Layout 4
advertisement
DOSTL ARIMIZ Köpeğimin psikolojisi bozuldu Köpeğinizin de bir psikoloğa ihtiyacı olabilir. Bazen aşırı havlaması, bazen kıl dökmesi köpeğinizin psikolojisinin bozulduğunu haber verebilir. Köpek Psikolojisi kitabının yazarı Prof. Dr. Tamer Dodurka, “Her davranış değişikliğini psikolojik bir sorun olarak algılamaya gerek yok” diyor. 40 İSMMMO YAŞAM GÜLŞEN KANDEMİR Köpeğiniz yok yere havlıyor mu? Tuvalet ihtiyacını evin her yerinde görmeye mi başladı? Hatta kuyruğunu mu ısırıyor? Bu gibi belirtiler, köpeğinizin psikolojik bir sorunu olduğunu gösteriyor olabilir. “Köpeklerin de psikolojisi olur mu” demeyin. Avrupa Birliği ülkelerinde köpek psikolojisi enstitüleri bile var. Türkiye’de henüz yeni yeni uzmanların ve köpek sahiplerinin ilgi alanına giren köpek psikolojisi, dostlarımızın önemli sorunlarını çözebilecek bir alan… Peki köpeklerin psikolojisi neden bozulur? Bu sorunun yanıtını; köpeklerin evcilleştirme sürecinde aramak gerekiyor. Arkeolojik bulgulara göre köpek, evcilleşen ilk hayvan… Evcilleşen dostlarımızla neredeyse 14 bin yıldır birlikte yaşıyoruz. Aslında asli görevleri sürüyü korumak, bekçilik yapmak hatta fare yakalamak olan köpekler; evcilleşme sürecinde iç gücüsel dürtülerini bir kenara bırakmak zorunda kaldı. Bu yüzden de dostlarımız zaman zaman içsel çe- lişkiler de yaşayabiliyor. Bu da kimi zaman davranış bozukluklarına, psikolojik sorunlara neden oluyor. SOSYALLEŞME DÖNEMİ Köpekler aslında sosyal hayvanlar... Dostlarımız 3’üncü ile 12’inci hafta arasındaki dönemde davranışlarını nasıl kontrol etmeleri gerektiğini öğreniyor. Tabii bu da çevresinin yardımıyla oluyor. Evcil dostlarımız için bu dönemde en önemli konu; ‘konumunun’ ne olduğunu öğrenmesi. Eğer köpeğiniz sizin liderliğinizi ve evdeki konumunu kabullenmezse; eve gelen misafirlere havlaması, evdeki çocuğunuzu kıskanması, eşinizle aynı yatakta yatmanızı engellemeye çalışması olası… Bu yüzden köpeklerin sosyalizasyon döneminin iyi değerlendirilmesi gerekiyor. Bir hayvanda psikolojik problemlerinin çıkmasının en önemli nedenlerinden biri doğuştan gelen içgüdüleri ile çatışmaya girmesi. Dostlarımıza içgüdüsü ‘saldır’ diyebilir. Eğer sosyalizasyon döne- MART - NİSAN 2010 minde köpeğinize, saldırma içgüdüsünün kontrolü öğretilirse ileride problem yaşamazsınız. Her davranış değişikliğini psikolojik bir sorun olarak algılamaya gerek yok. Ancak bir davranış; sahibiyle köpeğin ya da köpekle çevresinin iletişimini, ilişkisini bozuyorsa tedavi edilmesi gerektiğini de belirtelim. DAVRANIŞ TERAPİSİ MART - NİSAN 2010 Onu strese sokmayın! Havlama köpekler için önemli bir iletişim aracıdır ama aşırı olduğu takdirde psikolojik sorunun habercisi olduğunu belirtmeliyiz. Territoryal agresyon denilen, bekçilik saldırganlığı köpeklerde sık rastlanılan bir davranış. Ancak, davranış ne kadar doğal olursa olsun kendisi ve çevresi için zararlı olmaya başlamışsa düzeltilmesi gerekir. Stres, endişe, korku gibi bireye zarar veren psikolojik tepkiler dostlarımız açısından da psikolojik sorundur. Evdeki olaylar köpekleri etkiler. Kargaşaya, huzursuzluğa onların dünyasında yer yok. Bazı köpekler bu tarz durumlara daha hassastır ve daha sert tepkiler verebilirler. Hatta sinir krizi bile geçirebilirler. İnsanlarda görülen psikopatik kişilik bozuklukları, takıntı, korku, anksiyete bozuklukları, depresyon gibi rahatsızlıklar köpeklerde gözükebilir. Köpekler psikolojik sorunları nedeniyle de kıl dökebilir. Özellikle kedilerde endişe hallerinde görülebilir. Psikojenik kıl dökme denilen bir hastalık var. Sadece stres nedeniyle oluşan kaşıntı sonrasında o bölge kaşınıyor ve o bölgede bir kıl dökümü meydana geliyor. DOSTL ARIMIZ Köpeğinde önemli bir davranış bozukluğu olan bir kişinin uzmana gitmesi gerekiyor. Köpek psikolojisiyle ilgilenen uzmanlar öncelikle sorunu saptamak için ‘analiz’ yapıyor. Hayvan sahibine kapsamlı sorular sorulup, sorunun kaynağının ne olduğu saptanıyor. Bu analiz sonucunda da nasıl bir tedavi yöntemi uygulanacağına karar veriliyor. Eğer yanlış öğrenmeye bağlı bir davranış bozukluğuysa ‘davranış tedavisi’ uygulanıyor. Yani uzmanlar davranışı tersine çevirmeye çalışıyor. Ancak psikologlarla köpek eğitmenlerinin arasında da ince bir çizgi var. Şöyle anlatmak mümkün. Örneğin yeni aldığınız bir köpeğin tuvaletini evin içine yapması doğal ama istenmeyen bir davranış. Bunu düzeltmek çoğu zaman eğitimcinin ya da sizin işiniz. Ancak eğitimini almış, hiç bir problemi olmayan bir köpek yıllar sonra tuvaletini eve yapmaya başlıyorsa, bunu bir davranış problemi olarak görmek mümkün. Bozuk bir davranışı bilimsel yöntemlerle düzeltmek psikoloğun işi… Türkiye’de ilk olarak İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde kurulan, Psikolojik Danışma ve Tedavi Birimi’nde psikolojik sorunları olan hayvanlar kabul ediliyor. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tamer Dodurka, “Bir hayvanın davranış problemi varsa öncelikle çok iyi bir bedensel muayene yapmak gerekir. Eğer bir hayvan ‘otur’ komutunu dinlemiyorsa, bu hayvanın anüs kısmında herhangi bir problem olabilir. Fiziksel muayene sonucu her şey normal ise davranış tedavisi için devreye girilir” diyor. Dodurka’nın verdiği bilgiye göre; Türkiye'de klinik psikoloji ile ilgili tek bölüm, 1998 yılından beri İstanbul Üniversitesi’nde bulunuyor. Burada davranış bozukluğu problemlerini çözmek için, medikal tedavi ve klinik psikoloji yani davranış tedavisi uygulanıyor. Peki havyan sahipleri, köpeklerinin psikolojik durumlarındaki değişikliği fark edebilir mi? Profesör Dodurka’nın bu konuda değerlendirmesi şöyle: “Hayvan sahipleri köpekleri ile ya da kedileri ile iletişim kurabiliyorsa elbette onun sorunu olduğunu, mutsuz olduğunu fark edebilir. Ama önemli olan hayvan sahiplerinin bu bilince ulaşması. Ama bunu başarabilen hayvan sahipleri çok fazla değil. Bu duyarlılığa sahip olabilmek için hayvan sahiplerinin şunu bilmesi gerekiyor; o bir köpektir, insan değildir. Olaylara onun gözüyle bakabilmek gerekir. Onun gözüyle bakarsak onun psikolojik tavrını çözebiliriz. Ama çoğu hayvan sahibi maalesef olaylara onun gözüyle bakmayı pek beceremiyor.” İSMMMO YAŞAM 41
