Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) Nedir? Dizde kemikleri bir arada tutan dört

Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) Nedir?
Dizde kemikleri bir arada tutan
dört adet kuvvetli bağ vardır.
Bunlardan ikisi yanlarda, ön ve
arka çapraz bağlar ise eklemin
ortasında yer alır
Ön Çapraz Bağın Görevi Nedir?
• ÖÇB tibianın femura göre öne doğru
kaymasını sınırlandırarak ve dizin
rotasyonel hareketlerini kısıtlayarak dizin
stabilitesinde önemli rol oynar ve
eklemdeki streslerin azaltılmasını sağlar.
Ön Çapraz Bağ Nasıl Yaralanır?
• ÖÇB sıklıkla ayak yerde sabitken vücudun diz
merkez olacak şekilde dönmesi sonucunda ya da
dize yandan direkt olarak gelen darbeler
sonucunda veya dizin aşırı ekstansiyona
gelmesine bağlı olarak yaralanabilir. Eğer direkt
darbe sonucu bir yaralanma söz konusu ise
sıklıkla beraberinde menüsküs, kıkırdak ve diğer
dokularda hasar da söz konusudur.Çoğu ÖÇB
yaralanması sportif aktiviteler sırasında olur.
Sıklıkla yaralanma sırasında direkt temas yoktur.
ÖÇB Yaralanmasında Bulgular
Nelerdir?
• Yaralanma esnasında başlayan ağrı vardır. Beraberinde
•
eklemde kanamaya bağlı olarak hızlı gelişen bir şişlik
olur. Zaman geçtikçe şişlik azalır ve yerini stabilite
bozukluğuna bırakır. Yaralanma esnasında bağın kopma
sesi duyulabilir, ancak duyulan her ses bağın koptuğu
anlamına gelmez. Kısmi bir yırtık söz konusu ise ağrı
sadece ön çekmece testi sırasında hissedilebilir.
Kronik bağ yaralanmalarında sportif aktiviteler ve
zorlamalarla şikayetler tekrarlarken istirahatla bir
rahatlama sağlanır
ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat
Ne Zaman Gerekir
• Genç, aktif hastalarda, (özellikle sporla
uğraşıyorsa) ÖÇB yaralanması
düşünülüyorsa ameliyat gerekir. Hastanın
ameliyat sonrasındaki rehabilitasyon
programına uyumu önemlidir, dolayısıyla
bu programa adapte olamayacak
hastalarda ve ileri yaşta, aktivite düzeyi
düşük hastalarda ameliyat planlaması
yapılmamalıdır
• Aktif sporla uğraşan profesyonel sporcularda,
hobi olarak sporla uğraşan ve düzenli olarak spor
yapanlarda, diz ekleminin ağır kullanımını
gerektiren işlerde çalışanlarda, normal günlük
işlerde şikayeti olmayan ancak örneğin merdiven
inişlerde sorun yaşayanlarda, diz içerisine sık sık
kanama olanlarda ve 6 aylık konservatif tedaviye
rağmen dizde şikayetleri geçmeyen hastalarda
ameliyat gereksinimi vardır.
• Çapraz bağ yaralanması sonrasında
ameliyat düşünülen hastalarda eklem içi
hematom geçtikten sonra ameliyat
planlaması yapılmalıdır. Ameliyata kadar
geçecek süre içerisinde hastaya kuadriseps
egzersizleri başlanmalı ve eklem hareket
genişliği tam sağlanmalıdır.
• ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat
Yöntemleri Nelerdir
• ÖÇB ameliyatlarında kullanılan farklı teknikler
•
vardır. Her cerrah farklı hastalarda farklı
yöntemler kullanabilir.
Çapraz bağın uç uca dikilmesi eskiden kullanılan
bir yöntem olup sonuçları çok başarısız olduğu
için günümüzde terk edilmiştir. Günümüzde
ÖÇB’ın yeniden yapılandırıldığı ve eski bağın
kullanılmadığı yöntemler tercih edilmektedir.
• ÖÇB yeniden yapılandırılmasında hastanın
kendisinden alınacak kemik uzantılı
patellar tendon veya hamstring tendonları
kullanılabileceği gibi kadavradan alınmış
benzer dokular da kullanılabilir
• Günümüzde ÖÇB cerrahisinde artroskopik
yöntemler tercih edilmektedir. Açık
cerrahide hem sonuçlar daha kötüdür,
hem de kozmetik olarak elde edilen
görüntü hasta uyumunu ve memnuniyetini
olumsuz yönde etkiler.
• ÖÇB yerine kullanılacak doku tercihen hastanın
kendisinden alınır. Bu doku dizin ön kısmından
alınacak ucunda patella ve tibiadan kemik
parçalar içeren patellar tendon (kemik-tendonkemik) olabileceği gibi, dizin iç kısmından
alınacak hamstring tendonları da olabilir. Alınan
bu dokuların açılacak tüneller içerisinde
sabitlenmesi için de farklı yöntemler vardır.
Titanyum vidalar, çelik çiviler, vücutta emilebilir
materyallerden imal edilmiş vida veya çiviler
tercih edilebilir
• Kemik-tendon-kemik greftler: Diz
önünden yapılan alt alta her biri yaklaşık
iki santimlik iki kesi vasıtasıyla alınır. Tibia
ve femur kemikleri içerisine greftin
ucundaki kemik parçaların girebileceği
tüneller açılır ve greft yerleştirildikten
sonra titanyum, çelik yada emilebilir vida
çivi veya staple ile sabitlenir
• Avantajları: Fiksasyon çok kuvvetlidir.
Yeniden yapılandırılan ÖÇB orjinali kadar
ya da daha kuvvetlidir. • Dezavantajları:
Diz önü ağrısı olabilir. Yere diz çökerek
çalışanlarda sorun uzun sürelidir. Patellar
tendon greftin alınmasına bağlı zayıflar
• Hemstring grefti: Hastanın kendi Semitendinozus ve
•
•
grasilis tendonları dizin iç tarafından alınır. Özellikle
büyüme plağı açık genç hastalarda daha çok tercih
edilen bir yöntemdir.
o Avantajları: tendonların alındığı kesi diz önünden
uzak olduğu için diz önü ağrısı olmaz. Patellar tendon
sağlam kalır.
o Dezavantajları: Kemik-tendon iyileşme hızı, kemikkemik iyileşme hızına göre daha yavaştır ve daha uzun
süre alır. Hemstring tendonlarında yaklaşık %10’luk bir
kuvvet kaybı kalır ancak bu genelde hasta tarafından
fark edilebilecek bir zayıflık oluşturmaz.
• Allogreft: Kadavradan alınan patellar tendon, hemstring
•
•
tendonu ya da aşil tendonu kullanılabilir.Fiksasyon için
benzer malzemeler kullanılır.
o Avantajları: Greft alınmadığı için alınmaya bağlı
riskler ve komplikasyonlar olmaz. Ameliyat süresi daha
kısadır.
o Dezavantajları: Çok düşükte olsa enfeksiyon
bulaşma riski vardır. Allogreftler işlemden geçirildikten
sonra boyları kısalır. Eğer ameliyat sırasında yeterince
uzatılmazsa ameliyat sonrasında gevşeme problemi ile
karşılaşılabilir
Ameliyatta Karşılaşılabilecek
Riskler ve Komplikasyonlar
• Derin Ven Trombozu: Bacaktaki derin
•
toplardamarlarda pıhtı oluşmasıdır. Diz ile ilgili
her ameliyattan sonra görülme riski vardır.
Bacakta şişme ısı artışı ve ağrıya yol açar. Erken
harekete başlama riski önemli ölçüde azaltır.
- Enfeksiyon: Riski çok düşük olmakla
birlikte önemli bir komplikasyondur. Ameliyat
sırasında steriliteye üst düzeyde dikkat etmek
gerekir.
• - Eklem Sertliği: Nadir olmakla birlikte diz
•
içerisindeki yapışıklıklara bağlı eklem sertliği ortaya
çıkabilir. Bunu engellemek için ameliyat sonrasında erken
ve yoğun hareket programı önemlidir. Ameliyat
yaralanmadan sonra çok kısa süre içerisinde yapılmışsa
eklem sertliği gelişme riski artar.
- Greft Sıkışması: Eğer kemikte açılan tünellerin
yeri uygun değilse, yeni yerleştirilen greft hareketler
sırasında eklem içerisinde sıkışabilir. Sıklıkla dizin tam
olarak açılması engellenir. Bu problem nadiren fizik
tedaviden fayda görmekle birlikte genelde yeni ameliyat
gerektirir.
Ameliyat Sonrası Süreç Nasıldır
• Hasta hekimin tercihine ve kullanılan anestezinin
tipine bağlı olarak aynı gün içerisinde taburcu
edilebilir ya da ertesi güne kadar hastanede
tutulabilir. Ameliyat sonrasi dize açısı
ayarlanabilir bir dizlik takılır. Hasta kendisini
rahat hissettiği andan itibaren bir çift koltuk
değneği ile ayağa kalkabilir ve ağrı
oluşturmayacak kadar yük vererek ameliyatlığı
bacağın üzerine basarak yürüyebilir.
Mobilizasyonla beraber egzersizlerde başlanır ve
hasta tarafından düzenli olarak yapılması istenir
• Yaklaşık birinci haftada rehabilitasyon programına
•
başlanır ve kullanılan greft ve fiksasyon malzemesine
göre değişebilen 3-6 aylık bir program uygulanır.
Masa başı işte çalışan hastalar ameliyat sonrası birinci
haftada iş başı yapabilir ancak ayakta durmayı gerektiren
işlerde 4-6 haftadan önce çalışmaya başlama tavsiye
edilmez. Eğer ağır iş yapılması gerekiyorsa işe dönüş
zamanı 2-4 aydan önce olmamalıdır. Sportif aktivitelere
dönüş açısından bakılacak olursa 4. ayda hızlı yürüyüşe,
4-5. aylarda bisiklete, 5. ayda düz koşuya, 6-8. aylarda
ise diğer sportif faaliyetlere başlama mümkündür.
ÖÇB İle İlgili Akılda Tutulması
Gerekenler
• ÖÇB diz eklem stabilitesinin %90’nı
sağlar.
Diz yaralanmaları ortopedik
travmaların önemli bir oranını teşkil eder
ve ameliyat gerektiren spor
yaralanmalarının çoğu dizle ilgilidir.
• Sporcularda görülen diz yaralanmalarında
•
•
dizdeki dört ana bağdan ÖÇB ve iç yan bağ en
sık yaralananlarıdır.
ÖÇB tamiri oldukça sık yapılır ve rutin
ameliyatlardandır. Amerikada her yıl 100000
erişkinden 60’ında yeni ÖÇB yırtığı sebebiyle
ameliyat uygulanmaktadır. Ülkemizde bu tür bir
istatistik yoktur.
ÖÇB tamiri oldukça başarılı bir ameliyattır.
Sporcuların yaklaşık %90’ı altı ay içerisinde aktif
spora dönerler