Hafftalık Yu urtiçi Ekkonomi Raporu u VakıfB fBank 28 K Kasım 2011 ‐Bu H Haftaki Yazzımız... 2012 YILI TÜRKİYEE EKONOMİSİ‐‐Dış Ticaret‐Ca ari İşlemler D Dengesi Vakıfbaank V E Ekonom mik Arraştırm malar Türkiye ekonomisine ilişkin 2012 bekklentilerimizi ortaya koyyduğumuz çalışm malarımızın bu b haftaki bö ölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine d ilişkin n tahminlerim mize yer veriyo oruz. Çalışmaamızda ilk olaarak, dış ticarret ve cari işlem mler hesapların nın genel seyyri ve söz kon nusu seyri etkileyen teme el noktalar ortayya konulmaktadır. Ardındaan dış ticaret ve buna bağğlı olarak carri işlemler açıklaarına ilişkin tahminlerimiiz raporda yer y almaktad dır. Çalışmam mızın son kısmında ise 2012 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunm maktadır. Çalışmamızda yer alan a baz senaryomuz dahilinde 2012 yılında dış ticarret açığının 85 5.3 milyar dolarr, cari işlemleer açığının ise e 62.1 milyarr dolar seviyeesinde gerçekkleşeceğini tahm min ediyoruz. ‐Geççtiğimiz Haffta Açıklana an Veriler.... TCMB B Kasım ayınd da faiz oranla arını sabit bıra aktı... Geçtiiğimiz ayki toplantısında borç verme faizini %9’dan %12.5’e çıkarrtarak faiz koridorunu genişleten Türkiye e Cumhuriyett Merkez Bankası (TCMB) bu ayki ngi bir değişşikliğe gitmed di. Politika faiz f oranı toplantısında faizlerde herhan 5.75 seviyesin nde sabit bıraakılırken, borçç alma ve bekleentilere paraleel olarak, %5 borç verme faiz oranları o %5 ve v %12.5 olarak sabit tuttuldu. TCMB yine Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesindee, Bankalararası Para Piyyasası’nda borç verme faiz oranı %15.5’de sabit gecellik vadede uygulanan Merkkez Bankası b bıraktı. m ayı Kapasitee Kullanım Orranı ve Reel K Kesim Güven EEndeksi açıkla andı… Kasım 2011 yılının Kasım ayında imalat sanayi geneelinde kapasitee kullanım oraanı, geçen öre 1 puan arrtarak, bir önceki aya göree ise 0.1 puan n azalarak yılın aynı ayına gö 9 seviyesindee gerçekleşmişştir. Aynı dön nemde reel keesim güven endeksi ise %76.9 bir önceki ö aya göre g 0.4 puaan aratarak 102.3 seviyeesinde gerçekkleşmiştir. Mevssimsellikten arındırılmış ree el kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 3.1 puan artarak 111.8 8 seviyesinde gerçekleşmişttir. Kasım m ayı 2. Dönem m beklenti an nketi açıkland dı… B Kasım ayı ikinci dönem m beklenti anketinde, a yılsonu TÜFE beklentisi TCMB %9.08 8’den %9.22 seviyesine yükselirken, y 2 2011 yılsonu büyüme bekklentisi ise %6.8 seviyesinden %7’ye yükselmiştir. ‐ Bu Hafta Açıkla anacak Veriller... H Haftalık Yurtiçi E konomi Gündem mi ekonomik.arastirmalar@vakifbank.co om.tr Ankara, TÜR RKİYE T Tarih Açıklanacakk Veri 2 29.11.2011 Finansal İstiikrar Raporu (Kassım 2011) 3 30.11.2011 0 01.12.2011 Önceki Veri Beklenti ‐‐ ‐‐ Dış Ticaret D Dengesi (Ekim 20 011) 10.4 mlyr$ ‐‐ PMI İmalat Endeksi (Kasım 2 2011) 51.3 ‐‐ 3‐2012 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ‐Cari İşlemler Dengesi Türkiye ekonomisine ilişkin 2012 beklentilerimizi ortaya koyduğumuz çalışmalarımızın bu haftaki bölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine ilişkin tahminlerimize yer veriyoruz. Çalışmamızda ilk olarak, dış ticaret ve cari işlemler hesaplarının genel seyri ve söz konusu seyri etkileyen temel noktalar ortaya konulmaktadır. Ardından dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açıklarına ilişkin tahminlerimiz raporda yer almaktadır. Çalışmamızın son kısmında ise 2012 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunmaktadır. Çalışmamızda yer alan baz senaryomuz dahilinde 2012 yılında dış ticaret açığının 85.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 62.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Grafik 2 Dış Ticaret Dengesi (12 Aylık Toplam, y‐y, %) Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, y‐y, %, sağ eksen) 150 100 50 0 ‐50 Eyl.11 Oca.11 May.11 Eyl.10 May.10 Eyl.09 Oca.10 May.09 Eyl.08 Oca.09 Oca.08 ‐100 May.08 Eyl.11 May.11 Eyl.10 Oca.11 May.10 Eyl.09 Oca.10 May.09 Eyl.08 Oca.09 May.08 Eyl.07 Oca.08 Oca.07 May.07 Kaynak: TCMB 200 Oca.07 250 200 150 100 50 0 ‐50 ‐100 ‐10000 ‐20000 ‐30000 ‐40000 ‐50000 ‐60000 ‐70000 ‐80000 Dış Ticaret Dengesi (3 Aylık Toplam, y‐y, %) Eyl.07 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, milyon $) May.07 Grafik 1 Kaynak: TCMB Cari işlemler açığının ve dış ticaret açığının 2011 yılının geri kalanında ve 2012 yılında nasıl seyredeceğini incelemeden önce, 2011 yılında bu iki göstergedeki gelişmeleri incelemek faydalı olacaktır. Son açıklanan Eylül ayı rakamlarıyla birlikte dış ticaret açığı yılın ilk dokuz aylık döneminde 82.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2011 yılının ilk dokuz ayında önemli petrol üreticisi ülkelerde yaşanan siyasi ve sosyal olayların petrol arzıyla ilgili endişelere sebep olmasıyla petrol fiyatlarının artması sonucu, petrol ithalatına dayalı bir ülke olan Türkiye’de canlı iç talebin de etkisiyle 2010 yılının aynı dönemine göre ithalat %39 oranında artış göstermiştir. Dış ticaret açığı 12 aylık toplamda 104.9 milyar dolara ulaşırken, 2010 yılında %85’e kadar yükselen ve 2011 yılının Haziran ayından beri yavaşlama eğiliminde olan dış ticaret açığının 12 aylık toplamda yıllık artış hızı ise %74.4’e gerilemiştir. Dış ticaret açığı 3 aylık toplamda incelendiğinde ise yıllık artış hızının çok daha sert şekilde gerilediği görülmektedir. Olumlu ihracat performansı, TCMB ve BDDK’nın aldığı önlemlerin krediler üzerindeki etkisini göstermeye başlaması ve Temmuz ayından beri TL’de görülen değer kaybı, dış ticaret açığının yıllık artış hızında görülen yavaşlamanın nedenleri arasındadır. Ayrıca 2011 yılında, önemli bir dış ticaret ortağımız olan ve borç kriziyle karşı karşıya kalan Euro Bölgesi’nin ihracatımız içindeki payı azalmış, Euro Bölgesi’ndeki kriz ortaya çıkmadan önce 2010 yılının Ocak ayında ihracatımızın %50’si Euro Bölgesi’ne gerçekleştirilirken, bu oran 2011 yılının Eylül ayında %44’e düşmüştür. Buna karşın Yakın ve Orta Doğu ülkelerinin ihracatımız içindeki payı artmıştır. 2011 yılında dış ticaret açığındaki yukarı yönlü seyre paralel, cari açıkta da yukarı yönlü bir seyir görülmüştür. 2011 yılının ilk dokuz aylık döneminde cari işlemler açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %100.7 oranında artarak 60.6 milyar dolar olurken, 12 aylık toplamda da cari açık Eylül ayında 77.5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Cari açıkta artış yaşanmasına rağmen, TCMB ve BDDK tarafından alınan önlemlerin de etkisiyle, 12 aylık toplamda cari açığın artış hızının 2011 yılının başından beri düşüş eğilimine girdiği de dikkat çekmektedir. Çalışmamızın bu bölümünde 2011 yılında dış ticaret açığı ve cari açığın seyrinde belirleyici olan faktörleri incelemek faydalı olabilecektir. 2 1‐ Canlı İç Talep Global krizin ve ardından Euro Bölgesi’nde ortaya çıkan borç krizinin etkisiyle 60 yavaşlayan ekonomilerini desteklemek 40 isteyen gelişmiş ülkelerin genişletici para politikası uygulamaları sonucu, 2010 yılının 20 son çeyreğinden itibaren ekonomik 0 performanslarıyla gelişmiş ülkelerden ‐20 ayrışan gelişmekte olan ülkelere sermaye ‐40 girişleri artmıştır. Türkiye de görece sağlam makroekonomik yapısıyla sermaye akımları çeken ülkelerden biri olmuştur. Artan Konut Taşıt İhtiyaç ve Diğer Ticari sermaye girişleri iç ve dış talebin büyüme hızlarındaki ayrışmayı belirginleştirirken, Kaynak: BDDK hızlı kredi genişlemesi ve uyarılan ithalat talebi kanalıyla cari dengede de bozulmaya yol açmıştır. Ancak önce TCMB, ardından da BDDK’nın aldığı önlemlerle kredilerde yavaşlama sağlanırken, 12 aylık toplamda cari açığın yıllık artış hızının da yavaşlaması sağlanmıştır. Tem.11 Nis.11 Oca.11 Eki.10 Nis.10 Tem.10 Oca.10 Eki.09 Tem.09 Nis.09 Oca.09 Eki.08 Tem.08 Kredi Türleri Gelişimi (y‐y, %) Nis.08 Oca.08 Grafik 3 2‐ Petrol fiyatları Cari işlemler dengesine enerji cephesinden bakıldığında, Türkiye’nin net enerji ithalatçısı bir ülke olmasının tarihsel olarak Enerji İthalatı Hariç Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık cari işlemler açığının yüksek seviyelere Toplam, milyon $) 20 ulaşmasında önemli rolü olduğu 0 görülmektedir. Geçtiğimiz Mart ayından ‐20 itibaren artış hızında yavaşlama meydana ‐40 gelen enerji hariç cari işlemler açığının, son ‐60 açıklanan Eylül ayı verisi ile bir miktar ‐80 bozulduğu görülmüştür. Yılın ilk 9 ayında ‐100 enerji ithalatı hariç cari işlemler dengesi 22.6 milyar dolara ve 12 aylık toplamda ise 29.3 milyar dolara ulaşmıştır. Yıllık enerji Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı, VakıfBank ithalatının cari açığa oranı, 2010 yılının Eylül ayı itibariyle %97.6 düzeyinde iken 2011 yılı Eylül ayı itibariyle bu oran %63.3 seviyesine gerilemiştir. Bu durum, enerji hariç cari işlemler açığının da artış eğiliminin güçlü olduğuna işaret etmektedir. Grafik 4 Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık Toplam, milyon $) 3‐ TL’nin Değer Kaybı Grafik 5 TÜFE Bazli Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100) Eyl.11 Haz.11 Mar.11 Ara.10 Eyl.10 Haz.10 Mar.10 Ara.09 Eyl.09 Haz.09 Mar.09 Eyl.08 Ara.08 Haz.08 Mar.08 Ara.07 Eyl.07 136 132 128 124 120 116 112 108 104 100 Küresel piyasalarda tedirginliğin devam etmesi ve son dönemde özellikle Avrupa’da borç sorunu yaşayan ülkelerdeki sorunların derinleşmesi, TL’de değer kayıplarının görülmesine neden olmuştur. TÜFE bazlı reel döviz kuru endeksine göre Ocak‐Ekim döneminde TL’de %12.2 değer kaybı olduğu görülmektedir. Son aylarda ise nominal bazda da değer kayıplarının hızlanması döviz kuru cari işlemler açığı ilişkisi üzerine tartışmalarının daha fazla gündeme Kaynak: TCMB 3 gelmesine yol açmaktadır. TL’deki değer kayıplarının cari işlemler açığının artış hızında –yıllık ve üç aylık dönemler itibariyle‐ bir miktar yavaşlamaya destek verdiği görülmesine karşın Merkez Bankası tarafından da sıklıkla vurgulandığı gibi daha belirgin etkinin yılın son çeyreğinde netleşmesi mümkün görünmektedir. Küresel ekonomik görünüm ve cari işlemler açığının maliyeti Nis.10 Oca.11 Tem.09 Eki.08 Oca.08 Nis.07 Eki.05 Tem.06 Nis.04 Oca.05 Tem.03 Eki.02 Oca.02 Nis.01 Eki.99 Tem.00 Oca.99 Küresel krizin yarattığı uluslararası ekonomik ortam Türkiye ekonomisi açısından en önemli risk unsuru olarak gösterilen cari işlemler açığının seyrinin değerlendirilmesinde farklı bir bakış açısının da ortaya konulmasını gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faizlerinin tarihi düşük seviyelerde bulunmaya devam etmesi gerekse likidite bolluğu cari işlemler açığının finansman maliyeti boyutunu daha önemli bir değişken haline getirmektedir. Son yaşanan küresel finansal krizin ekonomiler üzerinde büyük sıkıntılara yol Grafik 6 Merkez Bankaları Bilançoları (1999=100) 600 açması gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faiz oranlarında seri indirimlere 500 gitmelerine ve büyük ölçekli likidite önlemleri 400 almalarına neden olmuştur. Böylece küresel 300 faiz oranları gerilerken likidite artışı 200 yaşanmıştır. Bu durum gelişmekte olan 100 ülkelere yönelik sermaye akımlarının da 0 artmasına yol açmıştır. Küresel krizin ardından gelişmiş ülkelerin genişleyici politikalarla piyasalara aşırı likidite Grafik 7 Faiz Ödemeleri (milyar $, yıllık) sunmaları cari işlemler açığının finansman 10 maliyetini düşürmüştür. Başta Avrupa olmak 8 üzere gelişmiş ekonomilerin mevcut 6 sorunlarına kalıcı bir çözüm bulamamış olmaları gelecek dönemde mevcut likidite 4 koşullarında bir dönüşü zorlaştırırken, yeni 2 likidite önlemleri alınmasını da zorunlu 0 kılabilecektir. Küresel piyasalarda likidite bolluğunun devam etmesi hali hazırda düşük seviyelere gerileyen cari işlemler açığının Kaynak: TCMB finansman maliyetlerinin aynı seyrini sürdürmesine katkı sağlayabilecektir. Türkiye’nin yüksek cari açık ortamında ucuz finansmanı destekleyen bir küresel ekonomik görünümle karşı karşıya olması aynı zamanda cari işlemler açığının azaltılması yönünde de yapısal adımların atılması için önemli fırsat sunmaktadır. Grafik 8 Eylül ayı itibari ile son 12 aylık dönemde 20 Net Hata Noksan Hesabı (yıllık milyar $) 14.3 milyar dolara ulaşan net hata noksan 15 kaleminin cari açığa oranının %18.4 10 seviyesine yükseldiği dikkat çekerken, net 5 hata noksan kaleminde yaşanan pozitif 0 bakiyenin hangi nedenlere dayandığı önemli ‐5 görünmektedir. Orta Doğu’da yaşanan ‐10 gerginlikler sonrasında bu ülkelerden Türkiye gibi ekonomik ve siyasi olarak May.10 Ara.10 Tem.11 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Eki.09 May.10 Mar.09 Oca.10 Oca.08 Ağu.08 Eyl.09 May.09 Kas.06 Haz.07 Oca.09 Eyl.08 Nis.06 ECB May.08 Oca.08 Şub.05 Eyl.07 Ara.03 Tem.04 May.07 May.03 Oca.07 Eyl.06 Eki.02 Mar.02 May.06 Oca.06 Oca.01 Ağu.01 Eyl.05 FED Kaynak: Bloomberg Kaynak: TCMB 4 2006 2007 2008 2009 2006 2007 2008 2009 2012 2005 2005 2011 2004 2004 2012 2003 2003 2010 2002 2002 2011 2001 2001 2010 2000 2000 istikrar kazanmış, güvenli ülkelere para girişinin artması, yaşanan sert yükselişin bir kaynağı olarak gösterilebilir. Bununla birlikte son uygulanan varlık barışı yasası ile Türkiye’ye getirilen paralar önemli bir finansman kaynağı oluşturarak net hata noksan kalemini artırmaktadır. Diğer yandan yurt dışından ve yurt içinden kredi kullanmakta zorlanan reel sektörün ve hanehalkının yurt dışında bulunan varlıklarını yurt içine getirerek kullanmalarının da net hata noksan kalemindeki yükselişte rol oynadığı düşünülmektedir. Net hata noksan kaleminde bugüne kadar yaşanan değişimlerde, ithalat veya ihracat için mal hareketleri ile ödemelerin farklı bilanço dönemlerine yansıması durumundaki zaman uyumsuzluğu temel neden olarak dikkat çekerken, gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına–kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler de öne çıkmaktadır. 2011 yılında olumlu yurt içi talebe bağlı olarak Grafik 9 Dış Ticaret Dengesi (milyon $) sert şekilde yükselen dış ticaret açığı, yılın ilk dokuz ayında 82.2 milyar dolara ulaşarak 0 rekor kırmıştır. Yılın geri kalanında ise yurt içi ‐20000 talebin yavaşlama sinyalleri gösterdiği bir ‐40000 ortamda TL’de görülen değer kaybının ve ‐60000 görece durağan petrol fiyatlarının da etkisi ile ‐80000 dış ticaret açığının kademeli olarak geri ‐100000 çekileceğini düşünüyoruz. Son açıklanan Ekim ‐120000 ayı tüketici güven endeksi bir önceki aya göre 4 puan gerileyerek sert bir düşüşe işaret ederken, BDDK’nın açıkladığı öncül Gerçekleşen Tahmin rakamlarda kredilerin yıllık artış hızındaki Kaynak: TCMB, Vakıfbank yavaşlamanın da görülür hale geldiği dikkat çekmektedir. Bu değerlendirmeler ışığında, 2011 yılında dış ticaret açığının 103.9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. 21 Kasım 2011 tarihinde yayınladığımız Haftalık Raporumuzda yer alan büyüme beklentilerimiz çerçevesinde, 2012 yılında ekonominin yumuşak inişe geçtiği bir ortamda dış ticaret açığının da bir miktar geri çekileceğini düşünüyoruz. Tahminlerimiz dış ticaret açığının 2012 yılında yavaşlayarak 85.3 milyar dolar olarak gerçekleşeceğine işaret etmektedir. Böylece dış ticaret açığının GSYİH’ya oranının %10.4 olacağını düşünüyoruz. 2011 yılının Temmuz ayından itibaren Grafik 10 Cari İşlemler Dengesi yavaşlama eğilimine giren cari açığın yıllık (milyon $) artış hızında, yurt içi talep göstergelerinin de 20000 yavaşlama eğilimi göstermesi ile birlikte 10000 0 yavaşlamanın belirginleşmesi mümkün ‐10000 görünüyor. Eylül ayı itibari ile son on iki aylık ‐20000 ‐30000 toplamda 77.5 milyar dolara ulaşan cari ‐40000 ‐50000 işlemler açığında geri çekilmenin yılın son ‐60000 çeyreğinde görüleceğini beklentisi altında cari ‐70000 ‐80000 işlemler açığının 72 milyar dolar düzeyinde, cari işlemler açığının GSYİH’ya oranının ise %9.3 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. Gerçekleşen Tahmin Kaynak: TCMB, Vakıfbank Cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret tahminleri 2012 cari işlemler açığı tahminlerimizde temel belirleyici olmuştur. 2012 yılında cari işlemler açığındaki genişleme trendinin terse dönmesi mümkün görünmektedir. 2012 yılında dış ticaret açığının 85.3 milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 62.1 milyar dolar açık vermesi ve böylece cari işlemler açığının GSYİH’ya oranının %7.3 olmasını bekliyoruz. Ancak ABD’de ve Euro Bölgesi’nde yaşanan sıkıntılar, yurt içi talebin görece olumlu performansını 5 sürdüğü bir durumda ithalatın ihracattan daha hızlı hareket etmesine neden olarak dış ticaret açığı ve cari işlemler açığı açısından olumsuz bir tablo çizebilecektir. Kur ve petrol fiyatlarının seyrindeki değişmelerin ve Türkiye ekonomisi ile dış ticaretimizde önemli bir paya sahip olan Euro Bölgesi ekonomisinin büyümesine ilişkin risklerin, dış ticaret açığı ve cari işlemler açığının 2012 yılındaki performansı açısından beraber değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. 2012 Yılına İlişkin Beklentiler Kur Petrol (USD/TL) (dolar/varil) Türkiye Büyüme (%) Euro Bölgesi Reel Büyüme (%yoy) Dış Ticaret Dengesi Model Cari İşlemler Dengesi Model Baz Senaryo 1.70 98 2.5 0.5 ‐85.3 milyar $ ‐62.1 milyar $ Senaryo‐1 1.60 114 5.1 1.05 ‐97.3 milyar $ ‐72.4 milyar $ Senaryo‐2 1.92 80 ‐0.8 ‐0.5 ‐74.9 milyar $ ‐53.1 milyar $ Kaynak: Vakıfbank Yukarıdaki tabloda dış ticaret dengesi ve cari işlemler hesabına ilişkin tahminlerimize temel oluşturan senaryoların genel hatları ve bu senaryolar dahilinde elde ettiğimiz tahmin sonuçları yer almaktadır. Daha önceki yayımlarımızda yer verdiğimiz gibi baz senaryomuzda büyüme tahminlerimiz 2011 yılı için %7.3, 2012 yılı için ise %2.5’lik seviyelere işaret etmektedir. Dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açığı üzerinde en önemli belirleyicilerden olan petrol fiyatları için baz senaryomuzda 98 dolar seviyesi kullanılırken, USD/TL kuru 1.70 olarak tahmin edilmiştir. 2012 yılı Euro Bölgesi büyümesi için ise ortalama piyasa beklentisi analize dahil edilmiştir. Baz senaryomuzda 2012 yılında 85.3 milyar dolar dış ticaret, 62.1 milyar dolar ise cari işlemler açığı öngörülmektedir. Küresel piyasalardaki volatilitenin yüksek olması farklı varsayımların da analizimize dahil edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, yüksek büyüme beklentimizi içeren senaryoda petrol fiyatları 114 dolar kur ise 1.60 seviyesindedir. Euro Bölgesi’nin ise bir miktar daha olumlu büyüme performansı sergileyeceği bu senaryoda dış ticaret açığının 97.3 milyar dolar cari açığın ise 72.4 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz. Düşük büyüme modelinde ise TL’nin değer kaybının sürerek 1.92 seviyesine ulaşacağı ve petrol fiyatlarının 80 dolara düşeceği varsayılmıştır. Bu senaryo dahilinde dış ticaret ve cari işlemler açığındaki yavaşlamanın daha sert olacağı ve söz konusu verilerin sırasıyla, 74.9 ve 53.1 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 6 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç‐ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y‐y, %) Reel GSYİH (y‐y, %) 15 15.0 10 10.0 8.8 Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (y‐y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör 2010 2010 2010 2011 2011 Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım 7.1 2.8 0.9 4.5 7.2 6.0 Sanayi 25.5 15.1 7.2 11.2 13.7 8.0 İnşaat 6.0 20.4 22.1 17.5 14.7 13.2 Ticaret 13.7 13.8 7.5 13.3 17.7 13.0 Ulaş. ve Haber. 15.2 10.0 6.7 13.6 13.0 11.7 Mali Kur. 11.6 7.5 6.3 10.3 9.1 14.3 Konut Sah. 4.6 1.7 2.6 1.3 2.1 1.9 Eğitim 2.0 0.9 ‐0.7 0.9 4.0 4.4 Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.1 2.1 ‐1.4 ‐0.6 2.7 2.3 Vergi‐Süb. 8.8 13.8 8.1 13.5 16.8 11.2 10.2 5.3 9.2 11.6 8.8 GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (y‐y, %) 30.0 20.0 10.0 0.0 ‐10.0 ‐20.0 ‐30.0 Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK 7 2011Ç1 2010Ç2 2009Ç3 2008Ç4 2008Ç1 1999Ç1 1999Ç4 2000Ç3 2001Ç2 2002Ç1 2002Ç4 2003Ç3 2004Ç2 2005Ç1 2005Ç4 2006Ç3 2007Ç2 2008Ç1 2008Ç4 2009Ç3 2010Ç2 2011Ç1 2007Ç2 ‐20.0 2006Ç3 ‐20 2005Ç4 ‐15.0 2005Ç1 ‐15 2004Ç2 ‐10.0 2003Ç3 ‐10 2002Ç4 ‐5.0 2002Ç1 ‐5 2001Ç2 0.0 1999Ç1 0 2000Ç3 5.0 1999Ç4 5 Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y‐y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) 2010 II. Çey 2010 III. Çey 2010 IV. Çey 2011 I. Çey. 2011 II. Çey. Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 50 Yer. Hanehalkı Tük. Har. 68.8 3.2 9.0 12.4 9.2 3.2 10.1 4.7 3.2 6.7 7.9 4.7 28.3 28.4 42.1 33.6 28.9 28.4 4.0 15.5 17.1 7.4 6.6 15.5 24.3 31.4 49.5 38.0 33.5 31.4 23.1 12.5 4.3 8.3 0.2 12.5 30.4 19.2 25.4 27.2 18.8 19.2 10.2 5.3 9.2 11.8 8.8 Dev. Nihai Tük. Har. 40 30 Gay. Safi Ser. Oluş. 20 10 Kamu Sektörü Özel Sektör 0 ‐10 Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH ‐20 ‐30 ‐40 Tüketim Kaynak:TÜİK Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak:TÜİK Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 10 30 30.00 8 20 6 20.00 4 10 2 10.00 0 0 ‐2 0.00 ‐4 ‐6 ‐8 ‐20 ‐10 ‐30 Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 ‐12 Sanayi Üretim Endeksi (y‐y, %) ‐10.00 ‐20.00 ‐30.00 Mar.07 May.07 Tem.07 Eyl.07 Kas.07 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 ‐10 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a‐a, %) Kaynak:TÜİK‐ TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. (y‐y, %) Kaynak:TÜİK 8 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Sektörler 50 40 30 20 10 0 ‐10 ‐20 ‐30 ‐40 ‐50 ‐60 Eylül Ayı 2010 2.3 2011 ‐6.0 Tekstil 4.6 6.3 Gıda 13.2 9.5 Kimyasal Madde 8.0 9.4 Ana Metal Sanayi 11.1 8.8 Metalik Olm. Diğ. Mineral 16.3 10.4 Ara Malı İmalatı (y‐y, %) Taşıt Araçları 19.4 13.1 Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y‐y, %) Elektrikli Teçhizat 22.1 27.4 Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y‐y, %) Giyim 3.4 3.3 Nis.11 Ağu.11 Ağu.10 Ara.10 Ağu.09 Ara.09 Nis.10 Ara.08 Nis.09 Ara.07 Nis.08 Ağu.08 Nis.07 Ağu.07 Nis.06 Ağu.06 Ara.06 Petrol Ürünleri Sermaye Malı İmalati (y‐y, %) Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 220.0 240.0 200.0 220.0 200.0 180.0 180.0 160.0 160.0 140.0 140.0 100.0 100.0 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 120.0 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 120.0 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Kaynak:TÜİK Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak: OSD,Vakıfbank Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 9 Eyl.11 May.11 Oca.11 Eyl.10 May.10 Oca.10 Eyl.09 Oca.08 Eyl.11 Oca.11 May.10 Eyl.09 Oca.09 May.08 700000 Eyl.07 0 Oca.07 900000 May.06 10000 Eyl.05 1100000 Oca.05 20000 May.04 1300000 Eyl.03 1500000 30000 Oca.03 1700000 40000 May.02 1900000 50000 Eyl.01 2100000 60000 Oca.01 70000 May.09 Beyaz Eşya Üretimi Eyl.08 Toplam Otomobil Üretimi Oca.09 Kaynak:TÜİK May.08 Yıllık Değişim Oranı (%) Kapasite Kullanım Oranı 85 95 80 76,9 85 75 75 70 65 65 55 60 Ağu.11 Nis.11 Ara.10 Ağu.10 Nis.10 Ara.09 Ağu.09 Nis.09 Ara.08 Ağu.08 Nis.08 Ağu.07 Ağu.11 Nis.11 Ara.10 Ağu.10 Nis.10 Ara.09 Ağu.09 Nis.09 Ara.08 Ağu.08 Nis.08 Ara.07 Ağu.07 50 Ara.07 45 55 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Kapasite Kullanım Oranı (%) Kaynak: TCMB Kaynak:TCMB Üretim Endeksi Verilen İnşaat Ruhsatları 130 125 120 115 110 105 100 95 90 2003‐I 2003‐III 2004‐I 2004‐III 2005‐I 2005‐III 2006‐I 2006‐III 2007‐I 2007‐III 2008‐I 2008‐III 2009‐I 2009‐III 2010‐I 2010‐III 2011‐I 80,000.0 70,000.0 60,000.0 50,000.0 40,000.0 30,000.0 20,000.0 10,000.0 0.0 Çalışan Kişi Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2) Çalışılan Saat Başına Üretim Endeksi (3 Aylık) Kaynak:TCMB Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi 130.0 125.0 120.0 115.0 110.0 105.0 100.0 95.0 90.0 85.0 60 55 50 45 40 35 Haziran 05 Ekim 05 Şubat 06 Haziran 06 Ekim 06 Şubat 07 Haziran 07 Ekim 07 Şubat 08 Haziran 08 Ekim 08 Şubat 09 Haziran 09 Ekim 09 Şubat 10 Haziran 10 Ekim 10 Şubat 11 Haziran 11 Ekim 11 30 Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Reuters Kaynak:Hazine Müsteşarlığı PMI Imalat Endeksi 10 TÜFE (y‐y, %) Kaynak:TCMB Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı 0 Tarım 1 Sanayi 2 Kaynak:TCMB, Vakıfbank 35 30 25 20 15 10 5 0 ‐5 ‐10 İmalat Sanayi Oca.04 May.04 Eyl.04 Oca.05 May.05 Eyl.05 Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 14 12 10 8 6 4 2 0 Gıda ve Alkolsüz … 3 Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 Oca.04 May.04 Eyl.04 Oca.05 May.05 Eyl.05 Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Ocak 04 Haziran 04 Kasım 04 Nisan 05 Eylül 05 Mart 06 Ağustos 06 Ocak 07 Haziran 07 Kasım 07 Nisan 08 Eylül 08 Şubat 09 Temmuz 09 Aralık 09 Mayıs 10 Ekim 10 Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Yıllık 30 Aylık 25 ÜFE Alt Sektörler (y‐y, %) ÜFE 25 20 15 10 5 0 ‐5 Çekirdek‐I Endeksi (y‐y, %) ÜFE (y‐y, %) Kaynak:TCMB Gıda ve Enerji Enflasyonu (y‐y, %) 35 20 15 10 5 0 Gıda Enerji Tüfe Kaynak:TCMB Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 260 240 220 200 180 160 140 120 100 2300 2100 1900 1700 1500 1300 1100 900 700 500 Kaynak:Bloomberg BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:TCMB 11 Kaynak:TCMB İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi Kaynak: İTO Enflasyon Beklentileri 9.5 9 8.5 8 7.5 7 6.5 6 5.5 5 4.5 12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) Ocak 06 Mayıs 06 Eylül 06 Ocak 07 Mayıs 07 Eylül 07 Ocak 08 Mayıs 08 Eylül 08 Ocak 09 Mayıs 09 Eylül 09 Ocak 10 Mayıs 10 Eylül 10 Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ‐10 Oca.04 May.04 Eyl.04 Oca.05 May.05 Eyl.05 Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 15.10.2011 15.01.2011 15.04.2011 15.07.2011 15.10.2010 15.07.2010 15.01.2010 15.04.2010 15.10.2009 15.01.2009 15.04.2009 15.07.2009 Nis.00 Eki.00 Nis.01 Eki.01 Nis.02 Eki.02 Nis.03 Eki.03 Nis.04 Eki.04 Nis.05 Eki.05 Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 15.10.2008 15.01.2008 15.04.2008 15.07.2008 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu 8 6 4 2 0 ‐2 ‐4 İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi Türk‐İş Gıda Enflasyonu ( a‐a, %) Kaynak:Türk‐İş Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 100 90 80 70 60 50 40 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Kaynak:TCMB 12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu Kaynak:TCMB, Vakıfbank Nis.11 Tem.11 Eki.10 Oca.11 Nis.10 Eki.09 Oca.10 Nis.09 İşgücü Arzı İşsizlik Oranı Tem.10 Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı Tem.09 Oca.08 Haziran 11 Aralık 10 Haziran 10 Aralık 09 Haziran 09 Aralık 08 Aralık 07 Haziran 08 Haziran 07 Aralık 06 Haziran 06 Aralık 05 Haziran 05 9.2 Eki.08 9.6 Nis.08 28,000 27,000 26,000 25,000 24,000 23,000 22,000 21,000 20,000 19,000 Tem.08 17.0 16.0 15.0 14.0 13.0 12.0 11.0 10.0 9.0 8.0 Oca.09 İstihdam Edilenler Kaynak:TCMB İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı 30 55.0 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 25 50.0 20 45.0 15 40.0 10 35.0 5 İnşaat Nis.11 Oca.11 Eki.10 Tem.10 Nis.10 Oca.10 Eki.09 Tem.09 Nis.09 Eki.08 Tem.08 Oca.09 Sanayi Hizmetler Kaynak:TCMB Tarım İstihdam Oranı Kaynak:TCMB Nis.08 Nis.11 Tem.11 Oca.11 Eki.10 Tem.10 Nis.10 Eki.09 Oca.10 Tem.09 Nis.09 Oca.09 Eki.08 Tem.08 Nis.08 Oca.08 İşgücüne Katılma Oranı Oca.08 0 30.0 İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100) 110 108 106 104 102 100 98 96 94 92 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 200,000 180,000 160,000 140,000 120,000 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0 İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 13 Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri 5,000 Kaynak:TCMB III 2011‐I III 2010‐I 2009‐I III Eki.11 Nis.11 Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Tem.11 Eki.10 Oca.11 Nis.10 Tem.10 Eki.09 Oca.10 Nis.09 Tem.09 Eki.08 Oca.09 Nis.08 Tem.08 Oca.08 1,000 2008‐I 1,500 III 2,000 III 2,500 2007‐I 3,000 III 3,500 2006‐I 4,000 2005‐I 115.0 113.0 111.0 109.0 107.0 105.0 103.0 101.0 99.0 97.0 95.0 4,500 Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 14 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi 25000 0 20000 ‐2000 ‐12000 Ağu.03 Şub.04 Ağu.04 Şub.05 Ağu.05 Şub.06 Ağu.06 Şub.07 Ağu.07 Şub.08 Ağu.08 Şub.09 Ağu.09 Şub.10 Ağu.10 Şub.11 Ağu.11 Şub.11 Ağu.11 Şub.10 Ağu.10 Şub.09 Ağu.09 Şub.08 Ağu.08 Şub.07 Ağu.07 ‐10000 Şub.06 0 Ağu.06 ‐8000 Şub.05 5000 Ağu.05 ‐6000 Şub.04 10000 Ağu.04 ‐4000 Ağu.03 15000 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB İthalat İhracat 140 120 100 80 60 40 20 0 ‐20 ‐40 ‐60 Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 140 120 100 80 60 40 20 0 ‐20 ‐40 ‐60 Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Ara Malları (y‐y, %) Sermaye Malları (y‐y, %) Tüketim Malları (y‐y, %) Ara Malları (y‐y, %) Sermaye Malları (y‐y, %) Tüketim Malları (y‐y, %) Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 3000 6000 ‐4000 ‐14000 ‐24000 ‐34000 ‐44000 ‐54000 ‐64000 ‐74000 ‐84000 1000 ‐1000 ‐3000 ‐5000 ‐7000 ‐9000 ‐11000 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık‐milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen) Kaynak:TCMB 50000 40000 30000 20000 10000 0 ‐10000 ‐20000 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar) Kaynak:TCMB 15 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni 115 110 105 100 95 90 85 80 75 70 65 Tüketim Harcamaları 20 15 10 5 0 ‐5 ‐10 ‐15 1999Ç1 1999Ç3 2000Ç1 2000Ç3 2001Ç1 2001Ç3 2002Ç1 2002Ç3 2003Ç1 2003Ç3 2004Ç1 2004Ç3 2005Ç1 2005Ç3 2006Ç1 2006Ç3 2007Ç1 2007Ç3 2008Ç1 2008Ç3 2009Ç1 2009Ç3 2010Ç1 2010Ç3 2011Ç1 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) Reel Hanehalkı Tüketimi (y‐y, %) Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB CNBC‐e Güven Endeksleri Krediler 250.0 80 70 200.0 60 50 150.0 40 100.0 30 20 50.0 10 0 0.0 CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi Krediler (y‐y, %) CNBC‐e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Bireysel ve Ticari Krediler 175.00 155.00 135.00 115.00 95.00 75.00 55.00 35.00 15.00 ‐5.00 Bireysel Krediler (y‐y, %) Ticari Krediler (y‐y, %) Kaynak:BDDK 16 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları 330 310 290 270 250 230 210 190 170 150 0 ‐10 ‐20 ‐30 ‐40 ‐50 ‐60 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam‐milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam‐milyar TL) Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam‐milyar TL) Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge 57 65 55 45 35 25 15 5 ‐5 ‐15 ‐25 ‐35 47 37 27 17 7 ‐3 Vergi Gelirleri (Nominal y‐y, %) Vergi Gelirleri (Reel y‐y, %) Kaynak:TCMB,Vakıfbank Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL) Kaynak:TCMB Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 160.0 150.0 140.0 130.0 120.0 110.0 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 380.0 360.0 340.0 320.0 300.0 280.0 260.0 240.0 220.0 200.0 550.0 500.0 450.0 400.0 350.0 300.0 Toplam Borç Stoku (milyar TL) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 17 Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili 45 30 40 25 35 200.0 180.0 160.0 140.0 120.0 100.0 80.0 60.0 40.0 20.0 0.0 20 30 25 15 20 10 15 5 10 0 5 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TCMB (milyar dolar‐sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 35 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 0 Ocak 2004 Mayıs 04 Eylül 04 Ocak 05 Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09 Nis.10 Ağu.10 Ara.10 Nis.11 Ocak 2004 Nisan 04 Temmuz 04 Ekim 04 Ocak 05 Nisan 05 Temmuz 05 Ekim 05 Ocak 06 Nisan 06 Haziran 06 Eylül 06 Aralık 06 Mart 07 Haziran 07 Eylül 07 Aralık 07 Mart 08 Haziran 08 Eylül 08 Aralık 08 Mart 09 Haziran 09 Eylül 09 Aralık 09 Mart 10 Haziran 10 Eylül 10 Aralık 10 Mart 11 Haziran 11 Eylül 11 ‐5 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Reel Faiz Nominal Faiz Kaynak:TCMB,Vakıfbank Kaynak:TCMB Para Arzı 80000000 70000000 60000000 50000000 40000000 30000000 20000000 10000000 17000000 15000000 13000000 11000000 90000000 70000000 Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 50000000 M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL‐sağ eksen) Kaynak: TCMB 18 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y‐y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y‐y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH* (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi 1,5 1,4 2,6 1,60 0,80 1,40 ‐1,70 0,50 0,00 9,10 4,80 7,70 3,14 3,00 8,80 3,5 3 2,90 2,50 3,80 3,90 4,00 5,00 ‐0,20 5,50 7,20 10,06 6,97 6,00 7,66 ‐3.24 0.28 5.69 ‐1.74 ‐2.08** 2.06 ‐9.89 ‐1.71** 3.58 5.19 4.80 ‐2.62 ‐2.26 ‐2.78 ‐6.58 0,25 1,5 1,5 1,50 1,50 1,50 1,50 0,50 0,10 6,56 8,25 7,50 11,50 5,50 5,75 39,8 ‐20,40 97 ‐36,00 96,50 ‐49,50 ‐55,80 ‐32,00 42,70 103,40 ‐‐ ‐‐ 112,90 4,00 89,73 ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye *Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2010 verileridir. **2009 Verileri Beklentiler 2011‐IMF Beklentisi (Eylül‐2011) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE Reel Büyüme (y‐y. %) Enflasyon (y‐y. %) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH 1.61 6.39 3.95 1.52 1.62 2.72 1.65 1.63 1.80 ‐2.15 1.13 ‐0.46 9.47 4.28 7.83 3.76 3.39 6.58 2.61 7.46 4.95 2.98 2.51 2.36 2.14 2.61 3.70 3.44 4.51 ‐0.37 5.49 8.87 10.55 6.58 5.92 6.01 ‐0.29 2.36 0.66 ‐3.10 0.12 5.03 ‐2.66 ‐3.48 2.02 ‐8.64 ‐2.71 2.51 5.15 5.51 ‐2.18 ‐2.32 ‐2.75 ‐10.25 7.93 ‐‐ ‐‐ 9.09 9.93 6.00 9.51 8.20 11.25 12.21 7.75 4.87 4.00 7.30 ‐‐ 6.70 24.50 10.54 103.73 36.21 79.56 100.04 88.57 82.64 86.81 121.06 76.12 106.03 80.76 233.10 26.88 11.68 62.43 64.98 36.06 40.34 19 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 2009 2010 En Son Yayımlanan 2011 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) 952 559 1 105 101 318 404 (2011. 2Ç) ‐‐ ‐‐ 8.8 (2011. 2Ç) 7.3 ‐‐ GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) ‐4.8 8.9 Sanayi Üretim Endeksi (y­y. %) ‐9.5 13.09 12.00 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ Kapasite Kullanım Oranı (%) 67.6 72.58 76.9 (Kasım 2011) ‐‐ ‐‐ İşsizlik Oranı (%) 13.5 11.9 9.2 (Ağustos 2011) 10.2 ‐‐ Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y­y. %) 6.52 6.40 7.66 (Ekim 2011) 8.6 ‐‐ ÜFE (y­y. %) 5.93 8.87 12.58 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 107,051 133,885 145,857 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ M2 494,024 587,815 655,713 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ M3 520,674 615,088 693,194 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ Emisyon 34,289 44,368 54,954 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 70,689 80,696 85,243 (18.11.2011) ‐‐ ‐‐ Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) TRLIBOR O/N 6.50 1.50 5.0 (25.11.2011) ‐‐ ‐‐ 6.50 6.54 12.18 (25.11.2011) ‐‐ ‐‐ Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı ‐13,991 ‐48,528 ‐6,760 (Eylül 2011) ‐72,000 ‐‐ İthalat ‐140,928 ‐185,535 21,204 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ İhracat 102,143 113,976 10,791 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ Dış Ticaret Açığı ‐38,786 ‐71,559 ‐10,414 (Eylül 2011) ‐103,900 ‐‐ Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 215,060 254,028 24,574 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Bütçe Giderleri 267,275 293,628 22,633 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Bütçe Dengesi ‐52,215 ‐39,600 1,941 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ 986 8,697 769 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Faiz Dışı Denge Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 330.0 352.8 368.0 (Ekim2011) ‐‐ ‐‐ Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 111.5 120.5 143.1 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) 309.8 317.4 299.9 (2011 II. Çeyrek) ‐‐ ‐‐ 20 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr 0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 99 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 90 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 92 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 98 0212‐398 19 02 0212‐398 18 91 0212‐398 19 05 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar