1 Milletlerarası Özel Hukuk PRATİKÇALIŞMA -4

Milletlerarası Özel Hukuk
PRATİKÇALIŞMA -4
PRATİKÇALIŞMA -4 (Kanunlar İhtilafı Kuralları/Milletlerarası Usul Hukuku)
OLAY-1
Türk Fransız kültür bakanlıkları ortak girişimiyle yürütülen bir arkeolojik kazıda çalışmak için 2 yıllığına
Türkiye’ye gelen devlet memuru Fransız vatandaşları Arkeologlar Bay (F) ve Bayan (B), kazı çalışmaları
sırasında tanışırlar ve birlikte yaşamayı başlarlar. Bir müddet sonra çift evlenmeye karar verir ve altı ay sonra
nikah kıymayı planlayıp derhal düğün hazırlıklarına başlarlar. Bu dönemde Fransız çift hafta sonu tatili için
Yunanistan’a gider. Bay (F) Yunanistan’da Bayan (B)’yi aldatır ve Bayan (B) bu olaydan haberdar olur. Bunun
üzerine çift tartışır ve ilişkilerini sonlandırırlar. Bayan (B) Türkiye’ye döner dönmez, Bay (F) aleyhine kendisine
uğrattığı hayal kırıklığı ve üzüntü nedeniyle manevi tazminat davası açar.
Bay (F) Türkiye’de yaptığı kazı çalışmaları esnasında bulduğu iki adet roma döneminden kalma iki küçük
heykeli bunları hobi olarak tarihi eser koleksiyonu yapan İtalyan vatandaşı diş hekimi Bay (İ)’ya satmaya karar
verir. (İ) ve (F) satım sözleşmesini yazılı düzenlerler ve sözleşmeye uygulanacak hukuk olarak İngiliz hukukunu
seçerler. Sözleşmenin uygulanmasından doğacak uyuşmazlıkların çözümü için de bir tahkim klozuna sözleşmede
yer verirler. Buna göre uyuşmazlıkların Londra Ticaret Odası tahkiminde çözülecektir. Bay (İ) semenin
yarısını peşin olarak (F) ye banka hesabına gönderir. Bunun üzerine Bay (F) de iki heykelden birini kargoyla
gönderir. Ancak heykel kargoda kırılır. Bunun üzerine Bay (İ) kargo şirketinden heykelin taşıma esnasında
kırıldığına dair bir tutanak alarak ifayı kabul etmez ve kırılan heykel parçalarını (F) ye geri gönderir. (İ) peşin
ödediği semenin yarısına karşılık olarak diğer heykeli göndermesini ister ve başka ödeme yapmayacağını bildirir.
(F), (A)’nın talebini reddeder. Bunun üzerine (A) Londra’da mahkemeye başvurarak (F) aleyhine diğer heykelin
kendisine teslimi için dava açar ve İngiliz Ticaret Odası Tahkiminde İngiliz hukukuna göre sonuçlandırdığı
davayı kazanır ve karar kesinleşir.
Ek bilgi:
-
Fransız hukukunda haksız yere nişanlılığı sona erdirme haksız fiil olarak değerlendirilmektedir.
-
Yunan hukukunda nişanlanma müessesi düzenlenmiş olup hüküm ve sonuçlarına nişanlıların son
müşterek mutat meskeni hukuku uygulanmaktadır.
-
Fransız ve Yunan hukukunda yabancılık unsuru içeren haksız fiillere haksız fiilin vuku bulduğu yer
hukuku uygulanmaktadır.
SORULAR:
1- Bayan (B)’nin açtığı davada Türk hakim hangi ülkenin hukukuna göre karar vermelidir?
2- Türk Hakim uygulanacak hukuku tespit ettikten sonra o hukuk sisteminin hangi hukuki müessesesine
(örn: nişanlanma hükümleri, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, borca aykırılık vb..) göre hüküm
vermelidir? Açıklayınız.
3- Bay (İ)’ kazandığı davanın ilamı ile doğrudan ilamlı icra takibi başlatabilir mi? Neden?
4- Bay (İ) lehine olan hakem kararının Türk mahkemesi tarafından tanınmasını mı yoksa tenfizini mi talep
etmelidir? Neden?
5- Roma’da yaşayan İtalyan vatandaşı Bay (İ) Londra’ya gitmek çok masraflı olacağı davasını Roma’da
açmış ve Roma mahkemesi İtalyan Hukuku’na göre karar vermiştir. Roma mahkemesinin kararının
tanıma/tenfizi aşamasında (F) sözleşmede İngiliz hukukunun seçilmiş olmasına rağmen İtalyan
hukukunun uygulanarak karar verilmesine itiraz eder. Bu durumda Türk hakimin itiraz ile ilgili kararı
ne yönde olmalıdır. (F) itiraz etmemiş olsaydı Türk hakim keyfiyeti resen dikkate alır mıydı?
1
6- Roma mahkemesinin kararının tanıma/tenfizi aşamasında (F)’nin tahkim şartı varken davanın
mahkemede açılmış olmasına itiraz etmesi halinde Türk Hakim ne karar vermelidir? (F) itiraz etmemiş
olsaydı Türk hakim keyfiyeti resen dikkate alır mıydı?
7- Roma mahkemesinin kararının tanıma/tenfizi aşamasında (F) Roma mahkemesin yetkisiz olduğunu, ilk
itirazı süresi içerisinde ileri sürerse hakimin kararı ne yönde olmalıdır? Eğer (F) ilk itiraz süresini
geçirdikten Roma mahkemesinin yetkisiz olduğunu iddia etseydi cevabınız değişir miydi?
8- Bay (İ) Roma’da değil de Londra’da Londra mahkemesinde dava açmış olsaydı (F) ‘nin ve yetki
sözleşmelerine dayanan itirazıyla ilgili yukarıdaki sorulara verdiğiniz cevaplar değişir miydi?
9- (İ) Londra Ticaret Odasında Tahkim yargılaması sonunda aldığı verilen hüküm satımı ve ticareti yasak
tarihi eser statüsündeki heykelin (İ) ye teslimi yönündedir? Bu hükmün Türkiye’de tenfizi talebi
karşısında Türk Hakimin vereceği karar ne olmalıdır? Hakem kararı (İ) ye tazminat ödenmesi yönünde
olsaydı cevabınız değişir miydi?
OLAY-2
Daha önce uzun yıllar Türkiye’de yaşamış ve çalışmış olan şimdi meslek hayatına Brüksel de devam
eden İngilizce öğretmeni olan ABD vatandaşı Bay (A) ve Belçika vatandaşı Fransızca öğretmeni Bay
(B) arkadaştırlar. Bay (B), Bay (A)’nın Türkiye’yi öven sözlerinden etkilenir ve İstanbul’daki bir
Fransız özel lisesiyle anlaşarak Fransızca öğretmeni olarak çalışmak için Türkiye’ye taşınmaya karar
verir. Bunun üzerine (A)’nin İstanbul’da sahip olduğu evi (B)‘ye kiralanması önerir ve (B) de kabul
eder. Taraflar yazılı bir sözleşme yaparlar. Sözleşmeye Belçika hukukunun uygulanması ve
sözleşmeden doğacak uyuşmazlıkların Brüksel mahkemelerinde çözülmesi hususunda anlaşırlar.
Evin bir yıllık kirasını peşin veren (B) evdeki ısıtma sisteminin yetersiz olması üzerine (A)’dan
çalışır vaziyette ama teknolojisi eski ancak performansı düşük olan kalorifer kazanını değiştirmesini
ister . (A) bu talebi reddeder. Bunun üzerine (B) tedritli olarak ya kira sözleşmesinin haklı nedenle
feshini ve fazladan verdiği kira bedelinin kendisine iadesine ya da evin ısıtma sisteminin masrafları (A)
tarafından karşılanmak üzere yenilenmesi talepleriyle İstanbul sulh hukuk mahkemesinde dava açar.
Mahkeme davanın esasına Türk Hukukunu uygulamaktadır.
Bunun üzerine Bay A, Türk mahkemesinde dava henüz sonuçlanmadan Brüksel mahkemesinde (B)’ye
karşı hiçbir borcunun olmadığının tespiti talebiyle bir tespit davası açar.
Bir süre sonra kalorifer kazan dairesinde çıkan arıza nedeniyle (A) ‘nın evinde yangın çıkar. (A) evini
İstanbul’da acentesi bulunan Belçikalı bir sigorta şirketinden sigortalatmıştır. Sigorta şirketi ile (A)
arasında imzalanan sigorta sözleşmesinde uyuşmazlıklara uygulanacak hukuk Belçika hukuku ve
sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların giderilmesi hususunda da Liege mahkemeleri yetkili
kılınmıştır. Sigorta şirketi tarafından ödenen bedeli eksik bulan (A) Sigorta şirketi aleyhine İstanbul’da
dava açmıştır. Bu davadan haberdar olan Belçikalı sigorta şirketi de Liege şehrinde borcu olmadığına
dair bir menfi tespit davası açmıştır.
1- Bay (A)’nın vekalet verdiği avukat İstanbul sulh hukuk mahkemesinde Brüksel’de açılan dava
nedeniyle tedritli olarak derdestlik itirazında o itiraz kabul edilmezse keyfiyetin bekletici
mesele sayılması talebinde bulunur. Sulh hukuk hakiminin kararı ne yönde olmalıdır?
2- Brüksel mahkemesi Türk mahkemesinden önce karar verir ve karar kesinleşir. (A) bunun
üzerine kararın tanınması için (A) İstanbul’da dava açar. Tanıma davası açılmış olması sulh
hukuk mahkemesinde devam eden dava nezdinde derdestlik itirazına dayanak olabilir mi?
Brüksel mahkemesinin verdiği karar bir tespit değil de eda yönünde olsaydı cevabınız değişir
miydi.
2
3- Tanıma davası esnasında (B) taraflardan hiçbirinin tacir olmadığı dolayısıyla yetki
sözleşmesinin geçerli olmadığına dair itirazı hakkında Türk hakim ne karar vermelidir?
4- Tanıma davası esnasında (B) konunun kamu düzeninden olduğunu ve her ne kadar hukuk
seçimi yapılmış olsa da uyuşmazlığın çözümüne Türk hukukun uygulanması gerektiğine dair
itirazı karşısında hakimin kararı ne yönde olmalıdır.
5- Belçikalı sigorta şirketi (A)’nın İstanbul’da açtığı davaya yetki sözleşmesine dayanarak itiraz
etmiştir. Mahkemenin itiraz ile ilgili kararı ne olmalıdır?
6- Belçikalı şirketin ayrıca Liege şehrinde açtığı menfi tespit davası da İstanbul’da açılan
davadan önce sigorta şirketi lehine sonuçlanır. Sigorta şirketi bu yabancı kararın tanınması
için İstanbul’da tanıma davası açar. Türk hakimin kararı ne yönde olmalıdır?
7- (A) sigorta şirketine karşı Belçika’nın Liege şehrinde dava açmış olsaydı ve kazansaydı bu
kararı Türkiye’de tenfiz ettirebilir miydi?
3