Fason Tekstil ve Konfeksiyon Hizmetlerinde KDV Tevkifatı

MALİ
ÇÖZÜM
FASON TEKSTİL VE KONFEKSİYON HİZMETLERİNDE KDV
TEVKİFATI
Fevzi BULUT*
Oktay COŞGUN**
2- TEVKİFATIN KAPSAMI
2.1- Fason, ticaret malzemesi marka sahibi tarafından karşılanarak başka bir firmaya yaptırılan mal, fason maldır. (www.tdk.gov.tr) Fason imalatın şartı, imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere,
hammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir. Fason işlerde mamul bir bütün olarak imal ettirilebileceği gibi, üretim aşamaları itibariyle
kısmi olarak fason iş yaptırılması da mümkündür. Örneğin; bir konfeksiyon firmasının pazarlayacağı gömleklerin kumaşını, kesimini, dikimini
ayrı ayrı firmalara fason olarak yaptırması halinde her bir kısmi iş, tevkifat
uygulaması kapsamına girecektir. Fason iş yapanların, başkalarına fason iş
* Vergi Müfettişi
* Vergi Müfettiş Yardımcısı
Eylül - Ekim 2011
1-GİRİŞ
Katma Değer Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde, mükellefin
Türkiye’de ikametgahının, işyerinin, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma konusunda Maliye Bakanlığı’na yetki verilmiştir.
Maliye Bakanlığı bu yetkisini kullanarak fason olarak yaptırılan tekstil ve
konfeksiyon işlerinde sorumluluk uygulamasını getirmiş ve 51, 53, 72,
73, 93, 95, 105 ve 107 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri
çıkararak konuya ilişkin olarak gerekli düzenlemelere yer vermiştir. Bu
makalede; fason hizmetlerin kapsamına, fason hizmetlerde KDV iadesine (Tevkifat dolayısıyla indirilemeyen KDV’nin iadesi/ Serbest bölgedeki
hizmetler için yapılan fason hizmetlerde KDV iadesi) yer verilecek olup,
daha sonra fason hizmetlere ilişin muhasebe kayıtları yapılacaktır.
175
Eylül - Ekim 2011
MALİ
ÇÖZÜM
176
yaptırmaları, her iki fason iş bakımından tevkifat uygulamasına engel değildir. Örneğin, imal edip pazarladığı pantolonların bir kısmını fason olarak imal ettiren bir mükellef, aynı zamanda ihracatçı firmalara fason olarak
erkek takım elbisesi imal ediyorsa, fason yaptırdığı pantolonlar için kendisi
tevkifat uygulayacak, ihracatçıya yaptığı fason takım elbiseler için ise ihracatçı tarafından tevkifat uygulanacaktır.(Maliye Bakanlığı, 10.01.1996)
2.2- Çanta ve ayakkabı dışında deriden mamul giyim eşyasının fason
işleri tevkifat uygulamasına tabidir. Bunların dışında kalan, ütüleme, çözgü, haşıl, dikim, kesim, kapitone, traşlama, zımpara, şardon, yakma, ram,
nakış ve benzeri bütün işler de tevkifat uygulamasına tabidir.
2.3-Tekstil ve konfeksiyon sektöründeki boya, apre, baskı ve kasarlama işlerinde, boya ve kimyevi maddelerin işi yaptıranlar tarafından
temin edilip, bu işleri yapanlara verilmesi halinde tevkifat uygulanacak
olup, boya ve kimyevi maddelerin bu işleri yapanlar tarafından temin edilip kullanılması halinde tevkifat söz konusu olmayacaktır. Ancak, bu işler
yukarıda sayılan boya, baskı, apre ve kasarlama işlerinin bir unsuru veya
tamamlayıcısı olarak onlarla birlikte yapılıyorsa, aynı faturada gösterilmeleri kaydıyla bu işler tevkifat uygulaması bakımından boya, baskı, apre ve
kasarlama hizmetleri gibi işlem görecektir.
2.4-Tekstil sektöründe tevkifat uygulamasının giyim eşyaları ile sınırlı
olmayıp, perde, mobilya kumaşı, havlu, oto koltuk kumaşı, çuval ve benzerleri ile bunların imalinde kullanılacak iplik veya kumaşa verilen fason
hizmetlerde de tevkifat uygulanacaktır.(Maliye Bakanlığı, 30.03.1996)
2.5- Basit usulde vergilendirilen mükelleflerce yaptırılan fason tekstil
ve konfeksiyon işlerinde ve hurda metal alımlarında sorumluluk kapsamında tevkifat yapılmayacak olup, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin tevkifat kapsamına giren teslim ve hizmetlerinde ise, alıcılar tarafından
tevkifat yapılmaya devam edilecektir. (Maliye Bakanlığı,2000)
2.6- Fason tekstil ve konfeksiyon hizmetlerinde uygulanacak olan
tevkifat oranlarında zamanla değişiklikler meydana gelmiştir. Kısaca bu
düzenlemelere yer verecek olursak; 51 Seri No.lu Katma Değer Vergisi
Genel Tebliğiyle, fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde,
fason hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin 2/3›ü
oranında tevkifat yapılarak fason iş yaptıranlar tarafından sorumlu sıfatıyla
MALİ
ÇÖZÜM
beyan edilmekte iken, bu uygulama 01/07/2007 tarihinde yürürlüğe giren
105 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğiyle ortadan kaldırılmış,
ancak 05/01/2008 tarihinde yürürlüğe giren 107 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğiyle fason tekstil ve konfeksiyon işlerinde tekrar tevkifat uygulamasına başlanılmış olup, bu tarih itibariyle fason tekstil ve konfeksiyon hizmetlerinde (1/2) oranında KDV yapılmaya başlanmıştır. Bir
başka deyişle, 01/07/2007 - 05/01/2008 tarihleri arasında yapılan fason
hizmetlerde tevkifat uygulanmaz iken, 05/01/2008 tarihinden sonra
yapılan fason hizmetlerde ½ oranında tevkifat uygulanacaktır.
Fason ve tekstil konfeksiyon işi yaptıran mükellefler, teslimler üzerinden yapmış oldukları tevkifatı 2 No.lu KDV beyannamesiyle takip eden
ayın 24’üne kadar beyan edeceklerdir. Fason iş yaptıran firmaların, tevkif
ettikleri ve 2 No.lu KDV beyannamesiyle beyan ettikleri KDV’lere ilişkin
tahakkuk fişlerini fason işi yapanlara ulaştırmaları üzerine, bu KDV’ler
indirim konusu yapılabilecektir. Fason tekstil ve konfeksiyon işi yapan
firmalar, faturanın kesilmesi sırasında kendilerine ödenen 1/2 oranındaki
KDV’yi 1 No.lu KDV beyannamesiyle beyan edeceklerdir.
3.1- Tevkifat Uygulaması Nedeniyle İndirilemeyen KDV’nin İadesi:
Tekstil ve konfeksiyon sektöründe yapılan fason işler dolayısıyla vergi
tevkifatı uygulanan mükelleflere sadece kendilerine ait vergi ve SSK prim
borçlarına mahsup suretiyle iade yapılabilmekte, 2.000 YTL’ yi aşmayan
mahsuben iade talepleri inceleme raporu ve teminat aranılmaksızın yerine
getirilmektedir (Mükelleflerin, işletmelerinde çalışanların ücretlerine ait
gelir vergisi stopaj ve SSK prim borçlarına yönelik mahsuben iade taleplerinin miktara bakılmaksızın yerine getirilecektir).(Maliye Bakanlığı, 2005)
Tekstil ve konfeksiyon işlerinde tevkifat uygulamasından doğan KDV
alacakları, nakden veya mahsuben olsun sadece vergi inceleme raporu ile iade edilecektir. Bu bağlamda da iade istemi, vergi inceleme raporunun vergi dairesine intikal ettiği tarih itibariyle geçerlilik kazanacaktır.
Nakden veya mahsuben iade için yeminli mali müşavir tasdik raporu
geçerli değildir. (Maliye Bakanlığı, 2008)
Eylül - Ekim 2011
3- FASON HİZMETLERDE KDV İADESİ
177
MALİ
ÇÖZÜM
Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde; hem tevkifat
hem de indirimli oran uygulanması nedeniyle KDV iade alacağı doğabilir.
Aynı işlem dolayısıyla, tevkifat ve indirimli oran uygulamaları nedeniyle KDV iade alacağı doğmuşsa, öncelikle tevkifattan doğan KDV alacağı
iade edilmelidir.
3.2- Serbest Bölgedeki Hizmetler İçin Yapılan Fason Hizmetlerde
KDV İadesi: Serbest bölgeler her ne kadar mali mevzuatın uygulanması
bakımından gümrük dışı olarak kabul edilmişlerse de Türkiye siyasi sınırları içerisinde bulunmaları nedeniyle buralarda yapılan hizmetler veya
buralarda faydalanılan hizmetler KDV’nin konusuna girmektedir. Katma
Değer Vergisi Kanununun 17/4-ı maddesinde serbest bölgelerde verilen
hizmetlerin KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmış olup, söz konusu
istisna, kısmi istisna niteliğindedir ve bu hizmetler nedeniyle yüklenilen
vergilerin indirim veya iadesi söz konusu değildir. Bir diğer istisna ise
5766 Sayılı Kanun ile getirilmiş olup, söz konusu Kanun ile KDV Kanununun 11 ve 12. maddelerinde yapılan değişiklikle 06.06.2008 tarihinden itibaren serbest bölgedeki müşteriler için yapılan fason hizmetler1
KDV’den istisna edilmiştir. Böylece serbest bölgelere verilen fason
hizmetler tam istisna kapsamına alınmış olup, bu hizmetler nedeniyle
yüklenilen vergilerin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilmesi, indirimin mümkün
olmaması durumunda ise iadesi mümkün hale getirilmiştir. Fason hizmetlerden doğan KDV alacakları, hizmet ihracatına ilişkin esaslara göre
yerine getirilecek olup, iade işlemi için aranan belgeler 110 Seri No.lu
KDV Genel Tebliğde özel olarak düzenlenmiştir.
Eylül - Ekim 2011
5- FASON HİZMETLERE İLİŞKİN ÖRNEK OLAY VE
MUHASEBE KAYDI
Tekstil işi ile uğraşan A Tekstil Anonim Şirketi satacağı pantoların dikimi konusunda fason işi ile uğraşan B Giyim Limited Şirketi ile anlaşmıştır.
178
1 110 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde fason hizmet, bir malın mülkiyet
ve tasarruf hakkının devralınmaksızın ücreti karşılığı belirli işlemlere tabi tutularak/işlemlerden geçirilerek tasarruf veya mülkiyet hakkı sahibine iade edilmesini ifade etmektedir.
Buna göre, serbest bölgeden gönderilen ana madde ve malzemelerin, yurt içinde bulunan
işletmelerde çeşitli işlemlere tabi tutulduktan sonra yeniden serbest bölgeye gönderilmesi
suretiyle verilen fason hizmetler istisna kapsamında değerlendirilecektir.
MALİ
ÇÖZÜM
01.01.2010 tarihli 00001 nolu sevk irsaliyesinde2 şu kayıtların yer aldığını varsayalım.
1 - ) 1.500,00 metre Pamuklu Kumaş (Birim Alış Fiyatı : 8,00 TL)
2 - ) 500,00 metre Ceplik (Birim Alış Fiyatı : 4,00 TL)
3 - ) 1.100,00 adet Fermuar (Birim Alış Fiyatı : 1,00 TL)
Pantolonların üretimi tamamlandığında B Giyim Limited Şirketi (fasoncu), A Tekstil Anonim Şirketine fason işin bedelini aşağıdaki gibi fatura eder3;
FASON PANTOLON DİKİMİ 1100 (adet) x 3TL = 3.300,00 TL
KDV % 8 = 264,00 TL4
GENEL TOPLAM = 3.564,00 TL
1/2 KDV TEVFİKATI = 132,00 TL
TAHSİL EDİLECEK TUTAR = 3.432,00 TL
2 Sevk irsaliyesi, alıcı ve satıcı arasında veya malı elinde bulunduran işletmenin farklı
birimleri arasında malın gönderildiğini gösteren belgedir. Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı
tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için
sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurması şarttır. Fason iş göndermede, gönderilen malzeme mülkiyet değiştirmemektedir. Bu nedenle de malzeme gönderme ile KDV
doğmamaktadır.
3 Fasoncu, fason üretim aşamasında iplik, düğme gibi bazı yardımcı maddeler kullanması durumunda şu kaydı yapacaktır;
--------------------------------------/-----------------------------------------------740 Hizmet Üretim Maliyeti xxx
150 İlk Madde ve Malzeme xxx
--------------------------------------/-----------------------------------------------4 Fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işlerindeki KDV oranı, 1 Haziran 2007’den
itibaren, %18’den %8’e indirilmiştir. İndirimli orandan yararlanabilmek için imal edilecek
mal ile ilgili ana hammadde ve diğer hammadelerin, fason iş yaptıranlarca temin edilmesi
gerekmektedir. Fason hizmette, hammadde verilmiyorsa, hammadde işi yapan tarafından
temin ediliyorsa bu durumda KDV oranı %18 olacaktır.
Eylül - Ekim 2011
a) A Tekstil Anonim Şirketinin kaydı:
--------------------------------------/--------------------------------------------710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
15.100
150 İlk Madde ve Mazleme Giderleri 15.100
150 01 Pamuklu Kumaş (1500 mt.) 12.000
150 02 Ceplik (500 mt.) 2.000
150 03 Fermuar (1100 ad.) 1100
-İlk madde ve malzemelerin sevk irsaliyesi ile fasoncuya gönderilmesi--------------------------------------/---------------------------------------------
179
MALİ
ÇÖZÜM
Eylül - Ekim 2011
730 Genel Üretim Giderleri
3300
191 İndirilecek KDV
264
320 Satıcılar
3432
5
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 132
-Fason üretim dolayısıyla ortaya çıkan giderin ve tevkifatının kaydı--------------------------------------/--------------------------------------------151 Yarı Mamuller-Üretim 18.400
711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Yansıtma
15.100
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma
3300
- Henüz tam olarak mamul haline gelmeyen ancak direkt
ilk madde ve malzeme ve genel üretim giderlerinden
belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin
yansıtma kaydı--------------------------------------/--------------------------------------------711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma 15.100
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma
3300
710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
15.100
730 Genel Üretim Giderleri
3300
-Yansıtma hesaplarının kapatılması-
--------------------------------------/--------------------------------------------152 Mamuller
18.400
151 Yarı Mamuller-Üretim 18.400
-Pantolon üretiminin tamamlanmasında yapılacak kayıt--------------------------------------/--------------------------------------------
180
b) B Giyim Limited Şirketinin kaydı (Fasoncu):
---------------------------------------/-------------------------------------------120 Alıcılar
3432
600 Yurtiçi Satışlar
3300
391 Hesaplanan KDV
132
-Pantolon dikimi nedeniyle elde edilen gelir---------------------------------------/--------------------------------------------
5 Mükellef adına kesilen 132 TL’lik KDV sorumlu sıfatıyla 2 Numaralı Beyanname ile
A Tekstil Anonim Şirketi tarafından beyan edilecektir.
KDV tahakkukunda;
i-) Devreden KDV çıkması durumunda yapılacak kayıt;
Önceki dönemden devreden KDV = 125 TL (KDV devrinin olduğunu
göstermek için yazılmış tutardır.)
Bu döneme ait indirilecek KDV = 225 TL (KDV devrinin olduğunu
göstermek için yazılmış tutardır.)
İndirimler toplamı = 750 TL
Hesaplanan KDV= 132 TL
Tevkifat suretiyle kesilen KDV =132 TL
İade edilebilir KDV = 132 TL
--------------------------------------/--------------------------------------------391 Hesaplanan KDV
132
190 Devreden KDV
86
136 Diğer Çeşitli Alacaklar6
132
136.00 Tevkifat nedeniyle iade alınacak KDV
191 İndirilecek KDV
225
190 Devreden KDV
125
-Dönem içinde devreden KDVsi çıkması durumunda KDV tahakkuku--------------------------------------/--------------------------------------------102 Bankalar
132
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
132
-İade edilebilir KDV’nin tahsil edilmesi--------------------------------------/--------------------------------------------ii) Ödenecek KDV çıkmaması durumunda yapılacak kayıt;
Önceki dönemden devreden KDV = 0 TL (Ödenecek verginin olduğunu göstermek için yazılmış tutardır.)
Bu döneme ait indirilecek KDV = 100 TL (Ödenecek verginin olduğunu göstermek için yazılmış tutardır.)
--------------------------------------/--------------------------------------------391 Hesaplanan KDV
132
191 İndirilecek KDV
100
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 32
-Dönem içinde devreden KDVsi çıkmaması durumunda KDV tahakkuku--------------------------------------/--------------------------------------------6 İndirim konusun yapılamayanı 132 TL devir mekanizması ile değil, iade mekanizması
ile geri alınabilecektir.
Eylül - Ekim 2011
MALİ
ÇÖZÜM
181
MALİ
ÇÖZÜM
SONUÇ:
Kelime anlamı olarak işletme dışındaki kişilere yaptırılan işlere “fason” denilse devergi uygulamaları açısından fason imalatın şartı, imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere, hammaddelerin fason
iş yaptıranlarca temin edilmesidir. 107 Seri No.lu Katma Değer Vergisi
Genel Tebliğiyle fason tekstil ve konfeksiyon hizmetlerinde 05.01.2008
tarihinden itibaren (1/2) oranında KDV tevkifatı uygulanmakta olup, tekstil ve konfeksiyon işlerinde tevkifat uygulamasından doğan KDV alacakları, nakden veya mahsuben olsun sadece vergi inceleme raporu ile iade
edilecek, yeminli mali müşavir tasdik raporu geçerli olmayacaktır. Ayrıca,
06.06.2008 tarihinden itibaren serbest bölgedeki müşteriler için yapılan fason hizmetler de KDV’den istisna edilmiştir.
Eylül - Ekim 2011
KAYNAKÇA
http://www.tdk.gov.tr
Maliye Bakanlığı (10.01.1996). Katma Değer Vergisi 51 No’lu Genel
Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (22519 sayılı)
Maliye Bakanlığı (30.03.1996). Katma Değer Vergisi 53 No’lu Genel
Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (22596 sayılı)
Maliye Bakanlığı (21.01.2000). Katma Değer Vergisi 73 No’lu Genel
Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (23940 sayılı)
Maliye Bakanlığı (03.07.2005). Katma Değer Vergisi 95 No’lu Genel
Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (25864 sayılı)
Maliye Bakanlığı (04.01.2008). Katma Değer Vergisi 107 No’lu Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (26746 sayılı)
182