24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak Suda Çözünür Ftalosiyanin Bileşiklerinin Sentezi ve Fotodinamik Terapi Uygulamaları Cem GÖLa, Nil Saydanb, Hanifi YAMANa, Mahmut DURMUŞa, Vefa AHSENa a Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, 41400, Gebze, Kocaeli cgol@gyte.edu.tr b Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 41400, Gebze, Kocaeli Fotodinamik terapi, en yeni ve en çok ilgi çeken kanser tedavi yöntemlerinden biridir. Fotodinamik terapi, seçici olarak hedef dokuda biriken ışığa duyarlı maddenin (fotosensitizer), uygun dalga boyundaki ışığa maruz bırakılması prensibine dayanır. Moleküler oksijen varlığında, fotosensitizer’in ışık ile aktive olması sonucunda oluşan serbest radikaller ve singlet oksijen, lipit, protein ve nükleik asitler gibi birçok biyolojik molekülle etkileşerek, kanser hücrelerini tahrip eder[1]. Ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapide fotosensitizer olarak araştırılan ve kullanılan madde gruplarındandır. Yüksek dalgaboyundaki ışığı absorplayabilmeleri, yüksek kuantum verimi ve ömürlerine sahip olmaları, ışık kullanılmadığı zaman herhangi bir toksik etkilerinin olmaması gibi özellikleri nedeniyle ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapi ile kanser tedavisinde kullanılabilecek hedef moleküllerdir[2]. Özellikle vücut sıvısı içerisine direkt olarak verilebildiği için suda çözünebilen ftalosiyanin bileşikleri fotodinamik terapi uygulamaları açısından oldukça önemlidir[3-4]. Bu çalışmada, suda çözünebilen çinko ftalosiyanin bileşikleri sentezlenmiş ve yapıları elementel analiz, FT-IR, UV-Vis, NMR ve kütle spektroskopisi verileri ile aydınlatıldıktan sonra bu bileşiklerin fotodinamik terapide uygulanabilirliklerini tespit etmek amacıyla fotofiziksel ve fotokimyasal özellikleri incelenmiştir. SR 4+ RS 4+ SR 8+ RS SR N N N N Zn N N N N SR 2SO42- RS N N N N Zn N N RS N N SR 2SO42RS N N N N Zn N N N N SR' SR 4SO42- SR RS SR SR R = + N CH3 KAYNAKLAR 1. Okura, I., Photosensitization of Porphyrins and Phthalocyanines, Gordon and Breach Science Publishers, Amsterdam, 2000. 2. Ali, H., van Lier, J.E., Chem. Rev., 99, 2379-2450, 1999. 3. Saydan, N., Durmuş, M., Dizge, M.G., Yaman, H., Gürek, A.G., Antunes, E., Nyokong, T., Ahsen, V., J. Porphyrins Phthalocyanines, 13, 681-690, 2009. 4. Durmuş, M., Ahsen, V., J. Inorg. Biochem., 104, 297-309, 2010.