Hareket Dilimi-Giriş Kas + Kemik + Ligaman = Hareket Lancet 2016 388 1545–602 Lancet 2016 388 1545–602 Lancet 2016 388 1545–602 Kaslar Kaslar • Kas dokusu hareket için temel ögedir • Kontraktil liflerle hareketi başlatır • Vertebralı canlılar ve animadlarda kemiğe yapışarak hareketi başlatır Hareket • Kasların iskelet sistemine yapışarak çekmeleri sonrası oluşur Kas tipleri •Temel olarak 3 tanedir: •İskelet: çizgili, istemli kontrol •Düz: istemsiz kontrol •Kardiyak: istemsiz kontrol Düz kaslar • Kontraktil lifleri mevcut • Özellikle iç organlarda Kardiyak • Sinirsel uyarım ve hormonlardan etkilenir, ancak hareketi başlatmak ve kontraksiyonu koordine etmek için kendi elektriksel uyarımı vardır İskelet kası • Kas lifleri ve demetlerinden oluşur, istemli kontrol edilir • Hareketi oluşturur İskelet Sistemi İskelet Sistemi • Vertebralar, kemik ve kıkırdaktan yapılıdır • Kemik ve kıkırdak yaşayan dokulardır İskelet sisteminin fonksiyonları • Vücudu desteklemek ve korumak • Kasların yardımı ile hareket • Kemik iliği ile kan hücrelerini üretmek • Kalsiyum ve fosfor depolamak • Enerji deposu görevi görmek Kıkırdak • Kollajen protein matriksinde kondrositlerden oluşur • Kıkırdak, eklemleri destekleyen, burun ve kulakta yer alan fleksibl bir materyaldir Kemik doku • Kollajen ve mineral matriks içinde yer alan kemik hücrelerinden oluşur • Üç tip hücre; osteoblast, osteosit, osteoklast Bir kemik • Periost • Periost altında kompakt kemik • Kompakt kemikler arasında yer alan spongioz kemik • Spongioz kemik içindeki boşlukları dolduran kemik iliği Hareket Hareket • Kasların kemikler üzerine yapışıp çekmesi ile oluşur • Eklem yapıları kemiklerin birbiri üzerinde oynamasına izin verir, ligamanlar kemik-kemik yapışır • Kaslar kemiklere tendonlar aracılığı ile yapışır, kasın başlangıcı (origo) sabit kalır, sonlanması (insersio)hareketi oluşturur Menteşe eklem • Tek planda fleksiyon, ekstansiyon • Kas çiftleri hareketi sağlamak için birbirine ters yönde çalışır Yuva-top (sferoidal) eklem • Rotasyonel hareketi sağlar • Çeşitli kas çiftleri hareketin yönüne göre çalışır Kaymalı eklem • Bu eklemde kemikler birbiri üzerinde kayar • Dönme hareketine izin verir Hareket • Fleksiyon: Hareketin açısı azalır • Ekstansiyon: Hareketin açısı artar • Abduksiyon: Orta hattan uzaklaşma • Adduksiyon: Orta hatta yaklaşma • Rotasyon: Bir aks etrafında dönmek Temel hastalıklar • Mekanik • İnflamatuar • İnfeksiyöz • Malignite, metastaz Mekanik • Biyomekanik sorunlar • Yumuşak doku patolojileri • Kemik patolojileri • Eklem patolojileri Biyomekanik sorunlar • Postur bozuklukları • Hipermobilite sendromu POSTÜR-”TANIM” • • ayakta dik duruş pozisyonunda Hareket halindeyken yerçekimine karşı vücut segmentlerinin eklemlerin aldığı • yerçekimine karşı vücut segmentlerinin birbirine pozisyonlara göre birleşimi oranla en uygun pozisyonda yerleşimi Gill-Body and Shirley Sahrmann Christine Grandcolas Danis, David E Krebs, Kathleen M. Relationship Between Standing Posture and StabilityPHYS THER. 1998; 78:502-517. Rehabilitasyon hekimleri için önemli • Çünkü; • Postüral bozukluklar kas iskelet sistemi problemlerine yol açmakta.. • İdeal postürde; baş, boyun, omuz, pelvis, kalça, diz ve ayak bileği eklemleri optimal pozisyonu iyi belirlenmeli • İdeal postür için gerekli önlemler, egzersizler (germe, stabilizasyon, mobilizasyon gibi..) bilinmeli Postürün gelişimi • Doğumda omurga öne doğru konkav ve fleksiyon pozisyonundadır • Doğumdaki eğrilikler primer fizyolojik eğriliklerdir •Magee DJ. Orthopedic Physical Assessment. 4th Ed.: Assessment of Posture. Canada.Elsevier,2002 •Barry-Greb,TL, AL Harrison:Posture, gait and functional abilities of adolescent,pregnant and elderly female. Orthp. Phys. Ther. Clin. North Am. 5:1-21,1996 Postürün gelişimi Çocuk geliştikçe sekonder eğrilikler ortaya çıkar • 3.ayda, baş tutma geliştikçe, servikal lordoz oluşur • 6-8.ayda ise, oturma dengesi ve yürüme geliştikçe, lomber lordoz oluşur •Barry-Greb,TL, AL Harrison:Posture, gait and functional abilities of adolescent,pregnant and elderly female. Orthp. Phys. Ther. Clin. North Am. 5:1-21,1996 Postürün gelişimi • Yaşlanma sonucunda, spinal dejenerasyon geliştikçe, sekonder eğrilikler kaybolmaya başlar • Omurga tekrar fleksiyon pozisyonu almaya başlar •Barry-Greb,TL, AL Harrison:Posture, gait and functional abilities of adolescent,pregnant and elderly female. Orthp. Phys. Ther. Clin. North Am. 5:1-21,1996 Postürün gelişimi • Dizler: • 18 ayda: genu varum • 3 yaş: genu valgum • 6 yaş: dizler normal pozisyona gelir • Ayaklar: • Fat pad nedeniyle “foot flat” yürüyüş • Çocuk geliştikçe fat pad küçülür ve medial ark belirginleşir. •Magee DJ. Orthopedic Physical Assessment. 4th Ed.: Assessment of Posture. Canada.Elsevier,2002 •Barry-Greb,TL, AL Harrison:Posture, gait and functional abilities of adolescent,pregnant and elderly female. Orthp. Phys. Ther. Clin. North Am. 5:1-21,1996 Vücut ağırlık merkezi KULAK OMUZ SERVİKAL LORDOZ TORASİK KİFOZ LOMBER LORDOZ Kalça ekleminin arkasında DİZ Ayak bileğinin önünde Kisner C, LA Colby:Therapeutic Exercise:Foundations and Tecnhiques.Philedelphia, FA.Davis Co.,1985 Yumuşak doku patolojileri • Sprain • Strain • Tekrarlayıcı travma hastalığı • Miyofasiyal ağrı sendromu • Tuzak nöropatileri… Kemik patolojileri • Metabolik- Osteomalazi, osteoporoz • Avasküler nekroz • İnfeksiyöz- Tbc, osteomiyelit • Malignite, metastaz Osteoporoz • Osteoporoz, kemiğin duyarlı hale gelmesine neden olan kemik kitle kaybıdır • Yaş, kalsiyum ve D vitamini eksikliği, sedanter yaşam şekli, çok doğum, menapoz, alkol ve sigara kullanımı risktir Osteomalazi • D vitamini eksikliği • Tüm dünyada yaygın • Yaygın kemik ağrısının en sık nedeni Eklem patolojileri • Dejeneratif- Osteoartrit • İnflamatuar hastalıklar- RA, AS, SLE… Tanımı •Osteoartrit (OA) eklem kıkırdağının matriksinde başlayan, kondrosit yanıtları ve bozulması ile süren, progresif doku harabiyeti ile sonuçlanan inflamatuar komponentli dejeneratif eklem hastalığıdır. Tanımı • OA sadece eklem kıkırdağını etkilemez; subkondral kemik, kapsül, ligamanlar, sinoviyal membran ve periartiküler kasları da etkileyen bir hastalıktır. • Bir organ yetmezliği olarak düşünülmelidir. Rheum Dis Clin N Am 2008;34:531-59 Osteoartrit • Erişkinlerin % 33’ünde, 65 yaş üzeri kişilerin % 90’ında radyolojik olarak var • 55 yaş altında K= E, 55 yaş üzerinde K> E • 55 yaş üzerinde, kadınlarda el ve diz erkeklerde kalça tutulumu fazla Osteoartrit • 254 milyar dolar/yıl maliyet • Yılda 750.000’den fazla artroplasti • ABD’de 50 yaş üzerinde en önemli özürlülük nedeni • 2020’de 60 milyon kişi etkilenmiş olacak Bu hastalıkların hepsi ve daha fazlası için; Hareket Dilimi