang.com [52]. Vicki W., “Biomimicry solution hidden in plain sight- Citizens League for environmental Action [53]. Yeang K. ‘A Manual for Ecological Design´, Wiley, (2008). [54]. Zhao X. S., Su F., Yan Q., Guo W., “Templeting methods for preparation of porous structures”, Journal of Materials, (2006). 29
