Slayt 1 - video.eba.gov.tr

“İlim Müslümanın yitik malıdır,
nerede bulursa alsın.”
Hz.Muhammed (S.A.V.)
AVRUPA’DA KURULAN YADA
GİDEN İLK DEVLETLER
ORTA ASYA’DA KURULAN
İLK MEDENİYETLER
AVARLAR
KÜLTÜR VE MEDENİYET
BULGARLAR
HAZARLAR
DEVLET TEŞKİLATI
MACARLAR
ORDU
SABİRLER
DİN VE İNANIŞ
TÜRKLERİN İLK ANA YURDU
PEÇENEKLER
HUKUK
BÖLGENİN ÖZELLİKLERİNİN
TÜRKLERE ETKİSİ
İLK GÖÇLER VE
SONUÇLARI
OĞUZLAR
YAZI VE EDEBİYAT
KIPÇAKLAR
SOSYAL HAYAT
BAŞKIRTLAR
EKONOMİ
ORTA ASYA’DA KURULAN
DİĞER TÜRK DEVLETLERİ
BİLİM VE SANAT
İSKİTLER
TÜRK ADININ ANLAMI
ASYA HUN DEVLETİ
KAVİMLER GÖÇÜ
FEODALİTE (DEREBEYLİK)
AVRUPA HUN DEVLETİ
I. KÖKTÜRKLER
II. KÖKTÜRKLER
UYGURLAR
KIRGIZLAR
TÜRGİŞLER
ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ
SORULAR
AKHUNLAR
DİĞER TÜRK DEVLETLERİ
SORULAR
KARLUKLAR
KÜLTÜR VE MEDENİYET
SORULAR
KİMEKLER
ORTA ASYA’DA KURULAN İLK MEDENİYETLER
Anav
Afenesyovo
Andronovo
Karasuk
Tagar
Kültürü
Kültürü
Kültürü
Kültürü
Kültürü
(MÖ 5000-1000) (MÖ 3000-1700)
Orta Asya’da
Türklerin en eski
bulunan en eski kültürüdür.
kültürdür.
Türkistan’ın
Başkenti Aşkabat
yakınlarında
ortaya
çıkarılmıştır.
Yapılan kazılarda
dokuma
parçaları,
seramik ve süs
eşyaları
bulunmuştur.
(MÖ 1700 -1200) (MÖ 1200-700) (MÖ 700-100)
Orta Asya’da en Demirin Türklerce Orta Asya’daki
geniş alana
ilk işlendiği
en gelişmiş
yayılmış
dönemdir.
kültürdür.
kültürdür.
Altay-Sayan
Yenisey'deki
dağlarının kuzey
Andronovo’da
batısında
bulunmuştur.
bulunmuştur. Orta “Tunç” ve
Asya medeniyetinin “Altın”dan
temelini oluşturduğu yapılmış eşyalara
sanılmaktadır.
ilk defa bu kültür
Avcılık ve
bölgesinde
hayvancılıkla
rastlanmıştır.
uğraşan savaşçı bir
toplum tarafından
meydana
getirilmiştir.
Yenisey’de
bulunmuştur.
Çadır, araba,
kumaş dokumalar
ve elbiseler
bulunmuştur.
Abakan
Bölgesi'ndedir.
Bölgede çok
sayıda hançer,
ok uçları,
bilezik ve küpe
gibi madeni
eşyalara
rastlanılmıştır.
ORTA ASYA’DA KURULAN İLK MEDENİYETLER
İSKİTLER(SAKALAR)
* Bu kavme, eski Yunanlılar, “İskit” , Persler ise
"Saka" adını vermişlerdir.
*Sakalar önceden Hazar Denizi ile Tanrı
Dağları
arasındaki
geniş
topraklarda
yaşıyorlardı. M.Ö. 7. yy de Ural Dağları’nı
aşarak Tuna Nehri’ne kadar uzanan bölgeleri de
ele geçirdiler. Daha sonra Kafkas sınırlarını aşıp
Hindistan sınırlarına kadar bütün İran’ı istila
ettiler. Böylece Tuna’dan Orta Asya içlerine
kadar uzanan büyük bir devlet kurdular.
* Devlet büyük bir boylar federasyonu
görünümdeydi.
* Sakalar M.Ö. 2. yy sonlarına doğru
zayıflayarak Hunların ve diğer toplulukların
arasına karıştılar. Bunların çok az bir kısmı
Yakut Türkleri olarak günümüze kadar
kalmıştır. Bunlar Moğol istilasında Yakutistan’a
kadar göç etmişlerdir.
İskitlere Ait Altın Tarak
İSKİTLER
* Saka hükümdarlarının en tanınmışı Orta
Asya gurubunun Hakanı olan Alp Er
Tonga’dır.
Not: İranlı şair Firdevsi’nin
Şehnamesinde Afrasyab adı ile
geçmektedir.
*Alp Er Tunga Destanı İskitlere aittir.
* Alp Er Tunga’nın torunu Tomris (Temir)
ise tarihteki ilk kadın hükümdardır.
* Konar – göçer biçimde yaşadılar, Gök
Tanrı dinine inandılar.
* Altın ve gümüşten yaptıkları at
koşumları, kemer tokaları maden
işlemeciliğinde ileri gittiklerinin en önemli
kanıtlarıdır.
* Çeşitli kavimlerden oluşan İskitlerin
yöneticilerinin Türk olduğu ileri
sürülmüştür.
ALP ER TUNGA DESTANI
Alp Er Tunga İskit Türklerinin en
önemli hükümdarı ve savaşçısıdır.
Kaşgarlı Mahmut ve Yusuf Has
Hacib’e göre Alp Er Tunga
Firdevs’inin “Şehname”
adlı
eserindeki Efresiyab’ dır. Ayrıca
Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig
adlı eserinde dünya hükümdarları
içinde en adaletli olanların Türk
Hükümdarları olduğunu ve onların
içinde adı meşhur olanın İranlıların
Efresiyap dedikleri “Alp Er Tunga”
olduğunu ileri sürmüştür. Alp Er
Tunga ile İran’ın kahramanlarından
Zaloğlu Rüstem arasındaki bitmez
tükenmez savaşların yapıldığı ileri
sürülmüştür.
TÜRK ADI VE ANLAMI
Türk, adı ve anlamı üzerinde birçok
farklı görüş ileri sürümüştür.
* Uygur metinlerinde, “kudretli,
kuvvetli”
* Kaşgarlı Mahmut’un Divan -ı Lügat’it
Türk isimli eserinde , “olgunluk çağı”,
* Çin kaynaklarında “miğfer”,
* Ziya Gökalp, “Türeli (töreli) kanun,
nizam sahibi”
* Wambery’in ise, “türemekten- Türk”
dedikleri görülmektedir.
Türkiye deyimi de değişik zamanlarda
değişik bölgeler için kullanılmıştır. Önceleri,
Orta Asya denilen coğrafi bölge kastedilmiş,
daha sonra, Volga’dan Orta Avrupa’ya kadar
uzanan bölge ve 12. yy. da Anadolu için
Türkiye deyimi kullanılmıştır.
TÜRKLERİN İLK ANA YURDU
Türklerin ilk ana yurdu, en genel ifadeyle Orta Asya’dır.
Orta Asya; Batı'da Hazar Denizi
Doğu'da Kingan Dağları
Kuzey’de Sibirya
Güney'de ise, Hindikuş ve Karanlık Dağları ile çevrili bölgedir.
BÖLGENİN ÖZELLİKLERİNİN
TÜRKLERE ETKİSİ
1) Orta Asya’nın sert karasal iklimi ve
topraklarının tarıma uygun olmaması Türkleri
hayvancılığa yönlendirdi. Hayvanlarını
beslemek için de sürekli taze otlak aramaları
onları konar-göçer bir yaşama sevk etti.
2) Sürekli göç etmeleri Türklerin hareketli,
mücadeleci ve savaşçı bir toplum olmalarını
sağladı.
3) Bu konar-göçer (göçebe) yaşam tarzı
Türklerin; kültürünü, aile ve sosyal yapısını,
hukukunu, ekonomisini ve sanatını belirledi.
4) Göçebe yaşam, merkezi yapının
güçlenmesine engel olup boylar arası sürekli
mücadeleye sebep oldu.
5) Yazı gelişmediğinden sözlü hukuk (Töre)
ve edebiyat gelişti.
6) Mimari ve şehircilik ortaya çıkmamış bu
gibi sebeplerle günümüze kadar gelen pek az
eser kalmıştır.
İLK GÖÇLERİN SEBEBLERİ
GÖÇLERİN YÖNLERİ
Kuzeye Gidenler; Sibirya’ya
Güneye Gidenler; Hindistan, Afganistan ve Çin’e
Doğuya Gidenler; Çin ve Uzakdoğu’ya
Batıya Gidenler; İki yol izlemişlerdir.
Birinci yoldan gidenler; Hazar Denizi’nin kuzeyinden Avrupa’ya,
İkinci yoldan gidenler ise; İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu’ya göç etmişlerdir.
GÖÇLERİN SONUÇLARI
1)Göç edenler gittikleri yerlerde yeni
devletler kurdular.
2)Farklı uygarlıklarla kaynaştılar ve
yeni kültürler ortaya çıktı.
3)Yönetimi ve askeri teşkilatlanma
açısından örnek oldular.
4)Gittikleri yerlerde madenciliği ve
atı evcilleştirmeyi öğrettiler.
5)Asya’da kalan Asya Hun
imparatorluğunu kurdular.
6)Türk kültürü dünyaya yayıldı.
Not 1: Türk göçlerini atın
evcilleştirilmesi ve tekerleğin
kullanılması kolaylaştırmıştır.
Not 2: Türklerin dünyanın değişik
bölgelere göç etmeleri Türk tarihinin
incelenmesini zorlaştırmıştır.
ASYA ( BÜYÜK ) HUN DEVLETİ
(M.Ö. 220- M.S. 216)
*Göçlerden sonra Çin’in kuzeyinde
merkezleri “Kutlu ülke” olarak anılan
“Ötüken” çevresinde yaşamışlardır.
*Bilinen ilk hükümdarı Teoman'dır.
*Teoman’dan sonra oğlu Mete Han başa
geçmiştir.
Mete Han Zamanı;
*Asya Hunlarının en parlak devridir.
*Birçok kavmi hâkimiyet altına aldı.
*Mete orduda ‘onluk’ sistemini bulmuştur.
*Orta Asya Türk birliğini ilk kez sağladı.
*Çinliler ile İpek Yolu’na hâkim olmak için
savaşlar yaptı ve Çin’i ağır bir yenilgiye
uğratıp vergiye bağladı.
*Mete Han, Çin’e karşı üstünlüğünü kabul
ettirse de Çin’e yerleşmeyip sürekli baskı
altında tutmuştur.
Sebebi; Çin’in kalabalık olması ve
yerleşik hayat yaşadıkları için Çinlilerin
daha ileri bir kültürlerinin olmasıdır.
ASYA ( BÜYÜK ) HUN DEVLETİ
* Mete’den sonra başa geçen Ki-ok
babasının yolunu izlemiş ise de Çinli
bir prensesle evlenerek Çin
entrikalarının önünü açmıştır.
* İpek Yolu'nun Çin kontrolüne
geçmesi Hun ekonomisi bozmuştur.
* Huhanyeh zamanında ülke Doğu
ve Batı olarak ikiye ayrıldı.
* Batı Hunları, Çin hâkimiyetine
girdi. Doğu Hunları ise Kuzey ve
Güney Hunları olarak ikiye ayrıldı.
* Güney Hunları da zamanla Çin
hâkimiyetine girdi. Kuzey Hunları
ise Kavimler Göçü’nü başlattı.
ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ
* Tarihte bilinen ilk Türk
devletidir
*İlkçağ’da kurulan ilk ve tek
Türk devletidir.
* Orta Asya Türk birliğini ilk
kez sağladılar.
* İlk Türk devlet teşkilatını
kurdular.
* Orduda ilk onluk sistemi
kurdular.
*Çin Seddi’nin yapılmasına
sebep oldular.
* Kavimler göçünü başlattılar.
* Oğuz Kağan Destanı Hunlara
aittir.
KAVİMLER GÖÇÜ (375)
Hunların, kitleler halinde Batı’ya doğru göç etmeye başlayıp Doğu Avrupa içlerine kadar
ilerlemesi, bu ilerleme sırasında buralarda bulunan Ostragot, Vizigot, Vandal, Süev,
Burgont, Sakson, Angıl, Lombart ve Got gibi barbar kavimleri daha Batı'ya
sürüklemesidir.
Kavimler Göçü’nün Sonuçları
* Barbar akınlarına dayanamayan Roma
İmparatorluğu 395 de Doğu ve Batı Roma
diye ikiye ayrıldı. Batı Roma 476'da
Barbarlar tarafından yıkıldı.
* Avrupa bir süre karışıklık içinde kaldı.
* Batı Roma'nın yıkılması ile Ortaçağ
Avrupa'sına damgasını vuran "Feodalite"
(Derebeylik) rejimi ortaya çıktı.
* Avrupa'nın siyasi ve etnik yapısı değişti
ve bugünkü bazı Avrupa Devletleri'nin
temelleri atıldı. (Almanya, Fransa,
İspanya, İngiltere vb.)
* Hıristiyanlık dini barbar kavimler
arasında yayıldı.
* Skolâstik düşünce ortaya çıktı.
* Avrupa Hun Devleti kuruldu.
* İlkçağ sona ermiş orta çağ başlamıştır.
* Almanların Nibelungen Destanı doğdu.
FEODALİTE (DEREBEYLİK)
*Batı
Roma
İmparatorluğu'nun
yıkılmasından sonra ortaya çıkan ve
Avrupa Ortaçağı'na damgasını vuran bir
sistemdir.
*Kavimler Göçü'nün yarattığı karışıklıklar
yüzünden kendilerini güvende görmeyen
halk ve toprak sahiplerinin güçlü kişilerin
koruması altına girmeleri ile başlamıştır.
Bu temeli eşitsizlik esasına dayanan
sınıflaşmaya sebep olmuştur.
*Derebeyler, Haçlı Seferleri sırasında
güçlerini önemli ölçüde yitirmişlerdi.
*Barutun ateşli silahlarda, özellikle top
yapımında kullanılmasından sonra Krallar
bu silahı öncelikle otoritelerini tanımak
istemeyen Feodal Beylere karşı kullanarak
Ortaçağ boyunca süren Feodaliteye
(Almanya hariç) son vermişlerdir. Bu
durum "mutlak krallıkların" güçlerini
arttırmasını sağlamıştır.
1215 MAGNA CARTA
(BÜYÜK FERMAN )
* İngiliz Kralı Yurtsuz Jan ile soylular
arasındaki karşılıklı bir sözleşmedir.
* Bu belgenin, tarihte "insan hakları ile
ilgili ilk yazılı antlaşma" olduğu gibi
"Anayasal sisteme geçişin" dünyada ilk
örneği olduğu da ileri sürülür.
* Kral bu belgede, Halk temsilcilerinin
onayı olmadan yeni vergi koyamayacağını,
Özgür
insanların
yargılanmadan
cezalandırılamayacağını kabul etmekle
kendi yetkilerini sınırlandırmıştır.
Not: Babası II. Henry'nin, oğulları arasında
ki toprak paylaşımı sırasında oğlu Jan'ı
"topraksız" bırakması yüzünden "Yurtsuz"
denilir.
Önemli:
Magna
Carta,
Osmanlı
Devleti’ndeki 1808 Senet-i İttifak ile1839
da yayımlanan "Tanzimat Fermanı‘na"
benzer.
SKOLASTİK DÜŞÜNCE
*Orta Çağ'a damgasını vuran bir düşünce
sistemidir.
*Hıristiyanlık ile ilgili esasların her olayın
çözümünün İncil'de yer aldığı, İncil'den başka
gerçek
aramanın
yanlış
olduğu
ileri
sürülmüştür.
* İnsanların düşünceleri kilisenin baskısı altına
alınmış, bu da bilimlerin gelişmesine engel
olmuştur.
* Skolastik düşünce sisteminin "Rönesans" ile
zayıflamaya başlamış, Reform ile de sona
ermiştir.
Not 1: İngilizlerle Fransızlar arasında
yaşanan "Yüzyıl“ Savaşları'nda (1337 - 1453)
Jan Dark'ın halkı mücadeleye çağırması,
Fransızlar arasında bağımsızlık fikrinin
gelişmesinde ve Fransızların
savaştan galip çıkmalarında etkin olduğu.
Not 2: Yüzyıl Savaşları'nda başarısız olan
İngilizler arasında “Çifte Gül Savaşları"
savaşları yaşandı.
AVRUPA HUN DEVLETİ (375-469)
*Başkent Etzelburg olmak üzere kuruldu.
*Kurucusu Balamir'dir.
Balamir'den sonra başa geçen "Uldız",
Avrupa Hunları'nın politikasının
temellerini atmıştır.
a) Doğu Roma'yı etkisiz hale getirmek,
b) Batı Roma üzerine yürümektir.
*En ünlü hükümdarları Attilla'dır.
Attilla;
--434 Margos (Kostantinia) Antlaşması’nı
yaparak Bizans’ı vergiye bağladı.
--Batı Roma üzerine Galya (Fransa) ve
İtayla (Roma) seferleri düzenledi.
-- Galya seferi sonuçsuz kaldı. İtalya
seferinde ise Papa aman diledi ve şehir
tahrip edilmedi.
*Atilla’dan sonra ülkeyi oğulları paylaştı.
Önemli Özellikleri
1.Anadolu’ya ilk Türk akını bu
dönemde (Uldız) düzenlenmiştir.
Not: Bu akınlar Anadolu'ya yerleşme
ve yurt edinme amacı taşımamaktadır.
2.Avrupa’da kurulan ilk Türk
devletidir.
3.Balkanların Germen kavimleri
tarafından işgalini engellemişlerdir
4.Bulgar ve Macarların oluşumuna etki
etmişlerdir.
5. Hunlar Hıristiyanlığı kabul ederek
kimliklerini kaybetmişlerdir.
6. Giysi, at eyerleme ve at koşumları
ile ordu sistemleri gibi konularda
Avrupalıları etkilemişlerdir.
Attila damgalı bronz madalyon
GÖKTÜRK DEVLETİ (552-659)
*Bumin Kağan önderliğinde 552'de
Avarlara karşı isyan ederek, Ötügen
merkez olmak üzere devletlerini kurdular.
*Bumin Kağan’nın yerine geçen Mukan
Kağan zamanında devlet en parlak
dönemini yaşadı.
*Mukan Kağan amcası İstemi Yabgu’yla
beraber devleti yönetmiştir.(Batı yakası)
*Kitanlar ve Kırgızları hâkimiyet altına
aldı. Avarları ortadan kaldırıp Çini baskı
altında tuttu.
*İpek yoluna hâkim olmak için
Sasanilerle ittifak kurup Akhun devletini
yıktılar. Sasaniler ile ilişkisi bozulunca da
onlara karşı Bizanslılarla anlaşma
politikası izleyip İpek Yolu'nun
denetimini ele geçirdiler.
GÖKTÜRK DEVLETİ (552-659)
*Mukan Kağan’dan sonra Tapo Kağan
geçti. Manihaizmi kabul eden Tapo
halkını da bu dine girmeye zorladı.
*İşbara Kağan döneminde yaşanan taht
kavgaları sonucu büyük imparatorluk 582'
de Doğu ve Batı Kök Türk olarak ikiye
ayrıldı.
*630 yılında Doğu, 659 yılında Batı
Göktürkler Çin hâkimiyetine girdi.
Önemli:
1.Tarihte Türk kelimesini devlet ismi
olarak kullanan ilk Türk topluluğudur.
2. Kendilerine özgü "Göktürk Alfabesi'ni"
kullanarak Türkler arasında Tarih
çağlarına geçen ilk Türk devletinin
3.Orta Asya’da kurulan ikinci Türk
devletidir.
2011 yılında ortaya çıkartılan bu Göktürk
Hükümdarının mezarından; Orta Asya'nın en büyük
duvar resimleri, pars resimleri, birebir ölçekte insan
resimleri, panoromik heykeller, mezar bekçisi
heykelleri, mitolojik heykeller, altın sikkeler,
yüzükler, hükümdarın altından yapılmış tacı, hiç
bozulmadan kalmış ahşap kapı gibi 500'den fazla
kalıntı bulunmuştur.
II. GÖKTÜRK (KUTLUK)
DEVLETİ (682-745)
*Çin hâkimiyetindeki
Türkler,bağımsızlıklarını kazanmak için
milli mücadeleye giriştiler.
Özellikle Kürşat’ın mücadelesi
bağımsızlıkta etkili oldu.
*Kutluk İlteriş Kağan önderliğinde
Kutluk devleti kuruldu.
*Kutluk kağan Çin’e 46sefer
düzenlemiştir
*Vezir Tonyukuk ile devleti
yönetmişlerdir
*Devlet en parlak dönemini Bilge
Kağan ve Kültigin zamanında
yaşamıştır.
*Tonyukuk, Kültekin, ve Bilge
Kağan’ın ölümüyle devlet zayıfladı.
*Devlet Basmil, Karluk ve Uygur
saldırıları sonucu yıkılmıştır.
KÜRŞAD AYAKLANMASI
Kök Türk Devleti'nin Çinliler tarafından
630’da yıkılmasından sonra, bağımsızlık uğruna
Kürşad'ın 39 arkadaşı ile birlikte Çin
İmparatorunu rehin almak amacı ile Çin sarayını
basarak başlattıkları bir ayaklanmadır. Ayaklanma
Çinliler tarafından kanlı bir şekilde bastırılmıştır.
Bu ayaklanma Türklerin cesaretini kırmamış
aksine bağımsızlık arzularını daha da arttırmıştır.
ÖZELLİKLERİ
1.Türk tarihinin ve Türk
edebiyatının ilk yazılı kaynağı
olarak kabul edilen Orhun
yazıtları bu
dönemde
yazılmıştır. Bu yazıtlarda
Göktürk Tarihi ve Türk
Uygarlığı hakkında önemli
bilgiler verilmektedir.
Not: Kültigin ve Bilge
Kağan Kitabeleri'nin Yolluğ
Tigin tarafından yazılmıştır.
Danimarkalı
Wilhem
Thomsen tarafından 1893
yılında da okunmuştur.
2. Kendi boyları tarafından
yıkılan İlk Türk devletidir.
BİLGE KAĞAN
KÜLTİGİN
ORHUN KİTABELERİ
II. Kök Türk Hükümdarı Bilge
Kağan
( 735 ), Kültigin ( 732 ) ve Vezir
Tonyukuk ( 725 ) adına 8. yy da
dikilen Kök Türk Alfabesini, Türk
dilinin özelliklerini aydınlatan ilk
belgedir. Orhun Bölgesi'nde
bulunduğu için “Orhun KitabeleriYazıtları” adı ile tanınan belgeler
Bilge Kağan’ın yeğeni Yolluğ Tigin
tarafından yazılmış, Danimarkalı
bilgin Wilhem Thomsen tarafından
1893 yılında okunmuştur.
Vezir Tonyukuk kendi anıtını
kendisi yazmış ve diktirmiştir.
Orhun yazıtlarının ilkidir. Kültigin
yazıtının yüksekliği 3.75 m olmakla
birlikte 4 yüzün de 275m lik
bölümü yazılmıştır. Taşın batı yüzü
Çince yazıldığı halde diğer yüzleri
Türkçe yazılmıştır.
UYGUR DEVLETİ (745-840)
*Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından kuruldu.
*Başkenti Ötüken’den Ordu-Balık
(Karabalasagun) taşıdılar.
* Kutluk Bilge Kül'ün ölümü üzerine yerine
geçen oğlu Moyen-çur (en parlak dönemdir)
bir yandan Asya'da önemli ölçüde Türk
birliğini yeniden sağlamış, diğer yandan Talas
Savaşı'nda (751) Müslüman yenilen ve
karışıklık içinde yaşayan Çin İmparatoruna
yardım ederek, onlarla yakınlık kurmuştur.
*Bögü Kağan devrinde Uygur Türkleri ile
Çin arasında iyi ilişkiler kuruldu, Bu dönemin
en önemli olayı Mani (Maniheizm) dininin
resmi din haline getirilmesidir.
*840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldılar.
*Bir kısım Uygurlar, Kansu ve Turfan
bölgelerine göç etmek zorunda kaldılar.
Buralarda Turfan (Doğu Türkistan) ve
Kansu(Sarı) Uygur devletlerini kurdular
Önemli Özellikleri
Mani dininin et yemeyi ve
savaşmayı yasaklaması ve yerleşik bir
din
olması Uygurların yaşam
biçimlerinde büyük değişikliklere
sebep oldu.
Bu dinden dolayı Uygurlar;
- yerleşik hayata geçtiler,
- şehir ve kasabalar kurdular
- ticaret ve tarımla uğraştılar,
- mimari eserler verdiler,
- tahta harflerden matbaa kurdular,
- pamuktan kağıt yaptılar,
- bilim, edebiyat ve sanat geliştiler.
Olumsuz olarak da;
- göçebeliği bıraktılar,
- savaşçılık özelliklerini,
- ve kültürlerini kaybettiler.
Bir Uygur Başkenti: Koço
Önemli Özellikleri
Uygurlar;
* İlk din değiştiren,
* İlk yerleşik hayata geçen,
* İlk şehirleşen,
* İlk mimari eserler veren
* İlk matbaayı kullanan,
* İlk kağıt yapan,
* İlk minyatürleri yapan
Türk devletidir.
Ayrıca;
* İslamiyet'in kabulünden önce kurulan
son büyük Türk devletidir.
* Mani ve Budizm dinini benimsediler.
*18 harfli Uygur Alfabesini kullandılar.
*Savaşçılık özelliklerini kaybettiler.
* Karahanlılarla savaştılar.
( Böylece İslamiyet’in Orta Asya’da
yayılmasını olumsuz etkilediler.
Aşağıdaki boşlukları uygun şekilde doldurunuz
İSKİTLER
1. “Esik Kurganı’ndaki Altın Elbiseli Adam heykelinin”………………ait
olduğu ileri sürülmüştür.
BİZANS
2. Avrupa Hunları, Margus ve Anatolios antlaşmalarını ……………….
ile
yapmıştır.
3. Hunlar, İtil ırmağını geçip Karadeniz’in kuzeyinde yaşayan barbar
KAVİMLER GÖÇÜ
kavimler yenerek……..…….………….başlamasına yol açmışlardır.
ASYA HUN
4. Tarihte kurulmuş ilk Türk …………………devletidir.
ÇİN
5. I.Köktürkler ……………’in
yıkıcı propagandaları sonucunda,önce ikiye
ayrılmıştır.
SAVAŞCI özelliklerini
6. Uygurların, Mani Dini’ni benimsemeleri ………………
kaybetmelerine yol açmıştır.
KARLUK ve ……………
UYGUR adlı
BASMİL
8. II. Kök Türk Devleti, ……………..-……..……….
Türk boyları tarafından yıkılmıştır.
KÖKTÜRK lerdir.
9. Tarihte “Türk” adını, devlet adı olarak ilk kullananlar ……………
İSKİTLER
10. Alper Tunga destanı ……………..aittir.
12 HAYVANLI TAKVİM takvimidir.
11.Türklerin kullandığı ilk takvim……………………………
12. Asya Hun Devleti’nin bilinen ilk hükümdarı …………………...dır.
TEOMAN
ORHUN KİTABELERİ
13.Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinler …………………………dir.
KAVİMLER GÖÇÜ
14. Bugünkü Avrupa devletlerinin temeli…………………………ile
atılmıştır.
KUTLUK İLTERİŞ
15. II.Köktürk devletinin kurucusu………………………Kağan’dır.
UYGURLAR
16.Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti…………………dır.
BÖGÜ
17. Uygurlar,………………Kağan
döneminde Mani dinini
benimsemişlerdir.
BİLGE
KÜLTEGİN
18. Orhun Kitabeleri,……………..,
…………………
Kağan ve
TONYOKUK
…………………..
adlarına dikilmiştir.
UYGURLAR
19. ………………adlı
Türk Devleti Emevi akınlarını durdurarak Orta
Asya’nın Müslümanlaşmasını geciktirmişlerdir.
20. Köktürklerin batı kanadını yöneten İstemi Yabgu, İpek yolunu denetim
SASANİLER ’le ittifak kurmuştur.
altına almak için Akhunlara karşı..………………
DİĞER TÜRK DEVLETLERİ ve TOPLULUKLARI
AVARLAR (552-805)
(JUAN JUANLAR)
* 4.yy’da Orta Asya’da,
* 6.yy’da Romanya ve Macaristan’da
devletlerini kurdular.
*Kurucusu Bayan Kağan’dır.
*Doğu Roma’ya bir çok sefer yaptılar.
*Sasanilerle birleşerek iki defa
İstanbul'u kuşattılar
*Frankların tarafından yıkıldılar.
Önemli:
* İstanbul'u kuşatan ilk Türk
topluluğudur.
* İslamiyet'i kabul eden Avar boyları
bugünkü Kazan Türklerinin temelini
oluşturur.
*Hıristiyanlığı kabul ettiler ve yok
olup gittiler.
*Uzun saçlı pantolon giyen Türk
boyudur.
Harita
Avar askeri esirini sürüklerken
BULGARLAR
* Hun ve Oğuzların karışmasıyla ortaya çıktılar. Bulgar kelimesi karışmak anlamındadır.
* Karadeniz'in kuzeyinde Göktürk Devletinin yıkılmasıyla Kubrat tarafından "Büyük
Bulgarya Devleti" kuruldu.
* Hazarlar tarafından yıkıldılar.
1) TUNA BULGAR DEVLETİ
2) KAMA (İTİL) BULGAR DEVLETİ
* Tuna boylarına (Bugünkü Bulgaristan)
göç eden Bulgarlar, Tuna Bulgar Devleti’ni
kurdular.
* Kurucusu Kubrat'ın oğlu Asparulı’dır.
•Boris Han zamanında Hıristiyanlığı kabul
ettiler ve yok olup gittiler.
Önemli:
* İstanbul’u kuşatan 2. Türk topluluğudur.
* Bugünkü Bulgaristan Devleti Türk değil
Slav devletidir.
* Günümüzdeki Bulgaristan'da yaşayan
Türkler, Osmanlılar zamanında Balkanlara
yerleştirilen Türklerdir.
Büyük Bulgarya Devletinin yıkılmasından
sonra Volga=İtil kıyılarına giden Bulgarlar
Kama Bulgar Devletini kurdular.
* Almış Han zamanında Müslüman
oldular. İlk Müslüman olan Türk
boylarından birisidir.
Önemli: Bu durum benliklerini
korumalarında etkili olmuştur.
* Altınorda Devleti’nin parçalanmasıyla
kurulan KAZAN HANLIĞI’nın esas
kitlesini oluşturdular.
Harita
Kubrat ve 5 oğlunu gösteren resim
Boris (Mihail)
Krum Han (803-814) adına yaptırılan
Madara Kaya kabartması
HAZARLAR
* Hazar Türkleri tarafından
Karadeniz'in
kuzeyi
ile
Kafkasya arasında kuruldu.
* Büyük Bulgarya Devleti’ne
son verdiler.
* Dini hoşgörü sebebiyle
Hazarlar arasında; Musevilik,
Şamanizm, İslam iyet ve
Hıristiyanlık da yayılmıştır.
* Hz. Osman ve Emeviler
döneminde Müslümanlarla
savaşarak Kafkasların
İslamlaşmasını engellediler.
*Bizans ile akrabalık kurdular.
* Peçenek ve Rus akınları ile
yıkıldılar.
Harita
ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ
* Müslümanlarla Türkler
arasındaki ilk savaşları
yapmışlardır.
* İslamiyet'in Rusya'da
yayılmasına engel oldular.
* Museviliği kabul eden ilk
ve tek Türk devletidir.
* “Hazar Barış Çağı”nı
başlattılar.
* Hazar Denizi’ne adını
veren Türk boyudur.
* Ticaret ile zenginleştiler.
* Ordusu paralı askerlere
dayanan tek Türk devletidir.
* Ordudaki paralı askerler
yıkılmalarında etkili
olmuştur.
MACARLAR
* Avar, Sibir ve Peçeneklerin baskısı
üzerine adlarını verdikleri bugünkü
Macaristan'a yerleştiler.
* 995 yılında Germen akınları
sonucunda ağır darbe aldılar.
* Bu tarihten itibaren yavaş yavaş
Hıristiyanlaşarak kimliklerini
kaybettiler.
Önemli:
*Katolik mezhebini benimseyen tek
Türk boyudur.
*Bu günkü Macar halkının çekirdeğini
oluştururlar.
*1870 Budapeşte üniversitesinde
Türkoloji enstitüsünü kurdular.
Dünyada ilktir.
* Macarların diğer bir adı da
Hungaria’dır.
Harita
BAŞKIRTLAR (BAŞKURTLAR)
* Ural dağları yörelerinde değişik
Türk boylarına bağlı olarak yaşadılar.
* 13.yy da Altıordu Devleti’ne
bağlanarak Müslümanlığı
benimsediler.
* Uzun süre Ruslarla savaşmışlar ve
19. yy. sonlarına doğru Rusya’nın
egemenliğini kabul etmek zorunda
kaldılar.
* Günümüzde ise Rusya
Federasyonu’na bağlı olarak “Başkırt
Özerk Cumhuriyeti” adı ile
yaşamlarını sürdürmektedirler.
PEÇENEKLER
*Göktürk ve Uygur hâkimiyetinde
yaşadılar.
*X. yüzyılda Batı'ya göç ettiler.
*Boylar halinde yaşadılar devlet
düzeni kuramadılar.
*Macar ve Rus tarihinde etkili
oldular.
*XI. yüzyılda Hıristiyanlığı kabul
ederek kimliklerini kaybettiler.
*1091'de Kıpçaklarla yaptıkları
savaşta yenilerek dağıldılar.
Önemli:
*Malazgirt Savaşı'nda Bizans
ordusu da ücretli asker olarak
görev yaparken taraf değiştirerek
Selçuklu ordusuna katıldılar.
Harita
Peçeneklerin I. Svyatoslav'ın “skyth”lerine saldırışı (Yannis
Skilitzes'in eserinden)
KIPÇAKLAR (KUMANLAR)
* Kıpçaklar, XI. yüzyılın başlarında
Moğolların baskısıyla Orta
Asya'dan göç ederek Doğu
Avrupa'ya geldiler.
* Rusların Karadeniz’e inmelerine
engel oldular.
* Bulgaristan Romanya Rusya
Gürcistan Eyyübi ordularında
görevler aldılar.
Önemli:
* Kıpçakların Seyhun Irmağı
boylarında Oğuzlarla yaptıkları
savaşlar, “Dede Korkut
Hikâyeleri”ne konu olmuştur.
*Rusların “İgor Destanı”nda
Kıpçak Rus mücadeleleri anlatılır.
* Sarışın renkli gözlü en güzel Türk
boyudur.
Harita
OĞUZLAR (UZLAR)
* Oğuzlara; Bizanslılar UZ, Ruslar
TORKİ veya TORK, Araplar GUZ
demişlerdir.
* Türklerin en kalabalık boyudur. 24
Oğuz Boyu vardır.
* Göktürkler yıkıldıktan sonra
Uygurların hakimiyeti altına
girdiler.
* Uygurların yıkılmasından sonra
Seyhun bölgesinde Oğuz Yabgu
Devleti’ni kurdular.
* Oğuzların bir kısmı, baskılar
sonucu Balkanlara yerleşip
Bizanslıların hizmetine girdiler.
* Malazgirt Savaşı'nda Bizans
ordusu da ücretli asker olarak görev
yaparken taraf değiştirerek Selçuklu
ordusuna katıldılar.
ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ
*Oğuzlar, başta Selçuklu ve
Osmanlı olmak üzere bir çok
Türk devleti kurdular. Bu
sebeple en önemli Türk boyu
kabul edilirler.
*İslamiyet'i
kabul
eden
Oğuzlara "Türkmen" denildi.
*Türkmenistan, İran Suriye
Irak Azerbaycan Türkiye Kıbrıs
ve
Balkanlar’da
yaşayan
Türklerin ataları Oğuzlardır.
*Bir kısmı Hıristiyanlığı kabul
ederek kimliklerini kaybettiler.
*İslamiyet'i
kabul
edenler
varlıklarını
hala
devam
ettirmektedirler.
*Günümüzdeki
Gagavuzlar
Oğuzların torunlarıdır.
SABİRLER (SİBİRLER)
* Ural Dağları'nın Güneyine ve
Kuzey Kafkasya'ya yerleştiler.
* Sasanilerle birleşerek
Bizanslılar ile yaptıkları
savaşlar sırasında Ankara,
Kastamonu yörelerine
kadar gelmişlerdir.
* 557 yılında Avarlarla
yaptıkları savaşta yenilip, bu
tarihten itibaren gittikçe
zayıflayarak tarih sahnesinden
silindiler.
Önemli:
* Sibirya bölgesinin ismi bu
Türklerden almıştır.
Harita
Sibir Kağanı
TÜRGİŞLER (TÜRGEŞLER)
*I
ve
II.
Göktürk
devletleri
hâkimiyetinde yaşadıktan sonra VII.
Yüzyılda Balasagun merkez olmak üzere
devletlerini kurdular.
*Bilinen ilk hükümdarı Baga Kağan’dır
*Sarı ve Kara Türkişler olarak ikiye
ayrıldılar.
*766 yılında Karluklar tarafından
hâkimiyetlerine son verildi.
Önemli:
*Su-lu Kağan döneminde Emevileri
savaşarak
Orta Asya'nın İslam’la tanışmasını
geciktirdiler.
*Tarihte parayı kullanan ilk Türk
devletidir.
*Yerleşik hayata geçen 2.Türk devletidir.
*Soğd alfabesini kullandılar.
KIRGIZLAR
*840 Yılında Ötügen'i alarak
Uygur Devleti’ne son verdiler.
*1207 yılında Cengiz Han
tarafından yıkılmıştır.
* Moğolların hakimiyetinden
sonra Rusların egemenliği altına
girdiler. *1916'da Ruslara karşı
MİLLİ İSYAN adı verilen bir
ayaklanma başlattılar.
*1991'de Sovyet Rusya'nın
dağılmasıyla Kırgızistan
Devleti’ni kurdular.
Önemli:
*Dünyanın en uzun destanı olan
Manas Destanı Kırgızlara aittir.
*Kırgızlar, Cengiz Han'a
bağlanan ilk Türk kavmidir.
Harita
AKHUNLAR (EFTALİT) DEVLETİ
*Hun soyundan gelmektedirler.
*Afganistan'ın batısında MS.350 yıllarında
kurulan bu Türk Devleti HEFTAL isimli
hükümdarından dolayı EFTALİT
DEVLETİ diye de anılır.
*Akhunlar, Sasani Devletinde başlayan
MAZDEK İSYANI'nı bastırmakta etkili
oldular.
Not: Sasani Devletinde yaşayan Mazdek,
kadın ve servetin ortak olması durumunda
her türlü huzursuzluğun ortadan
kalkacağını savunmuştur.
*Göktürk Devleti'nin Batı Bölgelerini idare
eden İstemi Yabgu, İpek Yolu’na hakim
olmak için, Sasanilerle ortak hareket ederek
Akhun Devleti'nin yıkılmasını sağladı.
*Akhun Devleti'nin toprakları Sasani ve
Göktürk devleti arasında paylaşıldı.
Mazdek İsyanının Bastırılışı
KARLUKLAR
* Basmil ve Uygurlarla beraber
II.Göktürk Devleti’ni yıktılar.
*751 Talas Savaşı’nda
Abbasilerin tarafını tutarak Orta
Asya'nın Çinlileşmemesinde
önemli rol oynadılar.
Önemli:
* İslamiyet'i kabul ederek
Müslüman olan ilk Türk
boylarından biri oldular.
Müslümanlarla Türkler arası
savaşlar sona erdi.
* Karahanlı Devleti’nin
kuruluşunda rol oynadılar.
KİMEKLER
* Bir süre Altay
Dağları yörelerinde
Türk boyları ile birlikte
federasyon biçiminde
yaşayan Kimekler 8.
yy da bağımsız
olmuşlardır.
* Kitanların baskıları
üzerine batıya
göçmüşler ve
Kıpçakların egemenliği
altına girmişlerdir.
Aşağıdaki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.
HAZARLAR Müslümanlarla savaşan ilk Türk boyudur.
1. ……………….
OĞUZ (UZ)
PEÇENEKLER
2. Bizans ordusunda yer alan,…………………ve……………………Malazgirt
Savaşı’nda Selçuklular tarafına geçmişlerdir.
OSMANLI
3. Oğuzların, Kınık Boyu …………………,
SELÇUKLU Kayı Boyu ise ………………….
Devleti’ni kurmuşlardır.
MACARLAR
4. Museviliği kabul eden Türk boyu…………………lardır.
KIRGIZLAR
5. Manas Destanı,…………………aittir.
6. Hazarlar,………………….dinin
benimseyen tek Türk devletidir.
MUSEVİ
ALPER TUNGA
7. ……………..…………..
Destanı, İskitlere aittir.
AVARLAR dır.
8. İstanbul’u ilk kuşatan Türk topluluğu …………….....
TÜRKİŞLER
9. İlk Türk parasını ………………….yapmıştır.
MACARLAR dır.
10. Katolik mezhebini seçen tek Türk devleti …………………
KIPÇAKLAR - Oğuz arasındaki savaşları anlatmaktadır.
11. Dede Korkut Hikayeleri, ……...……….
HAZARLAR
12. Ordusu paralı askere dayanan tek Türk devleti ………………dır.
OĞUZLAR boyudur.
13. En kalabalık Türk boyu ……………..
KARLUKLAR dır.
14. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyu …………………..
TALAS
15. ……………….
Savaşı’yla Türkler Müslüman olmaya başlamıştır.
DEVLETİN UNSURLARI
Bir milletin belli sınırlara sahip bir toprak üzerinde bağımsız ve
teşkilatlı bir toplum halinde örgütlenmesine devlet denir.
Bir devletin var olabilmesi için;
- Millet (Halk),
- Vatan (Ülke),
- Bağımsızlık (Oksızlık),
- Teşkilat gibi özelliklerin bulunması gerekir.
DEVLET YÖNETİMİ
* İlk Türk Devletlerinde, toplumun siyasi
örgütlenmesinin en üst basamağını “Devlet
( İl)” oluştururdu.
*Hükümdarlar bilge ve kahraman olmalıydı.
*Hükümdarlara devleti yönetme yetkisinin
Gök tanrı tarafından verildiğine inanılırdı.
Bu yetkiye "kut" adı verilirdi.
* Hükümdarların ilahi yetkilere sahip
olduklarına inanılmakla birlikte halkı
“Törelere” göre yönetirlerdi.
* Hükümdarların eşlerine Katun (Hatun)
unvanı verildi.
*Yönetimle ilgili olarak askeri, siyasi,
iktisadi ve kültürel sorunlar 'Toy" veya
"Kurultay" adı
verilen meclislerde
görüşülürdü. Ancak Kurultay kararları
Hükümdarları bağlamazdı. Bu özelliği ile
Kurultay bir nevi “danışman meclisi” niteliği
taşıdığı söylenebilir. Bu meclise katılma
hakkına sahip olanlara "Toygun" adı
verilirdi.
DEVLET YÖNETİMİ
* Devlet “Hükümdar ailesinin ortak
malıdır” anlayışı yaygındı. Esaslı bir
veraset sistemi getiremediklerinden
bu anlayış taht kavgalarına neden
olmaktaydı.
Bu da kısa sürede
parçalanmalarına ve yıkılmalarına
sebep oluyordu.
* Türk Devletlerinin bir çoğu
“merkeziyetçi” bir devlet yapısı
kuramamışlardı. Devlet teşkilatında
ikili sistem (federatif) uygulanırdı.
Bu teşkilatlanma Sağ-Sol, KuzeyGüney, Doğu-Batı şeklinde olurdu.
Genellikle sağ kolun üstünlüğü kabul
edilir hükümdar burada otururdu.
Diğer bölümün başında Şad, Yabgu
gibi unvanlar taşıyan idareciler
bulunurdu.
DEVLETTEKİ DİĞER
YÖNETİCİLER
ilteber / erkin; yüksek devlet
memuru, idareci
kül erkin; Oğuzlarda hükümdar
apa tarkan / tarkan /
baga tarkan / buyruk; bakan,
nazır, komutan
inanç/inal/ataman; tigin eğitmeni
tudun; vergi memuru
tutuk; askerî vali
bitikçi; katip
emçi / otaçı; tabip
sübaşı; ordu komutanı
agıçı; hazinedar
tamgaçı (tuğracı); mühürdar
ORDU
*Hayat biçimleri mücadele ve
savaşmayı
gerektirdiğinden
Türkler “Asker-Millet” bir yapıya
sahiptiler.
* Türklerde ilk düzenli ordu
teşkilatını, Büyük Hun
hükümdarı Mete Han kurmuştur.
(onluk sistem)
*Ordunun temelini atlı ücretsiz
askerlerden oluşuyordu.
* Türklerin keşif seferleri, baskın
ve yıpratma savaş taktikleri
yanında “Turan” ve “Hilal
taktiği” önemli yere sahipti.
*Ordu komutanlarına Subaşı
denir.
*Türk
ordusu
Çinlileri,
Moğolları, Bizanslıları, Rusları ve
Romalıları etkilemiştir.
HUKUK
*Orta Asya Türklerinde devlet
yapısını ve sosyal yaşamı
düzenleyen sözlü hukuk
kurallarına “Töre” denirdi.
* Kaynağını, örf, adet, gelenek
ve göreneklerden alan bu
kurallar yazılı değildi.
* Törenin uygulayıcısı
hükümdar ve ona bağlı olarak
çalışan "yargucı"lardı.
* Töreleri değiştirme ve
ihtiyaca göre yeni kurallar
koyma yetkisi Kurultay'a aitti.
*Ticaret yaşamının etkisi ile
Uygurlar döneminde ilk kez
yazılı hukuka geçildi.
DİN
* Geniş bir coğrafyaya yayıldıkları için Türkler arasında çok farklı inançlar yayılmıştır.
*Ölünün arkasından Yuğ denen yas törenleri yapar, sagular okurlardı. Ölüleri bazı eşyaları
ile birlikte “Kurgan” denilen mezarlara gömerlerdi. Mezar başlarına kahramanlıklarının
işareti olarak “Balbal” adı verilen taş heykeller dikerlerdi.
Önemli: İslamiyet haricinde diğer dinlere giren tüm Türkler benliklerini kaybetmiştir
EKONOMİ
*Halkın
temel
geçim
kaynağı
hayvancılıktı. En çok at ve koyun
beslenirdi. Bunda yaşadıkları coğrafi
ortamın ve iklim koşullarının etkili olduğu
görülmüştür. Bu da “konar-göçer”
yaşamalarını zorunlu kılmıştır.
* Sürüler halinde at, koyun ve keçi
besleyen
Türkler
bunlardan
hem
beslenmede, hem giyimlerinde, hem de
taşınmalarında yararlanmışlardır.
* İhtiyaçlarını karşılayacak kadar tarım
yaptıkları da görülmüştür.
*Uygurların
yerleşik
yaşamı
benimsediklerinden diğer Türklerden
farklı olarak tarıma yönelmişlerdir.
*Türklerde demircilik de gelişmişti.
*İpek Yolu'nda yapılan Kervan Ticareti
önemli bir gelir kaynağıydı.
* İpek Yolu hakimiyeti için; Çin, Sasani
ve Bizans gibi devletlerle mücadele ettiler.
BÜYÜK TİCARET YOLLARI
YAZI DİL VE EDEBİYAT
* Türkçe, Ural-Altay Grubu’nun Altay
kolundandır.
* İlk Türkler genel olarak Göktürk alfabesi
ile Uygur alfabesini İslamiyet’i kabulden
sonra 1000 yıldan fazla Arap Alfabesi’ni
kullandılar.
* 1928 de ise Arap alfabesi bırakılıp yerine
Latin Alfabesi getirildi.
*Türklere ait en eski yazılı eserler VI. yy’a
ait olan Yenisey Yazıtları ile VIII. yy’a ait
olan Orhun ( Göktürk ) Yazıtlarıdır.
*Türklerde sözlü
edebiyat gelişmiştir.
Önemli sözlü edebiyat örnekleri;
"koşuk"lar ziyafetlerde, av ve akınlarda
söylenen coşkulu şiirler.
"sagu"lar ölen büyükler için söylenen
ağıtlardır.
"sav"lar Türklerin yaşayışlarını anlatan
eserlerdir.
ve “destanlar”dır.
BİLİM VE SANAT
*Türker, İslamiyet’i kabul edene kadar
kullandıkları 12 Hayvanlı Takvimi
kullandılar.
*Bunları dışında halı ve kilim
dokumacılığı, çadır sanatı, kakmacılık
önemli sanat örneklerindendir.
* Otağ adı verilen keçeden yaptıkları
çadırları oldukça ünlüdür.
* Yaptıkları eserleri pars, kaplan, kurt
ve geyik gibi hayvan figürleri ile
süsledikleri görülür. Bu süsleme
tarzına “Hayvan Üslubu” adı
verilmiştir.
* Yerleşik hayata geçen Uygurlar
mimari, resim, minyatür ve
heykelcilik alanlarında ileri gittiler.
* Tapınak mimarisi, saray ve bunları
iç süslemeleri alanlarında geliştiler.
Tapınaklarında Mani ve Budizm etkisi
görülür.
Uygur Duvar Resmi
Aşağıdaki boşlukları uygun şekilde doldurunuz
GÖKTANRI
1. Türklerin ilk inancı …………………diniydi.
KİMLİKLERİNİ
2. İslamiyet dışındaki dinleri benimseyen Türkler, zamanla …………………….
kaybetmişlerdir.
TOY
3. İlk Türk devletlerinde devletin siyasi, sosyal, iktisadi ve askeri konuları …………
KURULTAY
veya…………….….denilen
devlet meclisinde görüşülürdü.
4. İlk Türk devletlerinde sosyal hayatı düzenleyen yazılı olmayan hukuk kurallarına
TÖRE
…………….
denir.
YUĞ
KURGAN denilen
5. Türkler, ölüleri için ………….. töreni düzenlerler ve ölülerini ………………
mezarlara koyarlardı.
HANEDANIN
6.Türklerde ülke …………………ortak
malı sayılıyordu.
KUT
7. …………inancı
Türklerde hükümdarlığın tanrı tarafından verildiğine inanılmasıdır.
TÖRE
8. Hükümdarlar ülkelerini ………….denilen
hukuk kurallarına bağlı olarak yönetirlerdi.
GÖKTÜRK
UYGURLAR
9. Türklerin kullandığı ilk alfabeler……..…………ve …………………alfabeleridir.
YENİSEY
10. Türklere ait ilk yazılı belgeler 6. yüzyıla ait………….……..kitabeleri
ile 8. yüzyıla
ORHUN
ait …………….kitabeleridir.
BALBAL
11. Eski Türklerde mezarlara ………………denilen
taşlar dikilirdi.
ASYA HUN
12. Günümüz ordularının temeli sayılan Onluk sistemi ……………….hükümdarı
Mete
kurmuştur.
UYGURLAR
13. Matbaa kalıplarını ilk kullanan Türk topluluğu ……………………dır.
GÖKTÜRK Devleti’ne aittir
14. Ergenekon Destanı …….……..…...
15. Türeyiş ve Göç Destanları ……….……..…...
Devleti’ne aittir.
UYGUR