27 Değişken Akım ve Elektronik 1 Test 1’in Çözümleri 1. Cihazların şarj edilmesinde alternatif akım kullanılmaz. Bu cihazları şarj etmek için alternatif akım doğru akıma çevrilir. Cevap D dir. 5. Frekansının değişmesi R direncini değiştirmez. Bu nedenle i3 akımının büyüklüğü değişmez. Kondansatörün kapasitansı; XC = bobinin indüktansı; XL = 2rfL olduğundan f nin değişmesi hem XC hem de XL yi değiştirir. Bunun sonucunda da bu elemanların olduğu devrede akım şiddeti değişir. 2. R 1 2rfC Cevap A dır. XC Z Ve Şekil I 6. R 2 XL R R 2 Z XL XC Z Ve Şekil II Zʹ < Z olduğundan Şekil II deki empedans azalır. Ve bağıntısına göre ie artar. ie = Z Ve sabit olduğundan V1 azalacağından V2 artar. Nihat Bilgin Yayıncılık© Ve R 2 Şekil I R A XL Z R 2 Ve Pal ı nan i s · Vs Verim = Verim = Buna göre verim % 80 dir. Pverilen = i p · Vp XL R Cevap E dir. 3. R 16 · 5 80 = 50 · 2 100 Şekil II Şekil I ve Şekil II de XL değişmez. Şekil II deki empedans Şekil I dekinden küçüktür. Bu nedenle i1 azalır. Cevap C dir. Cevap A dır. 4. Bobinin gövdesine demir sokulması onun L öz indüksiyon katsayısını büyütür. XL =ωL gereğince XL büyür. XL büyüdüğü için de devrenin Z empedansı büyümüş olur. Böylece kaynaktan çekilen akım azalır. Bunun sonucunda lambanın parlaklığı azalır. Cevap C dir. 7. i 1 . V2 80 = i 1 · V1 100 i2 ·1 8 = i 1 · 80 10 i1 1 = bulunur . i2 64 Cevap A dır. 2 8. DEĞİŞKEN AKIM VE ELEKTRONİK Bir kondansatörün sığası; fA C= d bağıntısı ile verilir. Bağıntıdaki d artırılırsa C azalır. Bir kondansatörün kapasitansı; 1 XC = ~C dir. C azalınca buna bağlı olarak XC artar. XC nin artmasıyla empedans da artar. Empedans artması akımın azalmasına neden olur. 12. p anot (+) katot (–) Diyot: Silisyum gibi bir yarı iletken maddenin p ve n-tipi olarak elde edilmiş iki türünün birleşiminden oluşan bir devre elemanıdır. Pozitif elektriksel özellik gösteren kutbu anot (p maddesi), negatif elektriksel özellik gösteren kutbu katot (n maddesi) olarak adlandırılır. N1 = V2 N2 240 40 N = V2 N V2 = 6 volt Bir yönde akıma yüksek direnç gösterirken ters yöndekine neredeyse sıfır denecek kadar az direnç gösteren diyotlar doğrultucu gibi davranırlar. Dolayısıyla bunlar, AC kaynaklarını doğrultup DC ye çevirmek için kullanılırlar. i 1 · V1 = i 2 · V2 Cevap E dir. Cevap C dir. V1 9. n i 2 = 0, 4 A Cevap C dir. 10. Alternatif akım devresindeki etkin akımın şiddeti; Ve ie = Z bağıntısı ile bulunur. ie nin artması için Z nin azalması gerekir. 2 1 m 2 r fC olduğundan f ile C artırılırsa Z azalır. Kondansatörün levhaları arasındaki uzaklık artırılırsa C azalır. Bu nedenle I. ve II. önermeler Z nin azalmasına neden olur. Z= R2 + c Cevap D dir. 11. Kondansatörün levhaları arasına yalıtkan konuldu1 ğunda sığası artar. X C = olduğundan kapa~C sitansı azalır. R 2 + X 2C Z= olduğundan devrenin empedansı küçülür. Buna bağlı olarak da devrenin etkin akımı büyür. Etkin akım büyüdüğünde R direnci VR = ie · R gereğince daha fazla gerilim çeker. Ve değişmediği için VC = VMN azalır. Cevap B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık© 0, 01·240 = i 2 ·6 13. Belirli elektriksel olaylara bağlı olarak, elektrik akımını ileten veya iletmeyen ve son yörüngelerinde 4 elektron bulunduran maddelere yarı iletken maddeler denir. Yarı iletkenler etki edilmedikçe yalıtkan durumdadır. Son yörüngelerinden elektron koparıldığında iletken, son yörüngelerine elektron ilave edildiğinde ise yalıtkan olurlar. Bu özelliklerinden dolayı yarı iletken maddeler dış etken kontrollü malzemeler olarak elektronikte sıkça kullanılmaktadır. Elektronikte diyot, transistör gibi devre elemanlarında en çok kullanılan iki yarı iletken maddesi germanyum ve silisyumdur. Bu iki madde doğada kristal yapıda bulunur ve bu hâlleri ile iyi birer yalıtkandır. Germanyum ve silisyum kristallerinin atomları normal koşullarda son yörüngelerindeki elektronların ortak kullanımına dayanan kovalent bir etkileşim içindedir. Cevap C dir. DEĞİŞKEN AKIM VE ELEKTRONİK 18. Silisyum diyotun oku akım yönünde, germanyum diyotun oku akıma ters yöndedir. Bu nedenle germanyumun olduğu koldan akım geçmez. 14. i 3 Bir diyot üzerinden akımın geçebilmesi için akım, diyotun oku yönünde akmalıdır. Soruda üreticinin kutuplarına dikkat edilirse verilen devreden akım geçmez. Bu nedenle diyotun uçları arasındaki V2 gerilimi sıfır olur. Cevap D dir. 20,7 voltluk gerilimin 0,7 voltluk kısmı silisyum diyotun iletime geçmesi için harcanır. R direncinden geçen akım şiddeti; i= 20, 7 (- 0, 7 - 4 ) = 8 mA bulunur. 2000 Cevap D dir. 19. verilen bilgi ve şekillerin hepsi doğru olarak verilmiştir. 15. Cevap A dır. 6V 5,3 volt Si 0,7 volt Şekildeki devrede silisyum diyot kullanıldığı için 6 voltluk gerilimin 0,7 voltluk kısmı diyot üzerinde, geriye kalan 5,3 voltluk kısmı da direnç üzerindedir. Bu devrede diyotun direnci sıfır kabul edilir. Buna göre devre akımı; i= 5, 3 = 5, 3 mA bulunur. 1000 Cevap ? 16. Her dört şekilde de anot gerilimi katot geriliminden büyük olduğundan diyotlar iletime geçer. Cevap E dir. 17. Transformatörler kullanılarak alternatif gerilimler alçaltılabilir veya yükseltilebilir. V alternatif gerilim, N sarım sayısı olmak üzere; Vgiriş Ngiriş = Nçıkış Vçıkış ilişkisi vardır. Eğer transformatöre doğru gerilim kaynağı bağlarsak, bu transformatör çalışmaz. Cevap B dir. Nihat Bilgin Yayıncılık© 1 kΩ