Genel Muhasebe Ders Notları
advertisement
1 Genel Muhasebe Ders Notları GENEL MUHASEBE DERS NOTLARI Temel Kavramlar İşletme Defteri Öz Kaynaklar Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Genel Muhasebe Bilanço Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Öğr. Gör. Aytekin KAYA 2012 NSBMYO 2 Öğr. Gör. Aytekin KAYA MUHASEBE İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER MUHASEBENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Muhasebe; Mali nitelikli işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, rapor etme ve sonuçları yorumlama bilim ve sanatıdır şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanım aynı zamanda muhasebenin görevlerini de açıklamaktadır. Bu görevler, tanıma dayanılarak aşağıdaki gibi açıklanabilir. Kaydetme, sınıflandırma, Rapor etme, Yorumlama. Kaydetme: Muhasebe para ile ifade edilebilir Mali nitelikli işlem ve olayları derleyip kendi kuralları çerçevesinde kaydeder. İşletmelerde ilk Mali nitelikli işlem, sermaye konulmasıdır. Bu işlem sırasında; sermaye olarak konan değerler ile bu değerlerin sağlandığı kaynaklar belirlenip kaydedilir. Bundan sonra diğer bütün işlemler başlar. Sınıflandırma: Toplanan ve tarih sırasına göre kaydedilen bilgiler niteliklerine göre sınıflandırılır. Örneğin; alınan senetler, bankaya yatırılan paralar, yapılan giderler, satın alınan mal veya satılan mal belgeleri muhasebe tarafından ayrı ayrı toplanır. Rapor Etme: Muhasebe bir bilgi sistemidir. Burada yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen ve büyük deftere işlenen bilgilerin anlamlı bir biçimde özetlenmesidir. Bu bilgiler işletme ile ilgili kişi ve kuruluşlara finansal tablolar aracılığı ile sunulur. Söz konusu bilgilerden yararlanacak kişi ve kuruluşlar şu şekilde belirtilebilir: Yöneticiler, İşletme sahibi ya da sahipleri, İşletme ile ticari ilişkide bulunan kişi ve kuruluşlar, Devlet, Kredi kuruluşları, Yatırımcılar Borsa yönetimleri, finansal analistler. Yorumlama: Muhasebe raporlarında yer alan bilgilerin anlamının ve olaylar ile sonuçları arasındaki ilişkinin araştırılması yorumlama aşamasını oluşturur. Muhasebe raporlarının yorumu işletmenini geleceğine ilişkin kararların alınmasında en önemli yol göstericidir. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebede; kaydetme, sınıflandırma, rapor etme ve yorumlama fonksiyonları yerine getirilirken aşağıdaki kavramları dikkate alınması gerekir. Bunlar: 1.Sosyal sorumluluk kavramı, 2.Kişilik kavramı, 3.İşletmenin süreklilik kavramı, 4.Dönemsellik kavramı, 5.Parayla ölçülme kavramı, 6.Maliyet esası kavramı, 7.Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı, 8.Tutarlılık kavramı, 9.Tam açıklama kavramı, 10.İhtiyatlılık kavramı, 11.Önemlilik kavramı, İşletme Yönetimi Programı 3 Genel Muhasebe Ders Notları 12.Özün önceliği kavramı. 1.Sosyal Sorumluluk Kavramı: Bu kavram; muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder. 2.Kişilik Kavramı: Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür. 3.İşletmenin Sürekliliği Kavramı: Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. 4.Dönemsellik Kavramı: Dönemsellik kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlerinde bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmaktadır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. 5.Parayla Ölçülme Kavramı: Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemlerinde ulusal para birimleri kullanılır. 6.Maliyet Esası Kavramı: Maliyet esası kavramı, para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. 7.Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder. 8.Tutarlılık Kavramı: Tutarlılık kavramı, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur. 9.Tam Açıklama Kavramı: Tam açıklama kavramı, mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir. NSBMYO 4 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 10.İhtiyatlılık Kavramı: İhtiyatlılık kavramı, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşen dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe olamaz. 11.Önemlilik Kavramı: Bu kavram, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemlerinin, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. 12.Özün Önceliği Kavramı: Bu kavram, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır. GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ Tekdüzen muhasebe sisteminde genel kabul görmüş ilkeleri iki başlık altında incelemek mümkündür. Bunlar: 1.Gelir Tablosu İlkeleri 2.Bilanço ilkeleri GELİR TABLOSU İLKELERİ Gelir tablosu ilkelerinin amacı; işletmenin çalışma sonuçlarının doğru olarak ortaya konulabilmesi için satışlar, satış gelirleri ile diğer gider ve gelir hesaplarının bir disiplin içinde ve gerçeği yansıtacak biçimde yürütülmesinin sağlanmasıdır. Buna göre tüm satışlar, hasılat, gelir ve karlar ile maliyet, gider ve zararlar; kendi tutarları ile gösterilmelidir. Bunlardan herhangi birinin, bir karşı kalemden indirilmiş biçimiyle, gelir tablosunda yer alması önlenmelidir. a. Gerçekleşmiş hasılat ilkesi: Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin, gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. b. Dönemsel hasılat-maliyet eşleştirme ilkesi: Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyet ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. c. Uygun amortisman ilkesi: Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır. d. Uygun maliyet dağıtım ilkesi: Maliyetlere, maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip dağıtılmalıdır. e. Olağan dışı gelir ve giderlerin ayrı gösterilmesi ilkesi: Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir. İşletme Yönetimi Programı 5 Genel Muhasebe Ders Notları f. Tüm gelir ve giderlerin gösterilmesi ilkesi: Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve nitelikler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir. g. Uygun karşılık ilkesi: Karşılıklar, işletmenin karını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır. h. Değerlemede tutarlılık ilkesi: Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir. ı. Şarta bağlı giderlerin gelir tablosuna yansıtılması ilkesi: Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz, dipnotlarda açıklama yapılır. BİLANÇO İLKELERİ Bilanço ilkelerinin amacı, işletme sahipleri ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklarla, bu kaynaklara karşılık elde edilen varlıkların muhasebe kayıtlarında ve finansal tablolarda anlamlı bir şekilde gösterilmesidir. İlgi grupları, bu amacın gerçekleştirilmesi halinde işletmenin belli bir tarihteki mali durumu hakkında doğru yargılara varabilirler. Varlıklar İlişkin İlkeler Varlıklara ilişkin ilkelerin amacı; varlıkların muhasebe kayıt ve raporlarında anlamlı bir biçimde yer almasının sağlanması ve işletmenin mali yapısını belirlemek üzere yapılacak analizlere gerçek boyutları ile katılmasına olanak verilmesidir. Varlıkların bilançoda bilanço günündeki değerleriyle, yer almasını sağlamak amacıyla değer düşüklükleri gider yazılarak varlığın bedelinden doğrudan doğruya veya karşılık yolu ile indirilmelidir. 1.Dönen/duran varlık ayırımında bir yılın ölçün olarak alınması ilkesi, 2.Vadeleri bir yılın altına inen duran varlıkların aktarılması ilkesi, 3.Dönem ayırıcı işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi, 4.Vadeli alacakların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi, 5.Birikmiş amortismanların gösterilmesi ilkesi, 6.Birikmiş tükenme paylarının gösterilmesi ilkesi, 7.Alacakların özelliklerine göre ayrılması ilkesi, 8.Kesin olmayan alacaklar için tahakkuk yapılmaması ilkesi, 9.Kullanılması hukuken sınırlı varlıkların belirtilmesi ilkesi Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler Yabancı kaynaklara ilişkin ilkelerin amacı, bunların muhasebe kayıt ve raporlarında anlamlı bir biçimde yer almalarının sağlanması ve işletmenin mali yapısını belirlemek üzere yapılacak analizlere gerçek boyutları ile katılmasına imkan verilmesidir. 1.Kısa/uzun vadeli borç ayırımında bir yılın ölçüt alınması ilkesi, 2.Vadeleri bir yılın altına inen borçların kısa vadeli yabancı kaynaklara aktarılması ilkesi, 3.Borçların tümünün gösterilmesi ilkesi, 4.dönem ayırıcı işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi, 5.Vadeli borçların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi, 6.Borçların özelliklerine göre ayrılması ilkesi. Öz kaynaklara İlişkin İlkeler NSBMYO 6 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Öz kaynaklara ilişkin ilkelerin amacı, işletme sahip ve ortaklarının işletme varlıkları üzerindeki haklarını gösteren öz kaynak öğelerinin anlamlı ve dönemden döneme değişmelerini ortaya koyacak biçimde kayıt ve rapor edilmesini sağlamaktır. 1.Öz kaynaklarını işletme sahip veya ortaklarının haklarını göstermesi ilkesi, 2.Sermaye paylarının özelliklerine göre belirlenmesi ilkesi, 3.Azalan öz kaynağın belirtilmesi ilkesi, 4.Öz kaynağın net olarak gösterilmesi ilkesi 5.Zararın öz kaynaklardan indirilmesi ilkesi, 6.Sermaye yedeklerinin gelir unsuru olarak gelir tablosuna alınmaması ilkesi BİLANÇO TANIMI VE TEMEL EŞİTLİĞİ Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren bir mali tablodur. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi bir bilançonun başlığında Bilançonun ait olduğu işletmenin adı, Bilançonun düzenlendiği tarih, Bilanço kelimesinin yer alması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bir bilanço şekli aşağıdaki gibi olmalıdır. İLKTUĞ TİCARET İŞLETMESİ 01.01.1995 TARİHLİ AKTİF AÇILIŞ BİLANÇOSUDUR DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR TOPLAM TOPLAM PASİF Yukarıda da görüldüğü gibi bilançonun aktif tarafında varlıklar, pasif tarafında ise kaynaklar gösterilir. Bilanço, bir işletmenin varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösterildiğine göre, bilançoda yer alan varlık ve kaynakların doğal olarak birbirine eşit olması gerekir. Bu eşitlik aşağıdaki gibi açıklanabilir. Varlıklar = Kaynaklar olarak belirtilebilir. Varlıklar; mevcutlar ve alacaklardan, kaynaklar ise sermaye ve borçlardan oluşur. Buna göre yukarıdaki eşitlik şu şekilde ifade edilebilir. Mevcutlar + Alacaklar = Sermaye + Borçlar Varlıklar = Kaynaklar Bilanço, bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Başka bir söyleyişle; mevcutlar ve alacaklar aktifi, sermaye ve borçlar pasifi oluşturur. İşletme Yönetimi Programı 7 Genel Muhasebe Ders Notları Varlıklar; işletmenin sahip olduğu para, mal, makine, bina, taşıt gibi maddi ve haklar şerefiyeler, kuruluş giderleri gibi maddi olmayan değerlerden ve işletmenin alıcılardan, personelden, diğer üçüncü kişilerden olan alacaklarından meydana gelir. Pasif bölümlerinden sermaye; işletme sahibi ya da sahiplerinin işletmeye sermaye olarak verdiği değerlerden doğma haklarını, borçlar bölümü ise işletmenin satıcılara, bankalara, personele ve diğer üçüncü kişilere olan borçlarını gösterir. MALİ İŞLEMLERİN BİLANÇOYA ETKİSİ Bilanço temel eşitliği, mali işlemler sonucu çeşitli değişikliklere uğrar. Ancak, varlıklar kaynaklardan az veya çok olamayacağından, eşitlik sürekli olarak korunur. Örneğin; aktif değerlerden bir kısmının pasifte yer alan sermaye sahibine ya da alacaklılara verilmesi, üçüncü kişilerin borç olarak bir değer vermeleri, varlıkların biri azalırken diğerinin artması, pasif değerlerden biri azalırken diğerinin artması, bu işlemlerden birden fazlasının bir arada yapılması gibi işlemler bilanço denkleminin yapısını değiştirir, ancak eşitlik bozulmaz. Sermaye Konulması: Bir işletmeyi başlatan kişi bu işletme emrine bazı değerleri verir. İşe başlamadan önce bunların değerlerinin belirlenip kayıtlara alınması gerekir. Bir örnekle açıklayacak olursak: İşletme sahibi Ali Kaya 100.000 TL ticari mal ile bir işletme açıyor. Ali Kaya ...... Tarihli açılış bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR 100.000 YAB. KAYNAKLAR 153 Ticari Mallar 100.000 DURAN VARLIKLAR TOPLAM ÖZ KAYNAKLAR 100.000 500 Sermaye 100.000 Hesabı 100.000 TOPLAM 100.000 Alacaklanma: Bay Ali Kaya bir süre sonra ticari işlerine başlamış ve 10.000 TL malı veresiye olarak satmıştır. Bu durumda bilançonun durumu şu şekilde olacaktır. Ali Kaya ..........tarihli Bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR 153 Ticari Mallar 90.000 Hesabı 120 Alıcılar Hesabı 10.000 DURAN VARLIKLAR TOPLAM 100.000 ÖZ KAYNAKLAR 500 Sermaye Hesabı 100.000 100.000 TOPLAM 100.000 Borçlanma: İşletmenin bu şekilde kredili olarak veya senet karşılığında ticari işlerde bulunması sonucunda borçlanma işlemleri ortaya çıkacaktır. Bunu aynı örneğimize devam ederek açıklayalım. Ali Kaya işletmesi 20.000 TL senetli mal satın almıştır. NSBMYO 8 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Ali Kaya işletmesi .... tarihli bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR 153 Ticari Mal Hesabı 110.000 320 Satıcılar Hesabı 120 Alıcılar Hesabı 10.000 DURAN VARLIKLAR TOPLAM 120.000 20.000 ÖZ KAYNAKLAR 500 Sermaye Hesabı 100.000 100.000 TOPLAM 120.000 MUHASEBE SİSTEMİ Mali işlemlerin kaydedilmesinde, tek taraflı kayıt yöntemi ve çift taraflı kayıt yöntemi olmak üzere iki yöntem uygulanabilir. Mübadele ile birlikte uygulanmaya başlanan tek taraflı kayıt yöntemi günümüze kadar kullanılmasını sürdürmüştür. Çift taraflı kayıt yönteminin nerede ve ne zaman uygulanmaya başlandığı bilinmemekle birlikte bu yöntem Ortaçağ'da İtalya'da gelişmiş, teori ve uygulama olarak bugünkü muhasebenin temelini oluşturmuştur. TACİRLERİN SINIFLARI Ticaret şirketleri, ticari bir işletme işleten dernekler, ticari şekilde işletilmek üzere devlet, belediye ve vilayetler tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler tacir sayılan tüzel kişilerdir. Gerçek ve tüzel kişi olan tacirler otelcilikle uğraşabilirler. Tacirler defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılırlar. (VUK. M.176) Birinci Sınıf Tacirler Bilanço esasına göre defter tutarlar ve birinci sınıf tacirlerde şu şartlar aranır: (VUK. M.177) a. Mal alım satımıyla uğraşanlardan, satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 120.000 TL veya satışlarının tutarı 170.000 TL aşanlar, b. Mal alım satımı dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı 68.000 TL aşanlar, c. Hem mal alım satımı ve hem de diğer işlerle uğraşanlardan gayrisafi iş hasılatı ile yıllık satış tutarının toplamı 120.000 TL aşanlar, d. Her türlü ticaret şirketleri, e. Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (bunlardan işlerinin gereği işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilebilir.) f. Kendi istekleriyle bilanço esasına göre defter tutanlar. İkinci Sınıf Tacirler İşletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Aşağıda belirtilenler ikinci sınıf tacir sayılırlar. a. Birinci sınıf tacirde belirtilen esaslara erişemeyenler, b. Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilenler, c. Yeniden işe başlayanlar, yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci sınıf tacir sayılırlar. SINIF DEĞİŞTİRME Birinci Sınıftan İkinci Sınıfa Geçiş a. Mal alım satımı ile uğraşan tacirlerin bir hesap döneminin iş hacmi %20’yi aşan bir nispette düşük olursa, İşletme Yönetimi Programı 9 Genel Muhasebe Ders Notları b. Arka arkaya iki dönemin iş hacmi %20’ye kadar bir düşüklük gösterirse, birinci sınıf tacir ikinci sınıf tacirliğe geçer. İkinci Sınıftan Birinci Sınıfa Geçiş a. Bir hesap döneminin iş hacmi birinci sınıf tacirde yazılı hadlerde %20’yi aşan bir nispette fazla olursa, b. Arka arkaya iki dönemin iş hacmi birinci sınıf tacirde yazılı olan hadlere nazaran %20’ye kadar bir fazlalık gösterirse, ikinci sınıf tacir birinci sınıf tacir kapsamına girer. c. İkinci sınıf tacir dilediği takdirde birinci sınıf tacir kapsamına kendi isteği ile girebilir ve bilanço esasına göre defter tutar. TACİRLERİN TUTACAKLARI DEFTERLER Tacirler; sınıflarına göre aşağıda belirtilen kanuni defterleri ve isteğe bağlı defterleri tutarlar. Kanuni Defterler Birinci Sınıf Tacirler Günlük kasa defteri Yevmiye defteri Büyük defter Envanter ve Bilanço defteri İkinci Sınıf Tacirler İşletme hesabı defteri Serbest Meslek Kazanç Defteri Mal alım satımının dışında serbest işlerle uğraşan (doktor, avukat, muhasebeci vb. Gibi) İsteğe Bağlı Defterler Tutulması kanunen zorunlu olan defterlerin dışında işlerinin gereği olarak tutulan diğer defterlere isteğe bağlı defterler denir. İşletmenin iş hacmine ve işin çeşidine göre isteğe bağlı defterlerin cinsi ve sayısı değişir. İsteğe bağlı defterlerin başlıcaları şunlardır. Emtia defteri Depo ve satın alma defteri Müşteriler defteri Satıcılar defteri Bankalar defteri Alacak senetleri defteri Borç senetleri defteri Sabit değerler ve amortisman defteri DEFTERLERDE KAYIT DÜZENİ a) Defterler Türkçe olarak tutulur. (VUK. M 215) b) Mürekkepli kalemle, kopya kalemi ile veya makine ile yazılır. (VUK m. 216) c) Yanlış kayıtlar muhasebe kurallarına göre düzeltilir. (VUK. M 217) d) Rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde tek çizgi ile çizilmek suretiyle, üst veya yan tarafına veyahut ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir. (VUK. M. 217) e) Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktır. f) Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılmaz ve atlanamaz. (VUK. M 218) g) Ciltli defterlerde defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli ayrılabilen yapraklarda bu yaprakların sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz. (VUK. M. 218) NSBMYO 10 Öğr. Gör. Aytekin KAYA TİCARİ DEFTERLERİN TASDİKİ (onayı) Türk Ticaret Kanununa göre Onaylatılacak Vergi Usul Kanununa göre onaylatılacak Defterler defterler Yevmiye defteri Günlük kasa defteri Büyük defter Günlük perakende satış ve hasılat defteri Envanter defteri Yevmiye defteri İşletme defteri Envanter defteri Karar defteri İşletme defteri İmalat defteri Serbest Meslek Kazanç defteri Nakliyat vergisi defteri Tacirler tutacakları kanuni ve isteğe bağlı defterleri aşağıda belirtilen sürelerde onaylatmak zorundadır. Eskiden beri işe devam edenler defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ay içinde. (aralık ayı içinde) Hesap Dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda, Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler vergi muaflıkları kalkanlar veya yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme, muaflıktan çıkma veya yeni mükellefiyete girme tarihinden başlayarak bir ay içinde, Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yı içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. VUK. M. 221) ONAY MAKAMI Defterler işyerinin işyeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini yapmaya yetkili olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acenteler için borsa komiserliği tarafından onaylanır. DEFTERLERİN ONAY ŞEKLİ Ciltli defterlerin onay esnasında sayfalarının sıra numarasına göre numaralanıp numaralandırılmadığına bakılır. Bu sayfalar teker teker onay makamının resmi mühürü ile mühürlenir. Ayrılabilen yapraklı yevmiye defteri kullananlar (Maliye Bakanlığı izni ile) bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprağı teker teker sıra numarasına göre numaralandırıldıktan sonra her yaprağı mühürletirler. Onaylı yapraklar bittiği takdirde, yeni yapraklar kullanmaya başlanmadan evvel kalınan numaradan devam ederek onaylatılır. Onay makamı, ilave yaprakların sayısını ilk tasdik şerhinin altına kaydeder ve bu kaydı usulüne göre tasdik eder. Onay makamları onayladıkları defterlere ait aşağıda yazılı bilgileri tarih sırasıyla, üçer aylık bordrolara geçirerek en geç bir ay içinde bulundukları yerin en büyük mal memuruna verirler. Tasdik numarası ve tarihi, Defter sahibinin soyadı, adı (veya unvanı) İşi ve ya mesleği Defterin nev’i Defterin hangi yıl için tasdik edildiği Defter sahibinin bağlı olduğu vergi dairesi İşletme Yönetimi Programı 11 Genel Muhasebe Ders Notları Hesap Dönemi Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. Takvim yılı dönemi çalışma ve işlemlerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12 şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik olan çalışma süresi, hesap dönemi sayılır. Özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır. MUHASEBEDE KULLANILAN BELGELER Faturalar Satılan mal veya yapılan iş karşılığında alıcının veya müşterinin aldığı mal veya yapılan işin cinsini miktarını, fiyatını ve borçlanılan tutar gösteren satıcı tarafından düzenlenip alıcıya verilen ticari bir belgedir. Faturalar kullanıldıkları yere göre çeşitli isim alırlarsa da şekil ve içerik bakımından aynıdırlar. Vergi yasalarımıza göre alış veriş yapan ve hizmet üreten herkes fatura almak ve vermek zorundadır. Verilen faturaların kopyaları ile alınan faturaların asılları, kanunda gösterilen süre müddetince (5 ve 10 yıl) saklanır. Faturayı alan müşteri faturaya aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz etmek hakkına sahiptir. Faturanın Şekli ve Düzeni Fatura üst kısım ve iç kısım olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca üst kısmı da ikiye ayırırsak 3 kısma ayrılmış olur. a. Üst kısmın birinci bölümünde, satıcı firmanın adı, soyadı, unvanı, adresi, fatura seri sıra numarası, faturanın düzenleme tarihi, vergi dairesi ve sicil numarası bulunur. b. Birinci kısmın altında: Alıcı firmanın adı, soyadı, unvanı, iş adresi, vergi dairesi vergi numarası bulunur. c. Faturanın iç kısmında ise: Firmanın konusuna ve yaptığı işin çeşidine göre faturada bölümler vardır. Buraya satın alınan malın miktarı, fiyatı cinsi ve genel tutarı yazılır. İskonto yapılmış ise iskonto oranı ve miktarı yazıldıktan sonra kalan tutar yazılır. Bu tutar üzerine KDV oranı ve tutarı kaydedilir. Genel toplam alınır. Bu toplam, rakam ve yazı ile yazılır. Düzenleme tarihi atılarak imzalanır. Faturada imza alt kısma atılmış ise, fatura bedelinin peşin tahsil edildiği anlaşılır. Üst kısma atılmış ise fatura bedelinin veresiye satıldığı anlamına gelir. Faturalar teslim tarihinden itibaren en geç 10 gün içinde, mürekkepli kalem veya daktilo yada bilgisayar ile defterlere kayıt edilmek zorundadır. Faturalar en az 2 nüsha olarak düzenlenir. Birisi müşteriye verilir, diğeri firmanın fatura dosyasında kalır. Faturalarda seri sıra numarası bulunur. Fatura Çeşitleri Bayağı Fatura: Satılan mal veya yapılan hizmetin tutarını gösteren, satıcı tarafından düzenlenip alıcıya verilen faturalardır. Orijinal Fatura: Satıcıların, yabancı memleketlerdeki alıcılarına gönderecekleri mallar için düzenledikleri faturalardır. Orijinal faturalar o memleketin konsolosluklarına onaylatılır ki bu tip faturalara orijinal fatura diyoruz. Konsolosluklar, bu malların hangi devlete ait olduğunu, kendi memleketlerine girdiğinde bir sakınca bulunup bulunmadığı hangi gümrük tarifesine göre işlem gereceğini karara bağlarlar. NSBMYO 12 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Gönderme Faturası: Satıcıların başka şehirlerdeki müşterilerinin siparişleri üzerine hazırlayıp, gönderecekleri malla beraber düzenledikleri faturalardır. Bu faturalarda malın cinsi, miktarı, tutarı, teslim yeri ne şekilde ödeneceği belirtilir. Alacak Faturası: Müşteriler bazen kendilerine gelen malların ambalajlarını satıcılara iade ederler. Ayrıcı anlaşmaya uygun olmayan mallar da iade edilir. Alıcıların gönderdikleri ambalajları ve iade ettikleri mallar için satıcılar tarafından düzenlenip verilen faturalara alacak faturası denir. Bu faturaların tutarını müşteriler satıcılardan tahsil ederler. Faturanın üzerine « Alacak Faturası » diye yazılır. Genel Faturalar: Satıcıların çeşitli tarihlerde, müşterilerine gönderdikleri malların ödenmeyen tutarları bulunduğu zaman, ödenmeyen bu kısımları topluca gösteren genel fatura kesilir. Genel faturalar, müşterilerden para istemek veya karşılıklı hesap uygunluğu mutabakat sağlamak amacıyla düzenlenir. Geçici Fatura: İmalatçılar yeni bir mal imal edecekleri azman, bunların fiyatını ve özelliklerini tahmini olarak müşterilerine duyurmak için ve aynı zamanda teklif almak amacıyla bir ön fatura düzenlenir ki, buna Geçici Fatura denir. Bu faturalar kesinlik arz etmez. Komisyoncu Alış Faturası: Mal alış verişleri genellikle alıcı ve satıcılar arasında olduğundan, doğrudan doğruya değil de, bir aracı vasıtası ile yapılıyorsa bu durumdaki faturalar aracı tarafından düzenlenir. Komisyoncu aracılığı ile mal aldıran müşterilere, komisyoncuların düzenleyerek verdiği faturalara komisyoncu alış faturası denir. Bu faturalarda malın tutarına, komisyoncunun yaptığı masraflar ve alacağı komisyon ücreti de eklenir. Komisyoncu Satış Faturası: Satıcılar hesabına sattıkları mal ve hizmetler için, komisyoncuların düzenledikleri faturalardır. Komisyoncular bu faturada yaptıkları masrafları ve alacakları komisyon miktarını indirir. Kalan kısmı fatura ederek satıcıya gönderir. Fatura Yerine Geçen Belgeler Ticari işletmelerin durumuna göre, fatura düzenlemenin mümkün olmadığı hallerde fatura yerine geçen belgeler düzenlenir. Birinci ve ikinci sınıf tacirler, defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler: Kazançları götürü usulde tespit edilen tacire, Kazançlarını götürü usulde tespit edilen serbest meslek erbabına, Vergiden muaf esnafa, Yaptıkları satışlar veya onlardan satın aldıkları mal ve hizmet için düzenleyip imzaladıkları belgeler fatura yerine geçen belgelerdir. Bu belgeler mürekkepli kalem veya daktilo makinesi ile en az iki nüsha halinde düzenlenir. Fatura yerine geçen başlıca belgeler şunlardır. 1.Gider pusulası 2.Müstahsil makbuzu 3.Serbest Meslek Makbuzu 4. Perakende satış vesikaları Parkende satış fişleri Makineli yazar kasaların ruloları Giriş ve yolcu biletleri 5.Taşıma ve otel işletmelerine ait vesikalar Sevk irsaliyesi Yolcu listesi Günlük müşteri listesi İşletme Yönetimi Programı 13 Genel Muhasebe Ders Notları Gider Pusulası Birinci ve ikinci sınıf tacirlerle, defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı ve çiftçilerin Kazançları götürü usulde tespit edilen tüccara, Kazançları götürü usulde tespit edilen serbest meslek erbabına, Vergiden muaf esnafa Yaptıkları işler veya onlardan satın aldıkları mal ve hizmetler için işi yapana veya malı satana imza ettirilen belgelere gider pusulası denir. Bu belgeler iki nüsha düzenlenir. Biri tacirde biri malı satan veya işi yapan tarafta kalır. Gider pusulasında en az şu bilgilerin bulunması gerekir: Malı satın alanın adı ve soyadı, adresi, unvanı Pusulanın tarihi, seri sıra numarası İşi yapanın veya malı satanın adı soyadı ve adresi Yapılan işin mahiyeti Yapılan işin veya hizmetin ücreti Müstahsil Makbuzu Defter tutmak zorunda olan tacirlerin, götürü usule tabi veya vergiden muaf üreticilerden satın aldıkları mallar için düzenleyerek imzaladıkları belgelerdir. Müstahsil makbuzunda üreticiden alınan ürünün bedeli üzerinden makbuz düzenlenir ve bu beden üzerinden vergi stopajı yapılır. Serbest Meslek Makbuzu Serbest meslek erbabının yaptıkları iş ve hizmetler karşılığında aldıkları ücreti gösteren, imzalanıp müşteriye verilen belgelerdir. Bu belgeler iki nüsha düzenlenir. Yapılan ödemeler gelir vergisi kapsamına girdiğinden, makbuz üzerine ödemelerden, ücrete bağlı olarak tahsil edilen Katma Değer Vergisi ayrı ayrı gösterilmek zorundadır. Serbest meslek makbuzunda şu bilgilerin bulunması gerekir: Makbuzu verenin adı, soyadı, unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi hesap numarası, Müşterinin adı ve soyadı, unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası, Alınan ücretin miktarı Makbuzun düzenlenme tarihi Makbuzun seri ve sıra numarası Makbuzu verenin imzası Perakende Satış Vesikaları Birinci ve ikinci sınıf tacirlerle, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki vesikalardan herhangi biri ile teşvik olunur. Perakende satış fişleri Makineli kasaların kayıt ruloları Giriş ve yolcu taşıma biletleri Perakende satış fişi iki nüsha düzenlenir. Perakende satış ve kasa fişlerinde mükellefin adı, soyadı, unvanı, vergi dairesi, vergi numarası ayrıca fişin düzenlenme tarihi ve seri sıra numarası bulunur. Giriş ve yolcu taşıma biletlerinde, işletmenin ticaret unvanı, adı ve soyadı, bağlı bulunduğu vergi dairesi, vergi numarası bulunur. Fişin düzenlenme tarihi ve paranın miktarı yazılır. Yazar kasaların kayıt rulolarında da yukarıda saydığımız bilgilerin mutlaka bulunması gerekmektedir. NSBMYO 14 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Taşıma ve Otel İşletmelerine Ait Vesikalar Götürü usulde vergiye tabi olanlar dahil; Taşıma işletmeleri sevk irsaliyesi ve yolcu listesi, Otel, motel, pansiyon gibi konaklama tesislerinde, günlük müşteri listesi hazırlamaları zorunluluğu vardır. İşletme Yönetimi Programı 15 Genel Muhasebe Ders Notları TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ (BASİT METOD) Ülkemizde Vergi Usul Kanununa göre 2. sınıf tacirlerin tutmakla yükümlü oldukları İşletme Hesabı Defteri tek taraflı kayıt yöntemine bir örnek olarak gösterilir. Bu defterin sol sayfasına giderler yazılır. Bunlar; alınan fatura veya vesikanın tarih ve numarası, kayıt tarihi, kayıt numarası, gerekli izahat, yapılan giderler, satın alınan emtia bedeli, indirilebilecek katma değer vergisi ve toplam sütunlarından oluşur. Defterin sağ sayfasına ise gelirler yazılır. Bunlar, sıra numarası, verilen fatura veya vesikanın tarih ve nosu, kayıt tarihi, gerekli izahat, satılan emtia bedeli, alınan ücret ve diğer gelirler, hesaplanan katma değer vergisi ile toplam sütunlarından oluşur. İşletme Hesabı Defterine kayıtlar en geç on gün içerisinde işlenmek zorundadır. İşletmenin satın aldığı emtia ve yapmış olduğu giderler defterin sol tarafındaki gider kısmına yazılır. Buraya ayrıca işletmenin ödemiş olduğu indirilebilecek katma değer vergisi de kaydedilir. işletmenin satmış olduğu emtia bedeli veya alınan ücret ve diğer gelirler bu defterin sağ tarafındaki gelir kısmına yazılır. Ayrıca işletmenin yapmış olduğu satışlar veya alınan ücret karşılığı tahsil ettiği hesaplanan katma değer vergisi de kaydedilir. Tek taraflı kayıt yöntemini bir örnekle açıklamak istersek; ÖRNEK: a) İşletme 5 aralık günü ak ticaretten 5 nolu fatura ile %18 KDV hariç 675.000 TL ticari mal alarak işe başlamıştır. b)İşletme 7 aralık günü Can ticaretten 7 nolu fatura ile %18 KDV dahil 44.250.000 TL yakacak gideri yapmıştır. c)İşletme 9 aralık günü Bin ticarete 1 nolu fatura ile %18 KDV dahil 306.800.000 TL ticari mal satmıştır. d)İşletme 11 aralık tarihinde Kara ticarete 2 nolu fatura ile %18 KDV hariç 150.000 TL ticari mal satmıştır. e)İşletme 13 aralık tarihinde Yokcan ticaretten 13 nolu fatura ile %18 KDV hariç 525.000 TL ticari mal satın almıştır. f)İşletme 15 aralık tarihinde Varmaz ticarete iş yapmış karşılığında 3 nolu fatura %18 KDV dahil 33.040.000 TL gelir elde etmiştir. g)İşletme 17 aralık tarihinde Pak ticaretten 17 nolu fatura ile %18 KDV hariç 12.000 TL kırtasiye malzemesi satın almıştır. h)İşletme 19 aralık tarihinde Varır ticarete 4 nolu fatura ile %18 KDV dahil 413.000 TL ticari mal satmıştır. ı)Dönem sonu mal mevcudu 650.000 TL'dır. İŞLETME HESABI Sayfa No: GİDER TABLOSU Sıra no Alınan Fatura ya da Kayıt vesika Tarih i Tarihi No (000) K Açıklama Giderler Masraf Lira Aktarılan Toplam NSBMYO Satın İndirile alınan bilecek emtia ve KDV hizmet Lira lira TOP LAM Lira 16 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1 5/12 5 5/12 2 7/12 7 7/12 3 13/12 13 4 17/12 17 13/1 2 17/1 2 Ak ticaretten alına Can ticaretten 37.500 alın Yokcan tic.alın. 675.000 525.000 Pak ticaretten 15.000 alın. 121.500 796.500 6.750 44.250 94.500 619.500 2.700 17.700 5 6 Toplam ıra no DEFTERİ Sayfa No: GELİR TABLOSU S Verilen Kayıt Fatura ya Tarihi da vesika 52.500 1.200.000 Satılan Emtia (Mal) Açıklama Lira Ta rihi No 1 /12 2 1/12 3 5/12 4 9/12 5 6 9 Alınan Hesaplanan Ücret ve KDV Diğer Gelirler lira Lira TOPL AM Lira 9/12 1 Aktarılan Toplam Satılan mal 260.000 46.800 306.8 00 1 11/12 2 Satılan mal 150.000 27.000 177.0 00 1 15/12 3 Gelir elde edilmesi 28.000 5.040 33.04 0 1 19/12 4 Satılan mal 350.000 63.000 413.0 00 Toplam İŞLETME HESAP ÖZETİ DÖNEM BAŞI MAL MEVCUDU 760.000 28.000 ------- DÖNEM İÇİNDE SATIN ALINAN DÖNEM İÇİNDE YAPILAN GİDERLER DÖNEM İÇİ SATIŞLAR ALINAN ÜCRET VE GELİR DÖNEM SONU MAL MEVCUDU ---------1.200.000 52.500.000 760.000 28.000 650.00 0 İşletme Yönetimi Programı 17 Genel Muhasebe Ders Notları TOPLAM KAR TOPLAM 1.252. 500.000 185.5 00.000 1.438. 000 1.438. 000 1.438. 000 ÖRNEK UYGULAMA (BASİT KAYIT YÖNTEMİ) 1. İşletme 800.000 TL temel gıda ve buna ait 64.000 TL kdv, 500.000 TL muhtelif gıda ve buna ait 90.000 TL kdv, 150.000 TL tekel maddesi, 200.000 TL temizlik malzemesi ve buna ait 36.000 TL kdv ile işe başlamıştır. 2. İşletme 1.1.2001 tarihinde kdv dahil 324.000 TL 75 nolu fatıra ile temel gıda malzemesi satın almıştır. 3. İşletme 1.1.2001 tarihinde 118.000 TL 1nolu fatura ile muhtelif gıda malzemesi satmıştır. 4. İşletme 2.1.2001 tarihinde 88.500.000 TL 87 nolu fatura ile kdv dahil işletmede kullanılmak üzere odun kömür satın almıştır. 5. İşletme 2.1.2001 tarihinde 47.200.000 TL 2 nolu fatura ile muhtelif gıda malı satmıştır. 6. İşletme 3.1.2001 tarihinde 236.000 TL 3 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malı satmıştır. 7. İşletme 3.1.2001 tarihinde 20.000 TL 230 nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. 8. işletme 4.1.2001 tarihinde 5.900.000 TL 654 nolu fatura ile kdv dahil kırtasiye malzemesi satın almıştır. 9. İşletme 4.1.2001 tarihinde 29.500.000 TL kdv dahil 4 nolu fatura ile temizlik malzemesi satmıştır. 10.İşletme 5.1.2001 tarihinde yaptığı bir işten dolayı 47.200.000 TL 5 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. 11.İşletme 5.1.2001 tarihinde 21.600.000 TL 764 nolu fatura ile temel gıda satın alıyor. 12.İşletme 6.1.2001 tarihinde 118.000 TL 6 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif mal satıyor. 13.İşletme 6.1.2001 tarihinde 20.000 TL 8475 nolu fatura ile tekel malzemesi satın alıyor. 14.İşletme 7.1.2001 tarihinde 472.000 TL 9485 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın alıyor. 15.İşletme 7.1.2001 tarihinde 94.400.000 TL 7 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satıyor. 16.İşletme 8.1.2001 tarihinde 216.000 TL 3647 nolu fatura ile temel gıda malzemesi satın alıyor. 17.İşletme 8.1.2001 tarihinde 81.000 TL 8 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satıyor. 18.İşletme 9.1.2001 tarihinde 4.720.000 TL 756 nolu fatura ile kdv dahil çay ve kahve gideri ödüyor. 19.İşletme 9.1.2001 tarihinde 10.620.000 TL 9 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. 20.İşletme 10.1.2001 tarihinde 86.400.000 TL 10 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. 21.İşletme 10.1.2001 tarihinde 118.000 TL 8465 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. 22.İşletme 11.1.2001 tarihinde 70.800.000 TL 11 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. 23.İşletme 11.1.2001 tarihinde 23.600.000 TL 3689 nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satın almıştır. 24.İşletme 12.1.2001 tarihinde 43.200.000 TL 12 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda satmıştır. 25.İşletme 12.1.2001 tarihinde 70.800.000 TL 653 nolu fatura ile kdv dahil gider yapmıştır. 26.İşletme 13.1.2001 tarihinde 45.000 TL 13 nolu fatura ile tekel maddesi satmıştır. NSBMYO 18 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 27.İşletme 13.1.2001 tarihinde 7.080.000 TL 987 nolu fatura ile kdv dahil çay ve kahve. gideri yapmıştır. 28.İşletme 14.1.2001 tarihinde 59.000 TL 14 nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satmıştır. 29.İşletme 14.1.2001 tarihinde 129.600.000 TL 869 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. 30.İşletme 15.1.2001 tarihinde 11.800.000 TL 15 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde etmiştir. 31.İşletme 15.1.2001 tarihinde 70.800.000 TL 827 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif mal satın almıştır. 32.İşletme 16.1.2001 tarihinde 162.000 TL 675 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. 33.İşletme 16.1.2001 tarihinde 432.000 TL16 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. 34.İşletme 17.1.2001 tarihinde 35.400.000 TL 7465 kdv dahil nakliye ve taşıma gideri ödemiştir. 35.İşletme 17.1.2001 tarihinde 32.400.000 TL 17 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. 36.İşletme 18.1.2001 tarihinde 108.000 TL 6489 kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. 37.İşletme 18.1.2001 tarihinde 47.200.000 TL 18 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. 38.İşletme 19.1.2001 tarihinde 354.000 TL 19 fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malzemesi satmıştır. 39.İşletme 19.1.2001 tarihinde 65.000 TL 719 nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. 40.İşletmeye 20.1.2001 tarihinde 45.000 TL 720 nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. 41.İşletmeye 20.1.2001 tarihinde 97.200.000 TL 20 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. 42.İşletme 21.1.2001 tarihinde 177.000 TL 21 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. 43.İşletme 21.1.2001 tarihinde 2.360.000 TL 792 nolu fatura ile kdv dahil gider yapmıştır. 44.İşletme 22.1.2001 tarihinde 295.000 TL 498 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. 45.İşletme 22.1.2001 tarihinde 236.000 TL. 1987 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. 46.İşletme 23.1.2001 tarihinde 270.000 TL 22 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malı satmıştır. 47.İşletme 23.1.2001 tarihinde 17.700.000 TL 23 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. 48.İşletme 24.1.2001 tarihinde 135.000 TL 24 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malı satmıştır. 49.İşletme 24.1.2001 tarihinde 5.900.000 TL 1475 nolu fatura ile kdv dahil gider yapıyor. 50.İşletme 25.1.2001 tarihinde 165.200.000 TL25 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. 51.İşletme 25.1.2001 tarihinde 54.000 TL 38475 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi alıyor. 52.İşletme 26.1.2001 tarihinde 35.000 TL 26 nolu fatura ile tekel malzemesi satmıştır. 53.İşletme 26.1.2001 tarihinde işletmenin temizlik gideri olarak 2.832.000 TL 3746 nolu fatura ile kdv dahil gider yapıyor. 54.İşletme 27.1.2001 tarihinde 188.800.000 TL 46475 nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satın almıştır. 55.İşletme 27.1.2001 tarihinde 82.600.000 TL 27 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malzemesi satıyor. 56.İşletme 28.1.2001 tarihinde 94.400.000 TL 74859 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. İşletme Yönetimi Programı 19 Genel Muhasebe Ders Notları 57.İşletme 28.1.2001 tarihinde 212.400.000 TL 28 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. 58.İşletme 29.1.2001 tarihinde 50.000 TL 6576 nolu fatura ile tekel malı satın almıştır. 59.İşletme 29.1.2001 tarihinde 7.080.000 TL 29 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde etmiştir. 60.İşletme 30.1.2001 tarihinde 236.000 TL 29438 nolu fatura ile muhtelif gıda satın almıştır. 61.İşletme 30.1.2001 tarihinde 189.000 TL 30 nolu fatura ile temel gıda malzemesi satmıştır. 62.İşletmenin Dönem sonu mal mevcudu 2.450.000 TL olduğu tesbit edilmiştir. NSBMYO 20 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İŞLETME HESABI Sayfa No: 1 GİDER TABLOSU ıra no S Alınan Fatura ya da vesika Tarihi Ka yıt Tarihi Açıklama No Gider-ler Masraf Lira Satın alınan emtia ve hizmet Lira İndirile Bilecek KDV TOP LAM Lira Lira Aktarılan Toplam 1 01/01/96 Dönem Başı mal mev 1.650.000 190.000 1.840.000 2 01/01/96 75 01/01/96 Temel Gıda alımı 300.000 24.000 324.000 3 02/01/96 87 02/01/96 Gider Yapılması 13.500 88.500 4 03/01/96 230 03/01/96 Tekel Alımı 5 04/01/96 654 04/01/96 Gider Yapılması 6 05/01/96 764 05/01/96 Temel Gıda Alımı 20.000 7 06/01/96 475 06/01/96 Tekel Alımı 20.000 8 07/01/96 485 07/01/96 Muhtelif Gıda Alımı 400.000 72.000 472.000 9 08/01/96 647 08/01/96 Temel Gıda Alımı 200.000 16.000 216.000 10 09/01/96 756 09/01/96 Gider Yapılması 720 4.720 11 10/01/96 465 10/01/96 Muhtelif Gıda Alımı 100.000 18.000 118.000 12 11/01/96 689 11/01/96 Temizlik Malzemesi Alımı 20.000 3.600 23.600 13 12/01/96 653 12/01/96 Gider Yapılması 60.000 10.800 70.800 14 13/01/96 987 13/01/96 Gider Yapılması 6.000 1.080 7.080 15 14/01/96 869 14/01/96 Temel Gıda Alımı 120.000 9.600 129.600 16 15/01/96 827 15/01/96 Muhtelif Gıda Alımı 60.000 10.800 70.800 17 16/01/96 675 16/01/96 Temel Gıda Alımı 150.000 12.000 162.000 18 17/01/96 465 17/01/96 Gider Yapılması 5.400 35.400 19 18/01/96 489 18/01/96 Temel Gıda Alımı 8.000 108.000 20 19/01/96 719 19/01/96 Tekel Alımı 65.000 65.000 21 20/01/96 120 20/01/96 Tekel Alımı 45.000 45.000 22 21/01/96 792 21/01/96 Gider Yapılması 23 22/01/96 498 22/01/96 Muhtelif Gıda Alımı 24 22/01/96 987 22/01/96 Muhtelif Gıda Alımı 25 24/01/96 475 24/01/96 Gider Yapılması 26 25/01/96 475 25/01/96 Temel Gıda Alımı 27 26/01/96 746 26/01/96 Temizlik Gideri Yapılması 28 27/01/96 475 27/01/96 Temizlik Malzemesi Alımı 29 28/01/96 859 28/01/96 30 29/01/96 576 31 30/01/96 438 75.000 20.000 5.000 4.000 30.000 100.000 900 5.900 1.600 21.600 20.000 360 2.360 250.000 45.000 295.000 200.000 36.000 236.000 900 5.900 4.000 54.000 432 2.832 160.000 28.800 188.800 Muhtelif Gıda Alımı 80.000 14.400 94.400 29/01/96 Tekel Alımı 50.000 30/01/96 Muhtelif Gıda Alımı Toplam 2.000 20.000 5.000 50.000 2.400 189.400 İşletme Yönetimi Programı 50.000 200.000 36.000 236.000 2.610.000 493.860 3.293.260 21 Genel Muhasebe Ders Notları DEFTERİ Sayfa No: 1 GELİR TABLOSU Sora No Verilen Fatura ya da vesika Tarihi Kayıt Tarihi Alınan Ücret ve Diğer Gelirler Lira Açıklama No Satılan Mal (Emtia) Bedeli Lira Hesaplanan KDV TOPLAM Lira Lira Aktarılan Toplam 1 01/01/96 1 01/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 100.000 18.000 118.000 2 02/01/96 2 02/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 40.000 7.200 47.200 3 03/01/96 3 03/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 200.000 36.000 236.000 4 04/01/96 4 04/01/96 Temizlik Malz. Satımı 25.000 4.500 29.500 5 05/01/96 5 05/01/96 Diğer Gelirler 7.200 47.200 6 06/01/96 6 06/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 100.000 18.000 118.000 7 07/01/96 7 07/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 80.000 14.400 94.400 8 08/01/96 8 08/01/96 Temel Gıda Satımı 75.000 6.000 81.000 9 09/01/96 9 09/01/96 Gelir Elde Edilmesi 1.620 10.620 10 10/01/96 10 10/01/96 Temel Gıda Satımı 80.000 6.400 86.400 11 11/01/96 11 11/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 60.000 10.800 70.800 12 12/01/96 12 12/01/96 Temel Gıda Satımı 40.000 3.200 43.200 13 13/01/96 13 13/01/96 Tekel Malz. Satımı 45.000 14 14/01/96 14 14/01/96 Temizlik Malz. Satımı 50.000 15 15/01/96 15 15/01/96 Gelir Elde Edilmesi 16 16/01/96 16 16/01/96 Temel Gıda Satımı 17 17/01/96 17 18 18/01/96 19 40.000 9.000 45.000 9.000 59.000 1.800 11.800 400.000 32.000 432.000 17/01/96 Temel Gıda Satımı 30.000 2.400 32.400 18 18/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 40.000 7.200 47.200 19/01/96 19 19/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 320.000 57.600 377.600 20 20/01/96 20 20/01/96 Temel Gıda Satımı 90.000 7.200 97.200 21 21/01/96 21 21/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 150.000 27.000 177.000 22 23/01/96 22 23/01/96 Temel Gıda Satımı 250.000 20.000 270.000 23 23/01/96 23 23/01/96 Gelir Elde Edilmesi 2.700 17.700 24 24/01/96 24 24/01/96 Temel Gıda Satımı 125.000 10.000 135.000 25 25/01/96 25 25/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 140.000 25.200 165.200 26 26/01/96 26 26/01/96 Tekel Malz. Satımı 35.000 27 27/01/96 27 27/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 70.000 12.600 82.600 28 28/01/96 28 28/01/96 Muhtelif Gıda Satımı 180.000 32.400 212.400 29 29/01/96 29 29/01/96 Gelir Elde Edilmesi 1.080 7.080 30 30/01/96 30 30/01/96 Temel Gıda Satımı 175.000 14.000 189.000 2.900.000 354.550 3.334.550 10.000 15.000 6.000 Toplam 80.000 NSBMYO 35.000 22 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İŞLETME HESAP ÖZETİ 1.650.000 2.610.000 189.400.000 DÖNEM BAŞI MAL MEVCUDU DÖNEM İÇİNDE SATIN ALINAN DÖNEM İÇİNDE YAPILAN GİDERLER DÖNEM İÇİ SATIŞLAR ALINAN ÜCRET VE GELİR DÖNEM SONU MAL MEVCUDU TOPLAM KAR TOPLAM 4.449.400.000 980.600.000 5.430.000 2.900.000 80.000 2.450.000 5.430.000 5.430.000 İşletme Yönetimi Programı 23 Genel Muhasebe Ders Notları ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ Bu yöntemde işletmede kıymet hareketleri çift yönlü olur. Bir varlıkta artış olması için başka bir varlıkta bir azalış veya bir kaynakta artış olması ya da her ikisinin birden oluşması gerekir. Yöntemin işleyişine ilişkin kuralları kısaca açıklayacak olursak; Her işlem en az iki hesaba yazılır. Bu hesaplardan biri borçlanırken, diğeri alacaklanır. Borçlanan hesap veya hesapların tutarı ile alacaklanan hesap veya hesapların tutarı birbirine eşittir. Yukarıdaki kuralların sonucu olarak kullanılan hesapların tamamının borçlu tarflarının toplamı alacaklı taraflarının toplamına eşit olur. İşletmede çift taraflı kayıt yönteminin uygulanması aşağıda gösterilen işlemlerin sırası ile yapılması sonucunda gerçekleşir. 1.Açılış bilançosunun düzenlenmesi, 2.Belge ve bilgilerin derlenmesi, 3.Yevmiye defterine kaydedilmesi, 4.Defter-i Kebire (Büyük Deftere) kaydedilmesi, 5.Aylık mizanın düzenlenmesi, 6.Genel geçici mizanın düzenlenmesi, 7.dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması, 8.Kesin mizanın düzenlenmesi, 9.Dönem sonu bilançosu ve gelir tablosu düzenlenmesi, 10.Dönem sonu hesaplarının kapatılması, 11.Yeni döneme geçiş, hesapların yeniden açılması İşe Başlama Bilançosunun Düzenlenmesi Yeni işe başlayanlarda, varlıklardan borçlar düşülerek başlangıç sermayesi hesaplanır. Varlıklar, borçlar ve sermaye bir bilanço çizelgesine yazılır ve işe başlama tarihindeki açılış bilançosu düzenlenir. Önceki yıldan beri işe devam eden işletmelerde ise bir önceki yılın kapanış bilançosu bir sonraki yılın açılış bilançosunu oluşturur. Açılış bilançosu mali yıl başlarında yani 01.01.1995 gibi tarihlerde oluşur. Kapanış bilançosu ise 31.12.1995 gibi tarihlerde oluşur. Ayrıca yıl içerisinde herhangi bir tarihte açılan işletmelerin açılış bilançoları açıldıkları tarihte düzenlenir. Örnek: Avşar İşletmesi aşağıdaki değerler ile 1.1.1995 tarihinde işe başlamıştır. İşletme 100.000 TL nakit, 150.000 TL ticari mal, 250.000TL, demirbaş mevcuttur. Açılış bilançosunu düzenleyiniz. Avşar İşletmesi 1.1.1995 Açılış bilançosu DÖNEN VARLIKLAR 250.000 YAB. KAYNAKLAR 100 KASA HESABI 100.000 153 TİCARİ MALLAR 150.000 DURAN VARLIKLAR 255 DEMİRBAŞLAR 250.000 250.000 ÖZ KAYNAKLAR 500 SERMAYE HES. 500.000 500.000 TOPLAM 500.000 TOPLAM 500.000 NSBMYO 24 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Belge ve Bilgilerin Derlenmesi İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve hukuki nitelikteki işlemlerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için işlemlerin dayandığı belgelerin ve bilgilerin derlenmesi gerekir. Bu belgeler, fatura, makbuz, bordro, dekont ve düzenlenmiş olan borç ve alacak senetleridir. Bu belge ve bilgiler muhasebeciler tarafından ilgili defterlere kaydedilir. Bilgisayarla muhasebe tutar işletmeler tarafından ise direk olarak bilgisayara girilerek bilgisayarın hafızasında toplanır. Belge ve bilgilerin derlenme biçimi, işletmenin ve büyük ölçüde de muhasebenin organizasyonuna bağlıdır. Toplanan belge ve bilgiler yevmiye defterinden önce muhasebe fişlerine kaydedilir. Muhasebe fişlerinin standart bir şekli yoktur. Her işletme kendi ihtiyacına göre matbu muhasebe fişleri bastırıp kullanır. İşlemlerin kaydedildiği muhasebe fişlerini şu şekilde açıklayabiliriz. Mahsup fişi, Kasa Tahsil fişi Kasa Tediye fişi Mahsup Fişi: Kasa hesabında bir artış ya da azalış yaratmayan işlemlerin yazıldığı muhasebe fişidir. İşletmede meydana gelen bir işlem doğrudan nakit giriş ya da çıkışına neden olmayan işlemler için mahsup fişi düzenlenir. Yevmiye No: MAHSUP FİŞİ Fiş No:.............................. BORÇLU HESAPLAR TUTAR KOD HESABIN ADI LİRA NO Tarih: ....../..../........ ALACAKLI HESAPLAR TUTAR KOD HESABIN ADI LİRA NO TOPLAM TOPLAM YALNIZ: AÇIKLAMA:................................................................................................ ................................................................................................................... ................................................................................................................... İMZA İMZA İşletme Yönetimi Programı 25 Genel Muhasebe Ders Notları Kasa Tahsil Fişi: Kasa hesabında artış yaratan işlemin yazıldığı muhasebe fişidir. İşletmede meydana gelen bir işlem nakit girişine neden olmuş ise bu işlem için kasa tahsil fişi düzenlenir. Kasa tahsil fişinde borçlu hesap her zaman kasa hesabı olacağından, sadece alacaklı hesap ya da hesapların isimleri yazılır. Yevmiye No: KASA TAHSİL FİŞİ Fiş No:....................... Tarih:....../..../......... ALACAKLI HESAPLAR TUTARI KOD NO HESAP ADI TL TOPLAM YALNIZ:....................................................................................................... AÇIKLAMA:................................................................................................ .................................................................................................................. ................................................................................................................... İMZA İMZA Kasa Tediye Fişi: Kasa hesabında azalış yaratan işlemin yazıldığı muhasebe fişidir. İşletmede meydana gelen bir işlem nakit çıkışına neden olmuş ise bu işlem için kasa tediye fişi kullanılır. Kasa tediye fişinde her zaman alacaklı hesap kasa hesabı olduğundan sadece borçlu hesap veya hesapların isimleri yazılır. Yevmiye No: KASA TEDİYE FİŞİ Fiş No:....................... BORÇLU HESAPLAR KOD NO HESAP ADI Tarih:....../..../......... TUTARI TL TOPLAM YALNIZ:....................................................................................................... AÇIKLAMA:................................................................................................ ................................................................................................................... ................................................................................................................... İMZA İMZA NSBMYO 26 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Yevmiye Defterine Kaydedilmesi: Yevmiye defteri, işlemlerin muhasebe terimleri ile tarih sırasına göre ve ilgili kanunların belli ettiği kurallara uygun olarak kaydedildiği defterdir. Yevmiye defterine ilk olarak; yeni işe başlayan işletmelerde işe başlama bilançosunda, devam eden işletmelerde ise önceki dönem sonunda çıkarılan bilançoda yer alan varlık ve kaynakların hesaplara yansıtılması için açılış kaydı yapılır. Bu kayıttan sonra hesaplar açılır ve günlük işlemler sırasıyla, belgelere dayanarak yevmiye defterine kaydedilir. Yevmiye defterinin tutulmasının amacı kayıtların bir disiplin içinde yapılmasını sağlamaktır. Yevmiye defterine işlemler yevmiye maddesi halinde yazılır. Bir yevmiye maddesinde aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekir: Madde Sıra Numarası: Her madde bir sıra numarası taşır. Madde sıra numaraları her dönem başında 1'den başlar. Tarih. Tarih, çizilen iki çizgi arasına yazılır. Bu çizgiler hem bir işlemin bitip diğerinin başladığını gösterir, hem hesapların durumunu belli eder. Soldaki çizginin altına yazılan hesap borçlandırılmış, sağdaki çizginin altına yazılan hesap ise alacaklandırılmış olur. Borçlu ve Alacaklı Hesaplar: Borçlandırılan ve alacaklandırılan hesaplar yazılır. Meblağ: Her hesabın karşısına tutarı yazılır. Yardımcı hesapların tutarları açıklama sütununda gösterilir. Açıklama: Kaydın dayandığı belgenin çeşidi, tarihi ve numarası yazılır. Folyo (Defter-i Kebir) Numarası:Yevmiye defterinin elle tutulduğu durumlarda, yevmiye defterindeki tutarın işlendiği defteri kebir sayfasının numarası yevmiye maddesindeki hesabın karşısına yazılır. Böylece hem yevmiye defterindeki bir rakamın, defteri kebir hangi sayfasında yazıldığı kolayca bulunur. Hem de defteri kebire yazılan tutarların puantajı sağlanmış olur. Bilgisayar uygulamasında, bilgisayara girilen işlem yevmiye defteri ve defteri kebire bilgisayar tarafından kaydedileceği için böyle bir sütunun söz konusu olmayacağı açıktır. Aşağıda tam bir yevmiye maddesi örneği verilmiştir. Tarih x BORÇLU x HESAP Borçlu x x TUTAR x ALACAKLI HESAP x Alacakl ı TUTAR İlgili Belge ve Açıklamalar Yevmiye maddelerini dört değişik biçimde sınıflandırmak mümkündür. 1.Basit Madde: Bir hesabın borçlu, bir hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. KASA HESABI 10.000 SERMAYE HESABI 10.000 İşletmenin nakit ile işe başlaması 2.Bileşik Madde: Birden fazla borçlu hesaba karşılık bir hesabın alacaklı olduğu ve ya bir hesabın borçlanmasına karşılık birden çok hesabın alacaklandığı madde türüdür. İşletme Yönetimi Programı 27 Genel Muhasebe Ders Notları KASA HESABI ALICILAR HES. 10.000 10.000 YURT İÇİ SATIŞLAR 20.000 Yarısı kredili yarısı peşin mal satılması veya TİCARİ MALLAR HES. 50.000 KASA HESABI BORÇ SENETLERİ SATICILAR 10.000 20.000 20.000 Bir kısmı peşin bir kısmı kredili , bir kısmı senet karşılığı mal satın alınması 3. Karma Madde:Hem borçlu hesapların hem de alacaklı hesapların birden fazla olduğu madde türüdür. KASA HESABI 32.000 ALICILAR HESABI 60.000 YURT İÇİ SATIŞLAR 80.000 HESAPLANAN KDV 12.000 .... Nolu fatura ile mal satışı Defter-i Kebire Kayıt: Defter-i kebir, yevmiye defterine işlem sırasına göre kaydedilen işlemlerin bir düzen içerisinde tasnif edildiği defterlerdir. Defter-i kebirde bir hesap, defterin karşılıklı iki sayfasında yer alır. Defterin sol sayfası hesabın borç tarafı, sağ sayfası ise alacak tarafı olarak kullanılır. defter-i kebirde borç ve alacak sayfaları için aynı sayfa numarası verilir. bir başka açıklamayla sayfa numaraları yevmiye defterinde gibi birbirini izleyen numaralar şeklinde değil karşılıklı sayfalarda aynı numaralar şeklindedir. Yevmiye defterinin borcuna yazılan hesaplar defteri kebirin borcuna, yevmiye defterinin alacağına yazılan hesaplar defteri kebirin alacağına yazılır. Yevmiye defterindeki kapanış kaydı ilgili defteri kebir hesaplarına işlendikten sonra bütün hesapların borç ve alacak toplamları birbirine eşit duruma gelir. Hesapların tutarlarının altı çift çizgi ile çizilerek kapanış belli edilir. Defteri kebir yaygın olarak aşağıdaki şekildeki gibi kullanılmaktadır. ...,,,,,,,,,,,,,......HESABI Madde Tarih No Açıklama Tutar Madde Tarih No NSBMYO Açıklam a Tutar 28 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Bir defteri kebir hesabı defterin karşılıklı iki sayfasında yer alabileceği gibi defterin bir sayfasında da yer alabilir, ya da ortak kolonlu hesap tipi olarak kullanılabilir. Bir defteri kebir hesabı, aşağıdaki bilgileri kapsar. Tarih, Yevmiye madde numarası, Borçlu ve alacaklı tutar, Toplu hesaplarda son yardımcı hesaplar, Açıklama. Yardımcı Defterlere Kayıt Bir işletmede aynı türden bir çok işlem yapılabilir. Örneğin; çok sayıda alıcıya kredili satış yapılabilir. Çok sayıda satıcılardan kredili mal alınabilir. Her alıcı veya satıcı için bir defter-i kebir hesabının açılması pratik olmadığı gibi işlem bütünlüğünün kaybolmasına da neden olur. Bunun sonucu olarak da defter-i kebirde bir hesap açılır. Örneğin Alıcılardan olan alacaklar için ALICILAR HESABI, satıcılara olan borçlarımız için SATICILAR HESABI gibi Bu hesaplar bir işlem türü hakkında toplu bilgi verirler. Bunlar; örneğin, alıcılardan olan alacakların tümünü, bankalara olan borcun veya alacağın tümünü ya da stoktaki mal miktarının tamamını gösterirler. Aynı türden birden çok hesaptan oluşan ve defteri kebirde bir isim altında görülen hesaplara toplu hesap veya ana hesap denir. Ana hesapların ayrıntılarını gösteren hesaplara da tali hesap veya yardımcı hesap adı verilir. Defter-i kebir hesabı ile tali hesap arasındaki ilişki şöyle açıklanabilir. 1.Yardımcı hesapların borç toplamları, ana hesabın borç toplamına eşittir. 2.Yardımcı hesapların alacak toplamları, ana hesabın alacak toplamına eşittir. 3.Yardımcı hesapların kalan toplamları, ana hesabın kalan toplamına eşittir 4.Ana hesaplar bir bütündür. Tali hesaplar ise bu bütünü oluşturan parçalardır. 5.Bir hesabın tümü ile ilgili bilgiler toplu hesaptan, bu hesabı oluşturan bireyler hakkındaki bilgiler ise tali hesaplardan elde edilir. Aylık Mizanların Düzenlenmesi Mizan,, yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerin defter-i kebire ve yardımcı defterlere, matematiksel açıdan, doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmeye yarayan bir çizelgedir. Kontrol, yevmiye defterindeki rakamsal büyüklüğün defter-i kebirde de oluşup oluşmadığının denetlenmesi temeline dayanır. Mizan, hesapların adlarının, borç ve alacak tutarları ile kalanlarının yer aldığı bir listedir. Mizan çizelgeleri değişik şekillerde olabilmektedir. Aşağıda kullanılışı en yaygın olan mizan şekli görülmektedir. Mizan Düzenlenmesi Mizanlar belli dönemler sonunda ve genellikle her ay sonlarında düzenlenir. Elle tutulan muhasebe mizan düzenlemek için aşağıdaki gibi işlemlerin yapılmasıyla meydana getirilir. Yevmiye defterinin toplamları alınır. Hesapların borç ve alacak toplamları alınır. İşletme Yönetimi Programı 29 Genel Muhasebe Ders Notları Hesaplar defter-i kebirdeki sıraya göre borç ve alacak toplamları ile birlikte mizan cetveline alt alta yazılır. Mizana yazılan tutarların toplamı alınır ve bu toplamların yevmiye defterinin, aynı tarih itibariyle alınan, toplamına eşit olması sağlanır. Her hesabın borç veya alacak kalanı hesaplanıp ilgili sütuna yazılır. Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların birbiri ile eşitliği sağlanır. Mizan Türleri a. Defter-i kebir mizanı, b. Yardımcı defter mizanı a. Defteri Kebir Mizanı: Defter-i kebir hesaplarının belli bir tarihteki toplamlarının listesidir. Tek başına mizan kelimesinden defter-i kebir mizanı anlaşılır. Defter-i kebir mizanı genellikle aylık olarak düzenlenir. Ay sonları itibari ile düzenlenen ve o ay yapılan işlemler ile birlikte o aya kadar olan işlemleri de içeren bu mizanlara aylık mizan denir. Aylık mizanlar ait oldukları ayın ismi ile birlikte söylenir. Bir yıl sonunda çıkarılan mizan Genel Geçici Mizanı oluşturur. Yıl sonu envanter işlemlerinin yapılmasından sonra düzenlenen mizan ise Kesin mizan olarak adlandırılır. Hesap No Hesap İsmi TUTAR Borç Alacak KALAN Borç Alacak TOPLAM b. Yardımcı Defter Mizanı: Bir toplu hesabın tali hesaplarının belli bir tarihteki toplamlarının listesidir. Yardımcı hesap mizanı, ilişkin bulunduğu hesabın ismi ile söylenir. Örneğin; alıcılar ana hesabının yardımcı hesaplarına ilişkin mizana, Alıcılar Hesabı Mizanı ya da Alıcılar Yardımcı Defter Mizanı denir. Hesap No İsim TUTAR Borç Alacak Kalan TOPLAM Dönem Sonu Envanter İşlemlerinin Yapılması Dönem sonunda genel geçici mizanda yer alan hesapların kalanları işletmenin o dönem içindeki çalışmaları sonucunda öz sermayesinde meydana gelen artış veya eksilişi tam olarak göstermez. Öz sermayedeki değişikliği gösterir duruma gelebilmeleri için sözü geçen kalanlar ile NSBMYO 30 Öğr. Gör. Aytekin KAYA işletmenin o andaki bütün mevcut alacak ve borçlarının gerçek miktarları arasında var olabilecek farkların ortadan kaldırılması gerekir. Bunun sağlanabilmesi envanter çıkarılmış olmasına bağlıdır. Envanter çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek yoluyla işletmeye dahil ekonomik değerleri (mevcutları, alacakları ve borçları) kesin ve ayrıntılı olarak saptamaktır. Bu işlemler muhasebe dışı envanteri oluşturur. Muhasebe dışı envanter sırasında saptanan varlıklar ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki farkların giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak dönem kar veya zararının saptanması v.b işlemler ise muhasebe içi envanteri oluşturur. Kesin Mizanın Düzenlenmesi Muhasebe için envanter işlemleri yevmiye defteri ve defteri kebire işlendikten ve sonuç hesapları kar ve zarar hesabına aktarılarak kapatıldıktan sonra Kesin mizan denilen ve kalanlarından bilanço çizelgesi oluşturulan dönemin son mizanı düzenlenir. Kesin mizananın düzenlenmesi aylık mizanların düzenlenmesi ile aynıdır. Dönem Sonu Bilançosu ve Gelir Tablosunun Düzenlenmesi Kesin mizan düzenlendikten sonra, mizandaki borç ve alacak kalanları bilanço yapısına uygun olarak, bilanço çizelgesine aktarılır. Mevcut ve alacak hesapları borç kalanı, sermaye ve borç hesapları alacak kalanı vereceğinden; kesin mizanın borç kalanları bilançonun aktifini, alacak kalanları da pasifini oluşturur. Bilanço düzenlenmesi işlemi, teknik açıdan, kesin mizan düzenlendikten sonra bu mizandaki kalanların bir düzen altında bilanço çizelgesine yerleştirilmesinden ibarettir. Gelir Tablosunun Düzenlenmesi Sonuç hesaplarından yararlanarak işletmelerin o döneme ait gelir tablosu düzenlenir. Gelir tablosu, işletmenin bir hesap dönemi boyunca elde ettiği gelirleri, yükseldiği giderleri ve bu gelir ve giderlerin farkından oluşan dönem kar veya zararının gösterir. Gelir tablosu iki değişik biçimde düzenlenebilir. Bunlar; a. Hesap Tipi Gelir Tablosu, b. Rapor Tipi Gelir Tablosu a. Hesap Tipi Gelir Tablosu: Hesap tipi tabloda, tablonun sol tarafına giderler, sağ tarafına gelirler yazılır. Gelir tarafı gider tarafından fazla ise fark, kar olarak tablonun sol tarafına yazılarak tablo denkleştirilmiş olur. Gider tarafı gelir tarafından fazla ise fark, zarar olarak tablonun sağına yazılarak tablo yine denkleştirilmiş olur. ..... işletmesi .........tarihli dönemi Giderler Gelir Tablosu Gelirler Satılan Malın Maliyeti Faaliyet Giderleri Diğer Faaliyetlerden OlağanGider ve Zararlar Finansman Giderleri Olağandışı Gider ve Zararlar DÖNEM KARI ............... ............... Satışlar .................. Diğer Faaliyetlerden Olagan Gelir ve Karlar .................. Olagandışı Gelir ve Karlar .................. ............... ............... ............... ............... DÖNEM ZARARI İşletme Yönetimi Programı ................ 31 Genel Muhasebe Ders Notları b. Rapor Tipi Gelir Tablosu: Rapor tipi gelir tablosunda satış gelirlerinden başlanarak; gelirler toplanır, giderler çıkartılır. ..........İşletmesi ..........Tarihli Gelir Tablosu A. BRÜT SATIŞLAR B.SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) C.NET SATIŞLAR D.SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BÜRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI E. FAALİYET GİDERLERİ (-) F.DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR G. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZAR. (-) H. FİNANSMAN GİDERLERİ (-) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I. OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR J. OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... Dönem Hesaplarının Kapatılması Dönemsellik kavramı gereğince her hesap dönemi diğerinden bağımsız olduğundan; envanter işlemleri tamamlanıp, kesin mizan ve kesin mizan kalanlarına dayanarak bilanço düzenlendikten sonra; o döneme ait hesapların kapatılarak hesap döneminin sona erdirilmesi gerekir. Bilindiği üzere bir hesabın kapatılması için iki yanının toplamlarının birbirine eşit duruma getirilmesi gereklidir. Buna göre dönem sonunda borç kalanı veren hesaplar bu kalanlar kadar alacaklandırılır, alacak kalanı veren hesaplar da bu kalanlar kadar borçlandırılırsa bütün hesaplar kapanmış olur. dönem sonunda bu amaçla yapılan ve kesin mizanda borç kalanı veren hesapların alacaklı, alacak kalanı veren hesapların da borçlu yazıldığı yevmiye maddesine kapanış maddesi denir. Örnek Uygulama: Kızık İşletmesi 1 Aralık tarihinde aşağıdaki değerler ile işe başlamıştır. 100.000 TL bankalar, 600.000 TL nakit, 800.000 Tl ticari mal, 200.000 TL demirbaş, 150.000 TL, borç ve 250.000 TL Alacak senedi mevcuttur. (KDV hariç tutulmuştur.) 1.Aralık tarihinde 100.000 TLık mal senet karşılığı satılmıştır. 2.Aralık tarihinde 150.000 TLık Alacak senedi tahsil edilmiştir. 3.Aralık tarihinde Satıcılara olan 100.000 TL borç ödenmiştir. 4.Aralık tarihinde 200.000 TL mal peşin olarak satılıyor. 5.Aralık tarihinde satıcılara olan borçlarımızın tamamı ödenmiştir. 6.Aralık tarihinde 100.000 TL mal kredili olarak satılıyor. 7.Aralık tarihinde 50.000 TL kırtasiye malzemesi satın alınıyor. 8.Aralık tarihinde işletme mağaza kirası olarak 25.000 TL ödeniyor. 9.Aralık tarihinde Alıcılardan 50.000 TL alacağımız tahsil ediliyor. 10.Aralık tarihinde 300.000 TL mal peşin olarak satın alınıyor. 11.Aralık tarihinde Senetli alacaklarımızdan 100.000 TL kısmı tahsil ediliyor. 12.Aralık tarihinde 150.000 TL mal 1/3'ü peşin, 1/3'ü bankalardan, kalanı ise kredili olarak satın alınıyor. NSBMYO 32 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Envanter İşlemleri: Bankalardaki hesabımıza 10.000 TL faiz, alıcıların ise borçlarını zamanında ödememelerinden dolayı 7.000 TL gecikme faizi hesaplanmış ve hesaplarına borç kaydedilmiştir. İşletme dönem sonunda yapmış olduğu sayımda depo mevcudunun 1.000 TL olduğu tespit edilmiştir. ÇÖZÜM: Kızık İşletmesi Açılış Bilançosu DÖNEN VARLIKLAR 1.750.000 YAB. KAYNAKLAR 150.000 100 KASA HS. 600.000 321 SATICILAR HS. 150.000 102 BANKALAR HS. 100.000 121 ALACAK SENET.HS 250.000 153 TİCARİ MALLAR HS. 800.000 DURAN VARLIKLAR 255 DEMİRBAŞLAR HS 200.000 200.000 ÖZ KAYNAKLAR 500 SERMAYE HS 1.800.000 1.800.000 TOPLAM 1.950.000 TOPLAM 1.950.000 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HS. 121 ALACAK SENET. HS. 153 TİCARİ MALLAR HS. 255 DEMİRBAŞLAR HS. 600.000 100.000 250.000 800.000 200.000 320 SATICILAR HS. 500 SERMAYE HS. Açılış kaydı 121 ALACAK SENET. HS. 150.000 1.800.000 100.000 600 YURT İÇİ SATIŞ. 100.000 Senet karşılığı mal satılması 100 KASA HESABI 150.000 121 ALACAK SENET.HS Senetli alacakların tahsili 320 SATICILAR HS. 150.000 100.000 100 KASA HS. Satıcılara olan borcun ödenmesi 100 KASA HESABI 100.000 200.000 600 YURT İÇİ SATIŞ. Peşin mal satışı İşletme Yönetimi Programı 200.000 33 Genel Muhasebe Ders Notları 320 SATICILAR HS. 50.000 100 KASA HESABI Satıcılara olan borcun ödenmesi 120 ALICILAR HESABI 50.000 100.000 600 YURT İÇİ SATIŞ. 100.000 Kredili mal satışı 770 GENEL YÖNET..GİD. Kırtasiye Giderleri 50.000 100 KASA HESABI Kırtasiye malzemesinin peşin olarak alınması 770 GENEL YÖNET. GİD. Kira Giderleri 50.000 25.000 100 KASA HESABI Kira bedelinin kasadan ödenmesi 100 KASA HESABI 25.000 100.000 120 ALICILAR HS. Senetsiz tahsili 100.000 alacakların 153 TİCARİ MALLAR HS. 300.000 100 KASA HS. 300.000 Peşin mal satın alınması 100 KASA HESABI 100.000 121 ALACAK SENET HS Senetli olan alacakların tahsili 153 TİCARİ MALLAR HS 100.000 150.000 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HS. 320 SATICILAR HS. 50.000 50.000 50.000 Mal satın alınması KASA HESABI 600.000 150.000 200.000 100.000 50.000 1.100.000 100.000 50.000 50.000 25.000 300.000 50.000 575.000 525.000 BANKALAR HESABI 100.000 50.000 100.000 10.000 50.000 60.000 NSBMYO ALACAK HES. 250.000 100.000 350.000 SENET 150.000 100.000 250.000 100.000 34 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.100.000 1.100.000 TİCARİ MALLAR HS. 800.000 300.000 150.000 1.250.000 1.250.000 250.000 1.000 1.250.000 110.000 110.000 DEMİRBAŞLAR HS. 200.000 200.000 1.800.000 400.000 400.000 GENEL YÖNETİM GİDER. 50.000 25.000 DÖNEM KAR ZARARI HS. 25.000 400.000 75.000 17.000 75.000 325.000 92.000 417.000 SATILAN TİC. MAL.MALİYETİ 250.000 250.000 250.000 150.000 50.000 200.000 200.000 200.000 YURT İÇİ SATIŞLAR HS 100.000 200.000 100.000 1.800.000 350.000 SATICILAR HS. 100.000 150.000 50.000 50.000 SERMAYE HESABI 1.800.000 75.000 350.000 200.000 200.000 ALICILAR HS 100.000 50.000 100.000 7.000 107.000 50.000 57.000 107.000 FAİZ GELİRLERİ HS 17.000 417.000 17.000 417.000 17.000 DÖNEM NET KARI HESABI 92.000 250.000 KIZIK İŞLETMESİ GENEL GEÇİCİ MİZANI Hesap No Hesap İsmi 100 102 120 121 153 255 320 500 600 KASA HESABI BANKALAR HESABI ALICILAR HS. ALACAK SENETLERİ HS TİCARİ MALLAR HS. DEMİRBAŞLAR HS. SATICILAR HS. SERMAYE HS. YURT İÇİ SATIŞLAR HS. Borç TUTAR Alacak 1.100.000 100.00 100.000 350.000 1.250.000 200.000 150.000 575.000 50.000 50.000 250.000 200.000 1.800.000 400.000 İşletme Yönetimi Programı Borç KALAN Alacak 525.000 50.000 50.000 100.000 1.250.000 200.000 50.000 1.800.000 400.000 35 Genel Muhasebe Ders Notları 770 GENEL YÖNETİM GİD. 75.000 75.000 TOPLAM 3.325.000 3.3325.000 2.250.000 ENVANTER İŞLEMLERİ 102 BANKALAR HS. 120 ALICILAR HS. 10.000 7.000 642 FAİZ GELİRLERİ Bankaya ve alıcılara faiz uygulanması 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 17.000 250.000 153 TİCARİ MALLAR 250.000 Mal hesabı envanteri 690 DÖNEM KAR ZARARI 250.000 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ Malın maliyetinin dönem kar zararına aktarılması 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 250.000 400.000 690 DÖNEM ZARARI HESABI KAR 400.000 Yurt içi satışların devredilmesi 690 DÖNEM KAR ZARARI 75.000 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI Genel yönetim giderlerinin kar zarara aktarılması 642 FAİZ GELİRLERİ 75.000 17.000 690 DÖNEM ZARARI HESABI Faiz gelirlerin kar zarara aktarılması KAR 690 DÖNEM KAR ZARARI 17.000 92.000 590 DÖNEM NET KARI Dönem kar zararının dönem net karına devredilmesi NSBMYO 92.000 2.250.000 36 Öğr. Gör. Aytekin KAYA KIZIK İŞLETMESİ GENEL KESİN MİZANI Hesap No Hesap İsmi 100 102 120 121 153 255 320 500 600 770 621 642 690 590 TUTAR KASA HESABI BANKALAR HESABI ALICILAR HS. ALACAK SENETLERİ HS TİCARİ MALLAR HS. DEMİRBAŞLAR HS. SATICILAR HS. SERMAYE HS. YURT İÇİ SATIŞLAR HS. GENEL YÖNETİM GİD. SATILAN MAL. MALİYETİ FAİZ GELİRLERİ DÖNEM KAR ZARARI DÖNEM NET KARI TOPLAM KALAN Alacak Borç Alacak Borç 1.100.000 110.00 107.000 350.000 1.250.000 200.000 150.000 575.000 50.000 50.000 250.000 250.000 525.000 60.000 57.000 100.000 1.000 200.000 400.000 75.000 250.000 17.000 417.000 200.000 1.800.000 400.000 75.000 250.000 17.000 417.000 92.000 Kızık İşletmesi Kapanış Bilançosu DÖNEN VARLIKLAR 1.742.000 YAB. KAYNAKLAR 100 KASA HESABI 525.000 320 SATICILAR HS 102 BANKALAR HS. 60.000 120 ALICILAR HS. 57.000 121 ALACAK SENET. 100.000 153 TİCARİ MALLAR 1.000 50.000 1.800.000 92.000 1.942.000 1.942.000 50.000 50.000 DURAN VARLIKLAR 255 DEMİRBAŞLAR 200.000 200.000 ÖZ KAYNAKLAR 1.892.000 500 SERMAYE HS 1.800.000 590 DÖNEM NET 92.000 KAR TOPLAM 1.942.000 TOPLAM 320 SATICILAR HESABI 500 SERMAYE HESABI 1.942.000 50.000 1.800.00 0 92.000 590 DÖNEM NET KARI 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HS. 120 ALICILAR HS. 121 ALACAK SENET. 153 TİCARİ MALLAR 255 DEMİRBAŞLAR Kapanış kaydı. İşletme Yönetimi Programı 525.000 60.000 57.000 100.000 1.000 200.000 37 Genel Muhasebe Ders Notları Kızık İşletmesi Gelir Tablosu (Hesap Tipi) Satılan Malın Maliyeti 250.000 Satışlar Genel Yönetim 75.000 Faiz Gelirleri Giderleri Kar 92.000 TOPLAM 417.000 400.000 17.000 TOPLAM 417.000 Kızık İşletmesi Gelir Tablosu (Rapor Tipi) ..........İşletmesi ..........Tarihli Gelir Tablosu A. BRÜT SATIŞLAR B.SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) C.NET SATIŞLAR D.SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BÜRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI E. FAALİYET GİDERLERİ (-) Genel Yönetim Gİderleri 75.000 F.DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR Faiz Gelirleri 17.000 G. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) H. FİNANSMAN GİDERLERİ (-) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I. OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR J.OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI NSBMYO 400.000 400.000 250.000 150.000 75.000 17.000 92.000 38 Öğr. Gör. Aytekin KAYA HESAP KAVRAMI HESABIN TANIMI VE ŞEKLİ Hesap; varlık ve kaynakların her birinde meydana gelen artış ve azalışların ayrı bir çizelgede toplanması ve bu çizelgedeki artış ve azalış toplamlarının farkının bilançoya aktarılmasıdır diye tanımlanabilmektedir. İşte aynı nitelikteki işlemlerin artış ve azalış olarak üzerinde kaydedildiği bu çizelgelere hesap denilmektedir. Bir hesabın sol tarafına borçlu, sağ tarafına alacaklı taraf denilmektedir. Hesabın her iki yanında kaydın yapıldığı tarih, işlemle ilgili açıklama ve parasal tutar için ayrılmış sütunlar vardır. Bunun dışında her hesaba bir isim ve bir numara verilir. Örneğin; 100 KASA HESABI, 121 ALACAK SENETLERİ HESABI, 320 SATICILAR HESABI, 500 SERMAYE HESABI vb gibi. .............................HESABI T Açıklam Tu T Açık T arih a tar arih lama utar Borç Tarafı Alacaklı Tarafı HESAPLARA İLİŞKİN DEYİMLER Hesap Açma: Bu deyim bir hesabın borçlu ya da alacaklı tarafına ilk kez bir işlemin yazılması suretiyle kullanılmaya başlanmasına hesap açma denir. Bir işlemin bir hesabın borcuna yazılmasına hesabın borçlandırılması, alacağına yazılmasına ise hesabın alacaklandırılması denir. Hesabın Kalan Vermesi: Bu terim bir hesabın borç ve alacak taraflarının toplamları arasındaki farka kalan veya bakiye adı verilir. Borç yanı alacak yanından büyük olan hesaplar borç kalanı verirler ve bilançonun aktifini oluştururlar. Alacak yanı borç yanından büyük olan hesaplar ise alacak kalanı verirler ve bilançonun pasifini oluştururlar. Borç kalanı veren hesaplara aktif karakterli, alacak kalanı veren hesaplara ise pasif karakterli hesaplar denir. Hesabın Kapanması: Bu terim, bir hesabın borç ve alacak taraflarının birbirine eşit olması, diğer bir ifade ile kalan vermemesi halini belirtir. Kapatılan hesapların altı çift çizgi ile çizilerek kapatıldığı belirtilir. HESAPLARIN İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN KURALLAR Bilanço temel denkleminde, varlıkların eşitliğin sol, kaynakların ise sağ yanında yer aldığı belirtilmişti. Bu eşitliğin konumuna uygun olarak varlıklardaki artış için ilgili varlık hesabı borçlanır. Buna karşılık kaynaklardaki artış için ilgili kaynak hesabı alacaklanır. Bunun gibi sermaye artış sonucunu veren gelir doğması işleminde ilgili gelir hesabı alacaklanır. Sermaye azalış sonucunu veren gider doğması işleminde ise ilgili gider hesabı borçlanır. Varlık Hesapları Varlık hesapları işletmenin sahip olduğu mevcutlar ile alacakların izlendiği hesaplardır. Bu hesaplarda ilk kayıt ilgili hesabın borcuna yapılır. Bir başka deyişle varlık hesaplarının açılışı hesabın borçlandırılmasıyla mümkündür. Mevcut ve alacaklarda azalış olması halinde söz konusu mevcut ve alacağın izlendiği hesap alacaklanır. Varlık hesaplarının işleyişine ilişkin genel kuralı şu şekilde açıklayabiliriz. VARLIKLARDAKİ ARTIŞLAR; İLGİLİ HESABA BORÇ, AZALIŞLAR İSE ALACAK YAZILIR Kaynak Hesapları İşletme Yönetimi Programı 39 Genel Muhasebe Ders Notları Kaynak hesapları, işletmenin sahip olduğu varlıkların sağlandığı sermaye ve borçların izlendiği hesaplardır. Sermaye ve sermaye niteliğindeki hesaplar öz kaynak, borçlar ise yabancı kaynak hesapları olarak ifade edilir. Kaynaklarla ilgili hesaplara ilk kayıt, ilgili hesabın alacağına yapılır. Kaynaklarda, yani, öz sermaye ve borçlarda bir artış olması halinde, söz konusu öz sermaye veya borcun izlendiği hesap alacaklanır, Öz sermaye ve borçlarda bir azalma olması halinde söz konusu öz sermaye ve borcun izlendiği hesap borçlanır. Kaynak hesaplarının işleyişine ilişkin genel kuralı şu şekilde açıklayabiliriz. KAYNAKLARDAKİ ARTIŞLAR, İLGİLİ HESABA ALACAK, AZALIŞLAR İSE BORÇ YAZILIR. Sonuç Hesapları İşletmenin öz kaynağını artıran akımlara gelir, azaltan akımlara gider denir. İşletme esas sermayesini izlemekle görevli olan Sermaye Hesabının kalanının, her gelir veya gider yaratan işlem ile azaltıp çoğaltılması işlemlerin doğurduğu sonuçların saptanıp analiz edilmesini imkansız kılar. Bunun yerine, öz sermayedeki artışları izlemek üzere gelir hesapları; azalışları izlemek üzere de gider hesapları kullanılır. İşletmede bir gelir doğduğu zaman, öz sermaye arttığından, ilgili gelir hesabının alacağına yazılır. Bu gelirde bir azalma olursa o zaman da hesap borçlanır. İşletmede bir gider doğduğu zaman, öz sermaye azaldığında, ilgili gider hesabı borçlanır. Bu giderlerde bir azalma olursa o zaman da hesap alacaklanır. Bütün sonuç hesapları dönem sonunda Kar ve Zarar hesabına devredilmek suretiyle hesaplar kapatılır. Sonuç hesaplarına ilişkin genel kuralı şu şekilde açıklayabiliriz. BİR GİDER DOĞDUĞUNDA İLGİLİ GİDER HESABI BORÇLANIR, BİR GELİR DOĞDUĞUNDA İLGİLİ GELİR HESABI ALACAKLANIR. SONUÇ HESAPLARI DÖNEM SONUNDA KAR VE ZARAR HESABINA AKTARILARAK KAPATILIR. HESAPLARIN BÖLÜMLENMESİ Hesaplar değişik açılardan bölümlenebilir. Biz burada, işletmede kullanılan hesapları önce ikiye ayırarak genelleştireceğiz. Bunlar Bilanço hesapları ve gelir tablosu hesapları olmak üzere. Bilanço Hesapları: Bu grupta yer alan hesaplar bilançodaki konumlarına göre; aktif hesaplar, pasif hesaplar nazım hesaplar olmak üzere üçe ayrılır. Bunlardan aktif hesaplar, işletmenin sahip olduğu varlıkları izlediklerinden, varlık hesapları, pasif hesaplar ise bunların sağlandığı kaynakları izlediklerinden, kaynak hesapları olarak da isimlendirilir. Gelir Tablosu Hesapları: İşletmenin öz sermayesinde meydana gelen artış ve eksilişleri izlemek üzere açılan sonuç hesapları, kendi içinde, gelir hesapları, gider hesapları olmak üzere iki kısma ayrılırlar. İŞLEMLERİN HESAPLAR ÜZERİNDE İZLENMESİ İşlemlerin hesaplara kaydedilmesinde bilanço temel eşitliğinin korunması esastır. Bu eşitliğin korunabilmesi için işletmede meydana gelen mali nitelikteki bir işlemin karşılıklı olarak en az iki hesaba yazılması gerekir. bir başka deyişle bir hesap borçlandırılırken, bir başka hesap aynı tutarda alacaklandırılır. Bu tür bir kayıt sistemine çift taraflı kayıt yöntemi denir. İşlemlerin varlık ve kaynaklar üzerindeki etkilerini aşağıdaki gibi maddeler halinde açıklamak mümkündür. 1.Bir işlem varlıklarda hem artı hem de azalış yaratabilir. 2.Bir işlem kaynaklarda hem artış hem de azalış yaratabilir. 3.Bir işlem hem varlıklarda hem de kaynaklarda artış yaratabilir. 4.Bir işlem hem varlıklarda hem de kaynaklarda azalış yaratabilir. NSBMYO 40 Öğr. Gör. Aytekin KAYA VARLIK HESAPLARI Varlıklar, bir işletmenin sahip olduğu ve para ile ifade edilebilen ve işletme için bir değeri bulunan maddi veya maddi olmayan ekonomik değerlerdir. Diğer bir yönden varlıklar, işletmeye tahsis edilen öz ve yabancı kaynakların yaratıldığı alanları gösterir. Bu ise varlıkların bir çok unsurdan oluştuğunu ifade eder. Aktifi meydana getiren unsurlar genellikle paraya çevrilebilme kolaylığı temel alınarak kendi içinde sınıflandırılır. Bu yaklaşım içinde aktifler a)Dönen varlıklar b) Duran varlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. DÖNEN VARLIKLAR Dönen varlıklar, esas itibariyle bir yıl içinde normal olarak paraya çevrilmesi ya da kullanılması düşünülen hesap kalemlerinden oluşur. Bu gruba giren varlıklarda işletmede bulunan nakit paralar, bankaya yatırılan bir yıldan az vadeli paralar ve bir yıldan az süre içerisinde tahsil edilebilecek alacaklar ile dönem içerisinde paraya çevrilebilecek değerlerden oluşur. I.DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ONARAM MALİYETLERİ 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER İşletme kasasında ya da çeşitli bankalarda tutulan nakit para ile istenildiğinde paraya çevrilebilen değerlerin izlendiği hesap grubudur. İşletmede kullanılan hazır değerleri aşağıdaki biçimde sıralayabiliriz. 100 KASA HESABI 101 ALINAN ÇEKLER HESABI 102 BANKALAR HESABI 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 100 KASA HESABI Niteliği ve İşleyişi: Kasa hesabı işletmenin elindeki nakit parasının kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Bu hesaba paranın üzerinde yazılı olan değer üzerinden kayıt yapılır. Kasa hesabı, kasaya nakit girişinden dolayı borçlanır. Kasadan bir nakit çıkışı olması durumunda alacaklanır. Kasa hesabı bir varlık hesabı olduğundan giriş ve çıkışlar itibari değer üzerinden kaydedilir. İşletme Yönetimi Programı 41 Genel Muhasebe Ders Notları Yabancı paralar ise Kasa hesabının tali hesabı olan yabancı paralar hesabında izlenir. Kasa hesabının genel işleyiş kuralı olarak kasadan çıkar değer kadar alacaklanır, kasaya giren değer kadar borçlanır. 101 ALINAN ÇEKLER HESABI Niteliği ve İşleyişi: Çek; bir bankaya hitaben ve belli kurallara uyularak yazılan bir ödeme emridir. Çekin düzenlenebilmesi için; 1.Çek kelimesini, eğer çek Türkçe’den başka bir dille yazılmış ise o dilde "çek " karşılığı olarak kullanılan kelimeyi, 2.Kayıtsız ve şartsız belli bir bedelin ödenmesi için havaleyi, 3.Ödeyecek olanın unvanını, 4.Ödeme yerini, 5.Keşide günü ve yerini 6.Çeki çeken kimsenin imzasını üzerinde bulundurmalıdır.(TTK. m. 692) Bir çekin düzenlenebilmesi için mutlaka ilgili yani düzenlendiği bankada karşılığının bulunması gerekir. Ciro: Çek ya da senet üzerindeki hakkın başkasına devredilmesi için yapılan işleme ciro denir. Ciro çekin arkasına yeni hamilin (lehdar) adı yazıldıktan sonra ya da yazılmadan el yazısı ile imzalanması yolu ile yapılır. Cironun kayıtsız ve şartsız yapılması gerekir. Konacak şartlar geçersiz olur. (TTK. m.701) Çekte vade yoktur. Çek ibraz edildiği gün ödenir. Damga vergisine tabi değildi. Çek bedeli hem yazı hem de rakamla yazılır. İkisi arasında fark olursa yazı ile yazılmış olan miktar geçerlidir. Çek aynı yerde 10 gün, aynı kıtada 1 ay, ayrı kıtada 3 ay içinde tahsil edilmelidir. Bu sürelerin dolmasından sonra keşideci çekten cayabilir. Bu durumda lehdar müracaat hakkını kullanabilir. Süre geçtiği halde çekten cayılmamışsa muhatap banka çeki ödeyebilir. Çekler hesabı üçüncü kişilerden alınıp henüz karşılığı nakit ya da hesaben tahsil edilmeyen çeklerin kaydedilmesi ve izlenmesi için kullanılır. Alınan veya ciro yoluyla işletmenin eline geçen çekler hesabın borcuna kaydedilir. Alınan çeklerin bedelinin tahsil edilmesi ya da üçüncü kişilere ciro edilmesi veya geri iade edilmesi gibi nedenlerle elden çıkarılmasında da alınan çekler hesabının alacağına yazılarak kapatılır. 102 BANKALAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bankalar hesabı işletmelerin çeşitli bankalara açtırdığı vadeli ve vadesiz ticari mevduatlarının izlendiği hesaptır. NSBMYO 42 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Bankalara nakit olarak işletmenin para yatırması yada işletme adına üçüncü kişilerin para yatırmaları durumunda bankalar hesabı borçlanır. İşletmenin para çekmesi ya da hesabından üçüncü kişilere karşı çek vermek suretiyle para ödemesinin yapılması halinde bu hesap alacaklanır. 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: İşletmelerin bankalardaki ticari mevduat hesaplarından çek veya ödeme emri ile yapılacak ödemelerinin izlendiği hesaptır. İşletme tarafından verilen çek tutarı veya yapılan ödeme emri tutarı bu hesabın alacağına yazılır. Çek ya da ödeme emrinin bankadan tahsil edilmesi durumunda hesabın borcuna yazılır. Bankalar hesabının ise alacağına yazılır. 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ayrı bir büyük defter hesabı açılarak izlenenler dışında kalan ve hazır değer niteliğinde olan; -Vadesi gelmiş kuponlar, -Pullar, -Tahsil edilecek havaleler, -Yoldaki paralar vb. Hazır değerlerde bir artış olduğunda bu hesap borçlanır. Hazır değerlerde bir azalma meydana geldiğinde bu hesap alacaklanır. Hesap borç kalanı verir yada borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. Örnek Uygulama (hazır değerler 2011) 1. İşletme 1 kasım tarihinde 30.000,- TL nakit para ile işe başlamıştır. 2. İşletme 2 kasım tarihinde ziraat bankasına 9.000,- TL para yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 3. İşletme 3 kasım tarihinde %18 kdv dahil 5.900,- TL ticari malı can ticaretten peşin olarak satın almıştır. 4. İşletme 4 kasım tarihinde işyerinde kullanılmak üzere %8 kdv dahil 540,- TL lik kırtasiye malzemesini peşin olarak yazar ticaretten satın almıştır. 5. İşletme 5 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.950,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 6. İşletme 6 kasım tarihinde %8 kdv dahil 4.860,- TL lik ticari malı peşin olarak çetin ticaretten satın almıştır. 7. İşletme 7 kasım tarihinde %8 kdv dahil 1.944,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 8. İşletme 8 kasım tarihinde ziraat bankasındaki hesabından 2.500,- TL nakit para çekmiştir. 9. İşletme 9 kasım tarihinde işyerinin telefon faturası olarak %18 kdv dahil 413,- TL Telekom müdürlüğüne ödemiştir. 10. İşletme 10 kasım tarihinde vakıflar bankasına 4.000,- TL yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 11. İşletme 11 kasım tarihinde %8 kdv dahil 2.700,- TL lik ticari malı çelik ticaretten çek almak suretiyle satmıştır. İşletme Yönetimi Programı 43 Genel Muhasebe Ders Notları 12. İşletme 12 kasım tarihinde %18 kdv dahil 1.770,- TL lik ticari malı uçar ticaretten çek almak suretiyle satmıştır. 13. İşletme 13 kasım tarihinde %18 kdv dahil 3.540,- TL lik ticari malı uygur ticaretten çek vermek suretiyle satın almıştır. 14. İşletme 14 kasım tarihinde %1 kdv dahil 2222,- TL lik ticari malı tanık ticaretten çek vermek suretiyle satın almıştır. 15. İşletme 15 kasım tarihinde uçar ticaretten aldığı 1.770,- TL lik çeki bankaya göndererek bedelini nakit olarak tahsil etmiştir. 16. İşletme 16 kasım tarihinde uygur ticarete verdiği 3.540,- TL lik çekin ziraat bankasından ödendiğini öğrenmiştir. 17. İşletme 17 kasım tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 250,- Tl lik posta pulu, 300,- TL lik damga pulu satın almıştır. 18. İşletme 18 kasım tarihinde elinde bulunan 2.700,- TL lik çeki ziraat bankasına göndermiş ve bedelini hesabına kaydettirmiştir. 19. İşletme 19 kasım tarihinde %1 kdv dahil 2.525,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 20. İşletme 20 kasım tarihinde tanık ticarete verdiği 2.222,- TL lik çekin vakıflar bankasından ödendiğini öğrenmiştir. 21. İşletme 21 kasım tarihinde ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından 1.500,- TL nakit para çekmiştir. 22. İşletme 22 kasım tarihinde %1 kdv dahil 1.515,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. 23. İşletme 23 kasım tarihinde vakıflar bankasına 1.000,- TL para yatırmıştır. 24. İşletme 24 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.360,- TL lik ticari malı uyar ticaretten satın almış karşılığında çek vermiştir. Çek aynı gün ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından ödenmiştir. 25. İşletme 25 kasım tarihinde %8 kdv dahil 1.620,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. Alınan çek aynı gün vakıflar bankasına gönderilerek işletmenin hesabına kaydettirilmiştir. 26. İşletme 26 kasım tarihinde %1 kdv dahil 1.010,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. Çek aynı gün ziraat bankasına gönderilerek bedeli tahsil edilmiştir. 27. İşletme 27 kasım tarihinde işyerinde kullanılmak üzere %8 kdv dahil 324,- TL lik kırtasiye malzemesini yazar ticaretten çek vermek suretiyle satın almıştır. 28. İşletme 28 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.596,- TL lik ticari mal satın almış, bedelini ziraat bankasındaki hesabından havale etmek suretiyle ödemiştir. 29. İşletme 29 kasım tarihinde %8 kdv dahil 1.296,- TL lik ticari malı vakıflar bankasındaki ticari mevduat hesabına parayı yatıran kaya işletmesine satmıştır. 30. İşletmenin 30 kasım tarihinde ziraat bankasındaki hesabına brüt 25,- TL, vakıflar bankasındaki hesabına ise brüt 15,- TL faiz tahakkuk ettirildiği gelen dekontlardan anlaşılmıştır. İstenen: Yukarıda verilen soruların yevmiye kayıtlarını, büyük defter kayıtlarını ve mizan cetvelini düzenleyiniz. NSBMYO 44 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.11 1 100 KASA 30.000,00 500 SERMAYE 2 a çıl ış ka ydı 30.000,00 2.11 102 BANKALAR 9.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 100 KASA 3 hes a p a çtırıl ma s ı 9.000,00 3.11 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İND. KDV 900,00 100 KASA 4 Peşi n ma l a l ımı 5.900,00 4.11 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 500,00 794 01 Kırta s i ye Gi deri 191 İND. KDV 40,00 100 KASA 5 kırta s i ye gi deri 540,00 5.11 100 KASA 2.950,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.500,00 391 HESAP. KDV 6 peşi n ma l s a tışı 450,00 6.11 153 TİCARİ MALLAR 4.500,00 191 İND. KDV 360,00 100 KASA 7 peşi n ma l a l ışı 4.860,00 7.11 100 KASA 1.944,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAP. KDV peşi n ma l s a tışı İşletme Yönetimi Programı 1.800,00 144,00 45 Genel Muhasebe Ders Notları 8 8.11 100 KASA 2.500,00 102 BANKALAR 2.500,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 9 ba nka da n pa ra çeki l mes i 9.11 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 350,00 794 02 Tel efon Gi deri 191 İND. KDV 63,00 100 KASA 10 Tel efon gi deri ödemes i 413,00 10.11 102 BANKALAR 4.000,00 102 02 Va kıfba nk 100 KASA 11 hes a p a çtırıl ma s ı 4.000,00 11.11 101 ALINAN ÇEKLER 2.700,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.500,00 391 HESAP. KDV 12 çek ka rşıl ığı ma l s a tışı 200,00 12.11 101 ALINAN ÇEKLER 1.770,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.500,00 391 HESAP. KDV 13 çek ka rşıl ığı ma l s a tışı 270,00 13.11 153 TİCARİ MALLAR 3.000,00 191 İND. KDV 540,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 14 çek ka rşıl ığı ma l a l ma 3.540,00 14.11 153 TİCARİ MALLAR 2.200,00 191 İND. KDV 22,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 15 çek ka rşıl ığı ma l a l ma 2.222,00 15.11 100 KASA 1.770,00 101 ALINAN ÇEKLER 16 çeki n ta hs i l i 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 1.770,00 16.11 3.540,00 102 BANKALAR 102 01 Zi ra a t ba nka s ı çeki n ödenmes i NSBMYO 3.540,00 46 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 17 17.11 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 108 01 Pos ta pul u 550,00 250,- 108 02 Da mga a Pul u 300,100 KASA 18 pul a l ımı 550,00 18.11 102 BANKALAR 2.700,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 101 ALINAN ÇEKLER 19 çeki n hes a ba ya tırıl ma s ı 2.700,00 19.11 101 ALINAN ÇEKLER 2.525,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.500,00 391 HESAP. KDV 20 çek ka rşıl ığı ma l s a tışı 20.11 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 25,00 2.222,00 102 BANKALAR 2.222,00 102 02 Va kıfba nk 21 Çeki n ba nka da n ödenmes i 21.11 100 KASA 1.500,00 102 BANKALAR 1.500,00 102 01 Zi ra a t ba nk. 22 ba nka da n pa ra çeki l mes i 22.11 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 191 İND. KDV 15,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 23 çek ka rşıl ığı ma l a l ımı 1.515,00 23.11 102 BANKALAR 1.000,00 102 01 Va kıfba nk 100 KASA 24 hes a ba pa ra ya tırıl ma s ı 1.000,00 24.11 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 191 İND.KDV 360,00 102 BANKALAR 2.360,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 25 ma l a l ımı 25.11 102 BANKALAR 1.620,00 102 02 Va kıfba nk 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAP. KDV ma l s a tışı İşletme Yönetimi Programı 1.500,00 120,00 47 Genel Muhasebe Ders Notları 26.11 26 100 KASA 1.010,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.000,00 391 HESAP. KDV 27 ma l s a tışı 10,00 27.11 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 300,00 794 01 Kırta s i ye Gi deri 191 İND. KDV 24,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 324,00 28 çek ka rşıl ığı kırta s i ye gi deri 28.11 153 TİCARİ MALLAR 2.200,00 191 İND. KDV 396,00 102 BANKALAR 2.596,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 29 ma l a l ımı 29.11 102 BANKALAR 1.296,00 102 02 Va kıfba nk 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.200,00 391 HESAP. KDV 30 ma l s a tışı 30.11 102 BANKALAR 102 01 Zi ra a t Ba nk. 96,00 32,80 20,50 102 02 Va kıfba nk 12,30 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 193 01 Gel i r Ver. 7,20 7,20 (25+15) *0,18= 7,20 642 FAİZ GELİRLERİ NSBMYO 40,00 48 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İşletme Yönetimi Programı 49 Genel Muhasebe Ders Notları Sıra No …. İşletmesi …/…./……. Tarihli ……………… Mizanıdır TOPLAM Hesabın Adı Borç Alacak NSBMYO Borç KALAN Alacak 50 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 11 MENKUL KIYMETLER Faiz temettü geliri elde etmek üzere geçici olarak spekülasyon amacıyla satın alınan hisse senedi, tahviller, gelir ortaklığı senetleri ve hazine bonoları ile diğer menkul değerler bu grupta yer alır. Ortaklığın yetkili organları tarafından verilen karar gereğince ve satılmamak üzer alınan hisse senetleri ise bu gruba dahil edilmez. Menkul kıymetler aşağıdaki gibi bölümlendirilmiştir. 110 HİSSE SENETLERİ HESABII 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI 112 KAMU KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 110 HİSSE SENETLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmelerin geçici olarak ellerinde tuttuğu diğer şirketlerin hisse senetlerinin izlendiği hesaptır. Satın alınan hisse senetleri alış değerleri üzerinden bu hesabın borcuna yazılır. Satılan hisse senetleri ise aynı değer üzerinden bu hesaba alacak yazılır. Alış değeri ile satış değeri arasında meydana gelen fark olumlu olması durumunda "645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI" hesabına alacak yazılır. Farkın olumsuz olması durumunda ise "655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI" hesabına borç yazılır. Dönem sonunda bu hesaplar 690 DÖNEM KAR ZARARI HESABI'na aktarılmak suretiyle kapatılır. Hisse senetleri hesabı ya borç kalanı verir. Ya da her iki tarafı birbirine eşit olur. Aktif karakterli bir hesaptır. 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Özel sektör tarafından çıkartılmış bulunan hisse senedi dışındaki tahvil, senet ve bonoların takibi bu hesapta yapılır. Türk ve yabancı özel kesim tahvil senet ve bonoları alış bedeli üzerinden bu hesaba borç kaydedilir. Bilançolarda alış bedelleri üzerinden gösterilir. Tahvil, senet bonoların satışından elde edilen karlar 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR HESABI'nın alacağına; zararlar ise 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR HESABI'nın borcuna kayıt yapılır. 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Kamu sektörü tarafından çıkartılmış bulunan tahvil, senet bonoların takibinin yapıldığı hesaptır. İşletme Yönetimi Programı 51 Genel Muhasebe Ders Notları Kamu kesimi tahvil ve bonoları alış bedeli üzerinden bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Devlet tahvili, hazine bonosu ile Toplu Konut İdaresi ve Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin satışından elde edilen karlar 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI HESABI'nın alacağına kaydedilir. Zarar edilmesi halinde ise 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI HESABI'nın borcuna kaydedilir. 118 DİĞER HAZIR DEĞERLER Niteliği ve İşleyişi: Hisse senetleri, özel ve kamu kesim tarafından çıkarılmış bulunan tahvil senet ve bonoların dışında kalan menkul kıymetlerin izlendiği hesaptır. Hisse senedi ve tahvillerin işleyiş kurallarına göre muhasebe işlemleri yapılır. 119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin dönem sonu itibariyle ortaya çıkan ve değer düşüklüğüne uğrayan hisse senetleri için ayrılan karşılık tutarlarının izlendiği hesaptır. Hesaplanarak ayrılan karşılık tutarları bu hesabın alacağına yazılır. Herhangi bir şekilde işletmenin elinden çıkması halinde, değersiz hale gelmesi durumunda bu hesap borçlandırılarak kapatılır. Örnek Uygulama (Menkul Kıymetler 2011) 1. İşletme 1 kasım tarihinde Cenk Anonim Şirketine ait 4.000,- TL hisse senedi satın almıştır. 2. İşletme 3 kasım tarihinde Bilge Anonim Şirketine ait 3.000,- TL hisse senedi satın almıştır. Bedelini ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. 3. İşletme 5 kasım tarihinde Kaan Anonim Şirketine ait 2 yıl vadeli ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde yapılacak %22 faizli 5.000,- TL tahvil satın almıştır. 4. İşletme 8 kasım tarihinde %20 faizli bir yıl vadeli ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde yapılacak 2.500,- TL hazine bonosu satın almıştır. 5. İşletme 12 kasım tarihinde Beyza Anonim Şirketine ait 2.000,- TL hisse senedi satın almıştır. 6. İşletme 15 kasım tarihinde Kaya Anonim Şirketine ait 1.500,- TL hisse senedi satın almıştır. 7. İşletme 20 Kasım tarihinde %24 faizli 6 ay vadeli ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde yapılacak 1.000,- TL devlet tahvili satın almıştır. 8. İşletme 25 kasım tarihinde Cenk Anonim Şirketine ait satın aldığı hisse senetlerinin tamamın 4.500,- TL ye Peşin olarak satmıştır. 9. İşletme 30 kasım tarihinde Bilge Anonim Şirketine ait satın aldığı hisse senetlerinin yarısını 1.000,- TL peşin olarak satmıştır. 10. İşletme 10 aralık tarihinde Kaya Anonim şirketine ait satın aldığı hisse senetlerinin yarısını 900,- TL ye satmıştır. 11. İşletme 20 aralık tarihinde Beyza Anonim Şirketine ait satın aldığı hisse senetlerinin ¼ ünü 400,- TL çek almak suretiyle satmıştır. 12. İşletme 30 aralık tarihinde Bilge Anonim Şirketinin hisse senetlerinin %20 oranında değer kaybettiğini tespit etmiş ve değer düşüklüğü kadar karşılık ayırmıştır. 13. İşletme yıl sonunda elinde bulunan tahvillerin değerlemesini yapmıştır. 14. İşletme 30 ocak tarihinde Kaan Anonim Şirketine ait tahvillerin yarısın 2.550,- TL ye peşin olarak satmıştır. 15. İşletme 15 Şubat tarihinde elinde bulunan hazine bonolarının tamamını 2.750,- TL ye peşin olarak satmıştır. 16. İşletme 20 mayıs tarihinde elinde bulunan devlet tahvillerinin anapara ve faiz tahsilini yapmıştır. NSBMYO 52 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.11 1 110 HİSSE SENETLERİ 4.000,00 110 01 Cenk a .ş. 100 KASA 2 peşi n hi s s e s enedi a l ımı 4.000,00 3.11 110 HİSSE SENETLERİ 3.000,00 110 02 Bi l ge a .ş. 102 BANKALAR 3.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 3 peşi n hi s s e s enedi a l ımı 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 5.11 5.000,00 111 01 Ka a n a .ş. 100 KASA 4 özel ta hvi l a l ımı 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 112 01 Ha zi ne Bonos u 5.000,00 8.11 2.500,00 100 KASA 5 ha zi ne bonos u a l ımı 2.500,00 12.11 110 HİSSE SENETLERİ 2.000,00 110 03 Beyza a .ş. 100 KASA 6 hi s s e s enedi a l ımı 2.000,00 15.11 110 HİSSE SENETLERİ 1.500,00 110 04 Ka ya a .ş. 100 KASA 7 hi s s e s enedi a l ımı 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 1.500,00 20.11 1.000,00 112 02 Devl et ta hvi l i 100 KASA 8 devl et ta hvi l i a l ımı 1.000,00 25.11 100 KASA 4.500,00 110 HİSSE SENETLERİ 4.000,00 110 01 Cenk a .ş. 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 9 hi s s e s enedi s a tışı 500,00 30.11 100 KASA 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 1.000,00 500,00 110 HİSSE SENETLERİ 110 02 Bi l ge a .ş. hi s s e s enedi s a tışı İşletme Yönetimi Programı 1.500,00 53 Genel Muhasebe Ders Notları 10.12 10 100 KASA 900,00 110 HİSSE SENETLERİ 750,00 110 04 Ka ya a .ş. 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 11 hi s s e s enedi s a tışı 150,00 20.12 101 ALINAN ÇEKLER 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 400,00 100,00 110 HİSSE SENETLERİ 500,00 110 03 Beyza a .ş. 12 2000/4=500 TL 30.12 654 KARŞILIK GİDERLERİ 300,00 119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 13 1500*0,20= 300 TL 300,00 31.12 181 GELİR TAHAKKUKLARI 268,33 642 FAİZ GELİRLERİ 268,33 (5000*56*22)/36500=168,77 (2500*53*20)/36500=72,60 (1000*41*24)36500=26,96 30.1 i 14 ta hvi l i n yıl s onu değerl emes 100 KASA 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 2.550,00 79,59 111 ÖZEL K ESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 2.500,00 111 01 Ka a n a .ş. 181 GELİR TAHAKKUKLARI 84,38 (2500*56*22)/36500=84,38 642 FAİZ GELİRLERİ (2500*30*22)/36500=45,21 ta hvi l i n s a tış ka ydı 15.2 NSBMYO 45,21 54 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 15.2 15 100 KASA 2.750,00 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 2.500,00 112 01 Ha zi ne bonos u 181 GELİR TAHAKKUKLARI 72,60 (2500*53*20)/36500=72,60 642 FAİZ GELİRLERİ 63,01 (2500*46*20)/36500=63,01 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 16 ta hvi l i n s a tış ka ydı 114,39 20.5 100 KASA 1.119,01 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 112 02 Devl et ta hvi l i 181 GELİR TAHAKKUKLARI 1.000,00 26,96 (1000*41*24)/36500=26,96 642 FAİ GELİRLERİ (1000*140*24)/36500=92,05 ta hvi l i n s a tış ka ydı İşletme Yönetimi Programı 92,05 55 Genel Muhasebe Ders Notları NSBMYO 56 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Sıra No …. İşletmesi …/…./……. Tarihli ……………… Mizanıdır TOPLAM Hesabın Adı Borç Alacak İşletme Yönetimi Programı Borç KALAN Alacak 57 Genel Muhasebe Ders Notları 12 TİCARİ ALACAKLAR Şirketin ticari faaliyet sonucunda ortaya çıkan ve bir yıl gibi bir süre içinde paraya dönüştürülmesi öngörülen senetli ve senetsiz alacakların takip edildiği hesaplardır. Bu gruptaki hesapları aşağıdaki şekilde bölümleyebiliriz. 120 ALICILAR HESABI 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI (-) 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI 127 DİĞER ALACAKLAR HESABI 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) 120 ALICILAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Alıcılar hesabı, kredili olarak mal yada hizmet satışlarından dolayı işletmeye senetsiz olarak borçlanan kişilerin izlendiği hesaptır. Alıcılar hesabı, bir varlık hesabı olması nedeniyle mal satışı ve ya hizmet neticesinde alıcıların işletmeye karşı borçlanmaları durumundu bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Alıcıların borçlarını nakit olarak ya da hesaben ödemeleri, malları iade etmeleri ve yapılan iskontolar nedeniyle bu hesabın alacağına kayıt yapılır. Alıcılar hesabı aktif karakterli bir hesap olup ya borç kalanı verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bono:Bir şahsın belirli bir parayı bir diğer şahısa ödemeyi yükümlendiğini bildirdiği belgedir. (TTK. m.588) Poliçe: Keşideci denen kişinin, muhatap denilen bir diğer kişiye senedin teslimi karşılığında belli bir paranın lehdar denilen üçüncü bir kişiye ödenmesini emrettiği belgedir. Çek sadece bir ödeme aracı olduğu halde poliçe daha çok bir kredi aracıdır. (TTK. m.583) Poliçede üç kişiden söz edilir. a) Keşideci: Emir veren, poliçeyi düzenleyen kişidir. b)Muhatap: Senedi ödeyecek olan yeni borçlu kişidir. c)Lehdar: Senedi tahsil edecek olan yani alacaklı kışıdır. Poliçede dört türlü vade vardır. Bunlar; a)Görüldüğünde, NSBMYO 58 Öğr. Gör. Aytekin KAYA b)Görüldüğünden belli bir süre sonra, c)Keşide gününden belli bir süre sonra, d) Belli bir tarihte ödenmek üzere düzenlenebilir. Ciro: Bir senet üzerinde bulunan alacak hakkının üçüncü bir şahsı devredilmesi işlemine denir. Alacak senetleri hesabı işletmenin üçüncü kişilere sattığı mal veya hizmetler karşılığında ya da senetsiz alacaklarına karşılık aldığı bono, poliçelerin izlendiği hesaptır. Alacak senetleri hesabı, alınan alacak senetleri tutarı kadar borçlanır. Herhangi bir şekilde işletmenin elinden çıkan alacak senetleri tutarı kadar alacaklanır. Hesabın borcuna, alınan bonolar, alınan poliçeler, işletmenin kendi lehine çektiği poliçeler, alacağına ise, tahsil edilen senetler, üçüncü kişilere ciro edilen senetler ve iskonto ettirilen senetler ile değiştirilmek üzere iade edilen senetler kaydedilir. 122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Alacak senetleri reeskont hesabı, bilanço gününde işletmede mevcut bulunan alacak senetlerinin ödeme tarihine kadar olan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır. Dönem sonlarında hesaplanan reeskont tutarı bu hesabın alacağına kaydedilir. Bunun karşılığında ise 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Her ay sonunda finansal tablolar düzenleyen işletmelerde her ay sonunda reeskont hesaplama işlemi yapılır. Bir sonraki ay içerisinde ise reeskont işlemi iptal edilir. Yıl sonunda yapan işletmelerde ise dönem sonlarında reeskont hesaplama işlemi yapılır ve bir sonraki yılın başında ise Alacak Senetleri Reeskont hesabı borçlandırılmak suretiyle kapatılır. Karşılığında alacaklandırılacak hesap ise 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabıdır. 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı, işletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi, işletmenin gerçekleşecek bir borcunun ödenmesi veya geri verilmek üzere aldığı bir değerin geri verilmesinin garanti edilmesi amacıyla, bir akdin karşılığı olarak, verilen değerlerin izlendiği hesaptır. Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna yazılır. Tahsil edilen depozito ve teminatlar ise bu hesabın alacağına yazılır. 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen; tahsili gecikmiş alacaklar, ileri tarihli çekler, kredi kartlarından alacaklar, komisyonculardan alacaklar gibi alacakların izlendiği hesaptır. Belirtilen alacakların ortaya çıkması halinde bu hesap borçlandırılır. Tahsil edilmesi veya mahsup edilmesi halinde ise alacaklandırılarak kapatılır. Envanteri diğer alacak hesaplarında olduğu gibidir. İşletme Yönetimi Programı 59 Genel Muhasebe Ders Notları 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı, tahsil edilebilmesi hususunda şüphe duyulan ticari alacakların izlendiği hesaptır. Tahsil edilmesi şüpheli hale gelen ticari alacaklar bulundukları hesabın alacağına bunun karşılığı olarak Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının borcuna kayıt edilirler. Bu hesap alacağın tahsil edilmesi ve ya değersiz alacak haline gelmesi durumunda alacaklandırılarak kapatılır. 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI(-) Niteliği ve İşleyişi: Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı hesabı, tahsili şüpheli hale gelmiş alacakların izlendiği hesaptır. Karşılık alacağın tahsili şüpheli görülen kısmı için ayrılır. Tahsilinin şüpheli olduğu tespit edilen alacaklar tutarı kadar bu hesabın alacağına kaydedilir. Buna karşılık 654 Karşılık Giderleri Hesabına aynı miktar borç kaydedilir. Alacağın tahsil edilmesi ya da değersiz alacak haline gelmesi durumunda bu hesabın borcuna kayıt yapılarak hesap kapatılır. Örnek Uygulama 1. İşletme 1 kasım tarihinde 30.000,-TL nakit para ve 8.000,-TL ziraat bankası ticari mevduat hesabı ile işe başlamıştır. 2. İşletme 3 kasım tarihinde %18 kdv dahil 11.800,- TL lik ticari malı peşin olarak satın almıştır. 3. İşletme 5 kasım tarihinde %8 kdv dahil 5.400,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. 4. İşletme 7 kasım tarihinde %1 kdv dahil 3.535,- TL lık ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. Çek aynı gün ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından ödenmiştir. 5. İşletme 8 kasım tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.950,- TL lik ticari malı alıcı Veli Vermez’e veresiye olarak satmıştır. 6. İşletme 8 kasım tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.534,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 7. İşletme 9 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.655,- TL lik ticari malı kredi kartı karşılığında satmıştır. Satış bedeli bir ay sonra komisyonsuz olarak işletmenin hesabına aktarılmaktadır. 8. İşletme 10 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.512,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 9. İşletme 11 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.160,- TL lik ticari malı alıcı Hasan Kaçar’a veresiye olarak satmıştır. 10. İşletme 12 kasım tarihinde işyerinde kullanılacak olan tüpler için 450,- TL depozito bedeli ödemiştir. 11. İşletme 13 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.515,- TL lik ticari malı alıcı Ali Koşar’a veresiye olarak satmıştır. 12. İşletme 15 kasım tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.596,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. NSBMYO 60 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 13. İşletme 17 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.808,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 14. İşletme 18 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.124,-TL lik ticari malı senet karşılığında satmıştır. 15. İşletme 19 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.222,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 16. İşletme 20 kasım tarihinde %18 kdv dahil 1.475,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 17. İşletme 21 kasım tarihinde katılacağı bir ihale için 750,- teminat bedelini ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından yatırmıştır. 18. İşletme 22 kasım tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 3.835,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 19. İşletme 24 kasım tarihinde elinde bulunan 2.200,- TL lik alacak senedinin bedelini tahsil etmiştir. 20. İşletme 25 kasım tarihinde %8 kdv dahil 1.890,- TL lik ticari malı kredi kartı karşılığında satmıştır. Bir ay sonra komisyonsuz olarak işletmenin hesabına aktarılacaktır. 21. İşletme 26 kasım tarihinde alıcı veli vermezden alacağına karşılık 1.250,- TL tahsil etmiştir. 22. İşletme 27 kasım tarihinde tüplerin 250,- TL kısmını iade etmiş, depozito bedelini tahsil etmiştir. 23. İşletme 28 kasım tarihinde elinde bulanan 2.600,- TL lik alacak senedini tahsil edilmek üzere ziraat bankasına göndermiştir. Senedin tahsil tarihi 10 aralıktır. 24. İşletme 30 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2.065,- TL lik ticari mal satın almış, karşılığında elinde bulunan çeki ciro etmiş kalan kısmını nakit olarak ödemiştir. 25. İşletme 1 aralık tarihinde elinde bulunan 1.300,- TL lik alacak senedinin değersiz hale geldiğini tespit etmiştir. 26. İşletme 2 aralık tarihinde nakit ihtiyacını karşılamak için 4.000,- TL lik hatır senedini Tekin Uçar’dan almıştır. 27. İşletme 3 aralık tarihinde alıcı Hasan Kaçar’dan olan alacağına karşılık 1.500,- TL çek almıştır. 28. İşletme 4 aralık tarihinde Tekin Uçar’dan aldığı senedi 25 günlüğüne 3.750,- TLye ziraat bankasına iskonto ettirmiştir. 29. İşletme 5 aralık tarihinde alıcı Ali koşar’dan olan alacağının 1.000,- TL kısmına karşılık senet almıştır. 30. İşletme 6 aralık tarihinde elinde bulunan 1.400,TL lik alacak senedini vadesi dolmasına rağmen tahsil edememiş ve 15,- TL ödeyerek noter kanalıyla protesto çekmiştir. 31. İşletme 8 aralık tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.818,- TL lik ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 32. İşletme 9 aralık tarihinde bankadan aldığı dekonta 2.655,- TL tutarındaki kredi kartı satış bedelinin hesabımıza kaydedildiğini öğrenmiştir. İşletme Yönetimi Programı 61 Genel Muhasebe Ders Notları 33. İşletme 10 aralık tarihinde tahsil için ziraat bankasına gönderilen senet bedelinin tahsil edildiği ve 25,- TL komisyon kesildikten sonra kalan kısmının ticari mevduat hesabına kaydedildiğini öğrenmiştir. 34. İşletme 12 aralık tarihinde alıcı Ali koşar’dan olan alacağının değersiz alacak haline geldiğini tespit etmiştir. 35. İşletme 13 aralık tarihinde protesto etmesine rağmen bedelini tahsil edemediği alacak senedini avukat Can Alır’a vermek suretiyle mahkemeye dava açmıştır. Avukat ücreti ve dava masrafları olarak 175,- TL ödeme yapmıştır. 36. İşletme 14 aralık tarihinde Alıcı Veli Vermez’in borcuna karşılık 500,- TL yi ziraat bankasına yatırdığını öğrenmiştir. 37. İşletme 15 aralık tarihinde %8 kdv dahil 2.970,- TL lik ticari mal satın almış karşılığında elinde bulunan 1.800,- TL lik alacak senedini ciro etmiş kalan kısmı için çek düzenleyip vermiştir. 38. İşletme 16 aralık tarihinde Alıcı Hasan Kaçar’dan olan alacağının tahsili şüpheli hale gelmiş ve yarısı için karşılık ayırmıştır. 39. İşletme 18 aralık tarihinde elinde bulunan 1.000,- TL lik alacak senedinin tahsilinin şüpheli hale geldiğini belirlemiş ve tamamı için karşılık ayırmıştır. 40. İşletme 20 aralık tarihinde borçlusu tarafından ödenemeyen 3.250,- TL lik alacak senedini bir ay ileri tarihli 3.500,- TL yeni bir alacak senedi ile değiştirmiştir. 41. İşletme 21 aralık tarihinde mahkeme kararına göre senet bedeli, idari ve yasal takip giderleri ile birlikte 50,-TL gecikme faizini tahsil etmiştir 42. İşletme 22 aralık tarihinde vakıflar bankasına 2.500,- TL yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 43. İşletme 23 aralık tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 3.240,- TL lik ticari malı yarısını veresiye olarak alıcı Cenk uçan’a, yarısını da senet karşılığında satmıştır. 44. İşletme 24 aralık %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.298,- TL lik ticari malı alıcı ayşe geçer’e veresiye olarak satmıştır. 45. İşletme 25 aralık tarihinde fazla parasını değerlendirmek amacıyla demir anonim şirketine ait 2.000,- TL lik hisse senedi satın almıştır. 46. İşletme 25 aralık tarihinde kredi kartı alacağının hesabına aktarıldığını öğrenmiştir. 47. İşletme 26 aralık tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 5.900,- TL lik ticari malı ¼’ü peşin, ¼’ü veresiye Fatma Güzel’e, ¼’ü çek karşılığı, ¼’ü de senet karşılığında satmıştır. 48. İşletme 27 aralık tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 100,- TL lik posta pulu, 150,- TL lik damga pulu satın almıştır. 49. İşletme 28 aralık tarihinde elinde bulunan 1.500,- TL lik alacak senedini katılacağı ihale için teminat olarak vermiştir. 50. İşletme 29 aralık tarihinde bankaya iskonto ettirdiği senedin bedelini ödemiştir. 51. İşletmenin elinde bulunan alacak senetlerinin tamamın tahsil tarihi 30 ocak olup uygulanan reeskont faiz oranı %20’dir. NSBMYO 62 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.11 1 100 KASA 30.000,00 102 BANKALAR 8.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 500 SERMAYE 2 a çıl ış ka ydı 38.000,00 3.11 153 TİCARİ MALLAR 10.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.800,00 100 KASA 3 peşi n ma l a l ışı 11.800,00 5.11 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 400,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 4 çek ka rşıl ığı ma l a l ımı 5.400,00 7.11 153 TİCARİ MALLAR 3.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 35,00 102 BANKALAR 3.535,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 5 ma l a l ımı 8.11 100 KASA 450,00 120 ALICILAR 2.500,00 120 01 Vel i Vermez 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.500,00 391 HESAP. KDV 6 veres i ye ma l s a tışı 450,00 8.11 100 KASA 234,00 121 ALACAK SENETLERİ 1.300,00 121 01 Cüzda nda ki Snt 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.300,00 391 HESAP. KDV 7 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 450,00 9.11 127 DİĞER TİCARİ ALACAK 2.655,00 127 01 Kredi ka rtı a l a ca k. 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.250,00 391 HESAP. KDV 8 Kredi ka rtı i l e s a tış 405,00 10.11 100 KASA 112,00 121 ALACAK SENETLERİ 1.400,00 600 YURT İÇİ SATIŞ 391 HESAP. KDV Senet ka rşıl ığı ma l s a tışı İşletme Yönetimi Programı 1.400,00 112,00 63 Genel Muhasebe Ders Notları 11.11 9 100 KASA 160,00 120 ALICILAR 2.000,00 120 02 Ha s a n Ka ça r 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.000,00 391 HESAP. KDV 10 veres i ye ma l s a tışı 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 160,00 12.11 450,00 126 01 Tüp Depozi tos u 100 KASA 11 depozi to ödenmes i 450,00 13.11 100 KASA 15,00 120 ALICILAR 1.500,00 120 02 Al i Koşa r 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.500,00 391 HESAP. KDV 12 veres i ye ma l s a tışı 15,00 15.11 100 KASA 396,00 121 ALACAK SENETLERİ 2.200,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.200,00 391 HESAP. KDV 13 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 396,00 17.11 100 KASA 208,00 121 ALACAK SENETLERİ 2.600,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.600,00 391 HESAP. KDV 14 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 208,00 18.11 100 KASA 324,00 121 ALACAK SENETLERİ 1.800,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.800,00 391 HESAP. KDV 15 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 324,00 19.11 100 KASA 22,00 121 ALACAK SENETLERİ 2.200,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 391 HESAP. KDV s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı NSBMYO 2.200,00 22,00 64 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 16 101 ALINAN ÇEKLER 1.475,00 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.250,00 391 HESAP. KDV 17 çek ka rşıl ığı ma l s a tışı 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 225,00 21.11 750,00 126 02 Temi na t bedel i 102 BANKALAR 750,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 18 temi na t ya tırıl ma s ı 22.11 100 KASA 585,00 121 ALACAK SENETLERİ 3.250,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 3.250,00 391 HESAP. KDV 585,00 19 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 24.11 100 KASA 2.200,00 121 ALACAK SNT. 2.200,00 121 01 Cüzda n. Snt 20 s enedi n na ki t ta hs i l i 127 DİĞER TİCARİ ALACAK 25.11 1.890,00 127 01 Kredi ka rtı a l a ca k. 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.750,00 391 HESAP. KDV 220,00 21 kredi ka rtı i l e ma l s a tışı 26.11 100 KASA 1.250,00 120 ALICILAR 1.250,00 120 01 Vel i Vermez 22 a l a ca k ta hs i l edi l mes i 27.11 100 KASA 250,00 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 23 depozi to i a des i 250,00 28.11 121 ALACAK SENETLERİ 2.600,00 121 Ta hs i l deki s enetl er 121 ALACAK SENET 2.600,00 30.11 121 01 Cüzd. Snt 24 153 TİCARİ MALLAR 1.750,00 191 İND. KDV 305,00 101 ALINAN ÇEKLER 100 KASA Ma l a l ınma s ı 1.12 İşletme Yönetimi Programı 1.475,00 590,00 65 Genel Muhasebe Ders Notları 25 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARAR 1.300,00 121 ALACAK SNT. 1.300,00 121 01 Cüzd. Snt i 26 s enedi n değers i z ha l e gel mes2.12 121 ALACAK SENETLERİ 4.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 4.000,00 336 01 Teki n Uça r 27 ha tır s enedi a l ınma s ı 3.12 100 KASA 1.500,00 120 ALICILAR 1.500,00 120 02 Ha s a n Ka ça r 28 a l a ca k ta hs i l i 4.12 100 KASA 3.750,00 797 FİNANSMAN GİDERİ 250,00 121 ALACAK SNT. 4.000,00 121 01 Cüzd. Snt 29 Senedi n i s konto etti ri l mes 5.12 121 ALACAK SENETLERİ 1.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 120 ALICILAR 1.000,00 120 03 Al i Koşa r 6.12 30 127 DİĞER TİCARİ ALACAK 1.415,00 127 02 İda ri ta ki p. Snt. 121 ALACAK SENET. 1.400,00 121 01 cüzda n. Snt. 100 KASA 15,00 8.12 31 100 KASA 18,00 121 ALACAK SENETLERİ 1.800,00 121 01 Cüzda nda ki s nt 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.800,00 391 HESAP. KDV 32 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 18,00 9.12 102 BANKALAR 2.655,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 127 01 Kredi ka rtı a l . kredi ka rtı a l a ca ğın hes a ba a kta rıl ma s ı NSBMYO 2.655,00 66 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 33 102 BANKALAR 2.575,00 102 Zi ra a t Ba nka s ı 793 DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 25,00 793 01 Komi s yon gi derl eri 121 ALACAK SENET. 2.600,00 121 02 Ta hs i l . Snt. 12.12 ili 34 s enedi n ba nka ta ra fında n ta hs 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARAR 500,00 120 ALICILAR 500,00 120 03 Al i koşa r 13.12 i 35 a l a ca ğın değers i z ha l e gel mes 127 DİĞER TİCARİ ALACAK. 1.590,00 127 03 Ya s a l ta ki p. Snt. 127 DİĞER TİCARİ ALACAK 1.415,00 127 02 İda ri ta k.s nt 100 KASA 175,00 ı 36 s enedi n ya s a l ta ki be a l ınma s14.12 102 BANKALAR 500,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 120 ALICILAR 500,00 120 01 Vel i vermez 37 a l a ca k ta hs i l i 15.12 153 TİCARİ MALLAR 2.750,00 191 İNDİRİLECEK KDV 220,00 121 ALACAK SENET. 1.800,00 121 01 Cüzd.s nt 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 38 ma l a l ımı 1.170,00 16.12 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK 500,00 120 ALICILAR 500,00 120 02 Ha s a n Ka ça r a l a ca ğın şüphel i ha l e gel mes16.12 i 654 KARŞILIK GİDERLERİ 250,00 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI ka rşıl ık a yrıl ma s ı 18.12 İşletme Yönetimi Programı 250,00 67 Genel Muhasebe Ders Notları 19.12 39 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK 1.000,00 121 ALACAK SENET 1.000,00 121 01 Cüzda n s nt. a l a ca ğın şüphel i ha l e gel mes19.12 i 654 KARŞILIK GİDERLERİ 1.000,00 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI 1.000,00 40 ka rşıl ık a yrıl ma s ı 121 ALACAK SENETLERİ 20.12 3.500,00 121 01 Cüzda nda ki Snt. 121 ALACAK SNT. 3.250,00 121 01 Cüzd. Snt 642 FAİZ GELİRLERİ 41 s enedi n yeni l enmes i 250,00 21.12 100 KASA 1.640,00 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 1.590,00 127 03 Ya s a l ta k. Snt. 642 FAİZ GELİRLERİ 42 s enedi n ta hs i l i 50,00 22.12 102 BANKALAR 2.500,00 102 02 Va kıfba nk 100 KASA 43 hes a p a çtırıl ma s ı 2.500,00 23.12 100 KASA 240,00 120 ALICILAR 1.500,00 120 04 Cenk Uça n 121 ALACAK SENETLERİ 1.500,00 121 01 Cüzda nda ki Snt. 600 YURT İÇİ SATIŞ 3.000,00 391 HESAP. KDV 44 veres i ye ve s enet ka r. Sa tış 240,00 24.12 100 KASA 198,00 120 ALICILAR 1.100,00 120 05 Ayşe geçer 600 YURT İÇİ SATIŞ 391 HESAP. KDV veres i ye s a tış 25.12 NSBMYO 1.100,00 198,00 68 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 45 110 HİSSE SENETLERİ 2.000,00 110 01 Demi r a .ş. 100 KASA 46 hi s s e s enedi a l ımı 2.000,00 25.12 102 BANKALAR 1.890,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 1.890,00 127 01 Kredi Ka rtı Al . 47 kredi ka rtı ta hs i l a tı 26.12 100 KASA 2.150,00 101 ALINAN ÇEKLER 1.250,00 120 ALICILAR 1.250,00 120 05 Fa tma Güzel 121 ALACAK SENETLERİ 1.250,00 121 01 Cüzda nda ki Snt. 600 YURT İÇİ SATIŞ 48 ma l s a tışı 27.12 391 HESAP. KDV 108 DİĞER HAZIR DEĞER 108 01 Pos ta Pul u 5.000,00 900,00 250,00 100,- 108 02 Da mga pul . 150,100 KASA 49 pul a l ımı 250,00 28.12 121 ALACAK SENETLERİ 1.500,00 121 03 Temi na tta ki Snt. 121 ALACAK SNT 1.500,00 121 01 Cüzd. Snt. 50 s enedi n temi na t veri l mes i 29.12 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 4.000,00 336 01 Teki n Uça r 100 KASA 51 s enedi n ödenmes i 657 REESKONT FAİZ GİDER. 122 ALACAK SENET. REESKONT HS. İşletme Yönetimi Programı 4.000,00 69 Genel Muhasebe Ders Notları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 NSBMYO 70 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 İşletme Yönetimi Programı 71 Genel Muhasebe Ders Notları Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 …. İşletmesi …/…./……. Tarihli ……………… Mizanıdır TOPLAM Hesabın Adı Borç Alacak NSBMYO Borç KALAN Alacak 72 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 13 DİĞER ALACAKLAR Bu hesap grubunda, herhangi bir ticari nedene dayamadan ortaya çıkmış ve bir yıl içinde tahsil edilmesi söz konusu olan senetli, senetsiz alacak ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığı hesapları yer alır. Grubu şu şekilde bölümlendirebiliriz. 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI 133 BAĞLI ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI 137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI(-) 138 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI 139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. Alacağın ortaya çıkması durumunda bu hesap borçlanır. Alacağın ödenmesi durumunda ise bu hesap alacaklanarak kapatılır. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin iştiraklerinden asıl faaliyetleri dışındaki işlemleri dolayısı ile, ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan alacakların takibinin yapıldığı hesaptır. Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsilatın yapılması halinde ise alacak kaydedilir. 133 BAĞLI ORTAKLARDAN HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin bağlı ortaklıklarından asıl faaliyetleri dışındaki işlemleri dolayısıyla ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan alacaklarının takibinin yapıldığı hesaptır. Alacağın doğması halinde bu hesabın borcuna, tahsil edilmesi halinde ise alacağına kayıt yapılır. 135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletme personeli, işletme ile yaptığı bir kısım işlemlerden dolayı, işletmeye borçlanabilir. İşletmeden vadeli kredi alabilir, tesislerinden yararlanabilir (kira,misafirhane, telefon görüşmesi gibi), yanlış ödeme yapılabilir, kendisini teslim edilen bir değerde açık verebilir. Bu tür işlemlerin yarattığı İşletme Yönetimi Programı 73 Genel Muhasebe Ders Notları işletme alacakları, diğer alacaklardan farklı bir şekilde ve genellikle çalışanın ücretinden kesilmesi yoluyla tahsiline gidilir. Bu alacaklar personelden alacaklar hesabında izlenir. Bir alacağın meydana gelmesi halinde bu hesap borçlanır, tahsil edilmesi durumunda ise bu hesabın alacağına yazılarak kapatılır. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir veya borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ticari olmayıp, yukarıda sayılan hesaplardan birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır. İşletme lehine doğan alacaklar bu hesabın borcuna, tahsilatlar ise alacağına kayıt edilir. 137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Bilanço gününde, bu grupta belirtilen vadesi gelmemiş alacak senetlerinin değerleme günü kıymetine dönüştürülmesi için ayrılan karşılıklar bu hesapta takip edilir. 138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ödeme süresi geçmiş, protesto edilmiş ve dava veya icra safhasına intikal etmiş, tahsili şüpheli hale gelen ticari mahiyette olmayan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesapta izlenir. Alacaklar şüpheli hale geldiklerinde asıl hesaplarından çıkarılıp bu hesaba alınarak takip edilir. Hesabın borcuna ilgili alacak hesabından devredilen borç tutarı kayıt edilir. Söz konusu alacaklardan tahsil edilen veya edilemeyenin kesinleşmesi durumunda hesabın alacağına yazılır. 139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI(-) Niteliği ve İşleyişi: Ticari ilişki dışındaki alacaklardan tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için ayrılan karşılıklar, bu hesapta izlenir. Örnek uygulama: 1. İşletme 1 kasım tarihinde işletme ortaklarından Ali Kaya’ya özel ihtiyaçlarında kullanması için 5.000,- TL borç para vermiştir. 2. İşletme 5 kasım tarihinde personel Ali tembel’e bir aylığına 750,- TL borç para vermiştir. 3. İşletmenin ziraat bankasındaki hesabına 30 kasım tarihinde ortak Ali Kaya borcuna mahsuben 3.000,- TL yatırmıştır. 4. İşletme 5 aralık tarihinde personel Ali tembel borcunun tamamını ziraat bankasındaki hesabına yatırmak suretiyle ödediğini gelen dekonttan öğrenmiştir.. 5. İşletme ortaklarından Ali Kaya kalan borcunu 15 aralık tarihinde işletmenin banka hesabına yatırmak suretiyle ödemiştir. NSBMYO 74 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.11 1 131 ORTAKLARDAN ALACAK 5.000,00 131 01 Al i ka ya 100 KASA 2 borç pa ra veri l mes i 5.000,00 5.11 135 PERSONELDEN ALACAK 750,00 135 01 Al i Tembel 100 KASA 3 borç pa ra veri l mes i 750,00 30.11 100 KASA 3.000,00 131 ORTAK. ALACAK 131 01 Al i ka ya 4 borç ta hs i l a tı 3.000,00 5.11 102 BANKALAR 750,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 135 PERSONEL ALACAK 750,00 135 01 Al i tembel 5 a l a ca k ta hs i l i 15.12 102 BANKALAR 2.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 135 PERSONEL ALACAK 135 01 Al i Ka ya a l a ca k ta hs i l i İşletme Yönetimi Programı 2.000,00 75 Genel Muhasebe Ders Notları 15 STOKLAR Stoklar, işletmenin satmak, üretimde kullanmak ve tüketmek amacıyla edindiği ilk madde ve malzeme, ticari mal, yarı mamul, mamul ve hurda gibi varlıklar ile kendi ürettiği benzeri değerleri kapsayan ve bir yıldan az bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakte çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur. 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI 151 YARI MAMULLER- ÜRETİM HESABI 152 MAMULLER HESABI 153 TİCARİ MALLAR HESABI 157 DİĞER STOKLAR HESABI 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-) 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin üretim, hizmet ve diğer faaliyetlerinde tüketilmek üzere temin edilen hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır. İlk madde stokları, üretim işlemi sırasında kullanılarak doğrudan doğruya mamulün bünyesine giden ve imalat safhalarından herhangi birinin ilk maddesini teşkil eden stoklar ile işletmelerin esas faaliyetleri çerçevesinde sundukları hizmet için kullandıkları ilk maddeleri içerir. Yardımcı maddeler, mamulün bünyesine katılmakla beraber imalat safhalarından herhangi birinin yardımcı maddesini oluşturur. Malzemeler ise; üretim işlemi bünyesine girmeyen fakat üretimi kolaylaştıran üretim ve hizmetin bir gereği olarak kullanılması zorunlu olan, ilk madde ve yardımcı madde dışında kalan işletme ve ambalaj ile büro ve temizlik malzemeleri stoklarını kapsar. Bu hesapta izlenen ilk madde ve malzemelere ait bir satın alma söz konusu olduğunda; ilgili hesaplara alacak, stok hesaplarına ise borç yazılır. Herhangi bir nedenle yapılan çıkışlar bu hesabın alacağına, ilgili hesapların ise borcuna kayıt edilir. 151 YARI MAMULLER (ÜRETİM) HESABI Niteliği ve İşleyişi: Yarı mamuller işletmenin üretim yerlerinde üretilmekte olan; imalatı tamamlanmamış, ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel imalat giderlerinden belli oranlarda pay almış, üretim aşamasındaki mallardır. Henüz işlem halinde olduklarından ambara alınma söz konusu olamayacağı için, bu hesapta sadece Üretimdeki Yarı Mamul Stokları izlenir. Dönem sonlarında, işletmenin üretim yerlerindeki imalatı devam eden mamulleri bu hesaba o ana kadar üstlendikleri maliyetleri ile aktarılır. Üretimi tamamlanmış olanlar 152 MAMULLER HESABI'na aktarılır. Hesabın bakiyesi üretim aşamasındaki yarı mamulleri gösterir. NSBMYO 76 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Ara mamuller; işletmenin üretim yerlerinden veya işletme dışında, bir ya da daha fazla imalat işlemi gördükten sonra ara mamul niteliği kazanan ve işletmenin nihai mamulünün meydana getirilmesinde kullanılan ya da dışarıya satılabilen özellikteki mamullerdir. Böyle bir durumda, ara mamullere de cinsleri itibariyle mamul mal gibi stoklarda yer vermek gerekir. Maliyet dönemi sonunda o ana kadar yapılmış maliyet giderleri tutarları kadar bu hesap borçlandırılır. Üretime verildiğinde, üretimi tamamlandığında, satıldığında veya herhangi bir nedenle çıkış yapıldığında hesap alacaklandırılıp ilgili stok hesaplarına aktarılır. 152 MAMULLER HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmede, üretim süreçleri sonucunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamullerin izlendiği hesaptır. Bu hesaba üretimden gelen mamuller kaydedilir. Yöntem olarak fiili maliyet veya önceden belirlenmiş maliyet bedelleri üzerinde hesabın borcuna kayıt yapılır. Herhangi bir nedenle çıkış yapılması halinde alacağına kayıt yapılır. 153 TİCARİ MALLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin üzerinde değişim işlemleri uygulamadan satmak üzere satın aldığı ticari malların izlendiği hesaptır. İşletmelerin satmak üzere satın aldıkları Ticari mallar iki değişik yöntem ile izlenebilir. Ticari mallar maliyet değerleri üzerinden değerlendirilir ve kayıtlara alınır. Ancak bunların satılması sırasında değişik değerleme yöntemlerinden birisi kullanılabilir. Bunlar; FİFO, LİFO, Ortalama Fiyat Yöntemi, Standart Fiyat Yöntemi gibi. İşletmenin kullanacağı Aralıklı envanter yöntemi ya da Sürekli envanter yöntemine göre kayıtlar değişiklik gösterecektir. Şimdi kısaca Tekdüzen muhasebe sisteminde sürekli envanter yöntemi ile mal alış ve satışlarının izlenmesini inceleyelim. Aralıklı Envanter Yöntemi: 153 TİCARİ MALLAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 610 SATIŞ İADELERİ 611 SATIŞ İSKONTOLARI 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ Bu yöntemde mal alış ve satışlarında beş hesaplı uygulama kullanılır. İşletmenin satın aldığı ticari mallar ile bu malların işletmenin deposuna getirilmesine kadar yapılan her türlü harcama 153 Ticari Mallar hesabının borcuna yazılır. Satın alınan ticari malın iade edilmesi ve satıcı firmalar tarafından yapılan indirim ve iskonto tutarları bu hesabın alacağına yazılır. Ayrıcı dönem sonunda bulunan dönem sonu mal mevcuduna göre hesaplanan satılan malın maliyeti 621 Satılan Ticari Malın Maliyeti hesabının borcuna yazılırken, 153 Ticari Mallar hesabının alacağına yazılır. İşletmenin satmış olduğu ticari mallar ise 600 Yurt İçi Satışlar hesabının alacağına yazılır. Satılan malın iade edilmesi İşletme Yönetimi Programı 77 Genel Muhasebe Ders Notları halinde iade edilen kısım 610 Satış İadeleri hesabının borcuna yazılır. İşletme tarafından yapılan indirim ve iskontolar ise 611 Satış İskontoları hesabının borcuna yazılır. Sürekli Envanter Yöntemi: 153 TİCARİ MALLAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 610 SATIŞ İADELERİ 611 SATIŞ İSKONTOLARI 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ Bu yöntemde de mal alış ve satışlarında beş hesaplı uygulama kullanılır. Aralıklı envanter yönteminden farkı sadece mal satışları ve satılan malın işletme tarafından iade edilmesindedir. Aralıklı envanter yönteminde tek kayıt yapılırken sürekli envanter yönteminde mal satışı ve satılan malın iade olarak alınması halinde iki kayıt yapılır. Bu kayıtlardan birincisi maliyet bedeli üzerinden yapılırken ikinci kayıt satış bedeli üzerinden yapılır. Böylece her mal satışında işletmenin ne kadar kar ya da zarar ettiği bilinmiş olur. Aralıklı envanter yönteminde dönem sonu mal sayımı yapılmadan satış kar veya zararı bulunamaz iken sürekli envanter yönteminde bu işleme gerek yoktur. Örnek Uygulama: 1. İşletme 1 aralık tarihinde 30.000,- TL nakit para ile işe başlamıştır. 2. İşletme 3 aralık tarihinde %18 kdv dahil 5.900,- TL lık ticari malı peşin olarak satın almıştır. 3. İşletme 4 aralık tarihinde Satın aldığı ticari malların işletmeye getirilmesi için %18 kdv dahil 590,- TL nakliye ve sigorta giderini varmaz kargo şirketine ödemiştir. 4. İşletme 6 aralık tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 3.240,- TL lik ticari malı satıcı Can alır’dan veresiye olarak satın almıştır. 5. İşletme 9 aralık tarihinde satıcı can alırdan aldığı ticari malların 1.000,- TL lik kısmını bozuk olması nedeniyle iade etmiş kdv bedelini tahsil etmiştir. 6. İşletme 12 aralık tarihinde maliyeti 1.200,- TL olan ticari malı %18 kdv dahil 1.770,- TL peşin olarak satmıştır. 7. İşletme 15 aralık tarihinde maliyeti 800,- TL olan ticari malı %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.296,- TL ye veresiye olarak Veli vermez’e satmıştır. 8. İşletme 18 aralık tarihinde maliyeti 1.500,- TL olan ticari malı %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.360,- TL ye senet almak suretiyle satmıştır. 9. İşletme 20 aralık tarihinde veresiye olarak veli vermez e sattığı ticari malların yarısını bozuk olması nedeniyle iade almış, kdv bedelini nakit olarak ödemiştir. 10. İşletme 25 aralık tarihinde satıcı can alır a olan borcunu vadesinden önce ödediği için 95,TL indirim yapmıştır. 11. İşletme 28 aralık tarihinde mal satışı karşılığında aldığı senet bedelini vadesinden önce tahsil ettiği için %5 oranında iskonto yapmıştır. 12. İşletme29 aralık tarihinde %1 kdv dahil 2.525,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. İstenenler: a) Yukarıda verilen soruları aralıklı envanter yöntemine göre( Dönem Sonu mal mevcudu 6.805,- TL dir.) NSBMYO 78 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.12 1 100 KASA 30.000,00 500 SERMAYE 2 a çıl ış ka ydı 30.000,00 3.12 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 900,00 100 KASA 3 peşi n ma l a l ışı 5.900,00 4.12 153 TİCARİ MALLAR 500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA 4 a l ış gi deri 590,00 6.12 153 TİCARİ MALLAR 3.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 240,00 100 KASA 240,00 320 SATICILAR 3.000,00 320 01 Ca n Al ır 5 veres i ye ma l a l ınma s ı 9.12 100 KASA 80,00 320 SATICILAR 1.000,00 320 01 Ca n Al ır 153 TİCARİ MALLAR 1.000,00 391 HESAP. KDV 6 ma l i n i a de edi l mes i 80,00 12.12 100 KASA 1.770,00 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.500,00 391 HESAP. KDV 7 peşi n ma l s a tışı 270,00 15.12 100 KASA 96,00 120 ALICILAR 1.200,00 120 01 Vel i Vermez 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.200,00 391 HESAP. KDV 8 veres i ye ma l s a tışı 96,00 18.12 100 KASA 360,00 121 ALACAK SENETLERİ 2.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt. 600 YURT İÇİ SATIŞ 391 HESAP. KDV s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı İşletme Yönetimi Programı 2.000,00 360,00 79 Genel Muhasebe Ders Notları 20.12 9 610 SATIŞ İADELERİ 600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 48,00 100 KASA 48,00 120 ALICILAR 600,00 120 01 Vel i vermez 10 ma l ın i a de a l ınma s ı 25.12 320 SATICILAR 2.000,00 320 01 Ca n Al ır 100 KASA 1.905,00 153 TİCARİ MALLAR 11 borç ödemes i 95,00 28.12 100 KASA 1.900,00 611 SATIŞ İSKONTOLARI 100,00 121 ALACAK SENET. 2.000,00 121 01 Cüzd. Snt 12 s enet ta hs i l i 29.12 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 2.525,00 çek ka rşıl ığı ma l a l ışı dönem s onunda ya pıl ma s ı gereken ma l i yet ka ydı 31.12 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 3.100,00 153 TİCARİ MALLAR 3.100,00 (Borç Topl a mı - Al a ca k Topl a mı) - DSMM = STMM (11000-1095)-6805=3100 b)Sürekli envanter yöntemine göre yevmiye ve büyük defter kayıtlarını yaparak satış kar ya da zararını bulunuz. (sürekli envanter yönteminin araklı envanter yönteminden farkı; her mal satılmasında ve satılan malın iade olarak alınmasında biri maliyet diğeri satış fiyatından olmak üzere iki kayıt yapılmasıdır. Ayrıca dönem sonunda aralıklı envanterde olduğu gibi malın maliyetini hesaplamaya gerek yoktur. Çünkü her mal satılmasında maliyet ve satış fiyatı üzerinden kayıt yapılması nedeniyle ne kadar kar ya da zarar edildiği bilinmiş olur.) NSBMYO 80 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.12 1 100 KASA 30.000,00 500 SERMAYE 2 a çıl ış ka ydı 30.000,00 3.12 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 900,00 100 KASA 3 peşi n ma l a l ışı 5.900,00 4.12 153 TİCARİ MALLAR 500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA 4 a l ış gi deri 590,00 6.12 153 TİCARİ MALLAR 3.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 240,00 100 KASA 240,00 320 SATICILAR 3.000,00 320 01 Ca n Al ır 5 veres i ye ma l a l ınma s ı 9.12 100 KASA 80,00 320 SATICILAR 1.000,00 320 01 Ca n Al ır 153 TİCARİ MALLAR 1.000,00 391 HESAP. KDV 6 ma l i n i a de edi l mes i 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 80,00 12.12 1.200,00 153 TİCARİ MALLAR 1.200,00 12.12 100 KASA 1.770,00 600 YURT İÇİ SATIŞ 1.500,00 391 HESAP. KDV 7 peşi n ma l s a tışı 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 270,00 15.12 800,00 153 TİCARİ MALLAR 800,00 15.12 100 KASA 96,00 120 ALICILAR 1.200,00 120 01 Vel i Vermez 600 YURT İÇİ SATIŞ 391 HESAP. KDV veres i ye ma l s a tışı İşletme Yönetimi Programı 1.200,00 96,00 81 Genel Muhasebe Ders Notları 18.12 8 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 1.500,00 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 18.12 100 KASA 360,00 121 ALACAK SENETLERİ 2.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt. 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.000,00 391 HESAP. KDV 9 s enet ka rşıl ığı ma l s a tışı 360,00 20.12 153 TİCARİ MALLAR 400,00 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 610 SATIŞ İADELERİ 400,00 600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 48,00 100 KASA 48,00 120 ALICILAR 600,00 120 01 Vel i vermez 10 ma l ın i a de a l ınma s ı 25.12 320 SATICILAR 2.000,00 320 01 Ca n Al ır 100 KASA 1.905,00 153 TİCARİ MALLAR 11 borç ödemes i 95,00 28.12 100 KASA 1.900,00 611 SATIŞ İSKONTOLARI 100,00 121 ALACAK SENET. 2.000,00 121 01 Cüzd. Snt 12 s enet ta hs i l i 29.12 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ çek ka rşıl ığı ma l a l ışı NSBMYO 2.525,00 82 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Dönem sonunda satış kar ya da zararının bulunması (aralıklı envanter yönteminde satılan malın maliyeti ayrıca hesaplanır.) dönem s onunda 31.12 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 4.700,00 690 DÖNEM KAR ZARAR hes a bın ka pa tıl ma s ı 31.12 690 DÖNEM KAR ZARAR hes a bın ka pa tıl ma s ı 4.700,00 3.800,00 610 SATIŞ İADELERİ 600,00 611 SATIŞ İSKONTOLARI 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 100,00 3.100,00 31.12 690 DÖNEM KAR ZARAR 900,00 692 DÖNEM NET KAR ZARAR s a tış ka r za ra rı tes pi ti 692 DÖNEM NET KAR ZARAR 900,00 31.12 900,00 900,00 590 DÖNEM NET KAR s a tış ka r za ra rı tes pi ti 157 DİĞER STOKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ayrı bir defteri kebir hesabı açılarak izlenenler dışında kalan stokların izlendiği hesaptır. Bu hesap, ticari mallar hesabının işleyiş kuralları ile çalışır. Bu hesapla birlikte aşağıdaki yardımcı hesaplar kullanılmaktadır. 1.Değeri Düşen Stoklar 2.Komisyonculardaki stoklar 3.Yoldaki stoklar 4.Hurda-artık stoklar 1.Değeri Düşen Stoklar Ekonomik yada fiziksel nedenlerle değer düşüklüğüne uğrayan mallar 157 DİĞER STOKLAR HESABI/Değeri Düşen Stoklar yardımcı hesabına borç kaydedilir. Karşılığında 153 TİCARİ MALLAR HESABI'na alacak kaydedilir. Değer düşüklüğünün kesin olması halinde mal belirlenen yeni değeri ile kayıt edilir. Değer düşüklüğünün kesin olmaması halinde bu hesaba maliyet değeri ile kayıt yapılır. Örnek Uygulama: 1. İşletme yapılan sayımında deposunda bulunan 4.000,- TL lik ticari malın %50 oranında değer kaybettiğini tespit etmiştir. (değer düşüklüğünün kesin olması hali) İşletme Yönetimi Programı 83 Genel Muhasebe Ders Notları 2. İşletme yapılan sayımında deposunda bulunan 2.500,- TL lık ticari malın %20 oranında değer düşüklüğüne uğradığını tespit etmiş ve değer düşüklüğü kadar karşılık ayırmıştır.(değer düşüklüğünün kesin olmaması hali) 1 değer düşükl üğünün kes i n ol ma s ı ha l i nde 157 DİĞER STOKLAR 2.000,00 157 01 Değeri Düşen Stok. 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARAR 2.000,00 153 TİCARİ MALLAR 4.000,00 değer düşükl üğünün kes i n ol ma s ı ha l i nde değer düşükl üğünün kes i n ol ma ma s ı ha l i nde 2 157 DİĞER STOKLAR 2.500,00 157 01 Değeri Düşen s tok 153 TİCARİ MALLAR 654 KARŞILIK GİDERLERİ 2.500,00 500,00 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KAR. 500,00 ka rşıl ık a yrıl ma s ı 2.Komisyonculardaki Stoklar Hesabı İşletme satmış olduğu bazı mallarını kendi adına aynı şehirde veya başka şehirdeki komisyoncular aracılığıyla satabilirler. Komisyonculara satılmak üzere gönderilen mallar 157 DİĞER STOKLAR HESABININ/Komisyonculardaki Stoklar Yardımcı hesabına borç kaydedilir. Karşılığında 153 TİCARİ MALLAR HESABININ alacağına kayıt yapılır. Malın satılması veya iade edilmesi halinde bu hesabın alacağına kayıt yapılarak kapatılır. Örnek Uygulama: 1. İşletme 1 aralık tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmaya satılmak üzere 5.000,- TL lık ticari mal göndermiştir. 2. İşletme 2 aralık tarihinde komisyoncu firmaya malın gönderilmesi için varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 590,- TL nakliye ve sigorta gideri ödemiştir. 3. İşletme 15 aralık tarihinde komisyoncu firmanın gönderilen malın yarısını %18 kdv dahil 3.540,- TL ye peşin olarak sattığını öğrenmiştir. 4. İşletme 20 aralık tarihinde komisyoncu firmanın satılan mal bedeli üzerinden 75,- TL komisyon kestikten sonra kalan kısmını bankadaki ticari mevduat hesabına yatırdığını öğrenmiştir. 5. İşletme dönem sonu itibariyle komisyoncu firmada 2.500,- TL lik ticari malın bulunduğunu tespit etmiştir. NSBMYO 84 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İstenen: yukarıda verilen soruları a) aralıklı envanter yöntemine göre yevmiye kayıtlarını yapınız. 1.12 1 157 DİĞER STOKLAR 5.000,00 157 02 Komi s yon. s tok. 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 2.12 i 2 komi s yoncuya ma l gönderi l mes 157 DİĞER STOKLAR 500,00 157 02 Komi s yon. Stokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA 590,00 15.12 3 127 DİĞER TİCARİ ALACAK. 3.540,00 127 04 Komi s yon. Al a ca k 600 YURT İÇİ SATIŞ 3.000,00 391 HESAP. KDV 4 ma l ın s a tıl ma s ı 540,00 20.12 102 BANKALAR 3.465,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 75,00 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR dönem s onunda 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 3.540,00 31.12 2.500,00 157 DİĞER STOKLAR 157 02 Kom. Stok. (5500-)-3000=2500 TL İşletme Yönetimi Programı 2.500,00 85 Genel Muhasebe Ders Notları b) sürekli envanter yöntemine göre yevmiye kayıtlarını yapınız. 1.12 1 157 DİĞER STOKLAR 5.000,00 157 02 Komi s yon. s tok. 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 2.12 i 2 komi s yoncuya ma l gönderi l mes 157 DİĞER STOKLAR 500,00 157 02 Komi s yon. Stokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA 590,00 15.12 3 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 2.750,00 157 DİĞER STOKLAR 2.750,00 157 02 Kom. Stok. 5500/2=2750 15.12 127 DİĞER TİCARİ ALACAK. 3.540,00 127 04 Komi s yon. Al a ca k 600 YURT İÇİ SATIŞ 3.000,00 391 HESAP. KDV 4 ma l ın s a tıl ma s ı 540,00 20.12 102 BANKALAR 3.465,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 75,00 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 3.540,00 3.Yoldaki Mallar Hesabı Mülkiyeti hukuken işletmeye geçtiği halde henüz işletme tarafından teslim alınmamış stoklar, işletmenin malı olduğu andan itibaren işletme stoklarına fiilen girdiği ana kadar bu hesapta izlenebilir. İlk kayıt stokun işletme mülkiyetine geçmesiyle borçlanır. Bu işlemler sırasında yapılan bütün giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. Malın işletme deposuna teslim edilmesiyle bu hesap alacaklanarak kapatılır. Örnek Uygulama: 1. işletme 1 aralık tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmadan satın aldığı 5.000,- TL lık ticari mal için mal bedeli ve %18 kdv tutarını ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından göndermiştir. Firma 2 aralık tarihinde varmaz kargo şirketi ile ticari malı göndermiştir. NSBMYO 86 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 2. İşletme 5 aralık tarihinde varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 590,- TL nakliye ve sigorta giderini ödemiştir. 3. İşletme aynı gün gelen ticari malı varmaz kargo şirketinden teslim alarak depoya koymuştur. 1.12 1 157 DİĞER STOKLAR 5.000,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 900,00 102 BANKALAR 5.900,00 102 01 Zi ra a t Ba nk 2 ma l ın a l ınma s ı 5.12 157 DİĞER STOKLAR 500,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA 3 na kl i ye gi deri ödenmes i 590,00 5.12 153 TİCARİ MALLAR 5.500,00 157 DİĞER STOKLAR 5.500,00 157 03 Yol da ki s tok ma l ın tes l i m a l ınma s ı 4.Hurda-Artık Stokları Hesabı İşletmede ortaya çıkan ürün artıkları ve hurdalar gibi stoklar bunlar için ayrılan tali hesaba kaydedilir. Bu stokların satışında hasılat yöntemi uygulanır ve satış bedeli arasındaki fark kar veya zarar yazılır. Örnek: İşletmenin üretim sırasında ortaya çıkan ve 3.000,- TL maliyetle stoklara alınan üretim artıkları %18 kdv dahil 3.835,- TL ye satılmıştır. 100 KASA 3.835,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 3.250,00 391 HESAP. KDV 585,00 Sa tış ya pıl ma s ı a ra l ıkl ı enva nter yöntemi nde yıl s onunda ; s ürekl i enva nter yöntemi nde i s e ma l ın s a tışı i l e bi rl i kte ma l i yet ka ydı ya pıl ır. 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 3.000,00 157 DİĞER STOKLAR 157 04 Hurda a r. Stok. İşletme Yönetimi Programı 3.000,00 87 Genel Muhasebe Ders Notları 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Değer düşüklüğüne uğramış olan stoklar için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Ayrılan karşılıklar bu hesaba alacak yazılır. Stokun çıkışında bu hesaba borç yazılmak suretiyle stokun maliyeti azaltılır. Karşılığın gereksiz hale gelmesi üzerine 644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR hesabı karşılığında bu hesap borçlandırılır. Böylece karşılık iptal edilmiş olur. Örnek : a) İşletme maliyeti 3.000,- TL olan ticari malın %50 oranında değer düşüklüğüne uğradığını tespit etmiş ve aynı miktarda karşılık ayırmıştır. b) İşletme değer düşüklüğüne uğrayan ve karşılık ayrılan ticari malın tamamını 2.360,- TL ye satmıştır 654 KARŞILIK GİDERLERİ 1.500,00 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KAR. 1.500,00 3000*0,50=1500 TL Sürekl i enva nter ma l ın s a tıl ma s ı i l e bi rl i kte 100 KASA 2.360,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.000,00 391 HESAP. KDV 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 360,00 1.500,00 1.500,00 157 DİĞER STOKLAR 3.000,00 157 01 Değ. Düş. Stok. a ra l ıkl ı enva nter yöntemi ne göre 100 KASA 2.360,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.000,00 391 HESAP. KDV 31/12 ta ri hi nde ya pıl ır. 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 360,00 1.500,00 1.500,00 157 DİĞER STOKLAR 157 01 Değ. Düş. Stok. NSBMYO 3.000,00 88 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Yurt içinden veya yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak verilen avans niteliğindeki ödemelerin takibinin yapıldığı, geçici mahiyetteki bir hesaptır. Yapılan ödemeler nedeniyle bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Malın teslim alınmasında ise bu hesabın alacağına kayıt yapılarak kapatılır. Akreditiflerde ise, açılan her bir akreditifin maliyeti bu yardımcı hesaplarda oluştuktan sonra ilgili stok hesaplarına aktarılır. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir, ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. Örnek Uygulama: 1. İşletme başka bir ildeki satıcı firma olan kaya ticaretten satın alacağı 2.500,- TL lık ticari mal için 500,- TL sipariş avansını ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından satıcı firmanın hesabına havale etmiştir. 2. İşletme başka bir ildeki satıcı firma olan Demir ticaretten satın alacağı 3.000,- TL lık ticari mal için %50 oranındaki sipariş avansın ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından satıcı firmanın hesabına havale etmiştir. 3. On beş gün sonra kaya ticaret ticari malların tamamını teslim etmiş, mal bedeli ve %18 kdv satıcı firmaya çek verilmek suretiyle ödenmiştir. 4. İşletme bir ay sonra demir ticaretten sipariş ettiği ticari malların yarısını teslim almış mal bedeli ve %8 kdv sini peşin olarak ödemiştir. 5. İşletme 45 gün sonra demir ticaretten sipariş ettiği ticari malların kalan kısmını teslim almış mal bedeli ve %8 kdv sini çek vermek suretiyle ödemiştir. Çek aynı gün bankadan ödenmiştir. İşletme Yönetimi Programı 89 Genel Muhasebe Ders Notları 1 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 500,00 159 01 Ka ya ti ca ret 102 BANKALAR 500,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. 2 a va ns ödenmes i 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 1.500,00 159 01 Demi r ti ca ret 102 BANKALAR 1.500,00 102 01 Zi ra a t Ba nk. a va ns ödenmes i 3 15 gün s onra 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 450,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 2.450,00 500,00 159 01 Ka ya ti ca ret 4 30 güns onra 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 120,00 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 750,00 159 02 Demi r ti ca ret 100 KASA 870,00 6 45 gün s onra 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 120,00 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 750,00 159 02 Demi r ti ca ret 102 BANKALAR 102 01 Zi ra a t Ba nk. NSBMYO 870,00 90 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek Uygulama: 1. İşletme 1 kasım tarihinde 25.000,- TL nakit para ve 8.000,- TL Ziraat bankası ticari mevduat hesabı ile işe başlamıştır. 2. İşletme 3 kasım tarihinde %18 kvd dahil 9.440,- TL lik ticari malı peşin olarak satın almıştır. 3. İşletme 4 kasım tarihinde satın aldığı ticari malın işletmeye getirilmesi için %18 kdv dahil 708,- TL nakliye ve sigorta gideri ödemiştir. 4. İşletme 5 kasım tarihinde %18 kdv dahil maliyeti 2.000,- TL olan ticari malı 2.950,- TL ye peşin olarak satmıştır. 5. İşletme 7 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.700,- TL lik ticari malı veresiye olarak satıcı can alır dan satın almıştır. 6. İşletme 9 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere maliyeti 1.500,- TL olan ticari malı alıcı veli vermez’e 2.268,- TL ye veresiye olarak satmıştır. 7. İşletme 11 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 5.050,- TL lik ticari malı senet vermek suretiyle satın almıştır. 8. İşletme 13 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere maliyeti 2.000,-TL olan ticari malı 3.030,- TL ye senet almak suretiyle satmıştır. 9. İşletme 15 kasım tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmaya satılmak üzere 2.000,- TL lik ticari mal göndermiştir. 10. İşletme 17 kasım tarihinde komisyoncu firmaya gönderdiği malın nakliye ve sigorta gideri olarak varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 472,- TL ödeme yapmıştır. 11. İşletme 19 kasım tarihinde %18 kdv dahil 4.720,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. 12. İşletme 21 kasım tarihinde %18 kdv dahil olmak üzere maliyeti 1.800, TL olan ticari malı 2.596,- TL ye çek almak suretiyle satmıştır. 13. İşletme 23 kasım tarihinde peşin olarak sattığı ticari malların 1/5 ini bozuk olması nedeniyle iade almış mal bedeli ve kdv sini ödemiştir. 14. İşletme 25 kasım tarihinde bozuk olması nedeniyle aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş mal bedeli ve kdv sini tahsil etmiştir. 15. İşletme 27 kasım tarihinde komisyoncu firmanın gönderilen ticari malın yarısını %18 kdv dahil 1.770,- TL ye peşin olarak sattığını öğrenmiştir 16. İşletme 29 kasım tarihinde veresiye olarak sattığı ticari malların 1/3’ünü iade olarak almış kdv bedelini nakit olarak ödemiştir. 17. İşletme 1 aralık tarihinde alıcılardan bozuk olması nedeniyle aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş kdv sini tahsil etmiştir. 18. İşletme 4 aralık tarihinde yapılan sayımında deposunda bulunan 1.500,- TL lık ticari malın %30 oranında kesin olarak değer düşüklüğüne uğradığı tespit edilmiştir. 19. İşletme 8 aralık tarihinde senet karşılığında sattığı ticari malların ¼ ünü bozuk olması nedeniyle iade olarak almış, kdv sini peşin olarak ödemiştir. 20. İşletme 11 aralık tarihinde senet karşılığı sattığı ve bozuk olması nedeniyle iade aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş, kdv bedelini tahsil etmiştir. 21. İşletme 15 aralık tarihinde komisyoncu firmanın satılan mal bedeli üzerinden 100,- TL komisyon kestikten sonra kalan kısmını ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabına yatırdığını gelen dekonttan öğrenmiştir. 22. İşletme 19 aralık tarihinde başka bir ildeki satıcı demir işletmesinden satın alacağı 3.000,- TL lık ticari mal için 750,- TL sipariş avansını ziraat bankasından havale etmiştir. 23. İşletme 23 aralık tarihinde başka bir ildeki Can ticaretten %8 kdv dahil 1.944,- TL lik ticari mal satın almış bedelini çek vermek suretiyle ödemiştir. Mal kargo ile gönderilmiştir. 24. İşletme 26 aralık tarihinde satıcı demir işletmesine sipariş ettiği ticari malların yarısını teslim almış mal bedeli ve %18 kdv sini elindeki çeki ciro etmek suretiyle ödemiştir. 25. İşletme 30 aralık tarihinde can ticaretten satın aldığı ticari malları varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 236,- TL nakliye ve sigorta gideri ödeyerek malları teslim almıştır. İstenen: yukarıda verilen soruları sürekli envanter yöntemine göre çözünüz. İşletme Yönetimi Programı 91 Genel Muhasebe Ders Notları 1.11 1 100 KASA 25.000,00 102 BANKALAR 8.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 2 a çıl ış ka ydı 500 SERMAYE 33.000,00 3.11 153 TİCARİ MALLAR 8.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.440,00 100 KASA 3 peşi n ma l a l ımı 9.440,00 4.11 153 TİCARİ MALLAR 600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 108,00 100 KASA 4 na kl i ye gi deri 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 708,00 5.11 2.000,00 153 TİCARİ MALLAR ma l i yet ka ydı 2.000,00 5.11 100 KASA 2.950,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.500,00 391 HESAP. KDV 5 peşi n ma l s a tışı 450,00 7.11 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 200,00 100 KASA 200,00 320 SATICILAR 2.500,00 320 01 Ca n Al ır 6 veres i ye ma l a l ınma s ı 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 9/111 1.500,00 153 TİCARİ MALLAR ma l i yet ka ydı 1.500,00 9.11 100 KASA 168,00 120 ALICILAR 2.100,00 120 01 Vel i vermez 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.100,00 391 HESAP. KDV 7 veres i ye ma l s a tışı 168,00 11.11 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 50,00 100 KASA 321 BORÇ SENET. s enet ka rşıl ığı ma l a l ımı NSBMYO 50,00 5.000,00 92 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 13.11 8 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 2.000,00 153 TİCARİ MALLAR ma l i yet ka ydı 2.000,00 13.11 100 KASA 30,00 121 ALACAK SENETLERİ 3.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt. 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 3.000,00 391 HESAP. KDV 30,00 15.11 9 157 DİĞER STOKLAR 2.000,00 157 02 Kom. Stokl a r 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 17.11 10 157 DİĞER STOKLAR 400,00 157 02 Kom. Stokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 72,00 100 KASA 11 na kl i ye gi deri 472,00 19.11 153 TİCARİ MALLAR 4.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 720,00 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 4.720,00 12 çek ka rşıl ığı ma l a l ımı21.11 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 1.800,00 153 TİCARİ MALLAR ma l i yet ka ydı 1.800,00 21.11 101 ALINAN ÇEKLER 2.596,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.200,00 391 HESAP. KDV 396,00 13 çek ka rşıl ı ma l s a tışı 23.11 153 TİCARİ MALLAR 400,00 621 SATILAN TİCARİ MALINMALİYETİ ma l i yet ka ydı 400,00 23.11 610 SATIŞ İADELERİ 500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 90,00 100 KASA ma l ın i a de a l ınma s ı İşletme Yönetimi Programı 590,00 93 Genel Muhasebe Ders Notları 25.11 14 100 KASA 400,00 153 TİCARİ MALLAR 400,00 391 HESAP. KDV 472,00 15 ma l ın s a tıcıya i a des i 27.11 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ 1.200,00 157 DİĞER STOKLAR 1.200,00 157 02 Kom. Stokl a r ma l i yet ka ydı 27.11 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 127 04 Kom. Al a ca k 1.770,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.500,00 391 HESAP. KDV 16 s a tış ka ydı 270,00 29.11 153 TİCARİ MALLAR 500,00 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ ma l i yet ka ydı 500,00 29.11 610 SATIŞ İADELERİ 700,00 191 İNDİRİLECEK KDV 56,00 100 KASA 56,00 120 ALICILAR 700,00 120 01 Vel i vermez 17 ma l ın i a des i 1.12 100 KASA 40,00 320 SATICILAR 500,00 320 01 Ca n Al ır 153 TİCARİ MALLAR 500,00 391 HESAP.KDV 18 ma l ın i a des i 40,00 4.12 157 DİĞER STOKLAR 1.050,00 157 01 Değ. Düşen Stok 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 450,00 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 8.12 i 19 ma l ın değeri ni n düşmes 153 TİCARİ MALLAR 600,00 621 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ ma l i yet ka ydı NSBMYO 600,00 94 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 8.12 19 610 SATIŞ İADELERİ 750,00 191 İNDİRİLECEK KDV 7,50 100 KASA 7,50 321 BORÇ SENETLERİ 20 ma l ın i a de a l ınma s ı 750,00 11.12 100 KASA 5,00 321 BORÇ SENETLERİ 500,00 153 TİCARİ MALLAR 500,00 391 HESAP. KDV 5,00 15.12 21 102 BANKALAR 1.670,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 793 DIŞARDAN SAĞ. FAYDA VE HİZMET 100,00 127 DİĞER ÇEŞ. ALACAK. 1.770,00 127 04 Kom. Al a ca kl a r 19.12 22 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 750,00 102 BANKALAR 750,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 23 s i pa ri ş a va ns ı 23.12 157 DİĞER STOKLAR 1.800,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 144,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 1.944,00 26.12 24 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 270,00 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 375,00 101 ALINAN ÇEKLER 1.395,00 25 ma l ın tes l i m a l ınma s ı 30.12 157 DİĞER STOKLAR 200,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 36,00 100 KASA na kl i ye gi deri 236,00 30.12 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 157 DİĞER STOKLAR 157 03 Yol da ki s tokl a r ma l ın tes l i m a l ınma s ı İşletme Yönetimi Programı 2.000,00 95 Genel Muhasebe Ders Notları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 NSBMYO 96 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek Uygulama: 1. İşletme 1 kasım tarihinde 25.000,- TL nakit para ve 8.000,- TL Ziraat bankası ticari mevduat hesabı ile işe başlamıştır. 2. İşletme 3 kasım tarihinde %18 kvd dahil 9.440,- TL lik ticari malı peşin olarak satın almıştır. 3. İşletme 4 kasım tarihinde satın aldığı ticari malın işletmeye getirilmesi için %18 kdv dahil 708,- TL nakliye ve sigorta gideri ödemiştir. 4. İşletme 5 kasım tarihinde %18 kdv dahil maliyeti 2.000,- TL olan ticari malı 2.950,- TL ye peşin olarak satmıştır. 5. İşletme 7 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.700,- TL lik ticari malı veresiye olarak satıcı can alır dan satın almıştır. 6. İşletme 9 kasım tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere maliyeti 1.500,- TL olan ticari malı alıcı veli vermez’e 2.268,- TL ye veresiye olarak satmıştır. 7. İşletme 11 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 5.050,- TL lik ticari malı senet vermek suretiyle satın almıştır. 8. İşletme 13 kasım tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere maliyeti 2.000,-TL olan ticari malı 3.030,- TL ye senet almak suretiyle satmıştır. 9. İşletme 15 kasım tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmaya satılmak üzere 2.000,- TL lik ticari mal göndermiştir. 10. İşletme 17 kasım tarihinde komisyoncu firmaya gönderdiği malın nakliye ve sigorta gideri olarak varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 472,- TL ödeme yapmıştır. 11. İşletme 19 kasım tarihinde %18 kdv dahil 4.720,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. 12. İşletme 21 kasım tarihinde %18 kdv dahil olmak üzere maliyeti 1.800, TL olan ticari malı 2.596,- TL ye çek almak suretiyle satmıştır. 13. İşletme 23 kasım tarihinde peşin olarak sattığı ticari malların 1/5 ini bozuk olması nedeniyle iade almış mal bedeli ve kdv sini ödemiştir. 14. İşletme 25 kasım tarihinde bozuk olması nedeniyle aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş mal bedeli ve kdv sini tahsil etmiştir. 15. İşletme 27 kasım tarihinde komisyoncu firmanın gönderilen ticari malın yarısını %18 kdv dahil 1.770,- TL ye peşin olarak sattığını öğrenmiştir 16. İşletme 29 kasım tarihinde veresiye olarak sattığı ticari malların 1/3’ünü iade olarak almış kdv bedelini nakit olarak ödemiştir. 17. İşletme 1 aralık tarihinde alıcılardan bozuk olması nedeniyle aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş kdv sini tahsil etmiştir. 18. İşletme 4 aralık tarihinde yapılan sayımında deposunda bulunan 1.500,- TL lık ticari malın %30 oranında kesin olarak değer düşüklüğüne uğradığı tespit edilmiştir. 19. İşletme 8 aralık tarihinde senet karşılığında sattığı ticari malların ¼ ünü bozuk olması nedeniyle iade olarak almış, kdv sini peşin olarak ödemiştir. 20. İşletme 11 aralık tarihinde senet karşılığı sattığı ve bozuk olması nedeniyle iade aldığı ticari malları satıcı firmaya iade etmiş, kdv bedelini tahsil etmiştir. 21. İşletme 15 aralık tarihinde komisyoncu firmanın satılan mal bedeli üzerinden 100,- TL komisyon kestikten sonra kalan kısmını ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabına yatırdığını gelen dekonttan öğrenmiştir. 22. İşletme 19 aralık tarihinde başka bir ildeki satıcı demir işletmesinden satın alacağı 3.000,- TL lık ticari mal için 750,- TL sipariş avansını ziraat bankasından havale etmiştir. 23. İşletme 23 aralık tarihinde başka bir ildeki Can ticaretten %8 kdv dahil 1.944,- TL lik ticari mal satın almış bedelini çek vermek suretiyle ödemiştir. Mal kargo ile gönderilmiştir. 24. İşletme 26 aralık tarihinde satıcı demir işletmesine sipariş ettiği ticari malların yarısını teslim almış mal bedeli ve %18 kdv sini elindeki çeki ciro etmek suretiyle ödemiştir. 25. İşletme 30 aralık tarihinde can ticaretten satın aldığı ticari malları varmaz kargo şirketine %18 kdv dahil 236,- TL nakliye ve sigorta gideri ödeyerek malları teslim almıştır. İstenen: yukarıda verilen soruları aralıklı envanter yöntemine göre çözünüz. İşletme Yönetimi Programı 97 Genel Muhasebe Ders Notları 1.11 1 100 KASA 25.000,00 102 BANKALAR 8.000,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 2 a çıl ış ka ydı 500 SERMAYE 33.000,00 3.11 153 TİCARİ MALLAR 8.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.440,00 100 KASA 3 peşi n ma l a l ımı 9.440,00 4.11 153 TİCARİ MALLAR 600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 108,00 100 KASA 4 na kl i ye gi deri 708,00 5.11 100 KASA 2.950,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.500,00 391 HESAP. KDV 5 peşi n ma l s a tışı 450,00 7.11 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 200,00 100 KASA 200,00 320 SATICILAR 2.500,00 320 01 Ca n Al ır 6 veres i ye ma l a l ınma s ı 9.11 100 KASA 168,00 120 ALICILAR 2.100,00 120 01 Vel i vermez 600 YURT İÇİ SATIŞ 2.100,00 391 HESAP. KDV 7 veres i ye ma l s a tışı 168,00 11.11 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 50,00 100 KASA 321 BORÇ SENET. s enet ka rşıl ığı ma l a l ımı NSBMYO 50,00 5.000,00 98 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 13.11 8 100 KASA 30,00 121 ALACAK SENETLERİ 3.000,00 121 01 Cüzda nda ki s nt. 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 3.000,00 391 HESAP. KDV 30,00 15.11 9 157 DİĞER STOKLAR 2.000,00 157 02 Kom. Stokl a r 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 17.11 10 157 DİĞER STOKLAR 400,00 157 02 Kom. Stokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 72,00 100 KASA 11 na kl i ye gi deri 472,00 19.11 153 TİCARİ MALLAR 4.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 720,00 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 4.720,00 12 çek ka rşıl ığı ma l a l ımı21.11 101 ALINAN ÇEKLER 2.596,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 2.200,00 391 HESAP. KDV 396,00 13 çek ka rşıl ı ma l s a tışı 23.11 610 SATIŞ İADELERİ 191 İNDİRİLECEK KDV 1.250,00 225,00 100 KASA ma l ın i a de a l ınma s ı İşletme Yönetimi Programı 1.475,00 99 Genel Muhasebe Ders Notları 25.11 14 100 KASA 1.180,00 153 TİCARİ MALLAR 1.000,00 391 HESAP. KDV 15 ma l ın s a tıcıya i a des i 27.11 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 127 04 Kom. Al a ca k 180,00 1.770,00 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.500,00 391 HESAP. KDV 16 s a tış ka ydı 270,00 29.11 610 SATIŞ İADELERİ 700,00 191 İNDİRİLECEK KDV 56,00 100 KASA 56,00 120 ALICILAR 700,00 120 01 Vel i vermez 17 ma l ın i a des i 1.12 100 KASA 40,00 320 SATICILAR 500,00 320 01 Ca n Al ır 153 TİCARİ MALLAR 500,00 391 HESAP.KDV 18 ma l ın i a des i 40,00 4.12 157 DİĞER STOKLAR 1.050,00 157 01 Değ. Düşen Stok 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 450,00 153 TİCARİ MALLAR ma l ın değeri ni n düşmes i NSBMYO 1.500,00 100 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 8.12 19 610 SATIŞ İADELERİ 750,00 191 İNDİRİLECEK KDV 7,50 100 KASA 7,50 321 BORÇ SENETLERİ 20 ma l ın i a de a l ınma s ı 750,00 11.12 100 KASA 5,00 321 BORÇ SENETLERİ 500,00 153 TİCARİ MALLAR 500,00 391 HESAP. KDV 5,00 15.12 21 102 BANKALAR 1.670,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 793 DIŞARDAN SAĞ. FAYDA VE HİZMET 100,00 127 DİĞER ÇEŞ. ALACAK. 1.770,00 127 04 Kom. Al a ca kl a r 19.12 22 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 750,00 102 BANKALAR 750,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 23 s i pa ri ş a va ns ı 23.12 157 DİĞER STOKLAR 1.800,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 144,00 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 1.944,00 26.12 24 153 TİCARİ MALLAR 1.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 270,00 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 375,00 101 ALINAN ÇEKLER 1.395,00 25 ma l ın tes l i m a l ınma s ı 30.12 157 DİĞER STOKLAR 200,00 157 03 Yol da ki s tokl a r 191 İNDİRİLECEK KDV 36,00 100 KASA na kl i ye gi deri 236,00 30.12 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 157 DİĞER STOKLAR 157 03 Yol da ki s tokl a r ma l ın tes l i m a l ınma s ı İşletme Yönetimi Programı 2.000,00 101 Genel Muhasebe Ders Notları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 NSBMYO 102 Öğr. Gör. Aytekin KAYA GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI Bu grup; içinde bulunulan ayda ortaya çıkan, ancak gelecek aylara ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden oluşur. Bu gruptaki hesaplar aşağıdaki gibidir: 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI Niteliği ve İşleyişi: Peşin ödenen ve cari hesap dönemi içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek aylara ait giderlerin izlendiği hesaptır. Bu hesap, aylık bilanço veya maliyet çıkaran işletmeler için önemlidir. Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek olan bu giderler 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI'nın borcuna kaydedilir. İlgili aylarda bu hesabın alacağına karşılık ilgili gider hesabının borcuna kayıt yapılmak suretiyle kapatılır. Örnek Uygulama: İşletme 1 Eylül tarihinden işyerinin bir yıllık kira bedeli olarak brüt 1.200,- TL ödemeyi işyeri sahibine yapmıştır. (NOT: işletmelerin peşin ödedikleri kira giderleri üzerinden kesilen %20 oranındaki gelir vergisi izleyen ayın 26. Günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine yatırılması gerekir. Bu süre içerisinde 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının/ 360 01 Gelir Vergisi yardımcı hesabının alacağına kaydedilir.) Mali tablolarını aylık ve yıllık olarak düzenleyen işletmelere göre yapılacak kayıtlarda farklılıklar olacaktır. Yukarıda verilen örneği mali tablolarını aylık ve yıllık olarak düzenleyen işletmelere göre çözünüz. İşletme Yönetimi Programı 103 Genel Muhasebe Ders Notları 1/09/ 1 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 400,00 794 01 Ki ra Gi deri 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 800,00 100 KASA 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 960,00 240,00 360 01 Gel i r Ver. ki ra ödemes i 26.10 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 240,00 360 01 Gel i r Ver 100 KASA vergi ni n ödenmes i 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 240,00 31.12 800,00 280 GELECEK YILLARA AİT GİDER kıs a va deye a kta rıl ma s ı 800,00 1.1 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 800,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 800,00 b)Mali tablosunu aylık olarak düzenleyen işletmeler ise aşağıdaki şekilde kayıt yapacaktır. 1/09/ 1 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 180 01 Eki m a yı 100,- 180 02 Ka s ım a yı 100,- 180 03 Ara l ık a yı 100,- 300,00 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 800,00 100 KASA 960,00 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 240,00 360 01 Gel i r Ver. ki ra ödemes i 1.10 NSBMYO 104 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1.10 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 26.10 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 240,00 360 01 Gel i r Ver 100 KASA vergi ni n ödenmes i 240,00 1.11 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 02 ka s ım a yı 1.12 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 03 Ara l ık a yı 31.12 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 180 01 oca k a yı 100 180 02 şuba t a yı 800,00 100 180 03 ma rt a yı 100 180 04 ni s a n a yı 100 180 05 ma yıs a yı 100 180 06 ha zi ra n a yı 100 180 07 temmuz a yı 100 180 08 a ğus tos a yı 100 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 800,00 1.1 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 180 01 oca k a yı 100 ki ra ma hs ubu İşletme Yönetimi Programı 100,00 105 Genel Muhasebe Ders Notları 1.2 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 02 şuba t a yı ki ra ma hs ubu 1.3 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 03 ma rt a yı ki ra ma hs ubu 1.4 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 04 ni s a n a yı ki ra ma hs ubu 1.5 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 05 ma yıs a yı ki ra ma hs ubu 1.6 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 06 ha zi ra n a yı ki ra ma hs ubu 1.7 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 100,00 180 07 temmuz a yı ki ra ma hs ubu 1.8 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 100,00 794 01 Ki ra Gi deri 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 180 08 a ğus tos a yı NSBMYO 100,00 106 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunulan döneme ait olan kısımlarının takibinin yapıldığı hesaptır. Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. İzleyen dönemde, alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır. Örnek Uygulama: İşletme 1 eylül tarihinde işyerine ait iş makinalarını 6 ay süre ile kiraya vermiştir. Anlaşma gereğince kiralama süresi sonunda aylığı %18 kdv dahil 590,- TL üzerinden ücret tahsil edilecektir. a) Yıl sonu gelir tahakkuk kaydını yapınız. b) Kiralama sonu ücret tahsil kaydını yapınız. 31.12 a 181 GELİR TAHAKKUKLARI 2.000,00 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 2.000,00 yıl s onu ta ha kkuk ka ydı 28.2 b 100 KASA 3.540,00 181 GELİR TAHAKKUK 2.000,00 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 1.000,00 391 HESAP. KDV 540,00 ücret ta hs i l ka ydı Örnek Uygulama : İşletme 1 haziran tarihinde %20 faizli, bir yıl vadeli, ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde yapılacak 2.500,- TL lık devlet tahvili satın almıştır. a)tahvilin alış kaydını yapınız b)tahvilin yıl sonu gelir tahakkuk kaydını yapınız. c) 1)tahvilin 28 Şubat tarihinde 2.850,- TL ye satılması halinde satış kaydını yapınız 2)tahvilin 28 şubat tarihinde 2.900,-TL ye satılması halinde satış kaydını yapınız. d)tahvilin vade bitimindeki ana para ve faiz tahsil kaydını yapınız. İşletme Yönetimi Programı 107 Genel Muhasebe Ders Notları 1.6 a 112 KAMU KESİM TAH. SENET VE BONOLARI 2.500,00 100 KASA 2.500,00 ta hvi l i n a l ış ka ydı 31.12 b 181 GELİR TAHAKKUKLARI 293,15 642 FAİZ GELİRLERİ yıl s onu değerl eme ka ydı c1 i zl eyen yıl 293,15 (2500*214*20)/36500=293,15 28.2 100 KASA 655 MEN. KIYMET SATIŞ ZARARI 2.850,00 23,97 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONO 2.500,00 181 GELİR TAHAK. 293,15 (2500*214*20)/36500=293,15 642 FAİZ GELİRLERİ 80,82 (2500*59*20)/36500=80,82 c2 i zl eyen yıl 28.2 100 KASA 2.900,00 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONO 2.500,00 181 GELİR TAHAK. 293,15 (2500*214*20)/36500=293,15 642 FAİZ GELİRLERİ 80,82 (2500*59*20)/36500=80,82 645 MEN.KIYMET SATIŞ KARI D i zl eyen yıl 26,03 31.5 100 KASA 3.000,00 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONO 181 GELİR TAHAK. 2.500,00 293,15 (2500*214*20)/36500=293,15 642 FAİZ GELİRLERİ (2500*151*20)/36500=206,85 NSBMYO 206,85 108 Öğr. Gör. Aytekin KAYA DİĞER DÖNEN VARLIKLAR Niteliklerinden dolayı, yukarıda açıklanan bölümlere dahil edilemeyen ve bir yıl içinde tüketilmesi veya nakte dönüşmesi muhtemel olan varlıklar bu hesapta takip edilir. Hesapların gruplandırılması aşağıdaki gibidir: 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI 291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV HESABI 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI 391 HESAPLANAN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Bir aylık dönem sonunda "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" ile "391 HESAPLANAN KDV HESABI"nda biriken tutarlar karşılaştırılır. İndirilecek KDV'nin mahsubundan sonra kalan miktar “360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI / Ödenecek KDV" na aktarılır ve "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" kapatılır. Hesaplanan KDV, İndirilecek KDV'den küçükse, kalan indirilecek KDV, sonraki ay veya aylarda indirilmek üzere "190 DEVREDEN KDV HESABI"na aktarılarak indirilinceye kadar bu hesapta bekletilir. 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bu hesaba, aşağıdaki indirilebilir nitelikteki KDV ödemeleri yazılır: -Yurt içinde üretilen her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen (veya borçlanılan)KDV, -Satın alınan amortismana tabi sabit kıymetlerin cari yılı ilgilendiren KDV taksitleri, -Satılan malın iadesi halinde geri gelen mala ilişkin KDV, -Ülkeye ithal edilen mal ve hizmetler için ödenen KDV, -Yurt dışından sağlanmakla birlikte, KDV Kanunu Md. 6'ya göre yurt içinde yapılmış sayılan hizmetler için, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatı ile ödenen KDV. Mal ve hizmet alımlarında ödenen ya da duran varlıklarla ilgili olarak işletmece tahakkuk ettirilen KDV bu hesaba borç yazılır. Duran Varlıklarla ilgili olarak ödenen ve kanun gereği gelecek yıllarda indirilecek KDV'lerden indirim süresi bir yıla inenler de "291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV HESABI"nın alacağına karşılık bu hesabın borcuna kayıt yapılır. "391 HESAPLANAN KDV HESABI"nda tutulan hesaplanmış vergiden indirilen KDV tutarı, adı geçen hesabın borcuna karşılık, "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI"na alacak yazılır. İşletme Yönetimi Programı 109 Genel Muhasebe Ders Notları 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ertelenen ve şartları doğduğunda kaldırılacak olan katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisi, bilançonun pasifindeki 392 DİĞER KDV HESABI' alacak bu hesaba ise borç yazılmak suretiyle kaydedilir. İşlem gerçekleşince KDV vergi dairesi tarafından kaldırılarak ilgili KDV hesapları kapatılır. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin, kanun hükümleri gereğince, personeline ve üçüncü kişilere yaptığı ödemelerden sorumlu sıfatıyla kestiği ya da yükümlü sıfatıyla tahakkuk ettirdiği vergi ve fonların izlendiği hesaptır. Yapılan ödemelerden vergi ve fon kesintisine gidildiğinde ya da işletmece ödenecek bir vergi borcu tahakkuk ettirildiğinde; bu hesaba alacak yazılır. Kesilen veya tahakkuk ettirilen vergi ve fonlar, kanunlarda belli edilen süreler içinde bu hesabın borcuna karşılık ödenir. 391 HESAPLANAN KATMA DEĞER VERGİSİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Teslim edilen mal veya görülen hizmetlerle, işletmenin kendi ihtiyacı için imal veya inşaa ettiği duran varlıklar üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Hesaplanan katma değer vergileri bu hesaba alacak yazılır. Ay sonlarında bu hesabın kalanı "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI" ile karşılaştırılır. Yapılan karşılaştırmada bu hesabın kalanının "191 İNDİRİLECEK KDV HESABI"nın kalanından fazla olması durumunda; fark vadesinde ödenmek üzere "360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI/Ödenecek KDV" aktarılır. Bu nedenle Hesaplanan KDV hesabı ay sonlarında kalan vermez ve bilançolarda yer almaz. 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Kanunlar gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır. Peşin öden ya da işletmenin gelirinden kesilen vergi ve fonlar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu hesapta toplanacak peşin ödenmiş vergi ve fonlara uygulanacak işlem, işletmenin vergi yükümlüğü olup olmamasına göre farklılık gösterir. -Gerçek kişi işletmelerinde ve şahıs şirketlerinde; işletme sahipleri işletmenin dönem iççinde kesinti yolu ile ödenen vergileri ve fonları yıllık beyanname ile beyan edip ödeyeceği vergiden indireceği için, bu kesintiler ya doğrudan işletme sahiplerinin hesaplarına alınır ya da bu hesapta toplandıktan sonra işletme sahiplerinin hesaplarına aktarılır. -Kurum halindeki işletmelerde; gelirlerden kesinti suretiyle ödenen vergi ve fonlarla Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca ödenen geçici vergi, yıllık beyannamede hesaplanan kurumlar vergisi ve fonlardan mahsup edilir. Yıl sonunda hesabın kalanı, "371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ HESABI"nın borcuna aktarılır. Aktarılacak miktar dönem karı üzerinden hesaplanan vergi ve fonlardan daha büyük olamaz. NSBMYO 110 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek 1: işletmenin ocak ayı sonunda kdv ile ilgili hesaplarda aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 2500 391 HESAP. KDV 3000 31.1 391 HESAPLANAN KDV 3.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 2.500,00 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 500,00 360 03 Öd. Kdv vergi ödenmes i Örnek 2: işletmenin şubat ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 2000 391 HESAP. KDV 1350 28.2 391 HESAPLANAN KDV 1.350,00 190 DEVREDEN KDV 650,00 191 İND. KDV 2.000,00 kdv ma hs ubu Örnek 3: işletmenin mart ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 2500 391 HESAP. KDV 2750 190 DEVREDEN KDV 650 31.3 391 HESAPLANAN KDV 2.750,00 190 DEVREDEN KDV 191 İNDİRİLECEK KDV kdv ma hs ubu İşletme Yönetimi Programı 250,00 2.500,00 111 Genel Muhasebe Ders Notları Örnek 4: işletmenin nisan ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 2750 391 HESAP. KDV 3900 190 DEVREDEN KDV 750 30.4 391 HESAPLANAN KDV 3.900,00 190 DEVREDEN KDV 750,00 191 İNDİRİLECEK KDV 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 360 03 Öd. Kdv 2.750,00 400,00 kdv ma hs ubu Örnek 5: işletmenin mayıs ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 1750 190 DEVREDEN KDV 850 190 DEVREDEN KDV 1.750,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.750,00 kdv ma hs ubu Örnek 6: işletmenin haziran ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 391 HESAP. KDV 1250 190 DEVREDEN KDV 1100 391 HESAPLANAN KDV 1.250,00 190 DEVREDEN KDV 360 ÖDENCEK VERGİ VE FONLAR 360 03 Öd. Kdv kdv ma hs ubu NSBMYO 1.100,00 150,00 112 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek 7: işletmenin temmuz ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 1880 391 HESAP KDV 190 DEVREDEN KDV 1.880,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.880,00 kdv ma hs ubu Örnek 8: işletmenin ağustos ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 391 HESAP. KDV 1550 190 DEVREDEN KDV 391 HESAPLANAN KDV 1.550,00 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 360 03 Öd. Kdv 1.500,00 kdv ma hs ubu Örnek 9: işletmenin eylül ayında kdv ile ilgili hesaplarında aşağıdaki rakamlar oluşmuştur. 191 İND. KDV 1800 391 HESAP. KDV 2500 190 DEVREDEN KDV 300 391 HESAPLANAN KDV 360/03 ÖD. KDV 600 2.500,00 190 DEVREDEN KDV 191 İNDİRİLECEK KDV 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 360 03 Öd. Kdv İşletme Yönetimi Programı 300,00 1.800,00 400,00 113 Genel Muhasebe Ders Notları 195 İŞ AVANSLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde bu hesaba borç; avans alanın ibraz ettiği harcama veya ödeme belgelerine dayanılarak ilgili hesapların borcu karşılığında, bu hesaba alacak kaydedilir. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 196 PERSONEL AVANSLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde bu hesaba borç yazılır. Hesabın alacağına ise; personelin beyan ettiği giderler, nakden iade ettiği avans kalanları ve ücretinden kesilen avans tutarı ya da kalanları kaydedilir. 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Nakit, menkul değer, stok ve demirbaş eşyanın sayımlarında veya teslim alınmaları sırasında eksik çıkan değerlerin, eksiklik nedenlerinin araştırılması sırasında tutulduğu hesaptır. Bu hesap, sayım ve ya teslim alma sırasında eksik çıkan ve araştırılmasına karar verilen varlıkların tutarı üzerinde borçlanır. Sayım eksikliğinin araştırılması sonucu; -Eksikliğin nedeni bulunursa; ilgili hesabın, -Eksikliğin nedeni bulunamaz da sorumludan tahsiline karar verilirse; Kasa hesabının ya da Personelden Alacaklar hesabının, -Eksikliğin nedeni bulunamaz ve işletmede zarar yazılması kararlaştırılırsa; Diğer olağandışı Gider ve Zararlar hesabının, borçlandırılması karşılığında bu hesap alacaklanarak kapatılır. Örnek: a) İşletme 1 kasım tarihinde satın alma memuru ali kaya ya mal almasını için 2.000,- TL avans vermiştir b) İşletme 5 kasım tarihinde personel veli uyuşuk’u bilgi ve görgüsünün artması için 750,avans vererek kursa göndermiştir. c) İşletme 7 kasım tarihinde yaptığı sayımda kasasında 150,- TL paranın noksan olduğunu tespit etmiş farkın nedenini bulamadığı için araştırmak üzere ilgili hesaba almıştır. d) İşletmeye 9 kasım tarihinde satın alma memuru ali kaya’nın %18 kdv dahil 1.888,- TL lik ticari malı ve belgeleri teslim etmiştir. e) İşletme 12 kasım tarihinde kasasında bulunan 800,- TL lik çekin noksan olduğunu tespit etmiştir. Farkın nedenini bulamadığı için araştırılmak üzere ilgili hesaba almıştır. f) Personel veli uyuşuk 20 kasım tarihinde kurstan dönmüş, %18 kdv dahil 708,- TL lik gider belgelerini işletmeye teslim etmiştir. g) İşletme 21 kasım tarihindekasada meydana gelen farkın bankaya yatırılan paranın kayıtlara yanlış yazılmasından kaynaklandığını tespit etmiştir. h) Satın alma memuru ali kaya avansın geri kalan kısmını işletmenin ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabına 22 kasım tarihinde yatırmıştır. i) İşletme 23 kasım tarihinde noksan olan çekin bankaya gönderilerek hesabımıza kaydettirilmesinin kayıtlara alınmamasından kaynaklandığını tespit etmiştir. j) Personel veli uyuşuk 25 kasım tarihinde avansın geri kalan kısmını nakit olarak ödemiştir. NSBMYO 114 Öğr. Gör. Aytekin KAYA k) İşletme 26 kasım tarihinde muhasebeci can kaya ya sgk primini yatırmak üzere 780,- TL avans vermiştir. l) Muhasebeci can kaya işletmenin 780,-TL sgk primini 28 kasım tarihinde yatırdığına dair belgeyi teslim etmiştir. a 195 İŞ AVANSLARI 2.000,00 195 01 Al i Ka ya 100 KASA 2.000,00 b 196 PERSONEL AVANSLARI 750,00 196 01 Vel i Uyuşuk 100 KASA 750,00 c 197 SAYIM VE TES. NOK. 150,00 197 01 Ka s a Noks a nı 100 KASI 150,00 d 153 TİCARİ MALLAR 1.600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 288,00 195 İŞ AVANSLARI 1.888,00 195 01 Al i Ka ya e 197 SAYIM VE TES. NOK. 800,00 197 02 Çek nos ka nı 101 ALINAN ÇEKLER 800,00 f 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 600,00 794 03 Yol l uk Gi derl eri 191 İNDİRİLECEK KDV 108,00 196 PERSONEL AVANS. 708,00 196 01 Vel i Uyuşuk g 102 BANKALAR 150,00 197 SAYIM VE TES. NOK. 150,00 197 01 Ka s a noks a nı h 102 BANKALAR 112,00 102 01 Zi ra a t Ba nka s ı 195 İŞ AVANSLARI 195 01 Al i Ka ya İşletme Yönetimi Programı 112,00 115 Genel Muhasebe Ders Notları ı 102 BANKALAR 800,00 197 SAY. TES. NOKSAN. 800,00 197 02 Çek Noks a nı j 100 KASA 42,00 196 PERS. AVANSLARI 42,00 196 01 Vel i Uyuşuk k 195 İŞ AVANSLARI 780,00 195 02 Ca n Ka ya 100 KASA 780,00 l 361 ÖD. SOS. GÜV. KEST. 780,00 195 İŞ AVANSLARI 195 02 Ca n ka ya NSBMYO 780,00 116 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 2 DURAN VARLIKLAR Duran varlıklar, bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle işletme faaliyetlerinin gerçekleşmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar. Duran varlıklar aşağıdaki gibi bölümlendirilebilir: 22 TİCARİ ALACAKLAR Bilanço tarihi itibariyle vadeleri bir yıldan daha uzun olan ve şirketin ana faaliyet konusu ile ilgili ticari işlemlerinden doğan senetli ve senetsiz alacaklarının takip edildiği hesaplardır. Ticari ilişkilerden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu gruptaki ilgili hesapların ayrıntılarında açıkça gösterilir. Vadesi bir yılın altına inen alacaklar, dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır. Bu hesaplar aşağıdaki gibi bölümlendirilmiştir: 220 ALICILAR HESABI 221 BORÇ SENETLERİ HESABI 222 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI (-) 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI 229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) 220 ALICILAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bu hesapta, mal ve hizmet satışından kaynaklanan vadeleri bir yıldan uzun olan senede bağlanmayan alacakların takibi yapılır. Senetsiz alacağın oluşması halinde hesaba borç, tahsil edilmesi halinde ise alacağına kayıt yapılır. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalanı verir. Bu hesabın işleyişi ile ilgili olarak 120 ALICILAR hesabındaki bütün açıklamalar geçerlidir. Sadece tahsili bir yılın altına inen alacaklar 220 ALICILAR HESABI'ndan 120 ALICILAR HESABI'na aktarılır. 221 ALACAK SENETLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bu hesapta, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışından kaynaklanan; senede bağlanmış uzun vadeli alacaklar ile diğer her türlü senetli alacaklar izlenir. Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde ise bu hesabın alacağına kayıt yapılır. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI'ndan farkı alacak süresi bir yılın altına inen 221 ALACAK SENETLERİ HESABI'nda kayıtlı senetli alacakların 121 ALACAK SENETLERİ HESABI'na aktarılmasıdır. 222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bilanço gününde vadesi gelmemiş alacak senetlerinin değerleme günü kıymetine dönüştürülmesi ayrılan karşılıklar bu hesapta takip edilir ve "Alacak Senetleri" hesabının altında bir indirim kalemi olarak gösterilir. Hatır senetleri için reeskont yapılmaz. Bunlar esasen Nazım Hesaplarda izlenmelidir. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan işletmeler, uzun/kısa vade ayırımı yapmaksızın borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak mecburiyetindedirler. Uzun vadeli alacak senetlerinin reeskontunda Merkez Bankası'nca uygulanan resmi iskonto haddi kullanılır. Bu hesap için 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI için yapılan açıklamalar aynen geçerlidir. İşletme Yönetimi Programı 117 Genel Muhasebe Ders Notları 226 VERİLEN DEPOZİTA VE TEMİNATLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin üçüncü kişilere karşı bir işin yapılması için taahhüt altına girmesi durumunda veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminat niteliğindeki değer hareketleri bu hesapta takip edilir. Verilen uzun vadeli depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınan veya hesaba sayılanlar alacağına kaydedilir. Ayrıca 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI için yapılan bütün açıklamalar bu hesap içinde geçerlidir. 228 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Kural olarak, vadesi gelmemiş alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılmaz. Ancak, vadeli alacakların vadesinde dahi tahsil edilemeyeceğine dair belirgin emareler olması halinde muhtemel riskleri önlemek maksadıyla karşılık ayrılabilir. Fakat bu suretle yazılan giderler, vadesi gelmediği için Vergi Usul Kanunu 323. Maddesi hükümleri uygulanamayacağı için kanunen kabul edilmeyen giderlere yazılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Tebliğ hükümlerine göre, perakende satış yöntemi kullanılarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde, tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının, değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıklar bu hesapta izlenir. Bu hesap için de 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIGI HESABI için yapılan açıklamalar geçerlidir. 23 DİĞER ALACAKLAR Bu hesap grubunda, herhangi bir ticari nedene dayanmadan ortaya çıkmış ve bir yıldan uzun sürede tahsil edilmesi söz konusu olan senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığı hesapları yer alır. 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI 233 BAĞLI ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 235 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI 236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI 237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) 239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. Alacağın doğması halinde bu hesabın borcuna, tahsil edilmesi halinde ise alacağına kayıt yapılır. Alacağın vadesinin bir yılın altına inmesi halinde bu alacakların 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI'na aktarılması gerekir. 232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin iştiraklerinden asıl faaliyeti dışındaki işlemleri dolayısı ile, ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan uzun vadeli senetsiz alacakların takibinin yapıldığı hesaptır. NSBMYO 118 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Alacağın doğması halinde hesabın borcuna, tahsil edilmesi durumunda ise alacağına kayıt yapılır. Alacağın vadesinin bir yılın altına inmesi halinde bu alacaklar 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI'na aktarılması gerekir. 233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin bağlı ortaklıklarından asıl faaliyeti dışındaki işlemleri dolayısıyla ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan uzun vadeli senetli, senetsiz alacakların takibinin yapıldığı hesaptır. Alacağın doğması halinde hesabın borcuna, tahsil edilmesi halinde ise bu hesabın alacağına kayıt yapılır. Alacağın vadesinin bir yıldan aza inmesi halinde ise 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI'na aktarılması gerekir. 235 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Şirketin kendi personeline çeşitli nedenlerle uzun vadeli olarak borç verdiği paralar izlenir. Bunlar genelde ev kredisi gibi sosyal amaçlı borçlandırmalardır. Hesabın borcuna uzun vadeli olarak ödünç verilen paralar, alacağına ise bunların ödenmesi halinde kayıt yapılır. Alacağın vadesinin bir yıldan aza inmesi halinde ise 135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI'na aktarılması gerekir. 236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ticari olmayıp, yukarıda sayılan hesaplardan birine dahil edilemeyen uzun vadeli alacakların izlendiği hesaptır. İşletme lehine doğan alacaklar bu hesabın borcuna, tahsil edilmesi halinde ise alacağına kayıt edilir. Alacağın vadesinin bir yıldan aza inmesi halinde ise 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI'na aktarılması gerekir. 237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Bilanço gününde, bu grupta belirtilen vadesi gelmemiş uzun vadeli alacak senetlerinin değerleme günü kıymetine dönüştürülmesi için ayrılan karşılıklar bu hesapta izlenir. 238 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Ticari ilişki dışındaki alacaklardan tahsili şüpheli hale gelen uzun vadeli alacaklar için ayrılan karşılıklar, bu hesapta izlenir. Kural olarak, vadesi gelmemiş alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılmaz. Ancak vadeli alacakların vadesinde dahi tahsil edilemeyeceğine dair belirgin emareler olması halinde muhtemel riskler için karşılık ayrılabilir. Tebliğ hükümlerine göre, perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde, tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının, değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıklar bu hesapta izlenir. 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI için yapılan bütün açıklamalar bu hesap için de geçerlidir. İşletme Yönetimi Programı 119 Genel Muhasebe Ders Notları 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve bir yıldan fazla yararlanılacağı tahmin edilen fiziki varlık kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmiş amortismanların izlendiği hesaptır. 250 ARAZİ VE ARSALAR HESABI 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI 252 BİNALAR HESABI 253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR HESABI 254 TAŞITLAR HESABI 255 DEMİRBAŞLAR HESABI 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HESABI 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259 VERİLEN AVANSLAR HESABI 250 ARAZİ VE ARSALAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmeye ait her türlü arazi ve arsaların izlendiği hesaptır. Arazi, işletme faaliyetlerine ayrılmış veya bölünerek arsalar haline getirmeye elverişli geniş yeryüzü parçalarıdır. Arsa ise; şehir, kasaba, köy sınırları içinde olup, binalar, bürolar, fabrikalar ve benzeri inşaata ayrılmış yeryüzü parçalarıdır. Arsa ve araziler satın alma değerleri ile aktife alınmalıdır. Arsa ve araziler satın alındıklarında, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Satın alınma nedeniyle öden noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile tapu harçlarının maliyet bedeline eklenmesi veya doğrudan gider yazılması mükelleflerin isteğine bırakılmıştır (VUK.Md.270) Boş arsa ve araziler amortismana tabi tutulmazlar, yeniden değerleme kapsamına alınmazlar.(VUK.Md.314) 251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmeye ait yerüstü ve yeraltı düzenlerinin izlendiği hesaptır. Yeraltı ve yerüstü düzenleri, herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için; yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, park, köprü, tünel, bölme, baca, sarnıç, kuyu, havuz, iskele, rıhtım, park, bahçe, duvar, çit, spor sahaları, kanalizasyon gibi yapılardır. Satın alınması halinde maliyet bedeli ile aktife alınır. İnşa edilmesi halinde; inşa ve imal giderleri, arsasının bedeli ile birlikte maliyetini oluşturur. Amortisman ve yeniden değerleme işlemine tabidir. 252 BİNALAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin her türlü binaları ile bunların ayrılmaz parçaları bu hesapta izlenir. Binaların satın alınması halinde maliyet bedeli ile aktife kayıt edilir. İnşa edilmesi halinde; inşa ve imal giderleri, arsasının bedeli ile birlikte maliyetini oluşturur. Herhangi bir sebeple elden NSBMYO 120 Öğr. Gör. Aytekin KAYA çıkarılması halinde alacağına kayıt yapılır. Aktif karakterli bir hesap olup, borç kalını verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin izlendiği hesaptır. Makineler edinme maliyetiyle hesaba borç kaydedilirler. Makine ve tesisatın gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri ile genişletme veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderleri maliyetine eklenir. (VUK.Md.270-272) Aktif karakterli bir hesap olup, borç kalanı verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 254 TAŞITLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletme faaliyetinde kullanılan tüm taşıtlar bu hesapta izlenir. Ulaştırma sektöründe, hizmet üretimi amacı ile kullanılan tüm taşıt araçları da bu hesapta izlenir. Ancak, ulaştırma sektöründe ana hizmet üretiminde kullanılan taşıt araçlarının toplam tutarı bilanço dipnotlarında gösterilir. Satılmak üzere satın alınan taşıt araçları bu hesapta gösterilmez, bunlar ticari mal hükmündedir. Taşıtlar, gayrimenkuller gibi maliyet bedeliyle hesabın borcuna kaydedilir. Genişletme veya iktisadi kıymetin devamlı olarak artırılması amacıyla yapılan giderler maliyetine eklenir. Taşıtlar için yapılan, komple motor değiştirme mahiyetinde olmayan, parça ve lastik değiştirme harcamaları ile bakım onarım masrafları gider olarak yazılır. Aktif karakterli bir hesap olup borç kalını verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 255 DEMİRBAŞLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro, makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya, alet edevat gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır. Bedele 500.000 TL'yı aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar doğrudan gider yazılabilir. Demirbaşlar maliyet bedelleri ile bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Herhangi bir sebeple satılması veya elden çıkarılması halinde alacağına kayıt yapılır. Aktif karakterli bir hesap olup, borç kalanı verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Yukarıda belirtilen hesapların hiç birinin kapsamına girmeyen, özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmayan diğer maddi duran varlıklar bu hesapta izlenir. 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Bir sabit değerin amortismana konu edilebilmesi için işletmede bir yıldan fazla kullanılması ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması gerekir. Buradaki "kullanılma" tabiri fiilen kullanılmış olmayı değil bundan birden fazla yıl yararlanmayı ifade eder. Amortisman ayırabilmek için, ilgili duran varlığın kullanıma hazır hale gelmiş olması gerekir. İşletme Yönetimi Programı 121 Genel Muhasebe Ders Notları 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmede yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili yapılan harcamaların izlendiği hesaptır. 7/B seçeneğinde; yapılmakta olan yatırım projelerine direkt ve endirekt şekilde gelen harcamalar bu hesabın borcuna kaydedilmektedir. Yatırım bittikten sonra bu hesabın alacağına karşılığında ise ilgili duran varlık hesabının borcuna kayıt yapılmak suretiyle kapatılmaktadır. 7/A seçeneğinde ise; yatırım harcamaları, fonksiyonel gider hesapları bünyesindeki "Yatırım Gider Yerleri" itibariyle kayda alınır ve dönem sonunda 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI'na aktarılır. 1.Duran Varlık Edinilmesi: Duran varlıklar satın alma yolu ile ya da imal edilmek suretiyle edinilir. Duran varlığın bedelinin ödenmesi halinde ilgili duran varlığın borcuna kayıt yapılır. Duran varlıkların belirli bir süre içerisinde edinilmesi halinde ise duran varlıklara ait değerlerin birbirine karışmaması için yapılan bütün harcamalar geçici bir hesap olan "258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI"nda toplanır. Duran varlığın tamamlanmasından sonra bu hesap kapatılarak ilgili duran varlık hesabına kayıt yapılır. Örnek: a)işletme fazla parasını değerlendirmek amacıyla 5.500,- TL ya bir arsa satın almıştır. b)işletme satın aldığı arsanın etrafına %18 kdv dahil 944,- TL ödeyerek duvar yaptırmıştır. c)işletme şehir merkezinde büro olarak kullanılmak amacıyla %18 kdv dahil 17.700,- TL ye bir dükkan satın almış bedelini bankadaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. d)işletme fabrika binasına kuracağı ek tesis için %18 kdv dahil 11.800,- iş makinası satın almış bedelini bankadaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. e)işletme işyerindeki personelin taşınmasını sağlamak amacıyla %18 kdv dahil 23.600,- TL ye bir taşıt satın almıştır. f)İşletme satın aldığı ve büro olarak kullanacağı dükkanın iş amaçlarına uygun hale getirilmesi için (Bilgisayar, masa, koltuk, sandalye, halı, vb.) %18 kdv dahil 4.720,- TL lik demirbaş satın almıştır. g)işletme fabrika binasında işçilerin yemek yemesi için oluşturulan yemekhanede kullanılmak üzere %18 kdv dahil 1.180,- TL ye çelik kazan, çelik yemek tabakları satın almıştır. h)İşletme dönem sonunda duran varlıklarına amortisman ayırmıştır. Yer altı ve yer üstü düzenlerinin ekonomik ömrü 10 yıl, binanın ekonomik ömür 40 yıl, iş makinalarının ekonomik ömrü 8 yıl, taşıtın ekonomik ömrü 5 yıl, demirbaşların ekonomik ömrü 10 yıl, diğer dönen varlıkların ekonomi ömürleri ise 10 yıldır. NSBMYO 122 Öğr. Gör. Aytekin KAYA a 250 ARAZİ VE ARSALAR 5.500,00 100 KASA b a rs a a l ınma s ı 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 191 İNDİRİLECEK KDV 5.500,00 800,00 144,00 100 KASA 944,00 c a rs a ya duva r ya ptırıl ma s ı 252 BİNALAR 15.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 2.700,00 102 BANKALAR d büro s a tın a l ınma s ı 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 17.700,00 10.000,00 1.800,00 102 BANKALAR 11.800,00 e i ş ma ki na s ı a l ınma s ı 254 TAŞITLAR 20.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 3.600,00 100 KASA 23.600,00 f ta şıt a l ınma s ı 255 DEMİRBAŞLAR 4.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 720,00 100 KASA g demi rba ş a l ınma s ı 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 4.720,00 1.000,00 180,00 100 KASA 1.180,00 di ğer ma ddi dura n va rl ık a l ınma s ı 250 ARAZİ VE ARSALAR 5500 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 800 252 BİNALAR 15000 254 TAŞITLAR 20000 255 DEMİRBAŞLAR 4000 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 1000 İşletme Yönetimi Programı 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR 10000 123 Genel Muhasebe Ders Notları 7 a seçeneğine göre amortisman gider kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİD. 80,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 01 Yer Al t. Ve Üs t. Düz. 257 B.AMORTİSMAN 80,00 257 01 Yer Al t.ve Üs t. 770 GENEL YÖNETİM GİD. 375,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 02 Bi na l a r 257 B.AMORTİSMAN 375,00 257 02 Bi na l a r 770 GENEL YÖNETİM GİD. 1.250,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 03 Tes . Ma k. Ci ha z. 257 B.AMORTİSMAN 1.250,00 257 03 Tes . Ma k. Ci h. 770 GENEL YÖNETİM GİD. 4.000,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 04 Ta şıt 257 B.AMORTİSMAN 4.000,00 257 04 Ta şıt 770 GENEL YÖNETİM GİD. 400,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 05 Demi rba ş 257 B.AMORTİSMAN 400,00 257 05 Demi rba ş 770 GENEL YÖNETİM GİD. 100,00 770 06 Amorti s ma n ve Tük.Pa y. 770 06 06 Di ğ. M.Dur. Va r. 257 B.AMORTİSMAN 257 06 Di ğ. Ma d. Dur. V. NSBMYO 100,00 124 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 7 b seçeneğine göre amortisman gider kaydı 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 80,00 796 01 Yer Al tı ve Üs tü Düz. 257 B.AMORTİSMAN 80,00 257 01 Yer Al t.ve Üs t. 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 375,00 796 02 Bi na l a r 257 B.AMORTİSMAN 375,00 257 02 Bi na l a r 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 1.250,00 796 03 Tes . Ma k. Ci ha z. 257 B.AMORTİSMAN 1.250,00 257 03 Tes . Ma k. Ci h. 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 4.000,00 796 04 Ta şıt 257 B.AMORTİSMAN 4.000,00 257 04 Ta şıt 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 400,00 796 05 Demi rba ş 257 B.AMORTİSMAN 400,00 257 05 Demi rba ş 796 AMORTİSMAN VE TÜK. PAY. 100,00 796 06 Di ğ. M.Dur. Va r. 257 B.AMORTİSMAN 100,00 257 06 Di ğ. Ma d. Dur. V. Örnek 2: a)işletme yeni fabrika binası yapma amacıyla 7.500,- TL ye bir arazi satın almıştır. b)alınan arazinin etrafına yaptırılan çit için %18 kdv 2.360,- TL harcama yapılmıştır. c)alınan arazinin inşaata elverişli hale getirilmesi için demir harfiyat işletmesine %18 kdv dahil 1.180,- TL ödeme yapılmıştır. d)İşletme binanın yapımını kaçan inşaat firmasına ihale etmiştir. e)üç ay sonra birinci hak ediş olarak kaçan inşaat firmasına %18 kdv dahil 47.200,- TL ödeme yapılmıştır. f)bir yıl sonra ikinci ve son hak ediş olarak %18 kdv dahil 59.000,- TL ödenmiştir. İşletme Yönetimi Programı 125 Genel Muhasebe Ders Notları g)bina işletme tarafından teslim alınmıştır. a 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 7.500,00 100 KASA 7.500,00 b 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 2.000,00 360,00 100 KASA 2.360,00 c 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 1.000,00 180,00 100 KASA 1.180,00 e 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 40.000,00 7.200,00 100 KASA 47.200,00 f 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 50.000,00 9.000,00 100 KASA 59.000,00 g 252 BİNALAR 100.500,00 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 100.500,00 2.Duran Varlığın Değerini Artırıcı Harcama Yapılması: Duran varlığın değerinin sürekli olarak artırılmasına yönelik yapılan harcamalar ilgili duran varlığı maliyetine eklenir. Duran varlıkları hizmette tutmak amacıyla yapılacak bakım onarım giderleri ise ilgili yıl içerisinde gider hesaplarına alınır. Örnek: 1.İşletme aktifinden 30.000,- TL ye kayıtlı bulunan servis aracına %18 kdv dahil 3.540,- TL ye bir klima satın almış ve montajı için %18 kdv dahil 354,- TL ödeme yapmıştır. 2.İşletme aktifinde 50.000,- TL ye kayıtlı bulunan büro olarak kullandığı binasına %18 kdv dahil 11.800,- TL kalorifer sistemi taktırmıştır. Ayrıca binanın boya ve badanası için %18 kdv dahil 1.180,- TL ödeme yapmıştır. NSBMYO 126 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1 254 TAŞITLAR 3.300,00 254 01 Kl i ma bedel i 3000 254 02 Monta j bed. 300 191 İNDİRİLECEK KDV 594,00 100 KASA 3.894,00 2 252 BİNALAR 10.000,00 252 01 Ka l ori fer tes i s a tı 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.000,00 794 07 Ba kım Ona rım Gi d. 191 İNDİRİLECEK KDV 1.980,00 100 KASA 12.980,00 3.Duran Varlığın Satılması veya Hasara Uğraması: Duran varlıkların satılması halinde sağlanan artış bedelinin duran varlığın net değeri karşısındaki durumuna göre kar veya zarar ortaya çıkacaktır. Amortisman kaydedilmesinde direkt yöntem uygulandığında duran varlık hesabı net değeri gösterir durumdadır. Amortisman kaydedilmesinde endirekt yöntem uygulanıyorsa; net değer o duran varlığın duran varlıklar hesabındaki değeri ile birikmiş amortismanı arasındaki farktır. Bu nedenle duran varlığın hesaptan çıkışında o ana kadar ayrılmış bulunan amortismanlar göz önünde tutulur. Örnek: 1.İşletme kayıtlı değeri 4.000,- TL , birikmiş amortismanı 2.400,- TL olan demirbaşlarını %18 kdv dahil 2.360,- TL ye peşin olarak satmıştır. 2.İşletme kayıtlı değeri 5.000,- TL, birikmiş amortismanı 2.000,- TL olan iş makinalarını %18 kdv dahil 2.950,- TL ye peşin olarak satmıştır. 3.İşletme kayıtlı değeri 40.000,- TL, birikmiş amortismanı 28.000,- TL olan taşıtını %18 kdv dahil 17.700,- TL ye satmıştır. İşletme Yönetimi Programı 127 Genel Muhasebe Ders Notları 1 100 KASA 2.360,00 257 Bİ Rİ KMİ Ş AMORTİ SMAN 2.400,00 255 DEMİ RBAŞLAR 4.000,00 391 HESAP KDV 679 Dİ ĞER OLAĞAN DI ŞI GELİ R VE KARLAR 360,00 400,00 2 100 KASA 2.950,00 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 689 DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR 2.000,00 500,00 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR 391 HESAP KDV 5.000,00 450,00 3 100 KASA 17.700,00 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 28.000,00 254 TAŞITLAR 391 HESAP KDV 679 DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 40.000,00 2.700,00 3.000,00 4.Duran Varlığın Yenilenmesi: Satılan ya da hasara uğrayan duran varlığın satış bedeli ya da hasar tazminatı ile o varlığın net bedeli arasındaki olumlu fark kar yazılabileceği gibi, satıştan sağlanan kar ya da alınan sigorta tazminatının net bedeli aşan kısmı, yenileme giderlerini karşılamak üzere pasif bir hesap olan 549 ÖZEL FONLAR HESABI/Yenileme Fonu tali hesabına alacak kaydedilir. Satılan duran varlığın yenilenmesi gerçekleştirildiği taktirde yeni edinilen duran varlığın yıllık amortismanları öncelikle bu hesaptan karşılanır. Bu hesaptaki değerin bitmesinden sonra amortisman ayrılması işlemi gider yazılmak suretiyle karşılanır. Örnek: 1.İşletme kayıtlı değeri 4.000,- TL , birikmiş amortismanı 2.400,- TL olan demirbaşlarını %18 kdv dahil 2.360,- TL ye yeni bir demirbaş almak amacıyla peşin olarak satmıştır. 2.İşletme kayıtlı değeri 5.000,- TL, birikmiş amortismanı 2.000,- TL olan iş makinalarını %18 kdv dahil 2.950,- TL ye yeni iş makinası almak amacıyla peşin olarak satmıştır. NSBMYO 128 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 3.İşletme kayıtlı değeri 40.000,- TL, birikmiş amortismanı 28.000,- TL olan taşıtını %18 kdv dahil 17.700,- TL ye yeni bir taşıt satın almak amacıyla peşin olarak satmıştır. 1 100 KASA 2.360,00 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 2.400,00 255 DEMİRBAŞLAR 4.000,00 391 HESAP KDV 360,00 549 ÖZEL FONLAR 400,00 549 01 Yeni l eme Fonu 2 100 KASA 2.950,00 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 689 DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR 2.000,00 500,00 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR 391 HESAP KDV 5.000,00 450,00 3 100 KASA 17.700,00 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 28.000,00 254 TAŞITLAR 40.000,00 391 HESAP KDV 2.700,00 549 ÖZEL FONLAR 3.000,00 549 01 Yeni l eme Fonu 5.Duran Varlıkların Yeniden Değerlemesi Ayrılmakta olan yıllık amortisman miktarından daha büyük ölçüde değer yitiren duran varlıklar için olağanüstü amortisman ayrılarak söz konusu değer azalışı giderilebilir. Paranın değerindeki düşme nedeniyle aktif değerlerin kayıtlı değerlerinde meydana gelen artış gerçek kar olmadığından, gelirlere eklenmemekte 522 MADDİ DURAN VARLIKLAR YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI HESABI'na kaydedilmektedir. Bu hesaba alınan miktarlar duran varlıkların satılmasında birikmiş amortismanlar gibi kayıtlara yansıtılmaktadır. Yıllara göre yeniden değerleme oranları şöyledir: YIL ORAN% YIL ORAN % 2004 11,2 2008 12 2005 9,8 2009 2,2 2006 7,8 2010 7,7 2007 7,2 2011 ……. İşletme Yönetimi Programı 129 Genel Muhasebe Ders Notları Örnek: işletme aktifinde kayıtlı değeri 10.000,- TL, birikmiş amortismanı 2.000,- TL olan iş makinalarını 2011 yılında yeniden değerlemeye tabi tutmuştur. İş makinaları 2010 yılında satın alınmıştır. 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR 770,00 257 B. AMORTİSMAN 154,00 522 MDV. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞ 616,00 NSBMYO 130 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı istediği aktifleştirilen giderler ile belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar ve şerefiyelerin izlendiği hesap grubudur. 260 HAKLAR HESABI 261 ŞEREFİYELER HESABI 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI 264 ÖZEL MALİYETLER HESABI 267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) 269 VERİLEN AVANSLAR HESABI 260 HAKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayası ile yapılan harcamaları kapsar. Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yararlanma süreleri içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, beş yıllık sürede eşit taksitlerle, itfa olunarak yok edilir. Bu nedenle her yıl kayıtlı değerin beşte bir 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI'nın alacağına karşılığında 7/A veya 7/B seçeneğine göre ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir. 261 ŞEREFİYELER HESABI Niteliği ve İşleyişi: Bu hesap, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile sözkonusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıkların değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde kullanılır. Şerefiyeler hesaplanırken, rayiç bedelin tesbit edilmemesi halinde, net defter değeri esas alınır. Satın alınmış olmak kaydıyla, bu hesapta geçici değeriyle gösterilir. Kanunlarımıza göre beş yılda ve eşit taksitlerle itfa edilmesi gerekir. (VUK Md.326) Ödenen serefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borcuna kaydedilir. Yok edilmeleri, itfa payı yoluyla beş yıl içinde eşit taksitlerle yapılır. Bu nedenle her yıl kayıtlı değerin beşte bir 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI'nın alacağına karşılığında 7/A veya 7/B seçeneğine göre ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir. 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır. Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilerek amortismana tabi tutulması, kurumlara tanınmış bir seçenektir. Şahsi işletmeler, bu harcamalarını doğrudan gider yazmak durumundadırlar.(VUK.Md.282 ve 326) Aktifleştirilen kuruluş giderleri, şirket faaliyete geçtikten itibaren, diğer hallerde harcamanın yapıldığı yıldan itibaren beş yıl içinde itfa olunmalıdır. Bu nedenle her yıl kayıtlı değerin beşte bir 268 İşletme Yönetimi Programı 131 Genel Muhasebe Ders Notları BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI'nın alacağına karşılığında 7/A veya 7/B seçeneğine göre ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir. 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan, aktifleştirilen kısmının izlendiği hesaptır. Araştırma ve geliştirme giderleri, yeni bir ürün veya ileri bir teknoloji geliştirek için yapılan araştırma giderleri ile araştırma bulgularının yeni ürünler, varlıklar, üretim yöntemleri, sistemler veya hizmetler için projeye dönüştürülmesinde katlanılan geliştirme giderlerinden oluşur. Araştırma ve geliştirme maliyeti; araştırma ve geliştirmeyle ilgili olarak ödenen ücretlerle, araştırma ve geliştirme personeline ilişkin diğer giderleri; araştırma ve geliştirme faaliyetinde tüketilen malzeme ve işçilik giderlerini, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ayrılan araç-gereçlerin amortismanlarını ve diğer araştırma geliştirme giderlerini içerir. Aktifleştirilen araştırma ve geliştirme giderleri bu hesapta izlenir ve aktifleştirildikleri dönemden itibaren beş yıllık bir sürede eşit taksitlerle itfa edilir. Bu nedenle her yıl kayıtlı değerin beşte bir 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI'nın alacağına karşılığında 7/A veya 7/B seçeneğine göre ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir. 264 ÖZEL MALİYETLER HESABI Niteliği ve İşleyişi: Kirayla tutulan gayrimenkullere normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü işletmenin amaçlarına uygun hale getirmek amacıyla yapılan giderler bu hesapta izlenir. Bu tür giderler gayrimenkulün kiralama süresi içinde itfa edilir. Yapılan harcamalar bu hesabın borcuna kaydedilir. Aktifleştirilmiş özel maliyet bedeli kira süresince her yıl eşit taksitlerle olmak üzere 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI'nın alacağına karşılığında 7/A veya 7/B seçeneğine göre ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir. 267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Yukarıdaki gruplarda gösterilemeyen ve maddi olmayan duran varlık niteliğinde bulunan varlıklar bu hesapta izlenir. 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Haklar, şerefiye, ilk tesis masrafları ve özel maliyet bedeli gibi maddi olmayan duran varlıkların itfasında bu hesap kullanılır. Maddi olmayan duran varlıklar endirekt yöntemle itfa edildiğinden ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak, kullanım hakkı sona erenler ya da elden çıkarılanlar hesaba borç ve ilgili varlık hesabına alacak olarak kaydedilir. 269 VERİLEN AVANSLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Verilen avans tutarıyla hesap borçlandırılır. Avans verilmesini gerektiren amacın yerine gelmesi üzerine varlıklar elde edildiğinde, fatura ve benzeri belgelere istinaden ilgili hesabın borcu karşılığında alacaklandırılır. NSBMYO 132 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek Uygulama: 1. İşletme on yıl süre ile basım, yayım ve dağıtım hakkını satın aldığı xxxx kitabı için toplam %18 kdv dahil 11800,- TL ücret ödemiştir. 2. İşletme büro olarak kullanmak üzere devraldığı yeni işyerine fazladan %18 kdv dahil 5.900,- TL şerefiye bedeli ödemiştir. 3. İşletme yeni oluşturacağı birim için %18 kdv dahil 1475,- TL kuruluş ve örgütlenme gideri yapmıştır. 4. İşletme fabrika binasında yeni geliştireceği ürün için kurduğu birime %18 kdv dahil 23600,- tL harcama yapmıştır. 5. İşletme büro olarak kullanacağı işyerini işletmenin amaçlarına uygun hale getirmek için %18 kdv dahil 1888,- TL harcama yapmıştır. İşyeri dört yıllığına kiralanmıştır. 6. Bilanço gününde maddi olmayan duran varlıklarına amortisman ayrılmıştır. 1 260 HAKLAR 10.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 1.800,00 100 KASA 11.800,00 2 261 ŞEREFİYELER 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 900,00 100 KASA 5.000,00 3 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERİ 191 İNDİRİLECEK KDV 1.250,00 225,00 100 KASA 1.475,00 4 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞ. GİD 20.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 3.600,00 100 KASA 23.600,00 5 264 ÖZEL MALİYETLER 1.600,00 191 İNDİRİLECEK KDV 288,00 100 KASA İşletme Yönetimi Programı 1.888,00 133 Genel Muhasebe Ders Notları 7/a seçeneğine göre amortisman gider kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİD. 6.650,00 770 06 Amorti s ma n ve tük. Pa y. 770 06 07 Ha kl a r 1000 770 06 08 Şerefi yel er 1000 770 06 09 Kur.ve Ö.g. 250 770 06 10 Ar. Gel . Gi d. 4000 770 06 11 Özel Ma l . 400 268 B. AMORTİSMAN 6.650,00 268 00 Ha kl a r 1000 268 01 Şerefi ye 1000 268 02 Kur. Ö. G. 250 268 03 Ar.Ge. 4000 268 04 Özel Ma l . 400 7/b seçeneğine göre amortisman gider kaydı 796 AMORTİSMAN VE TÜK.PAY. 796 07 Ha kl a r 1000 796 08 Şerefi yel er 1000 6.650,00 796 09 Kur.ve Ö.g. 250 796 10 Ar. Gel . Gi d. 4000 796 11 Özel Ma l . 400 268 B. AMORTİSMAN 268 00 Ha kl a r 1000 268 01 Şerefi ye 1000 268 02 Kur. Ö. G. 250 268 03 Ar.Ge. 4000 268 04 Özel Ma l . 400 NSBMYO 6.650,00 134 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 İşletme Yönetimi Programı 135 Genel Muhasebe Ders Notları KAYNAK HESAPLARI İşletmenin sahip olduğu varlıklar ya işletme sahipleri tarafından sağlanmıştır ya da üçüncü kişilere borçlanılarak elde edilmiştir. Bunları ise a)Öz Kaynak (Öz sermaye), b)Yabancı Kaynak (Yabancı sermaye) olmak üzere ikiye ayrılır. Yabancı kaynaklar ise kendi arasında kısa vadeli ve uzun vadeli yabancı kaynak olmak üzere ikiye ayrılır. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Bu hesaplar şirketlerin üçüncü kişileri olan borç ve taahhütlerini izlemek için kullanılır. Kısa vadeli borçlar, bilançonun düzenlediği tarihte vadeleri bir yıl veya bir yılın altında kalan borcu unsurlarını içerir. Bu hesap grubunda yer alan hesaplar prensip itibariyle alacak bakiyesi verirler. Yıl sonlarında uzun vadeli borçlar gözden geçirilmeli ve bunlardan vadesi bir yılın altına inenler, niteliklerine göre kısa vadeli borçlar hesaplarına aktarılmalıdır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar aşağıdaki gibi bölümlendirilmiştir: 30 MALİ BORÇLAR 32 TİCARİ BORÇLAR 33 DİĞER BORÇLAR 34 ALINAN AVANSLAR 36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 300 BANKA KREDİLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: Anlaşmalar gereğince bankalardan ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan açık, senet mukabili, emtia karşılığı krediler, akreditif kredileri, ihracat kredileri gibi bütün kısa vadeli krediler bu hesapta izlenir. Hesabın alacağına kullanılan krediler, borcuna ise yatırılan miktarlar kaydedilir. Hesabın alacak bakiyesi o tarihte kullanılan kredi miktarını gösterir. Banka lehine tahakkuk eden faiz ve diğer giderler bu hesabın alacağına ve gider hesapları içindeki Finansman Giderleri hesaplarının borcuna yazılır. Dönem sonlarında bankalardan gelen hesap özetleri kontrol edilerek, gerekli düzeltmeler yapılmak suretiyle banka kayıtlarıyla mutabakat sağlanır. Örnek: 1.işletme 1 aralık tarihinde nakit ihtiyacını karşılamak için ziraat bankasından 10.000,- TL limitli açık kredi sağlamıştır. 2.işletme 3 aralık tarihinde ziraat bankasındaki kredi hesabından 3.000,- TL nakit para çekmiştir. 3.İşletme 5 aralık tarihinde %8 kdv dahil 4.320,- TL lik ticari mal satın almış karşılığında çek vermiştir. Verilen çek aynı gün ziraat bankasındaki kredi hesabından ödenmiştir. 4.İşletme 10 aralık tarihinde satıcı Can Alır a olan borcunun 1.500,- TL lık kısmını ziraat bankasındaki kredi hesabından ödemiştir. 5.İşletme 15 aralık tarihinde ziraat bankasındaki kredi hesabına 100,- TL faiz tahakkuk ettirildiğini öğrenmiştir. 6.İşletme 20 aralık tarihinde ziraat bankasındaki kredi hesabına 7.500,- TL para yatırmıştır. NSBMYO 136 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 7.İşletme 30 aralık tarihinde ziraat bankasındaki kredi hesabını kapatmıştır. 1 ka yıt ya pıl ma z. 2 100 KASA 3.000,00 300 BANKA KREDİLERİ 3.000,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 3 153 TİCARİ MALLAR 4.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 320,00 300 BANKA KREDİLERİ 4.320,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 4 320 SATICILAR 1.500,00 320 01 Ca n Al ır 300 BANKA KREDİLERİ 1.500,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 5 780 FİNANSMAN GİDERLERİ (7/a ) 797 FİNANSMAN GİDERLERİ (7/b) 100,00 300 BANKA KREDİLERİ 100,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 6 300 BANKA KREDİLERİ 7.500,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 100 KASA 7.500,00 7 300 BANKA KREDİLERİ 1.420,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 100 KASA İşletme Yönetimi Programı 1.420,00 137 Genel Muhasebe Ders Notları 320 SATICILAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir. Ticari defterlerde açılan cari hesapların, üçüncü kişilerle olan borç ve alacak ilişkileri açısından çok sağlıklı olması gerekir.(TTK.Md.82) İşletmenin senetsiz bir borcunun doğması halinde bu hesabın alacağına kayıt yapılır. Ayrıca satıcı firmalar tarafından vadesinden sonra ödemeler yapılması nedeniyle işletilecek faizlerde bu hesabın alacağına kaydedilir. İşletmenin ödemiş olduğu tutarlar ile erken ödeme nedeniyle yapılacak indirim ve iskontolar bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Pasif karakterli bir hesap olup alacak kalanı verir. Ya da borç ve alacak tarafları birbirine eşit olur. 321 BORÇ SENETLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetli ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir. İşletme tarafından düzenlenerek alacaklıya verilen bono bu hesabın alacağına yazılır. Ya da alacaklı tarafından düzenlenip işletme tarafından kabul edilen poliçeler bu hesabın alacağına yazılır. İşletme tarafından ödenmesi nedeniyle bu hesabın borcuna kayıt yapılarak kapatılır. 322 BORÇ SENETLERİ REESKONT HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlemesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan işletmeler, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadırlar. (VUK. Md.285) Bilanço gününde, işletmenin elinde borç senetleri vadelerine göre ayrılır ve belirlenen faiz oranına göre reeskonta tabi tutulur. Reeskont tutarları bu hesabın bilanço gününde borcuna, karşılığında 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ HESABI'nın alacağına kayıt yapılır. Bir sonraki yılın başında ise bu kayıt 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI'nın borcuna 322 BORÇ SENETLERİ REESKONT HESABI'nın alacağına kayıt yapılmak suretiyle kapatılır. 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır. Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına kaydedilir. İade edilen veya işletme tarafından gelir kaydedilen değerler ise bu hesabın borcuna kaydedilerek kapatılır. Örnek: 1.İşletme 1 aralık tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 5.900,- TL lik ticari malı Satıcı Can Alır dan veresiye olarak satın almıştır. 2.İşletme 2 aralık tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 4.320,- TL lik ticari malı Satıcı Ali Gezer den veresiye olarak satın almıştır. NSBMYO 138 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 3.İşletme 3 aralık tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.525,- TL lik ticari malı Satıcı Cem Uyur dan veresiye olarak satın almıştır. 4.İşletme 12 aralık tarihinde Satıcı Can Alır a olan borcuna karşılık 1.500,- TL nakit ödeme yapmıştır. 5.İşletme 14 aralık tarihinde Satıcı Ali Gezer e olan borcuna karşılık 1.250,- TL lik çek düzenleyip vermiştir. 6.İşletme 16 aralık tarihinde Satıcı Cem Uyur a olan borcuna karşılık elinde bulunan 1.000,- TL lik çeki ciro etmiştir. 7.İşletme 20 aralık tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.596,- TL lik ticari malı senet vermek suretiyle satın almıştır. 8.İşletme 22 aralık tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.160,- TL lik ticari malı senet vermek suretiyle satın almıştır. 9.İşletme 22 aralık tarihinde satın alacağı mal için ihaleye giren çeşitli işletmelerden toplam 1.500,- TL teminat almıştır. 10.İşletme 25 aralık tarihinde ihaleyi kazanamayan işletmelere teminat bedelinin tamamını ödemiştir. 11.İşletme 28 aralık tarihinde 2.200,- TL lik senetli borcunu nakit olarak ödemiştir. 12.İşletme 29 aralık tarihinde hesabından ödemiştir. 2.000,- TL lik senetli borcunu bankadaki ticari mevduat 13.İşletme 30 aralık tarihinde Satıcı Can Alır a olan borcuna karşılık ziraat bankasındaki kredi hesabından 1.000,- TL ödeme yapmıştır. 14.İşletme 31 aralık tarihinde satıcı Ali Gezer e olan borcuna karşılık ziraat bankasındaki ticari mevduat hesabından 900,- TL ödeme yapmıştır. 15İşletme 31 aralık tarihinde Satıcı Cem Uyur dan aldığı malların 500,- TL lik kısmını bozuk olması nedeniyle iade etmiş kdv bedelini tahsil etmiştir. İşletme Yönetimi Programı 139 Genel Muhasebe Ders Notları 1 153 TİCARİ MALLAR 5.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 900,00 100 KASA 900,00 320 SATICILAR 5.000,00 320 01 Ca n Al ır 2 153 TİCARİ MALLAR 4.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 320,00 100 KASA 320,00 320 SATICILAR 4.000,00 320 02 Al i Gezer 3 153 TİCARİ MALLAR 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 100 KASA 25,00 320 SATICILAR 2.500,00 320 03 Cem Uyur 4 320 SATICILAR 1.500,00 320 01 Ca n Al ır 100 KASA 1.500,00 5 320 SATICILAR 1.250,00 320 02 Al i Gezer 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİR. 1.250,00 6 320 SATICILAR 1.000,00 320 03 Cem Uyur 101 ALINAN ÇEKLER 1.000,00 7 153 TİCARİ MALLAR 2.200,00 191 İNDİRİLECEK KDV 396,00 100 KASA 396,00 321 BORÇ SENETLERİ 2.200,00 8 153 TİCARİ MALLAR 2.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 160,00 100 KASA 321 BORÇ SENETLERİ NSBMYO 160,00 2.000,00 140 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 9 100 KASA 1.500,00 326 ALINAN DEP. VE TEMİNATLAR 1.500,00 10 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 1.500,00 100 KASA 1.500,00 11 321 BORÇ SENETLERİ 2.200,00 100 KASA 2.200,00 12 321 BORÇ SENETLERİ 2.000,00 102 BANKALAR 2.000,00 13 320 SATICILAR 1.000,00 320 01 Ca n Al ır 300 BANKA KREDİ. 100,00 300 01 Zi ra a t Ba nk. 14 320 SATICILAR 900,00 320 02 Al i Gezer 102 BANKALAR 900,00 102 01 Zi ra a t Ba nk, 15 320 SATICILAR 500,00 320 03 Cem Uyur 100 KASA 5,00 153 TİCARİ MALLAR 391 HESAP KDV İşletme Yönetimi Programı 500,00 5,00 141 Genel Muhasebe Ders Notları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 NSBMYO 142 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. Borcun doğması halinde hesaba alacak kaydedilir. Ödemenin yapılması durumunda ise borç kaydedilerek kapatılır. 335 PERSONELE BORÇLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin personeline olan çeşitli borçlarının izlendiği hesaptır. Personel lehine tahakkuk ettirilen borçlar bu hesabın alacağına kaydedilir. Borcun personele ödenmesi halinde hesabın borcuna kayıt yapılarak kapatılır. 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Ticari olmayıp, yukarıda sayılan hesaplardan birine girmeyen borçların izlendiği hesaptır. Bu hesaba, bir borç doğması halinde alacak kaydedilir. Borcun ödenmesi halinde ise borç kaydedilmek suretiyle hesap kapatılır. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır. Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça hesabın alacağına kayıt yapılır. Ödeme yapılması halinde ise bu hesap borçlandırılmak suretiyle kapatılır. 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin, personelin hak edişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. Kesintilerin yapılması halinde bu hesabın alacağına kayıt yapılır. Kesintilerin ilgili yerlere ödemelerinin yapılması halinde bu hesap borçlandırılarak kapatılır. 397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Sayımlar sonucunda tesbit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklarla ilgili fazlalıklar ile ünitelr arası yollamada ortaya çıkan fazlalıkların geçici olarak kaydedildiği hesaptır. Kasa sayım fazlasının tesibtinde kasa hesabına borç, karşılığında ise bu hesaba alacak kaydedilir. Daha sonra araştırmalar neticesined fazlalık nedeninin bulunmasına göre bu hesabın borcuna, fazlalık nedenine göre de ilgili hesabın alacağına yazılmak suretiyle hesap kapatılır. İşletme Yönetimi Programı 143 Genel Muhasebe Ders Notları Örnek: 1.İşletme 1 aralık tarihinde nakit ihtiyacını karşılamak için ortak Can Gezer den 5.000,- TL borç para almıştır. 2. İşletme 25 aralık tarihinde ortak Can Gezer e olan borcunu bankadaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. 3.İşletme işyerinde çalışan işçi Ali tembel’e asgari ücret üzerinden ücret tahakkuk ettirmiştir. İşyeri tehlike derecesi 2’dir. 4.İşletme işyerinde çalışan İşçi Veli Uyuşuk’a brüt 1000,-TL üzerinden ücret tahakkuk ettirmiştir. İşyeri tehlike derecesi 2’dir. Asgari Ücret : 1 ocak 2011-30 Haziran 2011 tarihleri arasında 796,50 Krş. Asgari Ücret 1 Temmuz 2011-31 Aralık 2011 tarihleri arasında 837,- TL dir. Sgk İşçi Payı % 14 Sgk İşçi İssizlik Payı %1 Sgk İşveren Payı % 18,5 + ((İşyeri tehlike derecesi/2 )+0,5) Sgk İşveren İssizlik Payı %2 Damga Vergisi % 066 (0,0066) (Not: Sgk primleri ve damga vergisi brüt ücret üzerinden hesaplanır.) Gelir Vergisi Oranı % 15 Brüt Ücret –(sgk işçi payı + Sgk işçi işsizlik payı) = ? x0,15 = ? - Asgari Geçim İndirimi= G.Ver. Brüt Ücret -(sgk işçi p.+sgk işçi i.p.+damga ver.+gelir ver.) = Net ücret Asgari Geçim İndirimi her yılın ocak ayındaki asgari ücret üzerinden bir sefer hesaplanır ve yıl boyunca aynı oranlar kullanılır. Çalışan kişinin bekar, evli, eşinin çalışıp çalışmaması ve çocuk sayısına göre ayrı ayrı hesaplanır. 2011 yılının hesaplanmış Asgari Geçim İndirim tutarları aşağıdaki gibidir. 22011 Yılı Asgari Geçim İndirimi Tutarları Medeni Durum Bekar Evli eşi çalışmayan Eşi çalışmayan 1 çocuklu Eşi çalışmayan 2 çocuklu Eşi çalışmayan 3 çocuklu Eşi çalışmayan 4 çocuklu Evli eşi çalışan Evli eşi çalışan 1 çocuklu Evli eşi çalışan 2 çocuklu Evli eşi çalışan 3 çocuklu Evli eşi çalışan 4 çocuklu Evli eşi çalışan 5 çocuklu Evli eşi çalışan 6 çocuklu Aylık Asgari Geçim İndirimi (2012 Yılı) Aylık Asgari Geçim İndirimi (2013 Yılı) 66,49 79,79 89,76 99,73 106,38 113,03 66,49 76,49 86,43 93,08 99,73 106,38 113,03 Tavan Ücret : 1 ocak 2011-30 Haziran 2011 tarihleri arasında 5.177,40 Krş. Tavan Ücret 1 Temmuz 2011-31 Aralık 2011 tarihleri arasında 5.440,50 Krş. NSBMYO 144 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 1 100 KASA 5.000,00 331 ORTAK. BORÇLAR 5.000,00 331 01 Ca n Gezer 2 331 ORTAK. BORÇLAR 5.000,00 331 01 Ca n Gezer 102 BANKALAR 5.000,00 Asgari Ücret= 837,- TL 837 x 0,14 =117,18 Krş. Sgk işçi payı 837 x 0,01 = 8,37 Krş. Sgk işçi işsizlik payı 837 x 0,02 = 16,74 Krş. Sgk işveren işsizlik payı 837 x 0,20 (0,185 + ((2/2 =1)+0,5=1,5)) =167,40 Sgk işveren payı 837 x 0,0066 = 5,52 Krş. Damga Vergisi Gel.Ver= Brüt Ücret – (Sgk işçi Payı + Sgk işçi issiz. P.) = G.V. Matrahı x 0,15 = G.V. –A.G.İ = Gelir Ver. 837 –(117,18+8,37)=711,45 x0,15 =106,72 – 59,74 =46,98 Gelir vergisi Net Ücret = Brüt Ücret –(sgk işçi payı+sgk işçi işsizlik payı+damga vergisi +gelir vergisi) =837 –(117,18+8,37+5,52+46,98= 658,95 net ücret 3 7/a s eçeneği ne göre ücret ta ha kkuk ka ydı 770 GENEL YÖNETİM GİDER 1.021,14 770 01 İşçi Ücret ve Gi der. 770 01 01 Brüt Ücret 837 770 01 02 Sgk İşv. P. 167,40 770 01 03 Sgk İşv.İş.P. 16,74 335 PERSONELE BORÇLAR 658,95 335 01 Al i tembel 360 ÖD.VERGİ VE FONLAR 360 01 Gel . Ver 46,98 360 02 Da m.Ver 5,52 361 ÖD. SOS.GÜV.KESİNT. 361 01 Sgk İşv.p. 167,40 361 02 Sgk i şv.i .p. 16,74 361 03 Sgk i şçi p. 117,18 361 04 Sgk i şçi i ş.p. 8,37 İşletme Yönetimi Programı 52,50 309,69 145 Genel Muhasebe Ders Notları 3 7/b s eçeneği ne göre ücret ta ha kkuk ka ydı 791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 791 01 Brüt Ücret 1.021,14 837 791 02 Sgk İşv. P. 167,40 791 03 Sgk İşv.İş.P. 16,74 335 PERSONELE BORÇLAR 658,95 335 01 Al i Tembel 360 ÖD.VERGİ VE FONLAR 360 01 Gel . Ver 46,98 360 02 Da m.Ver 5,52 52,50 361 ÖD. SOS.GÜV.KESİNT. 361 01 Sgk İşv.p. 309,69 167,40 361 02 Sgk i şv.i .p. 16,74 361 03 Sgk i şçi p. 117,18 361 04 Sgk i şçi i ş.p. 8,37 Brüt Ücret= 1000,- TL 1000 x 0,14 = 140,- TL. Sgk işçi payı 1000 x 0,01 = 10,- TL. Sgk işçi işsizlik payı 1000 x 0,02 = 20,- KY Krş. Sgk işveren işsizlik payı 1000 x 0,20 (0,185 + ((2/2 =1)+0,5=1,5)) =200,- Sgk işveren payı 1000 x 0,0066 = 6,66 Krş. Damga Vergisi Gel.Ver= Brüt Ücret – (Sgk işçi Payı + Sgk işçi issiz. P.) = G.V. Matrahı x 0,15 = G.V. –A.G.İ = Gelir Ver. 1000 –(140+10)=850 x0,15 =127,50 – 59,74 =67,76 Gelir vergisi Net Ücret = Brüt Ücret –(sgk işçi payı+sgk işçi işsizlik payı+damga vergisi +gelir vergisi) =1000 –(140+10+6,66+67,76= 775,58 net ücret 4 7/a s eçeneği ne göre ücret ta ha kkuk ka ydı 770 GENEL YÖNETİM GİDER 1.220,00 770 01 İşçi Ücret ve Gi der. 770 01 01 Brüt Ücret 1000 770 01 02 Sgk İşv. P. 200 770 01 03 Sgk İşv.İş.P. 20 335 PERSONELE BORÇLAR 775,58 335 02 Vel i Uyuşuk 360 ÖD.VERGİ VE FONLAR 360 01 Gel . Ver 67,76 360 02 Da m.Ver 6,66 361 ÖD. SOS.GÜV.KESİNT. 361 01 Sgk İşv.p. 200 361 02 Sgk i şv.i .p. 20 361 03 Sgk i şçi p. 140 361 04 Sgk i şçi i ş.p. 10 NSBMYO 74,42 370,00 146 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 4 7/b s eçeneği ne göre ücret ta ha kkuk ka ydı 791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDER 791 01 Brüt Ücret 1.220,00 1000 791 02 Sgk İşv. P. 200 791 03 Sgk İşv.İş.P. 20 335 PERSONELE BORÇLAR 775,58 335 02 Vel i Uyuşuk 360 ÖD.VERGİ VE FONLAR 360 01 Gel . Ver 67,76 360 02 Da m.Ver 6,66 361 ÖD. SOS.GÜV.KESİNT. 361 01 Sgk İşv.p. 200 361 02 Sgk i şv.i .p. 20 361 03 Sgk i şçi p. 140 361 04 Sgk i şçi i ş.p. 10 İşletme Yönetimi Programı 74,42 370,00 147 Genel Muhasebe Ders Notları ÖZ KAYNAKLAR Öz kaynaklar işletmenin net aktifinin; başka bir deyimle bilanço tarihindeki varlıkların toplamından ne kadarının doğrudan ortaklar tarafından karşılanmış olduğunu gösteren bölümdür. Aşağıdaki gibi bölümlendirilmiştir. 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLERİ 54 KAR YEDEKLERİ 57 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 59 DÖNEM NET KARI(ZARARI) 50 ÖDENMİŞ SERMAYE Şirketin kuruluşu sırasında esas sözleşme ile tesbit edilen veya daha sonra yapılan sermaye artışları ile Ticaret Siciline tescil edilen nominal sermaye ve hissedarların taahhüt edip henüz ödemediği ödenmemiş sermaye yer alır. 500 ÖDENMİŞ SERMAYE HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletme sahibi ya da sahiplerinin işletmeye sermaye olarak verdiği değerlerin izlendiği hesaptır. Hesap, şahıs işletmelerinde sermaye olarak konulan değerlerin belirlenmesi sonucunda ve bu değerlerin ilgili aktif hesaba yazılmaları karşılığında alacaklandırılır. Şirketlerde ise sermaye koymayı taahhüt eden ortakların bu taahhütten dolayı borçlandırılması karşılığında alacaklandırılır. Sermaye artırılması halinde de aynı işlem yapılır. Şirketlerde karşılığında 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI borçlandırılır. Ödeme yapılmasına göre bu hesap alacaklandırılarak kapatılır. 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Şirketlerde ortakların taahhüdü bu hesabın borcuna yazılarak sermaye oluşturulur. Hesabın kalanı ortakların sermaye koyma borçların gösterir. Hesap sermaye taahhüdü aşamasında borçlanır. Ortaklar sermaye borçlarına karşılık verdiği değerler nedeniyle alacaklanır. Hesap kalanı, öz kaynakları azaltıcı bir kalem olarak pasifte indirim biçiminde gösterilir. SERMAYE YEDEKLERİ Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri nedeniyle ortaya çıkan işletmede bırakılan yedeklerin izlendiği hesap grubudur. 520 HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ HESABI 521 HİSSE SENETLERİ İPTAL KARLARI HESABI 522 MDV YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI HESABI 523 İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI HESABI 529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ HESABI NSBMYO 148 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 522 MADDİ DURAN VARLIKLARIN YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin aktifinde kayıtlı duran varlıkların yeniden değerlenmesi sonucunda ortaya çıkan artışların pasifteki karşılıkları bu hesapta izlenir. Yeniden değerleme artışı bir bakıma sermayenin bilanço günündeki para ile ifadesini sağlayan bir düzeltme işlemidir. Yeniden değerleme artışları bu hesabın alacağına kaydedilir. Bu değerlerin sermayeye eklenmesi ya da herhangi bir nedenle kullanılması durumunda borç kaydedilmek suretiyle kapatılır. KAR YEDEKLERİ Kanun, ana sözleşme hükümleri ya da yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca, dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş karlar, bu hesap grubunda izlenir. 540 YASAL YEDEKLER HESABI 541 STATÜ YEDEKLERİ HESABI 542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER HESABI 548 DİĞER KAR YEDEKLERİ HESABI 549 ÖZEL FONLAR HESABI 549 ÖZEL FONLAR HESABI Niteliği ve İşleyişi: Genel kurul kararı gereği belli amaçlarla kullanılmak üzere ayrılan "yatırım fonu", "sermaye itfa fon", "yatarım indirimi fonu" gibi kardan ayrılan yedeklerle, bir duran varlığın satışında ortaya çıkan ve yenilemede kullanılacak "yenileme fonu" bu hesapta izlenir. Bunlardan "yenileme fonu" dışında kalanlar gerçekte "belli amaca tahsis edilmiş yedek"lerdir. Dolayısıyla hesap bu fonlardan dolayı yedekler hesabında oluğu gibi çalışır. Yenileme fonu ise, maddi duran varlıklar bölümünde anlatıldığı gibi, bir duran varlığın yenilenmek üzere satılmasında ortaya çıkar ve yeni edinilen duran varlığın amortismanını karşılayarak kapanır. 57 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortay çıkan ve ortaklara dağıtılmamış bulunan karlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesap grubudur. 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve ortaklara dağıtılmamış bulunan karlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır. Hesap, açılış kaydında önceki dönem net karının doğrudan 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI alacak hesabına yazılması, şeklinde açılabilir. Hesap, karın kullanılma biçimine göre ilgili hesaba karşılık borçlanır. 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan net zararların izlendiği hesap grubudur. 580 GEÇMİŞ YALLAR ZARARLARI HESABI (-) Niteliği ve İşleyişi: Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır. Hesap, açılış kaydında önceki dönem zararının doğrudan 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI hesabına yazılması şeklinde açılabilir. Hesap devreden zarar nedeniyle borçlanarak açılır. Zararın İşletme Yönetimi Programı 149 Genel Muhasebe Ders Notları izleyen dönem karlarına, yedeklere ya da sermayeye mahsubu veya ortaklardan zarar kadar tahsilat yapılması ile alacaklanmak suretiyle kapatılır. 59 DÖNEM NET KARI (ZARARI) İşletmenin nihai faaliyet sonucunu gösteren hesapları kapsar. 590 DÖNEM NET KARI 591 DÖNEM NET ZARARI (-) 590 DÖNEM NET KARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net kar tutarının izlendiği hesaptır. Bilanço çıkarılması sırasında tamamı kapatılmak durumunda olan sonuç hesaplarındaki değerler 690 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HESABI'na aktarılır. Buradaki borç ve alacak arasındaki fark 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HESABI'na aktarılır. Bu hesabın (692 Nolu) alacak kalanı vermesi halinde fark 590 DÖNEM NET KARI HESABI'nın alacağına kayıt yapılır. Yeni hesap döneminde ise 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI HESABI'na devredilmek suretiyle kapatılır. 591 DÖNEM NET ZARARI HESABI Niteliği ve İşleyişi: İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net zarar tutarının izlendiği hesaptır. Bilanço çıkarılması sırasında tamamı kapatılmak durumunda olan sonuç hesaplarındaki değerler 690 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HESABI'na aktarılır. Buradaki borç ve alacak arasındaki fark 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HESABI'na aktarılır. Bu hesabın (692 Nolu) borç kalanı vermesi halinde fark 591 DÖNEM NET ZARARI HESABI'nın borcuna kayıt yapılır. Yeni hesap döneminde ise 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI HESABI'na devredilmek suretiyle kapatılır. NSBMYO 150 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Örnek Uygulama(özel 2009) 1. İşletme 1ocak tarihinde 25.000,- TL nakit, 10.000,- TL ziraat bankası ticari mevduat hesabı ile işe başlamıştır. 2. İşletme 3 ocak tarihinde %18 kdv dahil 5.900,- TL lik ticari malı peşin olarak satın almıştır. 3. İşletme 5 ocak tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 3.240,- TL ticari malı satıcı Veli Can’dan veresiye olarak satın almıştır. 4. İşletme 7 ocak tariihnde fazla parasını değerlendirmek amacıyla Demir A.Ş. ait 2.500,- TL lik hisse senedi satın almıştır. 5. İşletme 9 ocak tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 75,- TL posta pulu, 125,- TL lik damga pulu satın almıştır. 6. İşletme 11 ocak tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.124,- TL ticari malı veresiye olarak alıcı Ali Gezer’e satmıştır. 7. İşletme 13 ocak tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.620,- TL ticari malı senet karşılığı satmıştır 8. İşletme 15 ocak tarihinde ziraat bankasından 10.000,- TL açık kredi sağlamıştır. Aynı gün %1 kdv dahil 2.525,- TL lik ticari mal almış bedelini kredi hesabından ödemiştir. 9. İşletme 17 ocak tarihinde işyerinde kullanacağı tüpler için 150,- TL depozito bedeli ödemiştir. 10. İşletme 19 ocak tarihinde %18 kdv dahil 2.596,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın almıştır. 11. İşletme 21 ocak tarihinde işyerinde kullanılmak üzere ekonomik ömrü beş yıl olan %18 kdv dahil 4.720,- TL ya iki adet bilgisayar satın almıştır. 12. İşletme 23 ocak tarihinde %1 kdv dahil 1.515,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 13. İşletme 25 ocak tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmaya satılmak üzere 3.000,- TL lik ticari mal göndermiştir. 14. İşletme 27 ocak tarihinde komisyoncu firmaya gönderdiği ticari malın nakliye ve sigorta gideri olarak %18 kdv dahil 177,- TL ödemiştir. 15. İşletme 29 ocak tarihinde işyerinde çalışan işçi Ali Tembel’e 300,- TL borç para vermiştir. 16. İşletme 31 ocak tarihinde İşyerinde çalışan işçi Ali Tembel’e asgari ücret üzerinden ücret tahakkuk ettirmiştir. İşyeri tehlike sınıfı 1,5 olup ali tembel bekardır. 1. İşletme 2 şubat tarihinde işçi Ali tembelin net ücretini nakit olarak ödemiştir. 2. İşletme 4 şubat tarihinde elinde bulunan Alacak senetlerinin yarısını tahsil edilmek üzere ziraat bankasına göndermiştir. 3. İşletme 6 şubat tarihinde daha önce düzenlediği çekin bankadan ödendiğini öğrenmiştir. 4. İşletme 8 şubat tarihinde komisyoncu firmaya gönderilen ticari malın 1/3 ünün %18 kdv dahil 1.888,- tl peşin olarak satıldığını öğrenmiştir. 5. İşletme 10 şubat tarihinde fazla parasını değerlendirmek için %24 faizli bir yıl vadeli ana para ve faiz ödemesi vade bitiminde yapılacak devlet tahvili satın almış, bedelini bankadaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. 6. İşletme 12 şubat tarihinde %8 kdv dahil 1.944,- TL lik ticari mal satın almış elindeki çeki ciro etmiştir. Kalan kısmı için ise yeni çek düzenleyip vermiştir. 7. İşletme 14 şubat tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.950,- Tl ticari malı senet karşılığında satmıştır. 8. İşletme 15 şubat tarihinde işyerinin onbeş aylık kira bedeli olarak brüt 1.500,- tl bankadaki ticari mevduat hesabından ödemiştir. 9. İşletme 16 şubat tarihinde alıcı Ali Gezer’den borcuna karşılık 800,- tl çek almıştır. İşletme Yönetimi Programı 151 Genel Muhasebe Ders Notları 10. İşletme 18 şubat tarihinde personel Ali tembelden borcuna karşılık 150,- TL tahsil etmiştir. 11. İşletme 19 şubat tarihinde başka bir ildeki komisyoncu firmadan satın alacağı 2.000,- TL lik ticari mal için %20 oranında sipariş avansını bankadaki ticari mevduat hesabından satıcı firmanın banka hesabına havale etmiştir. 12. İşletme 20 şubat tarihinde gelir ve damga vergisini ödemiştir. 13. İşletme 22 şubat tarihinde satıcı Veli Can’a olan borcuna karşılık 1.200,- TL lik çek düzenleyip vermiştir. 14. İşletme 24 şubat tarihinde bankaya olan kredi borcuna karşılık 1.000,- TL nakit ödeme yapmıştır. 15. İşletme 26 şubat tarihinde personel Ali Tembel’i iki haftalığına hizmet içi kursa göndermiş, 400,- TL avans vermiştir. 16. İşletme 28 şubat işçinin sigorta primlerini nakit olarak ödemiştir. 17. İşletme ay sonunda işçi Ali tembel’e brüt 850,- TL ücret tahakkuk ettirmiştir. 18. İşletme ay sonunda kdv mahsup kaydını yapmıştır. 1. İşletme 1 mart tarihinde işçi ali tembel in net ücretini ödemiştir. 2. İşletme 3 mart tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 3.304,- TL lik ticari malı senet karşılığında satmıştır. 3. İşletme 5 mart tarihinde sipariş ettiği ticari malın yarısın teslim almış mal bedeli ve %1 kdv sini peşin olarak ödemiştir. 4. İşletme 7 mart tarihinde satıcıya verdiği 1.200,- TL lik çekin bankandan ödendiğini öğrenmiştir. 5. İşletme 9 mart tarihinde deposunda bulunan 1.500,- TL lik ticari malın %20 oranında kesin olarak değer düşüklüğüne uğradığını tesbit etmiştir. 6. İşletme 11 mart tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.655,- TL lik ticari malı veresiye olarak Ali Koşar’a satmıştır. 7. İşletme 13 mart tarihinde işletme ortaklarından Can Kıraç’a 1.800,- TL nakit parayı borç olarak vermiştir. 8. İşletme 15 mart tarihinde katılacağı ihale için 250,- TL teminat bedeli yatırmıştır. 9. İşletme 17 mart tarihinde Vakıfbanka 2.000,- TL yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 10. İşletme 19 mart tarihinde %18 kdv 4.130,- TL ticari malı peşin olarak satmıştır. 11. İşletme 20 mart tarihinde stopaj gelir vergisi ve damga vergisini ödemiştir. 12. İşletme 21 mart tarihinde işyerinin telefon faturası olarak 118,- TL ödeme yapmıştır. 13. İşletme 23 mart tarihinde %18 kdv dahil 2.832,- Tl ticari malı kredi kartı ile satmıştır. Kart 30 gün sonunda komisyonsuz tahsil edilmektedir. 14. İşletme 25 mart tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere satıcı Veli Cangöz’den 1.818,- TL lik ticari malı veresiye olarak satın almıştır. 15. İşletme 27 mart tarihinde satıcı Veli Can’dan satın aldığı (%8 kdv) ticari malın 500,- TL lik kısmını iade etmiş kdv bedelini tahsil etmiştir. 16. İşletme 29 mart tarihinde elinde bulunan hisse senetlerinin 1/5 ini 750,- TL peşin olarak satmıştır. 17. İşletme 31 mart tarihinde ssk primlerini vakıfbanktaki hesabından ödemiştir. 18. İşletme ay sonunda işçi Ali tembel’e brüt 900,- TL ücret tahakkuk ettirmiştir. 19. İşletme ay sonu kdv mahsup kaydını yapmıştır. 1. İşletme 2 nisan tarihinde işçi Ali tembel’in ücretini ziraat bankasındaki hesabından ödemiştir. 2. İşletme 4 nisan tarihinde hizmet içi kurstan dönen Ali tembel’in ibraz ettiği %18 kdv dahil 354,- TL lık gider faturasını teslim almıştır. NSBMYO 152 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 3. İşletme 6 nisan tarihinde tüplerin yarısını iade ederek depozito bedellerini tahsil etmiştir. 4. İşletme 8 nisan tarihinde elinde bulunan 5.300,- TL lik alacak senedini ziraat bankasına vererek senet karşılığı kredi sağlamıştır. 5. İşletme 10 nisan tarihinde bankaya tahsil için gönderdiği senedin ziraat bankası tarafından tahsil edildiğini, 15,- tl komisyon kesildikten sonra kalan kısmının hesabımıza kaydedildiğini öğrenmiştir. 6. İşletme 12 nisan tarihinde elinde bulunan hisse senetlerinin ¼ ünü 450,- TL ye peşin olarak satmıştır. 7. İşletme 14 nisan tarihinde işletme sahibi Can Kıraç’a mal alması için 3.000,- TL avans vermiştir. 8. İşletmem 16 nisan tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.020,- TL ticari malı senet almak suretiyle satmıştır. 9. İşletme 18 nisan tarihinde Alıcı Ali Koşar üzerine, Satıcı Veli Cangöz lehine 1.000,- Tl lık bir poliçe düzenlemiş ve taraflarca kabul edilerek imzalanmıştır. 10. İşletme 20 nisan tarihinde gelir ve damga vergisini ödemiştir. 11. İşletme 22 nisan tarihinde işletme sahibi can kıraç’ın %8 kdv dahil 2.430,- TL lik ticari malı satın aldığını faksladığı belgelerden öğrenmiştir. 12. İşletme 24 nisan tarihinde kredi kartı alacaklarının ziraat bankasındaki hesabımıza aktarıldığını öğrenmiştir. 13. İşletme 25 nisan tarihinde kdv sini ziraat bankasındaki hesabından ödemiştir. 14. İşletme 26 nisan tarihinde Can kıraç’ın aldığı ticari malları %18 kdv dahil 236,- TL ödeyerek uçan kargo şirketi ile gönderdiğini gelen fakstan öğrenmiştir. 15. İşletme 28 nisan tarihinde %8 kdv dahil 2.970,- TL ticari malı kredi kartı ile satmıştır. 16. İşletme 30 nisan tarihinde ssk primini vakıfbanktaki hesabından ödemiştir. 17. İşletme ay sonunda işçi Ali tembel’e brüt 950,- TL ücret tahakkuk ettirmiştir. 18. Ay sonu kdv mahsup kaydı yapılmıştır. 1. İşletme 2 mayıs tarihinde işçi ali tembel’ün net ücretini ziraat bankasından ödemiştir. 2. İşletme 3 mayıs tarihinde %8 kdv dahil 1.890,- TL ticari mal satın almış bedelini ziraat bankasındaki kredi hesabından ödemiştir. 3. İşletme 5 mayıs tarihinde işyerinde kullanılmak üzere %8 kdv dahil 295,- TL kırtasiye gideri yapmıştır. 4. İşletme 7 mayıs tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2.832,-TL ticari malı ¼ ü peşin, ¼ ü çek karşılığı, ¼ ü senet karşılığı, ¼ ünü de Ali uyur a veresiye olarak satmıştır. 5. İşletme 9 mayıs tarihinde ortak Can kıraç’tan borcuna karşılık 1.000,- tl tahsil etmiştir. 6. İşletme 11 mayıs tarihinde Uçan kargo şirketi ile gönderilen malı teslim alarak depoya koymuştur. 7. İşletme 13 mayıs tarihinde elinde bulunan senetli alacaklarından 400,- tl kısmının değersiz hale geldiğini tespit etmiştir. 8. İşletme 15 mayıs tarihinde alıcı Ali uyur(a sattığı ticari malın yarısın bozuk olması nedeniyle iade almış ve kdv sini ödemiştir. 9. İşletme 17 mayıs tarihinde 600,- tl alacak senedinin tahsilinin şüpheli hale geldiğin belirlemiş ve yarısı için karşılık ayırmıştır. 10. İşletme 19 mayıs tarihinde katıldığı ihaleyi kazanamamış ve teminat bedelini tahsil etmiştir. 11. İşletme 20 mayıs tarihinde gelir ve damga vergisini vakıfbanktaki hesabından ödemiştir. 12. İşletme 21 mayıs tarihinde %1 kdv dahil 1.010,- Tl lik ticari malı peşin olarak satmıştır. İşletme Yönetimi Programı 153 Genel Muhasebe Ders Notları 13. İşletme 23 mayıs tarihinde elinde bulunan 800,- tl çeki vakıfbanka göndererek bedelini hesabına kaydettirmiştir. 14. İşletme 25 mayıs tarihinde 750,- tl alacak senedini tahsil etmiştir. 15. İşletme 27 mayıs tarihinde satcı Veli can’a 750,- TL lik çek düzenleyip vermiştir. Çek aynı gün ziraat bankasındaki kredi hesabından ödenmiştir. 16. İşletme 29 mayıs tarihinde %1 kdv dahil 1.515,- TL lik ticari malı kredi kartı ile satmıştır. 17. İşletme 31 mart tarihinde ssk primlerini vakıfbanktaki hesabından ödemiştir. 18. İşletme ay sonunda işçi ali tembel’e brüt 1000,-TL tahakkuk ettirmiştir. 19. İşletme ay sonunda kvd mahsup kaydını yapmıştır. 1. İşletme 1 haziran tarihinde işçi Ali tembel’in net ücretini nakit olarak ödemiştir. 2. İşletme 2 haziran tarihinde komisyoncu firma satmış olduğu mal bedili üzerinden 50,- TL komisyon kestikten sonra kalan kısmını işletmenin ziraat bankasındaki hesabına yatırmıştır. 3. İşletme 4 haziran tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 1.770,- TL ticari malı senet vermek suretiyle satın almıştır. 4. İşletme 6 haziran tarihinde borçlusu tarafından ödenemeyen 700,- TL lik alacak senedini bir ay ileri tarihli 750,- TL lik yeni bir alacak senedi ile değiştirmiştir. 5. İşletme 8 haziran tarihinde alıcıdan bozuk olması nedeniyle iade aldığı ve maliyeti 250,- TL olan ticari malı satıcı firmaya iade etmiş %18 kdv bedeliyle birlikte tahsil etmiştir. 6. İşletme 10 haziran tarihinde yapılan kasa sayımında 10.938,99 Krş paranın bulunduğunu tesbit etmiş farkın nedenini bulamamıştır. Araştırmak üzere ilgili hesaba alınmıştır. 7. İşletme 12 haziran tarihinde katılacağı bir ihale için ziraat bankasındaki hesabından 300,- Tl teminat yatırmıştır. 8. İşletme 14 haziran tarihinde komisyoncu firmanın %18 kdv dahil 1.770,- TL ticari malı peşin olarak sattığını öğrenmiştir. 9. İşletme 16 haziran tarihinde kasadaki farkın 750,- TL kısmının Alıcı can Koşar yaptığı ödemenin kayıtlara alınmamasından kaynaklandığını tespit etmiştir. 10. İşletme 18 haziran tarihinde şüpheli hale gelen ve yarısına karşılık ayrılan 600,- TL lik senetli alacağın yarısı için 200,- TL tahsil etmiştir. 11. İşletme 20 haziran tarihinde damga ve gelir vergisini nakit olarak ödemiştir. 12. İşletme 22 haziran tarihinde %18 kdv dahil ve peşin 4.720,- TL lik ticari mal satın almış ½’sini peşin, ½ sine senet vermiştir. 13. İşletme 24 haziran tarihinde bankaya teminat olarak verilen alacak senetlerinin 3.000,- TL kısmının banka tarafından tahsil edilerek kredi hesabına karşılık mahsup edildiğini öğrenmiştir. 14. İşletme 25 haziran tarihinde kdv vakıfbanktaki hesabından ödemiştir. 15. İşletme 26 haziran tarihinde 2.970,- TL kredi kartı alacağını ziraat bankasındaki hesabına kaydedildiğini öğrenmiştir. 16. İşletme 28 haziran tarihinde %1 kdv dahil ve peşin olmak üzere 4.545,- TL ticari malı 1/3’ü peşin, 1/3’ü çek karşılığı, 1/3 ünü de senet karşılığı satın almıştır. 17. İşletme 30 haziran tarihinde ssk primlerini vakıfbanktaki hesabından yapmıştır. 18. İşletme ay sonunda işçi ali tembel’e brüt 1050,-TL ücret tahakkuk ettirmiştir. 19. Ay sonu kdv mahsup kaydı yapılmıştır. NSBMYO 154 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İşletme Yönetimi Programı 155 Genel Muhasebe Ders Notları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 NSBMYO 156 Öğr. Gör. Aytekin KAYA Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 …………….. İşletmesi …/…./……...…. Tarihli …………………………..…………… Mizanıdır TOPLAM KALAN Hesabın Adı Borç Alacak Borç Alacak İşletme Yönetimi Programı 157 Genel Muhasebe Ders Notları TEKDÜZEN HESAP PLANI 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 1. DÖNEN VARLIKLAR 252 BİNALAR 10 HAZIR DEĞERLER 253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 100 KASA 254 TAŞITLAR 101 ALINAN ÇEKLER 255 DEMİRBAŞLAR 102 BANKALAR 256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ(-) 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 11 MENKUL KIYMETLER 259 VERİLEN AVANSLAR 110 HİSSE SENETLERİ 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 260 HAKLAR 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 261 ŞEREFİYELER 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 12 TİCARİ ALACAKLAR 264 ÖZEL MALİYETLER 120 ALICILAR 267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 121 ALACAK SENETLERİ 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 269 VERİLEN AVANSLAR 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 271 ARAMA GİDERLERİ 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 277 DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-) 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 279 VERİLEN AVANSLAR 132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 133 BAĞLI ORTAKLARDAN ALACAKLAR 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 135 PERSONELDEN ALACAKLAR 281 GELİR TAHAKKUKLARI 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 29 DİĞER DURAN VARLIKLAR 137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV 138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR 292 DİĞER KDV 139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR 15 STOKLAR 294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR 150 İLK MADDE VE MALZEME 295 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 151 YARI MAMÜLLER-ÜRETİM 297 DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR 152 MAMÜLLER 298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 153 TİCARİ MALLAR 299 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 157 DİĞER STOKLAR 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 30 MALİ BORÇLAR 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANLARI 300 BANKA KREDİLERİ 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 303 UZUN VADELİ KREDİLERİ, ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 304 TAHVİL, ANAPARA, BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ 181 GELİR TAHAKKUKLARI 305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 190 DEVREDEN KDV 308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) 191 İNDİRİLECEK KDV 309 DİĞER MALİ BORÇLAR 192 DİĞER KDV 32 TİCARİ BORÇLAR 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 320 SATICILAR 195 İŞ AVANSLARI 321 BORÇ SENETLERİ 196 PERSONEL AVANSLARI 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR 329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 33 DİĞER BORÇLAR 2.DURAN VARLIKLAR 331 ORTAKLARA BORÇLAR 22 TİCARİ ALACAKLAR 332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 220 ALICILAR 333 BAĞLI ORTAKLAR BORÇLAR 221 ALACAK SENETLERİ 335 PERSONELE BORÇLAR 222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 34 ALINAN AVANSLAR 23 DİĞER ALACAKLAR 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 349 ALINAN DİĞER AVANSLARI 232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 35 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 350-358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 235 PERSONELDEN ALACAKLAR BEDELLERİ 236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 239 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 24 MALİ DURAN VARLIKLAR 368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE 240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 242 İŞTİRAKLER 37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-) 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI 244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜM. (-) 245 BAĞLI ORTAKLIKLAR 372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-) 373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ 379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI KARŞILIĞI (-) 38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 381 GİDER TAHAKKUKLARI 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 250 ARAZİ VE ARSALAR 391 HESAPLANAN KDV NSBMYO 158 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 392 DİĞER KDV 641 BAĞLI ORTAKLIKLARDA TEMETTÜ GELİRLERİ 393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI 642 FAİZ GELİRLERİ 397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI 643 KOMİSYON GELİRLERİ 399 DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR 644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 40 MALİ BORÇLAR 646 KAMBİYO KARLARI 400 BANKA KREDİLERİ 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 407 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLARI (-) 408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-) 653 KOMİSYON GİDERLERİ (-) 409 DİĞER MALİ BORÇLAR 654 KARŞILIK GİDERLERİ (-) 42 TİCARİ BORÇLAR 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) 421 BORÇ SENETLERİ 656 KAMBİYO ZARARLARI (-) 422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 426 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 43 DİĞER BORÇLAR 660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 431 ORTAKLARA BORÇLAR 661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 67 OLAGANDIŞI GELİR VE KARLAR 433 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLAR 436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR 680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI 44 ALINAN AVANSLAR 681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI 440 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 449 ALINAN DİĞER AVANSLAR 69 DÖNEM NET KAR VEYA ZARARI 47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 690 DÖNEM KARI VYA ZARARI 472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞ. (-) 479 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 48 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 7 MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ) 480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI 481 GİDER TAHAKKUKLARI 700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI 49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI 492 GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KDV 71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 493 TESİSE KATILMA PAYLARI 710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 499 DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI 5. ÖZ KAYNAKLAR 712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI 50 ÖDENMİŞ SERMAYE 713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI 500 SERMAYE 72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) 720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 52 SERMAYE YEDEKLERİ 721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI 520 HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PİRİMLERİ 722 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI 521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI 723 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI 522 M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 523 İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 54 KAR YEDEKLERİ 732 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI 540 YASAL YEDEKLER 733 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI 541 STATÜ YEDEKLERİ 734 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI 542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 548 DİĞER KAR YEDEKLERİ 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 549 ÖZEL FONLAR 741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 55 TASFİYE KAR ZARARI 742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI 550 TASFİYE KAR ZARARI 75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 57 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARI 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 76 PAZARLAMA GİDERLERİ 59 DÖNEM NET KARI (ZARARI) 760 PAZARLAMA GİDERLERİ 590 DÖNEM NET KARI 761 PAZARLAMA GİDERLERİ YANSITMA HESABI 591 DÖNEM NET ZARARI (-) 762 PAZARLAMA GİDERLERİ FARK HESABI 6. GELİR TABLOSU HESAPLARI 77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 60 BRÜT SATIŞLAR 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 772 GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI 602 DİĞER GELİRLER 78 FİNANSMAN GİDERLERİ 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 610 SATIŞTAN İADELER (-) 781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI 611 SATIŞ İSKONTOLARI (-) 782 FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI 612 DİĞER İNDİRİMLER (-) 7. MALİYET HESAPLARI (7/B SEÇENEĞİ) 62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 79 GİDER ÇEŞİTLERİ 620 SATILAN MAMÜLLERİN MALİYETİ (-) 790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ (-) 791 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ 622 SATILAN HİZMET MALİYETİ (-) 792 PERSONEL ÜCRET VE GİDERLERİ 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 63 FAALİYET GİDERLERİ (-) 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-) 795 VERGİ, RESİM VE HARÇLAR 631 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-) 796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-) 797 FİNANSMAN GİDERLERİ 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI 640 İŞTİRAKLERDE TEMETTÜ GELİRLERİ 799 ÜRETİM MALİYET HESABI İşletme Yönetimi Programı 1 Genel Muhasebe Ders Notları ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ ORANLARI VE MİKTARLARI Asgari Geçimi İndirimi Tutarları ve Oranları: Asgari geçim indirim oranları: Asgari geçim indiriminden yararlanan Çalışanın kendisi İndirim oranı %50 Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş %10 1. çocuk %7,5 2. çocuk %7,5 3. çocuk %5 4. çocuk %5 2012 Yılı: Medeni Hali Aylık Medeni Hali Aylık Bekar 66,49 Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz 79,79 Evli eşi çalışan ve çocuksuz 66,49 Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu 89,76 Evli eşi çalışan ve 1 çocuklu 76,46 Evli eşi çalışmayan ve 2 çocuklu 99,73 Evli eşi çalışan ve 2 çocuklu 86,43 Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu 106,38 Evli eşi çalışan ve 3 çocuklu 93,08 Evli eşi çalışmayan ve 4 çocuklu 113,03 Evli eşi çalışan ve 4 çocuklu 99,73 Evli eşi çalışmayan ve 5 çocuklu üst sınır 113,03 Evli eşi çalışan ve 5 çocuklu 106,38 NSBMYO
