DAVRANIŞ BİLİMLERİ TIPSAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ

DAVRANIŞ BİLİMLERİ TIPSAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ Doç. Dr. Lü)ullah Beşiroğlu DAVRANIŞ (Behavior): •  Organizmanın doğrudan veya dolaylı́ olarak gözlenebilen tüm etkinlikleridir. •  Duygular, tutumlar, zihinsel süreçler (düşünce, zeka) gibi doğrudan gözlenemeyen özellikler de davranışın kapsamına girer. PSİKOLOJİ: •  Normal insan ve hayvan davranışlarını nasıl oluştuğunu inceleyen bir bilimdir •  Psikoloji psyche (nefes, ruh, zihin) ve logos (düzenli söz, bilgi) kelimelerinin birleşmesi ile oluşur •  Geçmişte insanın özellikle gözlemlenemeyen davranışları (düşünce, duygu, rüya vs. ) daha çok metafizik konuların felsefenin ilgi alanında iken 19. yüzyılda poziPf bilimlerin ilgi alanaına girmişPr. •  Felsefenin etkisi •  Evren hakkında kuşaScı, toptan bir izah denemesi anlayışından uzaklaşıp, insan bilimleri için bir felsefenin olabilirliği anlayışı •  20. yüzyıl başında ekoller, ekollere çok sıkı bağlı bilim insanları (determinist-­‐indirgemeci) •  2. dünya savaşı sonrası daha bütüncül yaklaşımlar PSİKOLOG: Fen-­‐ Edebiyat yada EğiPm Fakültesinin ilgili bölümünü biPrir.. “Doktora” çalışması yaparsa Bilim Doktoru (Ph.D.) unvanı alır. PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI 1. Klinik Psikoloji Ruhsal hastalıklara tanı koyulması ve psikoterapi yöntemiyle tedavi edilmesiyle ilgili uzmanlık alanıdır. Halk arasında “psikolog” tanımına en uygun düşen grubu oluşturur. 2. Rehberlik ve Danışmanlık Psikolojisi Mesleki ve akademik ortamlarda sorunları olan kişilere danışmanlık eder. 3. Okul ve EğiKm Psikolojisi Daha etkili bir eğiPm ve öğrePmin nasıl yapılabileceğini araşSrır. 4. Kişilik Psikolojisi Kişiliğin gelişimiyle ve bireylerin kendine özgü duygu, düşünce ve davranışlarıyla ilgilenir. Normal bireyleri anlamaya çalışır. 5. Sosyal Psikoloji Grup-­‐ içi etkileşimleri ve toplumun davranış üzerindeki etkilerini inceler. 6. Çocuk ve Gelişim Psikolojisi Döllenmeden erişkinliğe kadar, yaşa bağlı, davranış değişikliklerini inceler; konuşmanın, akademik becerilerin gelişimi gibi… 7. Psikometrik Psikoloji Psikolojik ölçme bilimi; yeni testler (zeka ve kişilik gibi) ve istaPsPk yöntemler gelişPrir. 8. Deneysel Psikoloji Öğrenme, algı, bellek, duygu ve davranışların fizyolojik temellerini araşSrır. 9. Endüstri Psikolojisi ÜrePmde verimlik; kişiler ve kurumlar arası ilişkiler gibi konularla ilgilenir. 10. Psikofizyoloji Biyolojik süreçlerle davranış arasındaki ilişkiyi inceler. 11. Bilişsel (cogniKve) Psikoloji Bireyin kendini ve fiziksel-­‐ toplumsal çevreyi algılama biçimi, inançları ve tutumları üzerinde durur. Kültürel farklılıkların davranış üzerindeki etkisi gibi… 12. Adli Tıp Psikolojisi Yasaların yapımı ve uygulanması; suç la ilişkili psikolojik etmenler, 13. Çevre (ecological) Psikolojisi Bireyin ve toplumun davranışlarını etkileyen çevresel değişkenleri inceler; iklim, ısı, renk, ışık gibi… 14. Sağlık Psikolojisi Biyopsikososyal Tıp modelinin bir bölümünü oluşturur; amacı “sağlıklı yaşam” kalitesini yükseltmekPr PSİKİYATRİ: Ruhsal hastalıkların tanınması, tedavisi ve önlenmesiyle ilgili uzmanlık alanı. RUHSAL HASTALIK: Duygularda, düşüncelerde ya da davranışlarda ortaya çıkan, süreklilik gösteren ve kişinin uyum ve işlev düzeyini etkileyen bir bozukluktur. Ruhsal hastalık nedir ? DÜŞÜNCE
DUYGU
DAVRANIŞ
14
Tıpsal Psikoloji Psikolojiin Sp sorunlarına uygulanmasıdır. Kişinin davranışlarını yönlendiren ruhsal yaşamın ayrınSlarını inceler. Ruhsal yaşamı ve fiziksel yaşamın birbrini etkileme biçimlerini inceler. Psikoloji ile psikiyatri arasında PSİKİYATR(İST): Tıp fakültesini biPrip Tıp Doktoru (M.D.) unvanı aldıktan sonra uzmanlık eğiPmi görür. PSiKOLOJiDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ •  1. BePmleyici ve tanımlayıcı yöntemler •  2. Deneysel Yöntemler Davranışın belirleyicileri I-­‐Evrimsel (filogenePk) belirleyiciler v Tüm insanlara ait ortak yanlar v Bireyden-­‐bireye, kültürden-­‐kültüre, ırktan–ırka değişen yanlar 19
KalıSmsal yapının davranışa yansıyan evrensel özellikleri mevcunur. v Hayvanlara göre daha kolay değişen davranış dağarcığı v Neokorteksin gelişimi ile alakalı v Beyin gelişimi kalıSmsal bir gelişim çizelgesine uysa da çevresel uyaranlarla olgunlaşır. v İnsan yaşamsal ihPyaçlarını kendisi karşılayamaz. v  Özellikle yaşamın ilk yıllarında tamamen başkalarına bağımlıdır 20
II. Davranışın birey oluşumsal (ontogenePk) temelleri v Fiziksel yaşam koşulları v Mevsim, coğrafya v Psikososyal yaşam koşulları v Aile, toplum v Bakımverene bağlanma ve ayrılma (davranışsal açıdan çok önemli iki temel yaşanS) 21