Yunus Emre İ.H.O. M e h m e t A l i Ş E N A Y

2.Mitoz
Hücre Bölünmesi
 Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen bir olaydır. Hücre bölünmesi büyüme, gelişme,
yaraların iyileşmesi, üreme hücrelerinin oluşması ve tek hücreli canlıların çoğalması
olaylarında etkilidir.
Bir hücrenin bölünebilmesi
için belli bir büyüklüğe
ulaşması gerekir.
 Hücre bölünmesi sırasında önce ...............................
sonra .................................. bölünmesi gerçekleşir.

BİLGİ KUTUSU
Sinir ve kas hücrelerimiz
bölünemez.
Hücre bölünmeye başlamadan önce bazı hazırlıklar yapılır.
Çekirdekte bulunan ve canlıya ait kalıtsal özellikleri taşıyan ipliksi
yapı [ kalıtım maddesi (DNA) ] kopyalanarak yenisi oluşturulur.
Mitoz Bölünmenin Evreleri
Sitoplazma bölünmesi hayvan ve
bitki hücrelerinde farklı şekilde
gerçekleşir.
Hayvan hücrelerinde boğumlanma
şeklinde gerçekleşirken;
h
m
e
t
Yu
A
nu
s
li
Ş
Em
E
re
N
İ.H
A
.O
Y
.
 Mitoz bölünme çekirdek ve .................................... bölünmesi olmak üzere iki aşamadan oluşur.
 Yeterli büyüklüğe ulaşan hücrede kalıtım maddesinin kopyası oluşturulduktan sonra kromozom
oluşumu başlar.
 Kromozomlar iki eş parçadan oluşur. Daha sonraki evrelerde kromozomu oluşturan parçalar
karşılıklı olarak kutuplara çekilir. Yani yeni oluşacak hücrelere dağıtılmış olur.
 Çekirdek bölünmesi tamamlandıktan sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir ve ……........ yeni
hücre oluşur.
M
e
Bitki hücrelerinde hücre duvarının
esnek olmayan yapısından dolayı
ara lamel oluşumu ile gerçekleşir.
Mitoz Bölünme
Mitoz Bölünmenin Özellikleri

....................... hücrelerinde görülür.

Bir hücreden iki yeni hücre oluşur.

Kromozom sayısı korunur. (Oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücreyle ayrıdır.)

Oluşan hücreler birbiriyle ve ana hücreyle .................. kalıtsal özelliklere sahiptir.

Tek hücreli canlılarda ve eşeysiz üreyen canlılarda üremeyi sağlar.
Yunus Emre İ.H.O
Sayfa 14
Şekilleri incelediğimizde 3 numaralı evrede kalıtım
maddesinin henüz çekirdek içerisinde olduğunu fark
ediyoruz. 5 numaralı evrede ise kromozomlar hücrenin
ortasına dizilmiş. Yani önce 3 numaralı evre (profaz)
sonra 5 numaralı evre (metafaz) gerçekleşmiştir. Daha
sonra kromozomu oluşturan parçalar karşılıklı kutuplara
çekilmiş yani 2 numaralı evre gerçekleşmiş (anafaz), ara
lamel oluşumuyla sitoplazma bölünmesi gerçekleşmeye
başlamış (1 numaralı evre) ve iki yeni hücre oluşmuştur
(4 numaralı evre).
Dolayısıyla sıralama 3 – 5 – 2 – 1 – 4 şeklindedir.
N
İ.H
A
.O
Y
.
Yukarıda bir bitki hücresinin geçirdiği mitoz bölünmeye ait evreler
karışık olarak verilmiştir.
Buna göre bu evrelerin gerçekleşme sırası nasıldır?
A
nu
s
li
Ş
Em
E
re
Yukarıda verilen mitoz bölünme evrelerini baştan-sona sıralayınız.
1. Verilen şekli incelediğimizde hücrenin ortasına
dizilen dört kromozomu oluşturan parçaların karşılıklı kutuplara doğru çekildiğini görüyoruz. Dolayısıyla bu hücrenin kromozom sayısı 2n = 4'tür.
2. Bu evreden sonra iki yeni çekirdek ve çekirdekçik
tekrar oluşarak sitoplazma bölünmesi başlar.
(Telofaz)
3. Bölünme sonucunda ise iki yeni hücre oluşur.
h
m
e
t
Yu
Yanda bir canlıya ait vücut hücresinde
gerçekleşen hücre bölünmesinin bir evresi
verilmiştir.
Bu hücreyle ilgili aşağıdaki sorulan cevaplayınız.
M
e
1. Bu hücrenin kromozom sayısı kaçtır?
2. Bu evreden sonra hangi olay gerçekleşir?
3. Bölünme sonucunda kaç hücre oluşur?
Telofaz: Sitoplazma bölünmesi (gerçekleşir.
Profaz: Kromozomlar belirginleşir.
Metafaz: Kromozomlar hücrenin orta kısmına dizilir.
Yukarıda verilen bilgiler arasında aşağıdaki evrelerden hangisine ait bir bilgi yoktur?
1
2
4
3
Yunus Emre İ.H.O
Sayfa 15
Mitoz bölünme ile ilgili;
I. Vücut hücrelerinde görülür.
II. Bölünme sonucunda oluşan hücrelerin kromozom sayısı
ana hücrenin kromozom sayısının yarısı kadardır.
III. Oluşan hücreler aynı kalıtsal özelliklere sahiptir.
ifadelerden hangileri doğrudur?
Öncülleri incelediğimizde, mitoz bölünme vücut
hücrelerinde görülür dolayısıyla I. ifade doğrudur. Mitoz
bölünme sonucunda oluşan hücrelerin kromozom sayısı
ve kalıtsal yapısı birbiriyle ve ana hücreyle aynı olduğu
için II. ifade yanlış, III. ifade doğrudur.
E
Ş
e
h
m
e
t
Yu
A
nu
s
li
Em
re
1. Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
2. Bir filizin büyüyüp genç bir bitkiyi oluşturması mitoz bölünme
sayesinde gerçekleşir.
3. Tüm hücrelerde görülür.
4. Bir hücreden iki yeni hücre oluşur.
Mitoz bölünme ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
N
İ.H
A
.O
Y
.
1. Anafaz
2. Telofaz
3. İnterfaz
4. Metafaz
5. Profaz
Yukarıda verilen evreleri gerçekleşme sırasına göre sıralayınız.
Her iki hücrede vücut hücresi olduğu için mitoz bölünme
geçirir. Bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesi
sırasında, kalıtım maddesinin kopyalanması, kromozomu
oluşturan parçaların karşılıklı kutuplara çekilmesi, iki yeni
hücre oluşması, kromozom sayısının değişmemesi gibi
özellikler ortaktır.
M
Yukarıda bir hayvan ve bitkinin vücut hücreleri verilmiştir.
Buna göre bu hücrelerin geçirebileceği hücre bölünmesiyle ilgili
ortak yönleri yazınız.
Yukarıda bir hayvan ve bitkinin vücut hücreleri verilmiştir.
Buna göre bu hücrelerin geçirebileceği hücre bölünmesiyle ilgili farklı yönleri yazınız.
Yunus Emre İ.H.O
Sayfa 16
Aşağıda verilen bilgiler doğru ise başındaki
kutucuğa "D", yanlış ise “Y” harfi yazınız.
1. Mitoz bölünme sonucunda iki hücre oluşur.
2. Tohumun gelişerek fide oluşturması mitoz sonucunda
gerçekleşir.
3. Mitoz bölünme sonucunda üreme hücreleri oluşur.
4. Mitoz sonucunda oluşan hücrelerin kromozom sayıları
ana hücreden farklıdır.
5. Mitoz bölünme çok hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
6. Mitoz ile oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı, ana hücre ile
aynıdır.
7. Mitoz sadece tek hücreli canlılarda görülür.
8. Mitoz çok hücreli canlılarda büyümeyi, yaraların
iyileşmesini ve yıpranan dokuların onarılmasını sağlar.
9. Eşeysiz üreyen canlılarda üreme mitoz bölünmeyle
gerçekleşir.
10. Mitoz bölünme tüm vücut hücrelerinde görülür.
11. Mitoz bölünme bitiminde kalıtsal materyal iki katına
çıkar.
12. Oluşan hücreler kalıtsal yönden farklıdır.
13. Metafaz evresinde kromozomlar hücrenin ortasında
yan yana dizilir.
14. Mitoz bölünme çekirdek ve sitoplazma bölünmesi
olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
15. Sinir hücrelerinde mitoz bölünme gerçekleşmez.
Aşağıda karışık olarak verilen mitozun evreleri
gerçekleşme sırasında göre sıralayınız.
Aşağıdaki grafiği inceleyerek verilen ifadelerden
doğru olanın başına "D", yanlış olanın başına “Y” yazınız.
1. Bir hücre arka arkaya üç kez mitoz
bölünme geçirmiştir.
2. Kromozom sayısı, hücre sayısı
arttıkça azalmıştır.
3. Birinci mitoz bölünme sonucunda
2 hücre oluşmuştur.
4. Oluşan hücrelerin kromozom
sayıları aynıdır.
5. Oluşan toplam hücre sayısı 14'tür.
Aşağıda tabloda verilen olaylarda mitozun hangi
görevi yerine getirdiğini işaretleyiniz.
Aşağıda verilen boşluklara uygun kelimeleri yazınız.
Gerçekleşen olay
yenilenme
büyüme
kalıtsal çeşitliliğe
yarıya iner
mitoz
iki
hücre bölünmesi
kromozom sayısı
Metafaz
Anafaz
değişmez
İnterfaz
1. Mitoz ile bir hücreden …………. yeni hücre oluşur.
2. Mitozda bölünen hücre ile oluşan hücrelerin ……………………….
aynıdır.
3. Eşeysiz üremede etkili olan bölünme çeşidi …………………. dur.
4. Eşeysiz üreme, canlılarda ………………….. yol açmaz.
5. Canlılarda ……………….. mitoz ile gerçekleşir.
6. İnsanlarda yaraların iyileşmesi bir ………………… olayıdır.
7.Belirli bir olgunluğa ulaşan hücrelerin bölünerek yeni hücreler
oluşturmasına ………………………………….. denir.
8. ………………….. evresinde kromozomlar hücrenin ortasında yan
yana dizilirler.
9. ……………… evresinde hücre büyür ve metabolizma hızı artar. Bu
sırada, hücrede kalıtsal bilgileri taşıyan kalıtım maddesi
eşlenerek iki katına çıkar.
10. Mitoz bölünme sonucunda kromozom sayısı ……………………….
Bambu ağacının boyunun
uzaması
Amipin bölünerek sayısını
arttırması
Yeni doğan Beril'in 2 ayda 4
cm uzaması
Dalı kesilip toprağa diken gül
bitkisinden yeni bir gül
bitkisi oluşması
Kertenkelenin, kopan
kuyruğunun yenilmesi
Kesilen karaciğerin eksik
parçasını tamamlaması
Düşüp yaralanan Miray’ın
yarasının kabuk tutması
Hidranın vücudunda oluşan
çıkıntıdan yeni hidra
oluşması
Şule’nin geçen sene aldığı
pantolonu giyememesi
Üreme
Büyüme
Gelişme
Onarım
Mitoz bölünmenin gerçekleşmesi sonucunda
meydana gelen evreler, gerçekleşen olaylar ve evre görselleri
aşağıda karışık olarak verilmiştir.
Bu verileri gerçekleşme sırasına göre tabloya işleyiniz.
A- Metafaz
B- Anafaz
D- Telofaz
C- İnterfaz
Bu bölünme sonucu oluşan K ve L hücrelerinin;
I. Sitoplazma miktarı
II. Kromozom sayısı
III. Genetik yapısı
özelliklerinden hangileri kesinlikle aynı olur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II ve III
D) I, II ve III
E- Profaz
G
F
1) Bir hücreden mitoz bölünmeyle oluşan K ve L hücreleri
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
2)
H
I
K
L- Kromozomlar belirginleşir ve çekirdek zarı erimeye başlar.
Yanda X ve Y hücrelerinin şekilleri
gösterilmiştir.
Buna göre X ve Y hücrelerinin mitoz bölünmeleri sırasında
görülen;
K. DNA eşlenmesi
L. Ara lamel oluşması
M. Kromozom sayısının sabit kalması
olaylarından hangileri her iki hücre için de ortaktır?
A) Yalnız K
B) K ve L
C) K ve M
D) K, L ve M
3)
M- Çekirdek zarı tekrar oluşur ve çekirdek bölünmesi
tamamlanır.
N- Kromozomlar birbirinden ayrılarak eş parçalar kutuplara
çekilir.
O- Bölünmeye hazırlık evresidir. DNA kendini eşler.
P- Kromozomlar hücre ekvator düzlemine dizilir.
1. Evre
2. Evre
3. Evre
4. Evre
Evrenin adı
Evrenin resmi
Evredeki olay
5. Evre
Hücre bölünmeleriyle ilgili yukarıda verilen şemadaki ifadeler
doğruysa D, yanlışsa Y yönüne doğru ilerlenildiğinde hangi
numaralı çıkışa ulaşılır?
A)1
B)2
C)3
D) 4
4) Yandaki şekilde K hücresinin bölünerek L ve M hücrelerini
oluşturması gösterilmiştir.
Aşağıdaki test sorularını cevaplayınız.
Buna göre K hücresinin bölünmesi sürecinde aşağıdaki
evrelerden hangisi gerçekleşmez?
5) Aşağıdaki bölünme evrelerinden hangisi, 2n = 4 kromozomlu
bir bitkinin yaprak hücrelerinde görülebilir?
6)
10)
I
II
III
Bir bitkiden kesilen dal, saksıya dikildiğinde yeni bir bitki elde
edilebilmektedir.
Buna göre daldan, yeni bitkinin oluşumunu sağlayan hücre
bölünmesi sırasında aşağıdaki evrelerden hangisinin
gerçekleşmesi beklenir?
(Ana bitkinin kromozom sayısı 2n = 4'tür.)
7)
IV
Mitoz Bölünme
Bölünme sonucunda iki hücre oluşur.
Oluşan hücrelerin kromozom sayısı aynıdır.
Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli
canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlar.
Sadece üreme hücrelerinde görülür.
Mitozla ilgili yukarıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A)l
B) II
C) III
D) IV
11)
Şekil-1'deki hücrede gerçekleşen mitoz sırasında görülen
olaylardan hangileri şekil-2'deki hücrede de gözlenir?
I. Çekirdek bölünmesi
II. Sitoplazmanın boğumlanması
III. Kromozomların hücrenin karşılıklı kutuplarına çekilmesi
A) I ve III
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
Yukarıda şematize edilerek gösterilen hücre bölünmesi çeşidiyle
ilgili, Salih'in söylediği aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sadece eşeyli üreyen canlılarda görülür.
B) Canlılarda yaralanan vücut bölümlerinin onarımının
12) Aşağıdaki şekillerde mitozun evreleri karışık olarak verilmiştir.
sağlanmasında etkilidir.
C) Oluşan iki hücrenin genetik yapıları birbirinden farklıdır.
D) Sadece üreme ana hücrelerinde gerçekleşir.
8) Aşağıdaki resimlerde canlılarda gerçekleşen bazı olaylar
gösterilmiştir.
Bu olaylarla ilgili üç öğrenci aşağıdaki yorumları yapmıştır.
Hücrede gerçekleşen bu bölünme evrelerinin sıralaması hangi
seçenekte doğru verilmiştir?
A) I - III - II - V - IV
B) V - IV - I - III - II
C) III -V- IV- I - II
D) IV - I - II - V - III
13) Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünmenin canlılar için
önemlerinden değildir?
A) Çok hücreli canlılarda büyümeyi sağlar.
B) Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
C) Çok hücreli canlılarda yaraların iyileşmesini sağlar.
D) Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.
14)
Bu öğrencilerden hangilerinin yaptığı yorum doğrudur?
A) Yalnız Hülya
B) Yalnız Büşra
C) Gülhan ve Hülya
D) Hülya ve Büşra
9)
Yukarıdaki cümlelerde
ve sembolleri yerine verilen
ifadeler yazıldığında hangi ifade açıkta kalır?
A) 4
B)3
C)2
D) 1
Tür
Kromozom sayısı (2n)
İnsan
46
Moli balığı
46
Tabloda iki canlı türüne ait kromozom sayıları verilmiştir. Buna
göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) İnsan ve moli balığı benzer vücut yapısına sahiptir.
B) Moli balığı gelişmiş bir canlıdır.
C) İnsan ve moli balığı ayrı büyüklüktedir.
D) İnsan ve moli balığının kromozom sayılarının eşit olmasının
canlı gelişmişliğiyle ilgisi yoktur.
15) Bir hayvan hücresinde hücre bölünmesi sırasında,
1. Sitoplazmanın boğumlanması
2. Kromozomların hücrenin ekvator düzlemine dizilmesi
3. Kalıtım maddesinin kopyasının yapılması
4. Kromozomların zıt kutuplara çekilmesi
olaylarının gerçekleşme sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
A) 4 - 2 - 3 - 1
B) 4 - 3 - 2 - 1
C) 3 - 2 - 4 - 1
D) 3 - 2 - 1 - 4