düzeni veya kamu güvenliği açısından çalışmaları sakıncalı

—8—
düzeni veya kamu güvenliği açısından çalışmaları sakıncalı görülen veya hizmetleri yararlı olmayan kamu
personelinin statülerine göre atanması veya işine son verilmesi, yerel yönetimde çalışanların görevden uzak­
laştırılması veya işlerine son verilmesi konularında yetkisi dahilinde olanları hakkında bizzat karar vermek,
diğerleri için ise ilgili kurum, merci veya organlardan istemde bulunmak» hükmü yer almaktadır.
Bu hükme paralel olarak düzenlenen tasarının 19 uncu maddesinde de yukarıdaki 'bent gereğince yapı­
lan istemlerin, adlî ve askerî teşkilat mensupları hakkında yetkili kurul ve mercilerce özel kanunlarındaki
usule göre değerlendirilerek, yerine getirilip getirilmemesi hususunda karar verilecektir. Buna karşılık adlî
ve askerî teşkilat mensupları dışında kalan personel hakkındaki istemler ise ilgili kurum, merci ve organ­
larca geciktirilmeksizin yerine getirilecektir. Aynı hüküm değişik şekliyle 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu­
nun 3 üncü maddesinin (p) bendinde de mevcuttur.
Madde 20. — Olağanüstü halin Anayasanın 119 vel20 nci maddelerine göre ilan edilmesi halinde bu ilan
bir bölgeyi, bölgeleri veya yurdun bütününü kapsayabilir. Bu halde olağanüstü halin birden fazla ilde bir
Bakanlığı ilgilendiren nedenlerle ilan edilmesi halinde iller arasında koordinasyon o Bakanlıkça yapılacak­
tır. Örneğin salgın hastalıklar nedeniyle olağanüstü hal ilanında bu görev Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlı­
ğınca yerine getirilecektir. Bunun gibi tabiî afetlerde tek başına fmar ve îskân Bakanlığı da bu görevi sağ­
layabilecektir. Ancak olağanüstü halin bir veya birden fazla Bakanlığı ilgilendiren nedenlerle veya tüm yurtta
ilan edilmesi halinde de koordinasyon Başbakanlıkça sağlanacaktır,
Bilindiği gibi tasarının 7 nci maddesinde ağır ekonomik bunalım sebebiyle olağanüstü halin ilan edilme­
si durumunda görev Ekonomik işler Olağanüstü Hal Koordinasyon Kuruluna verilmiştir.
Bu madde ile ilgili düzenleme ayrıntılarıyla kanunun yayımını izleyen üç ay içinde çıkarılacak yönet­
melikte düzenlenecektir.
'Madde 21. — illerde olağanüstü halin yürütülmesiyle görevli bulunan vali gerekli gördüğü takdirde ma­
hallî idarelerin organlarca alınacak kararlar ile tesis edilecek tasarrufların tamamının veya belli konulara
ilişkin olanların, il merkezinde kendisinin, ilçelerde kaymakamların onayı ile yürürlük kazanmasını kararlaştırabilecektir. Bu suretle mahallî idarelerin her türlü olanaklarından olağanüstü hal süresince istifade etmek ve
onları kanalize etmek mümkün hale gelecektir.
Madde 22. — Olağanüstü halin devamı süresince, olağanüstü hal ilan edilen il merkezlerinde «Olağanüs­
tü Hal Kurulu», ilçelerde ise «Olağanüstü hal büroları» kurulacaktır.
illerdeki kurulan il idare şube başkanları ile diğer kamu kuruluşları yöneticileri, garnizon komutanı ve­
ya görevlendireceği bir temsilci katılacaktır, ilçelerde kurulan bürolar ise kaymakamın başkanlığında ilgili
ünite temsilcilerinin katılmasıyla oluşacaktır. Gerek olağanüstü hal kurulları ve gerekse büroları kuruluş, top­
lanma, karar verme, çalışma usulü ve esasları, yönetmelikte tespit edilecektir.
Madde 23. — Olağanüstü hal nedeniyle özel bir mahkeme oluşturulmamıştır. Bu bölgelerde işlenen
suçlar mahiyeti itibariyle yetkili ve görevli mahkemelerde bakılacaktır. Örneğin olağanüstü hal ilan edilen
yerde; Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, hür demokratik düzen ve nitelikleri Anayasada
belirtilen Cumhuriyet aleyhine işlenen ve doğrudan doğruya Devletin iç ve dış güvenliğini ilgilendiren
suçlar o ilin bağlı olduğu Devlet güvenlik mahkemesinde bakılacak ve karara bağlanacaktır. Bunun dışındaki
suçlar ise genel mahkemelerde bakılacaktır. Açıklamak gerekir ki, askerî mahkemelerin her halükarda görevle­
ri saklı tutulmaktadır,
Bundan ayrı olarak bu Kanunda müeyyide altına alınan suçlara ilişkin davalar ise asliye mahkemesinde gö­
rülecektir. Bu suçlar ve cezalar tasarının 24 üncü maddesinde sıralanmıştır. Bu suçlara ilişkin soruşturma ve
kovuşturmalar 3005 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (A) bendindeki yer ve aynı Kanunun 4 üncü madde­
sinde yazılı zaman kaydına bakılmaksızın, anılan Kanun hükümlerine göre yapılacaktır. Soruşturma ve ko­
vuşturma yapılmasını izne bağlayan, özel kanunlardaki hükümler saklı tutulmuştur.
Bu düzenleme ile 24 üncü maddede yer alan cezalar mahiyeti itibariyle sulh ceza mahkemesinin görev ala­
nına girse dahi davalara asliye ceza mahkemesinde bakılacaktır. Tasarıda belirlenen suç ve cezaların da Dev­
let güvenlik mahkemesinde bakılmasında bir yarar görülmemiş, bilakis soruşturma ve kovuşturmanın uzama­
sına neden olacağı kabul edilmiştir.
Danışma Meclisi
(S. Sayısı : 484)