8.SINIF 3.ÜNİTE İNKİLAP TARİHİ ALFABETİK
advertisement
8.SINIF 3.ÜNİTE İNKİLAP TARİHİ ALFABETİK CEVAP ANAHTARLI BOŞLUK DOLDURMA B__________________________________1917 yılında Rusya’da çıkan ihtilal sonucunda ______________________. Rusya _____________________Doğu Anadolu ve Kafkasya’da ________________________________boşalttı. Rus kuvvetlerinin çekilmesi üzerine de _____________________________ Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan adıyla _____________kuruldu. E_________________________________,Doğu Anadolu topraklarını içine alacak şekilde______________________kurmaktı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Ermenileri, __________________________________________için harekete geçiren devlet ______________________________oldu. E_______________________başta İngiltere olmak üzere ________________________________________Kars ve çevresinde yaşayan Türkleri_________________________. Doğu Anadolu’da bir _________________________________________ ______________ Antlaşması’nın imzalanmasından sonra, Ermeniler _____________________________geçtiler. K________________________, _______________________ _____________________________________ Ermenilerin işgali altındaki Sarıkamış, Kars ve Gümrü’yü ________________ve böylece onları barış istemek zorunda bıraktı. Ermenistan Hükûmeti __________________________ilan ederek Anadolu topraklarına yönelik taleplerinden vazgeçti. ___________________________________ düzenli ordumuzun askerî alandaki ilk başarısıdır. G______________________ Antlaşması Büyük Millet Meclisinin_______________________________________. Fransa, 11 Aralık 1918’de ________________________orduyla Dörtyol’a girdi. F______________________________________Kozan, Osmaniye, Tarsus, Mersin ve Pozantı’yı içine alacak şekilde genişledi. Çukurova bölgesinde Fransızların ve onların silahlandırdığı Ermenilerin _____________________________________ kuruldu. Dörtyol ve Osmaniye’deki Fransızlar ve Ermeniler ___________________________________kaldılar. F____________________20 Ekim 1921’de ____________Hükûmeti ile imzaladıkları _____________________________Adana ve çevresindeki işgallerine son verdiler. M_______________________________Antep, Maraş ve Urfa’yı işgal eden İngilizler __________________________ bıraktılar. Fransızlar bölgeye girdikleri andan itibaren ______________________________yaparak ______________baskı ve şiddet uygulamaya başladılar.Türkler de onların _____________________ ________________ birlikleri kurarak savunmaya geçtiler. M____________, _____________________________________30 Ekim 1919’da çoğunluğu Ermenilerden oluşan Fransız birlikleri tarafından işgal edildi. Güçlenen Türk direnişi karşısında tutunamayan ___________________________şehir içinde yaşanan şiddetli çarpışmalarda _____________________________________verdiler. 11________________________gecesi, Fransızlar ve Ermeniler, karanlıktan faydalanarak ______________________________. M_________________________________kurtarılması Millî Mücadele’de kazanılan_______________________________oldu. Kurtuluş Savaşı’nda _________________________________bölge halkının çabalarıyla yürütüldü. U________________11 Nisan 1920’de düşmanı şehirlerinden atmayı başardılar. G___________________________Fransızlara ve onlarla iş birliği yapan Ermenilere karşı sürdürülen ____________________________________________________________kadar devam etti. F___________________________________________, 20 Ekim 1921’de TBMM Hükûmeti ile__________________imzaladılar, ve ________________ Millî Mücadele sırasında ____________çarpışmalar ________________karşı ______________________yaşandı. Yunanlılar, İstanbul’u Türklerin elinden alarak _________________________yeniden diriltmek ve ________________________istiyorlardı. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın _______________çıkaran Yunanistan, 15 Mayıs 1919’da da ________________Konferansı’nda alınan karara dayanarak İzmir’i işgal etmişti. İ____________________________________________Türk milleti tarafından büyük bir tepkiyle karşılandı. Ege Bölgesi’nde halk ______________________________________________kendisini savunmak üzere silahlı _____________________birlikleri kurmak için harekete geçti. Böylece ________________________________________________kuruldu. Her yaştan eli silah tutan gönüllülerin oluşturduğu Kuvayı milliye birliklerine ________________________________________ Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali Efe gibi yerli halktan _________________________________komuta ediyordu. Kuvayı milliye birlikleri İzmir’e çıkan ve iç bölgelere doğru yayılmak isteyen__________________________________mücadele ettiler.Sayı ve silah bakımından çok güçlü olan düşman ilerleyişini ________________________________. Kuvayı milliye birlikleri büyük fedakârlıklarla yürüttükleri mücadeleye rağmen_______________________________________ ve Anadolu’dan tamamen söküp atabilecek durumda değildi. Kuvayı milliye birlikleri genellikle ________________________kişilerden oluşuyordu ve silah ve cephane yönünden yetersizdi. Düzenli orduya geçiş yolunda _____________adım _______________________atılmıştır. Batı Cephesi Komutanı _____________________________Paşa, 24 Ekim 1920’de Gediz’de bulunan Yunanlılara ___________________________ nedeniyle başarılı olamadı. G_____________________________________________________ üzerine düzenli orduya geçiş süreci hızlandırıldı. Batı Cephesi Komutanlığına Albay__________________________________, ____________________________Komutanlığına ise Albay ____________________________getirildi.Kuvayı milliye birlikleri süratle düzenli ordu bünyesine alınmaya başlandı. Batı Cephesi’nde____________________________________________________, o zamana kadar serbest hareket etmeye alışmış Çerkez Ethem gibi bazı ____________________________________________________________yarattı. Çerkez Ethem kendisine bağlı kuvvetlerle birlikte _______________________________________________________ayaklandı ve ancak üzerine gönderilen düzenli ordu birlikleri karşısında tutunamayarak ____________________________zorunda kaldı. B_________________________Zaferi’yle _________________________Batı Cephesi’ndeki _____________________kazandı. B______________________ Zaferi, _______________________________________________________daha da derinleştirdi. F______, Güney Cephesi’nden sonra Anadolu’da başlayan Millî Mücadele’nin _______________________________görmüştü. İtalya _________________________________olan___________Antlaşması’ndaki ____________________________________ olduğunu düşünüyordu. İtilaf Devletleri ________________________________________Sevr Antlaşması’ndaki maddelerin silah gücüyle uygulanamayacağını anlamışlardı. İtalya ve Fransa, İngiltere’yi de ikna ederek _________________________________uygulanabilir hâle getirmek amacıyla _______________________________________toplamaya karar vermişlerdi. Mustafa Kemal, Türk milletinin gerçek temsilcisinin TBMM olduğunu ve _______________________________________ Londra Konferansı’na katılmayacaklarını bildirdi. İtilaf Devletleri bunun üzerine TBMM Hükûmetinin yanı sıra İstanbul Hükûmetini de konferansa davet etmek zorunda kaldılar. 21 Şubat 1921’deki _____________________________Konferansında, ________________________________________Paşa, __________________________________________ise Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey temsil etti. İtilaf Devletleri, görüşmeler sırasında _________________________________________________________yaparak projeyi gündeme getirdiler fakat Türk tarafından____________________________. Osmanlı temsilcisi Tevfik Paşa“Söz milletimin asıl vekillerine aittir.Bundan dolayı Anadolu heyetine söz verilmesini rica ederim.”___________________________________________________. Londra Konferansı’na kalmakla TBMM Hükûmeti, Türk milletinin haklı davasını ve ____________________________________ imkânı buldu. 1919 yılında _________________________bağımsızlığını kazanan Afganistan, ______________________________________ _______________________duyuyordu. T__________________________________________arasında 1 Mart ______________________________________tarihinde ____________________________________imzalandı. T_____________________________________________________________taraflardan biri ____________________diğer taraf bunu kendisine yapılmış sayacak ve saldırgana karşı bütün imkânlarıyla mücadele edecekti. Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması _______________________________Millî Mücadele ve TBMM Hükûmeti ____________ bir kamuoyunun oluşmasını sağladı. Türk milletinin ____________________________________bir millî marşın yazılmasına karar verildi ve Mehmet Âkif’in “İstiklâl Marşı” adlı şiiri TBMM’nin _________________________tarihli oturumunda millî marşımız olarak kabul edildi. Rusya’da çarlık rejiminin yıkılmasından sonra kurulan Sovyetler Birliği, _________________________________________güney sınırlarının güvenliği bakımından tehlikeli buluyordu. 16 Mart 1921’de _____________________________________imzalanmasıyla Kars, Ardahan ve Artvin__________________; Batum___________________, Nahcivan ise ___________________________bırakıldı. M____________________________________________TBMM Hükûmetinin hukuki varlığı ve ileride kurulacak devletin sınırları _________________________ tarafından tanınmış oldu. Londra Konferansı’ndan_________________________________________, Sevr Antlaşması’nı Türklere zorla kabul ettirmek için _________________________________________________________geçirdi. Türk ordusunun Yunanlıları İnönü’de bir kez daha yenilgiye uğratması ülke içinde büyük bir sevinç yarattı. İkinci İnönü Zaferinden sonra ________________________________________________TBMM __________________güçlendi. İkinci İnönü Zaferi, _____________________________________________________________________daha da belirginleştirdi. İkinci İnönü Zaferinden sonra_________________, ________________________________________________________başladı. İkinci İnönü Zaferinden sonra Fransa görüşmeler yapmak üzere bir temsilcisini Ankara’ya gönderdi. Türk ordusunun ______________________________________gören Yunanlılar, ______________________yeni ve daha büyük bir saldırıya hazırlandılar. Kütahya-Eskişehir Savaşlarında:Ordumuzun _____________________________________________ve yeniden düzenlenmesi için ______________________________________________________kararı verildi. Mustafa Kemal,Millî Mücadele’nin _______________________________________________bile _______________ilgilenmiştir. Mustafa Kemal,___________________________________ en az bağımsızlık savaşı kadar önemli olduğunu düşünmüş,________________ olarak cepheye gitmek için Ankara’ya gelen ________________________________göndermiştir. Kütahya-Eskişehir savaşlarında stratejik önemi olan ___________________________________ve ordumuzun Sakarya’nın doğu kıyılarına kadar çekilmesi ____________________________________________karşılandı. Mustafa Kemal’in ordumuzun daha fazla kayba uğramaması için Kütahya-Eskişehir savaşlarında bütün sorumluluğu üzerine alarak verdiği _________________________Mecliste de _____________________________neden oldu. TBMM 5 Ağustos 1921 tarihli toplantısında çıkardığı kanunla Mustafa Kemal’i _________________________________tayin etti. Bu Kanun’a göre _____________________________________________olacaktı. Mustafa Kemal Paşa pek çok defa olduğu gibi Kurtuluş Savaşı’mızın bu aşamasında karşılaştığı _________________________da yine __________________________________________aştı. Başkomutanlık görevini üstlendikten sonra _________________________________üzere “Tekâlifi Milliye Emirleri”ni yayımladı. “Harp, ______________________________________, iki milletin bütün varlıklarıyla ve ellerindeki her şeyle, bütün elde tutulur ve tutulmaz güçleriyle birbirleriyle karşı karşıya gelmesi ve birbiriyle vuruşması demektir.Yukarıdaki sözleriyle Mustafa Kemal, _______________________________________________________gereğini vurgulamıştır. Tekâlifi Milliye Emirleri bir yandan ______________________________________________________sağlarken diğer yandan _________________________________________________________benzersiz örneklerinden birini daha sergiledi. Sakarya Meydan Savaşı ____________________________________Yunan birliklerinin 23 Ağustos’taki saldırısıyla başladı ve 13 Eylül’de Sakarya Nehri’nin doğusunu düşmandan temizleyerek büyük bir zafer kazandılar. S_____________________________________ Mustafa Kemal’e 19 Eylül 1921 tarihli toplantısında “______________________” rütbesi ile “_______________________” unvanı verildi. S_____________________________________13 Ekim 1921’de TBMM Hükûmeti ile ___________________________________ Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan arasında Kars Antlaşması imzalandı. Kars Antlaşmasıyla daha önce imzalanmış olan ________________________________________________________söz konusu ____________________________________________________ da kabul edildi. Kars Antlaşmasıyla _______________________________________________________şekliyle kesin biçimde çizilmiş oldu. Sakarya Zaferi’nin siyasi alandaki sonuçlarından biri de TBMM Hükûmeti ile _____________________arasında 20 Ekim 1921’de imzalanan __________________________________________. Ankara Antlaşması’yla Türkiye ile ________________________________durumu sona erdi ve Fransa, _____________________ işgali altında bulundurduğu _____________________________________kabul etti. Ordumuz Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle ___________________________________üzere zaman geçirmeden __________________________________________________başladı. 30 Ağustos günü Dumlupınar’da yapılan savaşı doğrudan doğruya_____________________________________________.Tarihe ‘’_____________________________Muharebesi” adıyla geçen bu savaşta ___________________________________________ büyük bir bozguna uğrattı. Mustafa Kemal Paşa’nın “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir.İleri!” emriyle Ege ve Marmara kıyılarına doğru ___________________________________etmeye başladı. Türk birlikleri, aralarında Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis’in de bulunduğu çok sayıda Yunan askerini esir alarak __________________________________________girdiler. 18 Eylül _____________________tarihi itibarıyla Batı Anadolu’da bir tek Yunan askeri kalmadı. Mustafa Kemal de yanında bulunan komutanlarla birlikte 9 Eylül gecesini Kemalpaşa’da geçirdikten sonra 10 Eylül günü İzmir’e girdi. Büyük Taarruz ile elde edilen zafer sonrasında Batı Anadolu__________________________________________________, fakat İstanbul, Trakya ve Boğazlar bölgesinde _________________________________________________bulunuyordu. Mustafa Kemal, İtilaf Devletlerine_______________________, istedikleri ateşkesin ancak bu yolla kabul edilebileceğini bildirdi. İ____________________ise Türk ordusunun ____________________________________durumunda savaşacaklarını söylediler. Türk birliklerinin büyük bir ___________________________________________________________doğru ilerlemesi karşısında, __________________________________ ateşkes görüşmelerinde bulunmayı kabul ettiler. Mudanya Konferansı’na _________________________________________________________________temsilcileri katıldı. Y__________________________________temsil edildiği Mudanya Konferansı’nda Türk heyetinin başkanlığını İsmet Paşa yaptı. İsmet Paşa konferansta Trakya’daki _________________________________________________________çekilmesini isteyerek ateşkesin ancak bu şekilde sağlanabileceğini söyledi. İ___________________________________nedeniyle bir ara kesintiye uğrayan ve sert tartışmalara sahne olan Mudanya Konferansı nihayet 11 Ekim’de antlaşmayla sonuçlandı. Mudanya Konferansı’na ________________________________bu konferansta _______________________________________ temsil edilmiştir. _______________________________Ankara’da toplanan _____________________________________öğretim programlarının ________________esaslara göre __________________________________________kararı alınmıştır. II.İnönü Savaşı’ndan sonra ________________________Anadolu’daki __________________________________başladı. BMM Hükûmetini __________________________________________________________________olmuştur. İtilaf Devletleri BMM Hükûmetinin temsilcilerini Londra Konferansı’na davet ederek ___________________________________ tanımışlardır. Tayyar Rahmiye Hanım __________________________________________________karşı mücadele ederken şehit düşen kadın kahramanlarımızdan biridir. G__________________________ile _______________________________________durumu sona ermiştir. Ali Saip Bey, ____________________________________rol oynamış millî kahramanlarımızdan biridir. Kütahya-Eskişehir savaşları _______________________________________________________________ile sonuçlanmıştır. Tekâlifi Milliye Emirleri __________________________________________________yürürlüğe konulmuştur. Mustafa Kemal’e _______________rütbesi ______________________________________kazandığı zafer nedeniyle verilmiştir. M________________________Ateşkes Antlaşması ile ________________________________________________sona ermiştir. Halide Edip Adıvar, __________________________________________romanlarıyla tanınmış edebiyatçılarımızdan biridir. 3.ÜNİTE İNKİLAP TARİHİ BOŞLUKLARA GELECEK KELİMELER . 1921 Fransa arasındaki savaş Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 1922 Fransız işgali Ermeni çetelerinin yardımıyla Moskova Antlaşması’nın 11.Şub.20 Fransızlar Moskova Antlaşması’nın hükümleri 12.Mar.21 Fransızlar Moskova Antlaşması’yla (23 Ağustos-13 Eylül 1921) Fransızlar ve Ermeniler Mudanya ’’Başkomutan Meydan Gazilik Mustafa Kemal Paşa yönetti 28 Eylül 1920’de Gediz Muharebesi’nde uğranılan yenilgi mücadele 9 Eylül’de İzmir’e geri aldı ordu ile millet arasında dayanışmanın Adana ve çevresindeki Fransız işgaline geri çekilmek zorunda ordu-millet bütünlüğünün Ali Fuat göç etmeye zorladılar ordumuz Yunan ordusunu Ankara Antlaşması’dır gönüllü öğretmenleri tekrar okullara Ankara Antlaşması’nı Gümrü özgürlük ve bağımsızlık tutkusunu yansıtacak Ankara Antlaşması’yla Gümrü Antlaşması Paris Barış Ankara Hükûmetini Güney Cephesi pek çok yerde Kuvayı milliye birlikleri Antalya bölgesindeki kuvvetlerini çekmeye Güney Cephesi’nde Refet Bey antlaşma hükümlerini yumuşatıp Güney Cephesi’ndeki mücadeleler Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi askerî eğitimden yoksun Güney Cephesi’nden çekildiler Sakarya Savaşı öncesi askerlerini çekmelerini Gürcistan’a Sakarya Savaşı öncesinde ateş açmayı göze alamayan İngilizler hâlâ İtilaf Devletleri askerleri Sakarya Savaşı’nda Azerbaycan’a halkın düzenli orduya güveni artarken Sakarya Zaferi’nden sonra basit bir direniş hareketi olmadığını Hatay dışında Sakarya Zaferi’nin ardından Başkomutan’ın vereceği emir, kanun hemen ardından Trakya’ya asker Sakarya Zaferi’nin kazanılmasına Batı Anadolu’ya hâkim olmak Hükûmetinin otoritesi saldırılarına karşı ilk millî teşkilat Karaisalı’da Batı Cephesi’nde ilk saldırıya uğrarsa Batılı devletlerden aldıkları desteğe güvenerek ilk başarısını savaştan çekilerek Batılı devletlerin Anadolu’ya girmesini ilk kez büyük bir devlet sert tartışmalara bazı hükümlerin İngiliz egemenliğinden kurtularak Sevr(2) bazı yerlerde subaylar, bazı yerlerde ise İngilizler Sevr Antlaşması’nda bazı önemsiz değişiklikler bilimsel İngilizlerin çekilmesinden sonra Sevr Antlaşması’nı geçersiz saydığını Birinci Dünya Savaşı sürerken İngilizlerin katı tutumu Sivas Kongresi’nde Birinci İnönü(3) İngiltere Sovyetler Birliği’ne bağlı Bizans İmparatorluğu’nu İngiltere tarafından şehirlerimizin kaybedilmesi BMM’nin hukuki varlığını İngilterenin desteğiyle şehri gizlice terk ettiler Boğazlar bölgesine girmesi İslam dünyasında taarruz hazırlıklarına bu saldırıları karşısında İsmet Bey tanıyan ilk İslam devleti Afganistan bu şehirleri Fransızlara İstanbul Hükûmetini Sadrazam Tevfik tarihî ve kültürel nedenlerle bütün yurtta üzüntüyle istediği sonucu alamayan İngiltere TBMM Büyük Ermenistan’ı işgal etmiş olduğu yerleri TBMM Hükûmeti ile Afganistan büyük kayıplar İtalya(2) TBMM’den aldığı güçle cehalete karşı savaşın İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarını topraklarımızdan çekilmeyi İtilaf Devletlerinin kendi aralarındaki anlaşmazlıkları Türk ordusunun geri çekilmesi çarlık rejimi İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali Türk topraklarına saldırıya çarlık rejimi yıkıldı kabul görmedi Türkiye, İngiltere, Fransa ve İtalya çekilme kararı kaçan düşmanı takip Türkiye’ye çıkarlarına aykırı Kafkas Cumhuriyetleri tarafından Türkiye’ye yakınlık çoğu Ermenilerden oluşan Kafkasya’da Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması’na göre daha fazla kayba uğramaması kararlılıkla Boğazlar bölgesine Türklere karşı diyerek görüşmelerden çekildi karşı taarruza geçerek Türk-Yunan Savaşı fiilen doğrudan çağırılmadıkça katılmayan Yunanistan uluslararası alanda kazandığı ilk siyasi zaferdir Doğu Cephesi’ndeki savaş Kâzım Karabekir Urfa’nın kurtuluşunda doğu sınırımız bugünkü Kuvayı Milliye(2) Urfalılar dostluk ve iş birliği Antlaşması Kuvayı milliye birliklerinin düzensizliği üç ay süreyle Başkomutan düşmanı yurttan atmak Kuvayı milliye liderlerinde rahatsızlık üç yeni devlet düzenli ordumuz kuvvetlerini çekmeye yalnız iki ordunun değil düzenli ordunun kurulması kararı lehine yeniden hazırlanması düzenli orduya katılmayı reddederek liderler yer yer durdurmayı başardılar düzenli Yunan ordusunu durduracak Londra Yunan askerinden temizlenmişti eğitimle Londra’da bir konferans Yunan birliklerinin Meriç Nehri’nin batısına en kritik günlerinde Maarif Kongresi’nde Yunan kuvvetlerine karşı kahramanca en şiddetli Maraş Yunanistan’ı daha da güçlendirecek Ermeni devleti kurulmasını öngören Maraş’ın düşman işgalinden Yunanistan’ın İngiltere tarafından Ermeniler mareşal Yunanlılara Ermenilerle iş birliği mareşallik Yunanlılara sığınmak Ermenistan Cumhuriyeti’nin amacı millî birlik ve beraberliği Yunanlıları bir kez daha saldırıya Ermenistan’a karşı kazanılan zafer millî Mücadele’yi anlattığı Yunanlıların başarısızlığından sonra Fransa(2) Misakımillî’yi dünya kamuoyuna duyurma Yunanlıların saldırılarına karşı Büyük Ermenistan hayallerini gerçekleştirmeleri zorluğu 3.ÜNİTE İNKİLAP TARİHİ ALFABETİK CEVAP ANAHTARI “Harp, yalnız iki ordunun değil, iki milletin bütün varlıklarıyla ve ellerindeki her şeyle, bütün elde tutulur ve tutulmaz güçleriyle birbirleriyle karşı karşıya gelmesi ve birbiriyle vuruşması demektir. 11 şubat 1920 gecesi, Fransızlar ve Ermeniler, karanlıktan faydalanarak şehri gizlice terk ettiler. 16 Mart 1921’de Moskova Antlaşması’nın imzalanmasıyla Kars, Ardahan ve Artvin Türkiye’ye; Batum Gürcistan’a, Nahcivan ise Azerbaycan’a bırakıldı. 18 Eylül 1922 tarihi itibarıyla Batı Anadolu’da bir tek Yunan askeri kalmadı. Mustafa Kemal de yanında bulunan komutanlarla birlikte 9 Eylül gecesini Kemalpaşa’da geçirdikten sonra 10 Eylül günü İzmir’e girdi. 1919 yılında İngiliz egemenliğinden kurtularak bağımsızlığını kazanan Afganistan, tarihî ve kültürel nedenlerle Türkiye’ye yakınlık duyuyordu. 21 Şubat 1921’deki Londra Konferansında, İstanbul Hükûmetini Sadrazam Tevfik Paşa, Ankara Hükûmetini ise Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey temsil etti. 30 Ağustos günü Dumlupınar’da yapılan savaşı doğrudan doğruya Mustafa Kemal Paşa yönetti. Tarihe ’’Başkomutan Meydan Muharebesi” adıyla geçen bu savaşta ordumuz Yunan ordusunu büyük bir bozguna uğrattı. Ali Saip Bey, Urfa’nın kurtuluşunda rol oynamış millî kahramanlarımızdan biridir. Ankara Antlaşması’yla Türkiye ile Fransa arasındaki savaş durumu sona erdi ve Fransa, Hatay dışında işgali altında bulundurduğu topraklarımızdan çekilmeyi kabul etti. Başkomutanlık görevini üstlendikten sonra ordunun eksikliklerini gidermek üzere “Tekâlifi milliye Emirleri”ni yayımladı. Batı Cephesi’nde düzenli ordunun kurulması kararı, o zamana kadar serbest hareket etmeye alışmış Çerkez Ethem gibi bazı Kuvayı milliye liderlerinde rahatsızlık yarattı. Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa, 24 Ekim 1920’de Gediz’de bulunan Yunanlılara Kuvayı milliye birliklerinin düzensizliği nedeniyle başarılı olamadı. Batı Cephesi Komutanlığına Albay İsmet Bey, Güney Cephesi Komutanlığına ise Albay Refet Bey getirildi.Kuvayı milliye birlikleri süratle düzenli ordu bünyesine alınmaya başlandı. Birinci Dünya Savaşı sürerken 1917 yılında Rusya’da çıkan ihtilal sonucunda çarlık rejimi yıkıldı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Ermenileri Büyük Ermenistan hayallerini gerçekleştirmeleri için harekete geçiren devlet İngiltere oldu. Birinci İnönü Zaferi, İtilaf Devletlerinin kendi aralarındaki anlaşmazlıkları daha da derinleştirdi. Birinci İnönü Zaferi’yle düzenli ordumuz Batı Cephesi’ndeki ilk başarısını kazandı. BMM Hükûmetini tanıyan ilk İslam devleti Afganistan olmuştur. Büyük Taarruz ile elde edilen zafer sonrasında Batı Anadolu Yunan askerinden temizlenmişti. fakat İstanbul, Trakya ve Boğazlar bölgesinde hâlâ İtilaf Devletleri askerleri bulunuyordu. Çerkez Ethem kendisine bağlı kuvvetlerle birlikte düzenli orduya katılmayı reddederek ayaklandı ve ancak üzerine gönderilen düzenli ordu birlikleri karşısında tutunamayarak Yunanlılara sığınmak zorunda kaldı. Çukurova bölgesinde Fransızların ve onların silahlandırdığı Ermenilerin saldırılarına karşı ilk millî teşkilat Karaisalı’da kuruldu. Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulmasını öngören Sevr Antlaşması’nın imzalanmasından sonra da Türk topraklarına doğru saldırıya geçtiler. Dörtyol ve Osmaniye’deki Fransızlar ve Ermeniler geri çekilmek zorunda kaldılar. Düzenli orduya geçiş yolunda ilk adım Sivas Kongresi’nde atılmıştır. Ege Bölgesi’nde de halk Yunanlıların ve yerli Rumların saldırılarına karşı kendisini savunmak üzere silahlı Kuvayı milliye birlikleri kurmak için harekete geçti. Ermeniler başta İngiltere olmak üzere Batılı devletlerden aldıkları desteğe güvenerek Kars ve çevresinde yaşayan Türkleri göç etmeye zorladılar. Ermenistan Cumhuriyeti ’nin amacı, Doğu Anadolu topraklarını içine alarak Büyük Ermenistan’ı kurmaktı. Ermenistan Hükûmeti Sevr Antlaşması’nı geçersiz saydığını ilan ederek Anadolu topraklarına yönelik taleplerinden vazgeçti. Ermenistan’a karşı kazanılan zafer düzenli birliklerimizin askerî alandaki ilk başarısıdır. Ermenistan ile imzalanan Gümrü Antlaşması, Büyük Millet Meclisinin uluslararası alanda kazandığı ilk siyasi zaferdir. Fransa, 11 Aralık 1918’de çoğu Ermenilerden oluşan orduyla Dörtyol’a girdi. Fransa, Güney Cephesi’nden sonra Anadolu’da başlayan Millî Mücadele’nin basit bir direniş hareketi olmadığını görmüştü. Fransız işgali Ermeni çetelerinin yardımıyla Kozan, Osmaniye, Tarsus, Mersin ve Pozanı’yı içine alacak şekilde genişledi. Fransızlar 20 Ekim 1921’de TBMM Hükûmetiyle imzaladıkları Ankara Antlaşması’yla Adana ve çevresindeki işgallerine son verdiler. Fransızlar bölgeye girdikleri andan itibaren Ermenilerle iş birliği yaparak Türklere karşı baskı ve şiddet uygulamaya başladılar.Türkler de onların bu saldırıları karşısında Kuvayımilliye birlikleri kurarak savunmaya geçtiler. Fransızlar, 20 Ekim 1921’de TBMM Hükûmeti ile Ankara Antlaşması’nı imzaladılar, ve Güney Cephesi’nden çekildiler. Gediz Muharebesi’nde uğranılan yenilgi üzerine düzenli orduya geçiş süreci hızlandırıldı. Güçlenen Türk direnişi karşısında tutunamayan Fransızlar ve Ermeniler şehir içinde yaşanan şiddetli çarpışmalarda büyük kayıplar verdiler. Gümrü Antlaşması ile Doğu Cephesi’ndeki savaş durumu sona ermiştir. Güney Cephesi’nde Fransızlara ve onlarla iş birliği yapan Ermenilere karşı sürdürülen mücadele Sakarya Zaferi’nin kazanılmasına kadar devam etti. Halide Edip Adıvar, Millî Mücadele’yi anlattığı romanlarıyla tanınmış edebiyatçılarımızdan biridir. Her yaştan eli silah tutan gönüllülerin oluşturduğu Kuvayı milliye birliklerine bazı yerlerde subaylar, bazı yerlerde ise Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali Efe gibi yerli halktan liderler komuta ediyordu. II.İnönü Savaşı’ndan sonra İtalya Anadolu’daki kuvvetlerini çekmeye başladı. İkinci İnönü Zaferi, İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarını daha da belirginleştirdi. İkinci İnönü Zaferinden sonra Fransa görüşmeler yapmak üzere bir temsilcisini Ankara’ya gönderdi. İkinci İnönü Zaferinden sonra halkın düzenli orduya güveni artarken TBMM Hükûmetinin otoritesi güçlendi. İkinci İnönü Zaferinden sonra İtalya, Antalya bölgesindeki kuvvetlerini çekmeye başladı. İngilizler ise Türk ordusunun Boğazlar bölgesine girmesi durumunda savaşacaklarını söylediler. İngilizlerin katı tutumu nedeniyle bir ara kesintiye uğrayan ve sert tartışmalara sahne olan Mudanya Konferansı nihayet 11 Ekim’de antlaşmayla sonuçlandı. İsmet Paşa konferansta Trakya’daki Yunan birliklerinin Meriç Nehri’nin batısına çekilmesini isteyerek ateşkesin ancak bu şekilde sağlanabileceğini söyledi. İtalya ve Fransa, İngiltere’yi de ikna ederek antlaşma hükümlerini yumuşatıp uygulanabilir hâle getirmek amacıyla Londra’da bir konferans toplamaya karar vermişlerdi. İtalya Yunanistan’ı daha da güçlendirecek olan Sevr Antlaşması’ndaki bazı hükümlerin çıkarlarına aykırı olduğunu düşünüyordu. İtilaf Devletleri BMM Hükûmetinin temsilcilerini Londra Konferansı’na davet ederek BMM’nin hukuki varlığını tanımışlardır. İtilaf Devletleri TBMM Hükûmetinin yanı sıra İstanbul Hükûmetini de konferansa davet ettiler. İtilaf Devletleri Yunanlıların başarısızlığından sonra Sevr Antlaşması’ndaki maddelerin silah gücüyle uygulanamayacağını anlamışlardı. İtilaf Devletleri, görüşmeler sırasında Sevr Antlaşması’nda bazı önemsiz değişiklikler yaparak projeyi gündeme getirdiler fakat Türk tarafından kabul görmedi. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali Türk milleti tarafından büyük bir tepkiyle karşılandı. Kars Antlaşmasıyla daha önce imzalanmış olan Moskova Antlaşması’nın hükümleri söz konusu Kafkas Cumhuriyetleri tarafından da kabul edildi. Kars Antlaşmasıyla doğu sınırımız bugünkü şekliyle kesin biçimde çizilmiş oldu. Kâzım Karabekir, 28 Eylül 1920’de karşı taarruza geçerek Ermenilerin işgali altındaki Sarıkamış, Kars ve Gümrü’yü geri aldı ve böylece onları barış istemek zorunda bıraktı. kendisine yapılmış sayacak ve saldırgana karşı bütün imkânlarıyla mücadele edecekti. Kurtuluş Savaşı’nda Güney Cephesi’ndeki mücadeleler bölge halkının çabalarıyla yürütüldü. Kuvayı milliye birlikleri büyük fedakârlıklarla yürüttükleri mücadeleye rağmen düzenli Yunan ordusunu durduracak ve Anadolu’dan tamamen söküp atabilecek durumda değildi. Kuvayı milliye birlikleri genellikle askerî eğitimden yoksun kişilerin oluşturuyordu ve silah ve cephane yönünden yetersizdi. Kuvayi Milliye birlikleri İzmir’e çıkan ve iç bölgelere doğru yayılmak isteyen Yunan kuvvetlerine karşı kahramanca mücadele ettiler. Kütahya - Eskişehir Savaşlarında, ordumuzun daha fazla kayba uğramaması ve yeniden düzenlenmesi için Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi kararını verdi. Kütahya-Eskişehir savaşları Türk ordusunun geri çekilmesi ile sonuçlanmıştır. Kütahya-Eskişehir savaşlarında stratejik önemi olan şehirlerimizin kaybedilmesi ve ordumuzun Londra Konferansı’na kalmakla TBMM Hükûmeti , Türk milletinin haklı davasını ve Misakımillî’yi dünya kamuoyuna duyurma imkânı buldu. Londra Konferansı’ndan istediği sonucu alamayan İngiltere, Sevr Antlaşması’nı Türklere zorla kabul ettirmek için Yunanlıları bir kez daha saldırıya geçirdi. Maraş, İngilizlerin çekilmesinden sonra 30 Ekim 1919’da çoğunluğu Ermenilerden oluşan Fransız birlikleri tarafından işgal edildi. Maraş’ın düşman işgalinden kurtarılması Millî Mücadele’de kazanılan ilk zafer oldu. Millî Mücadele sırasında en şiddetli çarpışmalar Yunanlılara karşı Batı Cephesi’nde yaşandı. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Antep, Maraş ve Urfa’yı işgal eden İngilizler bu şehirleri Fransızlara bıraktılar. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın hemen ardından Trakya’ya asker çıkaran Yunanistan, 15 Mayıs 1919’da da Paris Barış Konferansı’nda alınan karara dayanarak İzmir’i işgal etmişti. Moskova Antlaşması’yla TBMM Hükûmetinin hukuki varlığı ve ileride kurulacak devletin sınırları ilk kez büyük bir devlet tarafından tanınmış oldu. Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Türk-Yunan Savaşı fiilen sona ermiştir. Mudanya Konferansı’na katılmayan Yunanistan bu konferansta İngiltere tarafından temsil edilmiştir. Mudanya Konferansı’na Türkiye, İngiltere, Fransa ve İtalya temsilcileri katıldı. Mustafa Kemal Paşa pek çok defa olduğu gibi Kurtuluş Savaşı’mızın bu aşamasında karşılaştığı zorluğu da yine TBMM’den aldığı güçle aştı. Mustafa Kemal Paşa’nın “Ordular,ilk hedefiniz Akdeniz’dir.İleri!” emriyle Ege ve Marmara kıyılarına doğru kaçan düşmanı takip etmeye başladı. Mustafa Kemal, İtilaf Devletlerine askerlerini çekmelerini, istedikleri ateşkesin ancak bu yolla kabul edilebileceğini bildirdi. Mustafa Kemal, Türk milletinin gerçek temsilcisinin TBMM olduğunu ve doğrudan çağırılmadıkça Londra Konferansı’na katılmayacaklarını bildirdi. Mustafa Kemal,cehalete karşı savaşın en az bağımsızlık savaşı kadar önemli olduğunu düşünmüş, gönüllü olarak cepheye gitmek için Ankara’ya gelen öğretmenleri tekrar okullara göndermiştir. Mustafa Kemal,Millî Mücadele’nin en kritik günlerinde bile eğitimle ilgilenmiştir. Mustafa Kemal’e mareşal rütbesi Sakarya Savaşı’nda kazandığı zafer nedeniyle verilmiştir. Mustafa Kemal’in ordumuzun daha fazla kayba uğramaması için Kütahya-Eskişehir savaşlarında bütün sorumluluğu üzerine alarak verdiği çekilme kararı Mecliste de sert tartışmalara neden oldu. Ordumuz, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle düşmanı yurttan atmak üzere zaman geçirmeden taarruz hazırlıklarına başladı. Osmanlı temsilcisi Tevfik Paşa“Söz milletimin asıl vekillerine aittir.Bundan dolayı Anadolu heyetine söz verilmesini rica ederim.” diyerek görüşmelerden çekildi. Pek çok yerde irili ufaklı Kuvayımilliye birlikleri kuruldu. Rus kuvvetlerinin çekilmesi üzerine de Kafkasya’da Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan adıyla üç yeni devlet kuruldu. Rusya savaştan çekilerek Doğu Anadolu ve Kafkasya’da işgal etmiş olduğu yerleri boşalttı. Rusya’da çarlık rejiminin yıkılmasından sonra kurulan Sovyetler Birliği, Batılı devletlerin Anadolu’ya girmesini güney sınırlarının güvenliği bakımından tehlikeli buluyordu. Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos - 13 Eylül 1921) Yunan birliklerinin 23 Ağustos’taki saldırısıyla başladı ve 13 Eylül’de Sakarya Nehri’nin doğusunu düşmandan temizleyerek büyük bir zafer kazandılar. Sakarya Savaşı öncesi Ankara’da toplanan Maarif Kongresi’nde öğretim programlarının bilimsel esaslara göre yeniden hazırlanması kararı alınmıştır. Sakarya Zaferi’nden sonra Mustafa Kemal’ 19 Eylül 1921 tarihli toplantısında “Mareşallik” rütbesi ile “Gazilik” unvanı verildi. Sakarya Zaferi’nin ardından 13 Ekim 1921’de TBMM Hükûmeti ile Sovyetler Birliği’ne bağlı Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan arasında Kars Antlaşması imzalandı. Sakarya Zaferi’nin siyasi alandaki sonuçlarından biri de TBMM Hükûmeti ile Fransa arasında 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması’dır. Sakarya’nın doğu kıyılarına kadar çekilmesi bütün yurtta üzüntüyle karşılandı. Tayyar Rahmiye Hanım, Adana ve çevresindeki Fransız işgaline karşı savaşırken şehit düşen kadın kahramanlarımızdan biridir. TBMM 5 Ağustos 1921 tarihli toplantısında çıkardığı kanunla Mustafa Kemal’i üç ay süreyle Başkomutan tayin etti.Bu Kanun’a göre Başkomutan’ın vereceği emir, kanun olacaktı. TBMM Hükûmeti ile Afganistan arasında 1 Mart 1921 tarihinde dostluk ve iş birliği Antlaşması imzalandı. Tekâlifi milliye Emirleri bir yandan millî birlik ve beraberliği sağlarken diğer yandan ordu-millet bütünlüğünün benzersiz örneklerinden birini daha sergiledi. Tekâlifimilliye Emirleri Sakarya Savaşı öncesinde yürürlüğe konulmuştur. Türk birlikleri, aralarında Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis’in de bulunduğu çok sayıda Yunan askerini esir alarak 9 Eylül’de İzmir’e girdiler. Türk birliklerinin büyük bir kararlılıkla Boğazlar bölgesine doğru ilerlemesi karşısında ateş açmayı göze alamayan İngilizler ateşkes görüşmelerinde bulunmayı kabul ettiler. Türk milletinin özgürlük ve bağımsızlık tutkusunu yansıtacak bir millî marşın yazılmasına karar verildi ve Mehmet Âkif’in “İstiklâl Marşı” adlı şiiri TBMM’nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda millî marşımız olarak kabul edildi. Türk ordusu kadar güce sahip olmadıklarını gören Yunanlılar, İngiltere Başbakanı Lloyd George’un (Loyd Corc) da desteğiyle yeni ve daha büyük bir saldırıya hazırlandılar. Türk ordusunun Yunanlıları İnönü’de bir kez daha yenilgiye uğratması ülke içinde büyük bir sevinç yarattı. Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması İslam dünyasında Millî Mücadele ve TBMM Hükûmeti lehine bir kamuoyunun oluşmasını sağladı. Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması’na göre taraflardan biri saldırıya uğrarsa diğer taraf bunu kendisine yapılmış sayacak ve saldırgana karşı bütün imkânlarıyla mücadele edecekti. Urfalılar 11 Nisan 1920’de de düşmanı şehirlerinden atmayı başardılar. Yunanistan’ın İngiltere tarafından temsil edildiği Mudanya Konferansı’nda Türk heyetinin başkanlığını İsmet Paşa yaptı. Yunanlılar, İstanbul’u Türklerin elinden alarak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden diriltmek ve Batı Anadolu’ya hâkim olmak istiyorlardı.
