ço k çalıştık

ÖN SÖZ
Değerli Adaylar,
● Olaylar ve gel�şmeler arasındak� �l�şk�ler
● Örnek sorular
● Kronoloj�
● Tar�h sözlüğü
El�n�zdek� tar�h k�tabı, zeng�n �çer�ğ�, MEB müfredatı ve sınav formuna
yakın yaklaşımlarıyla s�z değerl� adaylar �ç�n çok öneml� b�r başucu
kaynağı olacak ve sınav havasını ş�md�den solumanıza yardımcı olacaktır .
Tar�h b�lg�s� alanında Türk�ye’de b�r otor�te olma başarısını gösteren
k�tabımızın yen�lenen, zeng�nleşen, güncellenen �çer�ğ� ve görsel çek�c�l�ğ� hep�n�z�n beğen�s�n� kazanacaktır .
Yolunuz açık olsun .
KPSS Data Yayın Kurulu
Web: datayay�nlar� .com
e-ma�l: b�lg�@datayay�nlar� .com
başarMAnız İÇİN
● İlk Türk Devletler�nden Anadolu Türk tar�h�ne, Osmanlı tar�h�nden
Kurtuluş savaşına, İnkılap tar�h�nden Çağdaş Türk ve Dünya Tar�h�ne kadar tüm s�yas� - sosyal olaylar ve savaşlar
ÇOK ÇALIŞTIK...
Yayınev�m�z KPSS tar�h b�lg�s� alanında ülke çapında öneml� b�r başarı
graf�ğ�n� yakalamıştır . Ancak b�z bu başarıyı daha uç noktalara taşıma
gayret� �ç�ndey�z . Data Yayınları olarak s�zlere tar�h b�lg�s�n� en etk�l�
b�ç�mde öğretcek yöntemler� gel�şt�rmeye devam ed�yoruz . El�n�zdek�
k�tap hem zamanınızı almayacak hem de ulaşmanız gereken b�lg�ler�
hafızanıza kazıyacaktır . K�tapta son derece çarpıcı görsel ögelere
yer ver�lm�şt�r . Ayrıca KPSS hazırlık kaynaklarında bugüne kadar pek
görülmem�ş K�tapta başka neler m� var?
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1
İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KÜLTÜR MEDENİYET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
HUKUK ANLAYIŞI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
ORDU SİSTEMİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
EKONOMİK HAYAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
BİLİM VE SANAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
TÜRK ADININ ANLAMI VE KÖKENİ. . . . . . . . . . . . . 1
YAZI, DİL VE EDEBİYAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
TÜRKLERİN ANA YURDU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
İSLAM ÖNCESİ TÜRKLERE
AİT TERİMLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
ORTA ASYA’NIN EN ESKİ
KÜLTÜR MERKEZLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
TÜRK GÖÇLERİ VE SONUÇLARI. . . . . . . . . . . . . . 2
TESTLER (1, 2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
İSKİTLER (SAKALAR). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
İLK TÜRK DEVLETLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . 4
ASYA HUN İMPARATORLUĞU . . . . . . . . . . . . . . . . 4
KAVİMLER GÖÇÜ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
AVRUPA (BATI) HUN İMPARATORLUĞU . . . . . . . . 6
BÖLÜM 2
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ VE
KÜLTÜR - MEDENİYET . . . . . . . . . . . . 37
I. GÖKTÜRK DEVLETİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
İLK TÜRK - İSLAM İLİŞKİLERİ . . . . . . . . . . 37
II. GÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ . . . . . . . . . . . . . 8
TALAS SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
UYGUR DEVLETİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ . . . . . . . . 39
AKHUNLAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1. TOLUNOĞULLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
AVARLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
2. AKŞİTLER (İHŞİDİLER) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
BULGARLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3. EYYUBİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
HAZARLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4. MEMLÜKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
MACARLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5. HARZEMŞAHLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
PEÇENEKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
6. KARAHANLILAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
KUMANLAR (KIPÇAKLAR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
7. SAMANOĞULLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
OĞUZLAR (UZLAR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
8. FATİMİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
SABİRLER (SİBİRLER) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
9. GAZNELİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
BAŞKIRTLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
10. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ . . . . . . . . . . . . 43
TÜRGİŞLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
KIRGIZLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
KARLUKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
KİMEKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE
MEDENİYET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE
KÜLTÜR VE MEDENİYET . . . . . . . . . . . . . . 47
1. DEVLET YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2. ORDU SİSTEMİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3. HUKUK SİSTEMİ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
4. SOSYAL HAYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
DEVLET YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5. EKONOMİK HAYAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
SOSYAL HAYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
6. DİL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
DİNİ HAYAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
7. EDEBİYAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
VI
8 . BİLİM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
9 . SANAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
TESTLER (1, 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
BÖLÜM 3
ANADOLU TÜRK TARİHİ VE
KÜLTÜR - MEDENİYET . . . . . . . . . . . . 71
ANADOLU’NUN TÜRKLEŞMESİ . . . . . . . . 71
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK
BEYLİKLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Saltuklular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Mengücekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Dan�şmentl�ler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Artuklular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
MOĞOLLAR VE DİĞER TÜRK
DEVLETLERİNDE KÜLTÜR,
MEDENİYET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100
DEVLET YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
ORDU SİSTEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
DİN VE İNANIŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
SOSYAL VE EKONOMİK YAŞAM . . . . . . . . . . . . 101
YAZI, DİL VE EDEBİYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
BİLİM VE SANAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
ANADOLU TÜRK TARİHİNE
AİT TERİMLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101
TESTLER (1, 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
BÖLÜM 4
Anadolu’da Kurulan D�ğer Türk Beyl�kler� . . . . . . . 73
OSMANLI DEVLETİ VE KÜLTÜR MEDENİYET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
ANADOLU (TÜRKİYE) SELÇUKLU DEVLETİ . . . 74
1 . KURULUŞ DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . 109
ANADOLU’DA KURULAN İKİNCİ TÜRK
BEYLİKLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
ORHAN BEY DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
ORTA ÇAĞ’DA AVRUPA TARİHİ . . . . . . . . . . .79
I . MURAT DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
A . KİLİSE VE PAPALIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
I . BAYEZID DÖNEMİ (YILDIRIM) . . . . . . . . . . . 112
B . HAÇLI SEFERLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
FETRET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
C . MAGNA CARTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
ÇELEBİ MEHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . 114
D . YÜZYIL SAVAŞLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
II . MURAT DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
E . ÇİFTE GÜL SAVAŞLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
2 . YÜKSELME DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . 115
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ VE
BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE
MEDENİYET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ
1451 - 1481) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Çaka Beyl�ğ� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
DEVLET YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
ORDU SİSTEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
TOPRAK YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
HUKUK SİSTEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
SOSYAL VE İKTİSADİ HAYAT . . . . . . . . . . . . . . . . 86
DİN VE İNANIŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
DİL VE EDEBİYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
BİLİM VE FİKİR HAYATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
SANAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
MOĞOLLAR VE DİĞER TÜRK
DEVLETLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
A . MOĞOL İMPARATORLUĞU . . . . . . . . . . . . . . . 98
B . TİMURLULAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
C . BABÜRLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
D . TİMUR’DAN SONRAKİ GELİŞMELER . . . . . . . 99
OSMAN BEY DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
II . BAYEZİD DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ . . . . . . . . . . . 119
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ . . . . . 120
II . SELİM DÖNEMİ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
SOKULLU DÖNEMİ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
YENİ ÇAĞ’DA AVRUPA TARİHİ . . . . . . . . . .124
A . BULUŞLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
B . COĞRAFİ KEŞİFLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
C . RÖNESANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
D . REFORM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
E . OTUZ YIL SAVAŞLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
F . YEDİ YIL SAVAŞLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
G . ABD’NİN KURULMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
TESTLER (1, 2, 3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129
OSMANLI DEVLETİ’NDE KÜLTÜR VE
MEDENİYET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
VII
1 . DEVLET YÖNETİMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . .139
II . SÜLEYMAN DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
A . OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI . . . . . . . . . . . . 139
II . AHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
MERKEZ TEŞKİLATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
II . MUSTAFA DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
TAŞRA TEŞKİLATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
E . XVII . YY . DA OSMANLI DEVLETİ’NDE
KÜLTÜR, BİLİM, SANAT VE MİMARİ . . . .213
B . ORDU TEŞKİLATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
C . HUKUK TEŞKİLATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
D . VAKIF SİSTEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
2 . EKONOMİK HAYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . .157
F . XVII . YY . DA OSMANLI DEVLETİ’NDE
İÇ İSYANLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
A . TOPRAK YÖNETİMİ VE TARIM . . . . . . . . . . . 157
G . XVII . YY . DA AVRUPADAKİ
GELİŞMELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215
B . HAYVANCILIK VE MADENCİLİK . . . . . . . . . . 160
TESTLER (1, 2, 3, 4) . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
C . SANAYİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
D . TİCARET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
E . ULAŞIM VE HABERLEŞME . . . . . . . . . . . . . . 161
F . MALİYE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
G . VERGİ SİSTEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
3 . EĞİTİM VE ÖĞRETİM . . . . . . . . . . . . . . . . .166
ÖRGÜN EĞİTİM KURUMLARI . . . . . . . . . . . . . . 166
YAYGIN EĞİTİM KURUMLARI . . . . . . . . . . . . . . 168
AZINLIKLAR VE YABANCI OKULLAR . . . . . . . . 170
4 . TOPLUM YAPISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171
YÖNETENLER (BERAYA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
4 . GERİLEME DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . 230
A . XVIII . YY . DA AVRUPANIN GENEL
DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230
B . XVIII . YY . DA OSMANLI DEVLETİ VE
AVRUPALI DEVLETLERİN
DIŞ POLİTİKASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230
C . XVIII . YY . DA SİYASİ GELİŞMELER . . . . .231
III . AHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
I . MAHMUT DÖNEMİ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
III . MUSTAFA DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
I . ABDÜLHAMİT DÖNEMİ
. . . . . . . . . . . . . . . . 233
YÖNETİLENLER (REAYA) . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
III . SELİM DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
5 . KÜLTÜR VE SANAT . . . . . . . . . . . . . . . . . .173
D . XVIII . YÜZYIL ISLAHATLARI . . . . . . . . . .235
A . YAZI, DİL VE EDEBİYAT . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
B . BASIN VE YAYIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
C . DÜŞÜNCE HAYATI VE BİLİM . . . . . . . . . . . . . 177
D . GÜZEL SANATLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
OSMANLILAR DÖNEMİ’NDE KULLANILAN
BAZI ÖNEMLİ TERİMLER . . . . . . . . . . . . . . .189
Lale Devr�
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
E . XVIII . YY . DA OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ
DEĞİŞİM HAREKETLERİ . . . . . . . . . . . . .238
F . YAKIN ÇAĞ’DA AVRUPA TARİHİ . . . . . . . .239
ABD’NİN KURULUŞU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
FRANSIZ İHTİLALİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
TESTLER (1, 2, 3, 4, 5) . . . . . . . . . . . . . . . 191
SANAYİ İNKILABI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
3 . DURAKLAMA DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . 207
1830 İHTİLALİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
A . XVII . YY .DA AVRUPA, ASYA VE
OSMANLI DEVLETİ’NİN DURUMU . . . . . .207
B . DURAKLAMANIN NEDENLERİ . . . . . . . . .207
C . DURAKLAMA DÖNEMİNDEKİ
SİYASİ GELİŞMELER . . . . . . . . . . . . . . . .209
D . XVII . YÜZYIL ISLAHATLARI . . . . . . . . . . .211
III . MURAT DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
III . MEHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
I . AHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
II . OSMAN DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
IV . MURAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
IV . MEHMET DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
1848 İHTİLALİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
İTALYA VE ALMANYA’NIN SİYASİ
BİRLİĞİ TAMAMLAMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
TESTLER (1, 2, 3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
5 . DAĞILMA VE PARÇALANMA
DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
A . XIX . YY . DA ASYA VE AVRUPADAKİ
DEVLETLERİN GENEL DURUMU . . . . . . .253
B . XIX . YY . DA OSMANLI DEVLETİ’NİN
DIŞ POLİTİKASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
C . DAĞILMA DÖNEMİNDE OSMANLI
DEVLETİ’NDEKİ SİYASİ GELİŞMELER
VE YENİLİK HAREKETLERİ . . . . . . . . . .255
VIII
II . MAHMUT DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Hr�santos Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Sened-� İtt�fak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Dr . Esat Işık Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
ABDÜLMECİT DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
CEMİYETLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323
Tanz�mat Fermanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Islahat Fermanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
ABDÜLAZİZ DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
II . ABDÜLHAMİT DÖNEMİ
. . . . . . . . . . . . . . . . 268
ZARARLI CEMİYETLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
YARARLI CEMİYETLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
TESTLER (1, 2, 3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
BÖLÜM 6
I . Meşrut�yet’�n İlanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
II . Meşrut�yet’�n İlanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNDE FİKİR
AKIMLARI, SİYASİ OLUŞUMLAR VE
GRUPLAŞMALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
TESTLER (1, 2, 3, 4, 5) . . . . . . . . . . . . . . . 280
BÖLÜM 5
TRABLUSGARP SAVAŞI,
BALKAN SAVAŞLARI VE
I . DÜNYA SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . 297
TRABLUSGARP SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . .297
I . BALKAN SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299
II . BALKAN SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299
I . DÜNYA SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302
1) I . DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ . . . . . . . . 302
2) SAVAŞIN BAŞLAMASI VE GELİŞMESİ . . . . . 303
3) OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ . 304
4) OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI
CEPHELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
ULUSAL KURTULUŞ SAVAŞI . . . . . 341
A . KURTULUŞ SAVAŞI
HAZIRLIK DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . 341
KUVAYIMİLLİYE VE BATI CEPHESİNİN
KURULMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
MUSTAFA KEMAL’İN İSTANBUL’A GELİŞİ VE
FAALİYETLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI VE
SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
GENELGELER VE KONGRELER . . . . . . . . .345
HAVZA GENELGESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
AMASYA GENELGESİ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
ERZURUM KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
BALIKESİR KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
NAZİLLİ KONGRELERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
ALAŞEHİR KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
EDİRNE KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
LÜLEBURGAZ KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
AFYON KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
5) OSMANLI DEVLETİ’NİN PAYLAŞIMI İÇİN
YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR . . . . . . . . . . 311
POZANTI KONGRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
6) I . DÜNYA SAVAŞI’NIN SONA ERMESİ . . . . . . 312
AMASYA GÜRÜŞMELERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
7) WİLSON İLKELERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
TEMSİL KURULU’NUN
ANKARA’YA GELMESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
8) PARİS BARIŞ KONFERANSI . . . . . . . . . . . . 314
SİVAS KONGRESİ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
9) I . DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA YAPILAN
BARIŞ ANTLAŞMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
SON OSMANLI MEBUSLAR
MECLİSİ’NİN AÇILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
10) I . DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI . . . . . . . 317
MİSAKIMİLLİ
I . DÜNYA SAVAŞI SONRASI
OSMANLI DEVLETİ’NİN DURUMU . . . . . . . .318
İSTANBUL’UN RESMEN İŞGALİ . . . . . . . . . . . . 360
1) MONDROS ATEŞKESANTLAŞMASI . . . . . . . 318
TBMM’YE KARŞI ÇIKARILAN
AYAKLANMALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
2) MEMLEKETİN İÇ DURUMU VE
CEMİYETLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
İzm�r’�n İşgal� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Am�ral Br�stol Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
M�lne Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Harbord Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
K�ng-Crane Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .358
I . TBMM’NİN AÇILMASI . . . . . . . . . . . . . . . .361
SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI . . . . . . . . . . . . .368
B . KURTULUŞ SAVAŞI
MUHAREBELER DÖNEMİ . . . . . . . . . . 370
DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI . . . . . . . . . 370
CEPHELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .371
IX
A . DOĞU CEPHESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
1 . TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN KABULÜ . . . . 427
B . GÜNEY CEPHESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Cumhur�yet Dönem� Türk Kadını . . . . . . . . . . . . . 429
C . BATI CEPHESİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
2 . YENİ TÜRK DEVLETİ’NİN ANAYASALARI . . . 430
I . İnönü Savaşı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
1921 Anayasası (Teşk�lât-ı Esas�ye) . . . . . . . . . 374
EĞİTİM ve KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN
İNKILÂPLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .436
Londra Konferansı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
1 . TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU . . . . . . . . . . . 436
Afgan�stan �le Dostluk Antlaşması
2 . MEDRESELERİN KALDIRILMASI
İst�klal Marşı’nın Kabulü
. . . . . . . . . . 376
. . . . . . . . 437
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
3 . MAARİF TEŞKİLATI HAKKINDAKİ KANUN . . 437
II . İnönü Savaşı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
4 . YENİ TÜRK HARFLERİNİN KABULÜ . . . . . . 438
Aslıhanlar ve Dumlupınar Savaşı . . . . . . . . . . . 378
M�llet Mektepler� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Esk�şeh�r - Kütahya Savaşları . . . . . . . . . . . . . . . 378
5 . TÜRK TARİH KURUMU’NUN KURULUŞU . . 440
Tekal�f-� M�ll�ye Em�rler� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
6 . TÜRK DİL KURUMUNUN KURULUŞU . . . . . 441
Sakarya Meydan Savaşı . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Ün�vers�te Reformu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Türk - İng�l�z Es�r Değ�ş�m� . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
SOSYAL ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR . .444
Büyük Taarruz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
. . . . . . . . 384
1 . TEKKE, ZAVİYE VE TÜRBELERİN
KAPATILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI . . . . . . . . . . . . . . 385
2 . KILIK - KIYAFET DEĞİŞİKLİĞİ . . . . . . . . . . . . 444
II . TBMM’NİN AÇILMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
3 . SOYADI KANUNU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE ULAŞIM . . . . . 388
4 . TAKVİM, SAAT VE ÖLÇÜLERDE
YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER . . . . . . . . . . . . . . . 446
MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI
MİLLİ MÜCADELE
DÖNEMİNDEKİ YARDIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . 388
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE BASIN . . . . . . 389
EKONOMİ ALANINDA YAPILAN
İNKILAPLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .447
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE EDEBİYAT . . . 390
1 . İZMİR İKTİSAT KONGRESİ
TESTLER (1, 2, 3, 4, 5, 6) . . . . . . . . . . . . 393
2 . TARIM ALANINDAKİ GELİŞMELER . . . . . . . . 449
. . . . . . . . . . . . . 447
3 . TİCARET ALANINDAKİ GELİŞMELER . . . . . . 450
4 . SANAYİ ALANINDAKİ GELİŞMELER . . . . . . . 451
BÖLÜM 7
1929 Dünya Ekonom�k Bunalımı . . . . . . . . . . . . . 453
ATATÜRK İNKILAPLARI . . . . . . . . . 413
6 . SAĞLIK VE TIP ALANINDA GELİŞMELER . . . 455
I . KAVRAMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
DİĞER ALANLARDAKİ GELİŞMELER . . . . .455
II . İNKILAPLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
TESTLER (1, 2, 3, 4, 5) . . . . . . . . . . . . . . . 458
SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR . . .415
1 . SALTANATIN KALDIRILMASI . . . . . . . . . . . . 415
2 . CUMHURİYET’İN İLANI
. . . . . . . . . . . . . . . . 417
3 . HALİFELİĞİN KALDIRILMASI . . . . . . . . . . . . 419
4 . ÇOK PARTİLİ HAYATA
GEÇİŞ DENEMELERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
a . Cumhur�yet Halk Fırkası . . . . . . . . . . . . . . . . 421
b . Terakk�perver Cumhur�yet Fırkası . . . . . . . . . 422
5 . ULAŞTIRMA ALANINDA GELİŞMELER . . . . . 454
BÖLÜM 8
ATATÜRK’ÜN HAYATI,DÜŞÜNCE
SİSTEMİ VE İLKELERİ . . . . . . . . . . . 473
I . ATATÜRK’ÜN HAYATI . . . . . . . . . . . . . . 473
II . ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE SİSTEMİ . . . . 480
Şeyh Sa�t Ayaklanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
III . ATATÜRK İLKELERİ . . . . . . . . . . . . . . 482
Mustafa Kemal’e Karşı Su�kast G�r�ş�m� . . . . . . . 424
A . TEMEL İLKELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .482
c . Serbest Cumhur�yet Fırkası . . . . . . . . . . . . . . 424
1 . CUMHURİYETÇİLİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
2 . MİLLİYETÇİLİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
HUKUK ALANINDA
YAPILAN İNKILAPLAR . . . . . . . . . . . . . . . . .426
3 . HALKÇILIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Menemen Olayı
4 . LAİKLİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
X
�
5 . DEVLETÇİLİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
C . BARIŞA DOĞRU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
6 . İNKILÂPÇILIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
D . SAVAŞIN SONUÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
B . BÜTÜNLEYİCİ İLKELER . . . . . . . . . . . . . .492
E . II . DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRKİYE . . 533
TESTLER (1,2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493
TEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . 538
BÖLÜM 9
ATATÜRK DÖNEMİ
DIŞ POLİTİKA VE İÇ OLAYLAR . . . 499
TÜRK DIŞ POLİTİKASININ DÖNEMLERİ . . .500
1 . 1923 - 1930 DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA . . . . . . . . 500
Nüfus Mübadeles� (Etabl�) Sorunu . . . . . . . . . . . 500
Yabancı Okullar Sorunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
Musul Sorunu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
A . BLOKLARIN KURULUŞU . . . . . . . . . . . . . . . . 538
Doğu Bloku’nun Kuruluşu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538
Batı Bloku’nun Kuruluşu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
B . SOĞUK SAVAŞ YILLARI ORTA DOĞU . . . . . 542
C . SOĞUK SAVAŞ YILLARI UZAK DOĞU . . . . . 544
D . ASYA VE AFRİKA’DAKİ GELİŞMELER . . . . . 544
E . SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE TÜRKİYE . . . . 546
F . SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE DÜNYA . . . . . . 549
TEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
Dış Borçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
YUMUŞAMA DÖNEMİ . . . . . . . . . . . . . . . 553
2 . 1931 - 1939 DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA . . . . . . . . 504
A . ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE
DEĞİŞİM SÜRECİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553
Türk�ye’n�n M�lletler Cem�yet�’ne G�r�ş� . . . . . . . . 504
Balkan Antantı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
Razgard Olayı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Akden�z Paktı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Montrö Boğazlar Sözleşmes� . . . . . . . . . . . . . . . 506
Sadabat Paktı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507
Hatay Sorunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
TESTLER (1, 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
BÖLÜM 10
ÇAĞDAŞ TÜRK VE
DÜNYA TARİHİ . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
XX . YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA . . . . 517
A . SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER
BİRLİĞİ (SSCB), ORTA ASYA’DAKİ
TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI . . . . . . . 517
B . ORTA DOĞU’DA MANDA YÖNETİMLERİNİN
KURULMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
B . YUMUŞAMA DÖNEMİNDE ÇATIŞMALAR . . . 554
C . BAĞLANTISIZ ÜLKELER . . . . . . . . . . . . . . . . 556
D . ARAP – İSRAİL SAVAŞLARI . . . . . . . . . . . . . . 557
E . ULUSLARASI POLİTİKADA
PETROLÜN YERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558
F . İRAN – IRAK SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
G . YUMUŞAMA DÖNEMİNDE DÜNYA . . . . . . . . 560
H . TÜRKİYE DIŞ POLİTİKASI . . . . . . . . . . . . . . . 561
I . TÜRKİYE’NİN İÇ POLİTİKASINDA
MEYDANA GELEN OLAYLAR . . . . . . . . . . . . . 564
TEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568
KÜRESELLEŞEN DÜNYA . . . . . . . . . . . . 571
A . SSCB’DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI . . . . . . . 571
B . SSCB’NİN DAĞILMASINDAN SONRA
ASYA’DA YENİDEN YAPILANMA . . . . . . . . . . 572
C . DOĞU BLOKUNDAN SONRA
AVRUPA’DA YENİ ARAYIŞLAR . . . . . . . . . . . 575
D . TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ . . . . . . . . . . . 577
E . YENİ OLUŞUM SÜRECİNDE BALKANLAR . . 577
C . UZAK DOĞU’DA YENİ
BİR GÜÇ: JAPONYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
F . ORTA DOĞU VE AFGANİSTAN’DAKİ
GELİŞMELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
D . İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE AVRUPA . . . . . 519
G . DÜNYADAKİ GELİŞMELER . . . . . . . . . . . . . . 581
E . İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE DÜNYA . . . . . . 521
H . DEĞİŞEN DÜNYA VE
TÜRK DIŞ POLİTİKASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
TEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
I . 1980 SONRASI TÜRKİYE . . . . . . . . . . . . . . . . 586
II . İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI . . . . . . . . . . . . . 525
İ . KÜRESEL SORUNLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
A . SAVAŞIN NEDENLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525
TEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592
B . SAVAŞIN BAŞLAMASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
1.
İLK TÜRK DEVLETLERİ VE
KÜLTÜR - MEDENİYET
TÜRKLERİN TARİH
SAHNESİNE ÇIKIŞI
TÜRK ADININ ANLAMI VE
KÖKENİ
Türk Kelimesinin Anlamı
●● Türk adı ilk defa Orhun Kitabeleri’nde,
“Türük” şeklinde geçer.
●● Türk adının hangi anlama geldiği konusunda farklı yorumlar vardır. Örneğin;
ąą Çin kaynaklarında “miğfer”
ąą Uygur metinlerinde “güç, kuvvet”
ąą Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’tTürk adlı eserinde “olgunluk çağı”
ąą Ziya Gökalp’e göre “töreli, kanun,
nizam sahibi”
ąą A. Wambery’e göre “türemek”
Türk Kelimesinin Coğrafi Bir Terim
Olarak Kullanılması
●● Coğrafi bir terim olarak ilk kez Türkiye kelimesi “Türkhia” şeklinde Bizans kaynaklarında Orta Asya için kullanılmıştır.
●● XII. yüzyıldan itibaren Avrupalılar Anadolu
için Türkiye adını kullanmışlardır.
●● Ünlü İtalyan seyyah Marco Polo,
Anadolu’ya “Küçük Türkiye”, Orta Asya’ya
“Büyük Türkiye” demiştir.
●● Memluklar zamanında Mısır, Babürlüler
zamanında da Hindistan için Türkiye adı
kullanılmıştır.
Türk Kelimesinin Siyasal Anlamda
Kullanılması
●● Türk kelimesi siyasal ad olarak ilk defa Kök
Türk Devleti tarafından kullanılmıştır.
TÜRKLERİN ANA YURDU
na
Le
ąą G. Doerfer’e göre “devlete bağlı halk”
BÖLÜM
Ha
BALKANLAR
KARADENİZ
Z
NÝ
BURMA
AD
AS
I
UMMAN
DENİZİ
H İ N T
O K Y A N U S
DE
YE
RI
SURİ
SA
Türklerle ilgili bilgilere rastlanır.
Gök Irmak
ÇİN
Ganj Irmaðý
Dİ
ąą Hint metinlerinde
n)
Sarı Irmak
HİN
ąą Rus kaynaklarında
hu
IM
Dekkan
ąą Bizans kaynaklarında
ey
JAPON
DENİZ
Gobi Çölü
Tarım Havzası
Taklamakan Çölü
Karanlık Dağları
SÝNT
YA
R
iz
en
ąą İran kaynaklarında
Altay Dağları
Tanrı Dağları
Kaşgar
(C
ÇİN
ıl D
Kız
ąą Arap kaynaklarında
Siriderya(Seyhun)
ya
Nil
ąą Herodot tarihinde
u
m
AR
AP
MISIR
ÝRAN
ota
ąą Asur yazılı kaynaklarında
i
op
A K D E N İ Z
Am
Buharaderya
ez
●● Türk tarihiyle ilgili ilk bilgilere Çin kaynaklarında rastlanır. Ayrıca;
niz
De
ANADOLU
A F R İ K A
Türklerle İlgili Bilgi Veren Kaynaklar
Baykal Gölü
Sayan Dağları
Ötüken
Balkaþ Gölü
Harzem
zar
ÝT
AL
YA
K U
Z E
Y A
F R
İ K A
Ýrtiþ
Cend
Aral Gölü
B Ü Y Ü K
FRANSA
R U S Y A
UR
YA
A V R U P A
NÇ
N
KA
İS
S İ B İ R Y A
Volga
Don
MA
D
İN
ı
ağ
AV
YA
Irm
Obi Irmağı
FİNLANDİYA
M
●●“Türk” adının anlamı ile ilgili olarak yapılan yorumlar içerisinde en çok kabul edilen görüş tarihçi A. Wambery ve Uygur
metinlerine ait olanlardır.
Ç
İN
D
E
N
İZ
İ
BENGAL
KÖRFEZİ
O K Y A N U S U
Genişleme alanları
Türklerin ilk ana yurtları
Göç yolları
0
750
1500
2250
3000 Km
Türklerin Ana Yurdu
Türklerin ana yurdu Orta Asya’dır. Orta Asya;
kuzeyde Sibirya, güneyde Hindikuş ve Karanlık Dağları, doğuda Kingan Dağları, batıda
Hazar Denizi ile çevrelenen geniş bir coğrafi
bölgedir. Bu geniş bölge içerisinde Türklerin ilk anayurdu; Altay - Sayan Dağları’nın
kuzeybatısı, Tanrı Dağları’nın kuzeyi, Aral
Gölü’nün çevresi ve Hazar Denizi’nin doğusu
arasında kalan bölgedir.
2 İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET
ORTA ASYA’NIN EN ESKİ
KÜLTÜR MERKEZLERİ
TÜRK GÖÇLERİ VE
SONUÇLARI
Yapılan araştırmalar sonucu Orta Asya Türk
kültürünün Paleolitik (Eski Taş) Devrine
kadar uzandığı görülmüştür. Orta Asya’nın
en eski kültür merkezleri şunlardır:
Orta Asya’da yaşayan Türkler, MÖ XVI. yüzyıl ile MS XI. yüzyıl arasında çeşitli nedenlerle Asya, Avrupa, Afrika kıtalarının değişik
bölgelerine göç etmişlerdir.
Anav Kültürü
MÖ 5000 - 3000 yılları arasında yaşanan bu
kültür Türkistan’ın başkenti Aşkabat yakınlarında ortaya çıkarılmıştır. Orta Asya’nın en
eski kültürüdür.
Kelteminar Kültürü
MÖ 3000 yıllarında yaşanmış olan bu kültür
Amuderya’nın deltasında bulunmuştur. Buradaki insanlar yerleşik hayat sürmüşlerdir.
Afanesyevo Kültürü
MÖ 3000 - 2000 yılları arasında yaşanan bu
kültür Altay - Sayan Dağları’nın kuzeybatısında bulunmuştur. Türklerin en eski kültürüdür.
Andronova Kültürü
MÖ 2000 - 1200 yılları arasında Hazar
Denizi’nin kuzeydoğusundan Ural Dağları’na
kadar uzanan bu kültür yayılma alanı en
geniş olanıdır. İlk defa tunçtan ve altından
eşyalara rastlanmıştır.
Karasuk Kültürü
MÖ 1200 - 700 yıllarını kapsar. Yenisey
Irmağı’nın kollarından biri olan Karasuk
Nehri’nden adını alır. Orta Asya uygarlığında
demir madeni ilk olarak bu kültürde işlenmiştir.
Tagar Kültürü
MÖ 700 - 100 yılları arasında yaşanan bu
kültür diğer kültürlerin içinde en genci ve
en gelişmiş olanıdır. Bu kültüre ait bıçaklar,
hançerler, ok uçları, altın süs eşyaları, iğne,
tarak gibi eşyalar bulunmuştur.
Göçlerin Başlıca Sebepleri
 İklim şartlarının değişmesi
→ Kuraklık
→ Uzun süren kışlar
→ Bölgenin çölleşmesi
 Nüfusun artması
→ Tarım alanlarının daralması
→ Otlakların yetersiz kalması
 Hastalıkların ortaya çıkması
→ Salgın hastalıkların çoğalması
→ Hayvan hastalıkları nedeniyle hayvancılığın gerilemesi
 Siyasi ve sosyal durum
→ Dış baskılar (Çin, Moğol)
→ Boylar arası mücadele
→ Yeni yurt edinme düşüncesi
 Bağımsızlık arzusu
Milattan Önceki Göçler
Milattan önceki dönemlerde kalabalık Türk
boylarından bir kısmı Çin’e, bir kısmı da
batıya doğru göç ederek İran üzerinden
Mezopotamya, Suriye ve Anadolu’ya kadar
ilerlediler. Yakutlar ve Çuvaşlar Sibirya’ya
doğru göç ettiler. Bir grup da Hindistan’a
doğru yayılmaya başladı.
Milattan Sonraki Göçler
Milattan sonraki göçler daha çok güneye (Çin)
ve batıya doğru olmuştur. Batıya göç edenlerden bir kısmı Hazar Denizi ve Karadeniz’in
kuzeyinden geçerek Orta Avrupa ve
Balkanlar’a kadar gelmiş, buralarda güçlü
devletler kurmuşlardır (Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Macarlar). Batıya gidenlerden diğer
bir grup Afganistan ve Kuzey Hindistan’a
yerleşip Akhunlar Devleti’ni kurmuştur.
İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET 3
na
ağ
Irm
ı
Siriderya(Seyhun)
ey
UR
MA
NÇ
Gobi Çölü
Tarım Havzası
Taklamakan Çölü
Karanlık Dağları
hu
n)
Gök Irma
ÇİN
ya
YA
R
SÝNT
Sarı Irmak
R
İRAN
Altay Dağları
Tanrı Dağları
Kaşgar
(C
SA
Buharaderya
i
Ganj Irmaðý
BURMA
IM
AD
İ
İskitlerin önemli özellikleri şunlardır:
ND
UMMAN
DENİZİ
Hİ
I
N
Çİ
AS
Dekkan
▪ Türklerin çok geniş coğrafi bölgelere yayılmaları, birçok devlet kurmaları, göçebe yaşamları ve yazıyı geç kullanmaları Türk tarihinin
incelenmesini zorlaştırmıştır.
A F R İ K A
u
niz
▪ İlk Türk göçleri belli bir hedef ve amaç doğrultusunda gerçekleşmiştir.
AP
MISIR
Am
De
▪ Türk göçleri belli bir liderin denetimi ve öncülüğünde yapılmıştır.
zar
▪ Türklerin atı evcilleştirmiş olmaları, göçebe
bir hayat sürmeleri, at arabası ve tekerleği
kullanmış olmaları göçleri kolaylaştırmıştır.
Ha
NOT
AR
iz
en
ıl D
 XI. yy’da Anadolu’ya girmeye başlayan
Oğuzlar, Anadolu’nun Türk yurdu olmasını
sağlamışlardır; ayrıca Anadolu’ya gelen
Türkler burada benliklerini kaybetmeyip
büyük devletler kurmuşlardır.
A K D E N İ Z
Harzem
am
 Çin’e gidenler kalabalık Çin nüfusundan
dolayı asimile olmuşlardır.
ANADOLU
K U
Z E
Y A
F R
İ K A
Baykal Gölü
Sayan Dağları
Ötüken
Balkaþ Gölü
Aral Gölü
KARADENİZ
ot
 Sibirya’ya gidenler uygarlık açısından
daha da geriye gitmişlerdir.
BALKANLAR
İT
AL
YA
Kız
 Avrupa’ya göç eden Türkler Hristiyanlığı
benimsemişler ve asimile olmuşlardır.
FRANSA
Ýrtiþ
Don R U S Y A
İ S K İ T L E R
Cend
A V R U P A
Nil
 Kavimler Göçü başladı.
S İ B İ R Y A
Volga
op
ez
 Türk kültür ve uygarlığı dünyanın dört bir
köşesine yayıldı. Değişik bölgelere göç
eden Türkler farklı kültürleri etkilediler ve
kendileride o kültürlerden etkilendiler. Bu
etkilenmeler sonucu Türk boyları arasında
dini, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasi
farklılıklar meydana geldi.
Obi Irmağı
FİNLANDİYA
M
 Macaristan merkez olmak üzere Avrupa’da
Hunlar, Avarlar, Bulgarlar ve Macarlar
devlet kurdular.
Le
 Orta Asya’da kalan Türk boyları Asya Hun
İmparatorluğu çatısı altında ilk siyasi
teşekkülünü oluşturdu. Bu devleti sırasıyla;
Göktürk ve Uygur devletleri takip etti. Bu
devletler Orta Asya’daki Türk kültürünü
devam ettirdiler.
Orta Asya kökenli, atlı göçebe bir topluluktur.
MÖ VII. yy’da batıya göç ederek Karadeniz’in
kuzeyinden Tuna Nehri’ne kadar uzanan topraklara yerleşmişlerdir.
SUR
İYE
 Göçler dört yöne de olmuştur. Orta Asya’
dan göç eden Türkler, Anadolu, Suriye,
Orta Avrupa ve Sibirya’ya yerleştiler.
İSKİTLER (SAKALAR)
İS
KA
N
D
İN
AV
YA
Göçlerin Sonuçları ve Önemi
Ç
İ
BENGAL
KÖRFEZİ
H İ N T O K Y A N U S U
● En yoğun olarak yaşadıkları
yer Kırım
Yarımadası’dır.
● Kimmerler, Medler, Persler, Asurlular ve
Urartular ile savaşan İskitler; Kafkas dağlarını aşarak Anadolu, Suriye, Filistin üzerinden Mısır sınırlarına kadar akınlarda
bulunmuşlardır.
● İran kaynaklarında adları Sakalar diye geçmektedir.
● Çoğunluğu göçebedir. İskitler birçok kaynakta Türk olarak geçer.
● Yaşam tarzları, gelenek ve görenekleri,
dilleri, sanatları diğer Türk topluluklarıyla
bağlantılıydı.
● İskitler çok tanrılı bir tabiat dinine inanırlardı. Tanrıların en büyüğü Göktanrı’ydı.
● İskitler Orta Asya ve atlı göçebe kültürünü,
Ön Asya toplumlarına tanıtmışlardır.
● Bilinen en önemli hükümdarları Alp Er
Tunga’dır. Herodot tarihinde Alp Er Tunga,
Modova adıyla anılmaktadır.
● Ön Asya toplumlarıyla yaptıkları mücadeleleri Alp Er Tunga Destanı’nda anlatmışlardır. İranlı şair Firdevsi’nin Şehname
adlı eserinde bu konu İran-Turan mücadelesi şeklinde geçer. Şehname’de Alp Er
Tunga Afrasiyap adıyla anılmaktadır. Diğer
önemli destanları ise Şu Destanı’dır.
● Falcılık, büyücülük (hekimlik) ve maden
işlemeciliğinde oldukça ileri gitmişlerdir.
0
28 İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET
Önemli Türk Destanları
Alp Er
Tunga
Destanı
İskit
Hükümdarı
Alper
Tunga’nın ölümü üzerine yakılan bir ağıttır.
Oğuz
Kağan
Destanı
Mete Han’ın hayatı ile Orta
Asya’da siyasal birliği sağlaması ve ülkesini oğulları arasında bölüştürmesini anlatır.
Hunlara ait olan bu destan
Türklerin ortak destanıdır.
Türeyiş
(Yaradılış)
Destanı
Uygur destanıdır. Bir Hun hakanının kızlarını tanrılarla evlendirmesi bu evlilikten doğan
çocukların bozkurt ruhuna
sahip olmaları ve böylece
çoğaldıkları anlatılır.
Göktürk destanıdır. Bir savaştan yenik çıkan Göktürkler’in
Ergenekon denilen yerde gizErgenekon lenip çoğalmaları ve ardından
bulundukları dağı eriterek,
Destanı
Ergenekon topraklarından çıkmak için verdikleri mücadele
anlatılır.
Göç
Destanı
Uygur destanıdır. Kutsal bir
kayanın yok olması ile Türk
ilinde başlayan kıtlıkla beraber
göç etmek zorunda kalındığı
anlatılır.
Manas
Destanı
Kırgızlara aittir. En uzun Türk
destanıdır. Birleşmiş Milletler
tarafından 2000 yılında dünyaya tanıtılmıştır.
Dede
Korkut
Hikâyeleri
Oğuz Kağan Destanı’ndaki
olaylar ayrı ayrı anlatılmış. 16.
yüzyıl sonlarında yazıya geçirilmiştir. Destanla halk hikâyesi
arasında bir geçiş özelliği gösterir.
 Örnek Soru
Türkleri dağı eriterek yaşadığı yerden çıkışını
anlatan sözlü edebiyat ürünü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Göç Destanı
B) Manas Destanı
C) Ergenekon Destanı
D) Türeyiş Destanı
E) Oğuz Kağan Destanı
Cevap: C
Tarih Boyunca Türklerin Kullandıkları
Takvimler
On İki
Hayvanlı
Takvim
Güneş yılı esaslıdır. Her yıla bir
hayvan ismi verilir. 12 aydan oluşur. 1 yıl 365 gün 5 saattir. Türklerin kullandığı ilk takvim olup Çinliler ve Tibetlilerde kullanmıştır.
Hicri
Takvim
Ay yılı esaslıdır. İlk kez Hz. Ömer
zamanında kullanılmaya başlanmıştır. Hicret başlangıçlıdır (622).
Bir yıl 354 gündür. Ülkemizde
1926’da kaldırılan bu takvim günümüzde sadece dini ay ve günlerin
belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Celali
Takvimi
Büyük Selçuklu Devleti’nde Melikşah tarafından yaptırılmıştır. Bir yıl
365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Başlangıç tarihi olarak 1079
yılı kabul edilmiştir. Ayrıca Babürler tarafından da kullanılmıştır.
Güneş yılı esaslıdır. İran kökenlidir.
Rumi
Takvim
Güneş yılı esaslı bir takvimdir. Bir
yıl 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Osmanlılarda 1839 yılından
itibaren mali işlerde aksama olmaması için kullanılmaya başlanmıştır. Sadece ekonomik alanda kullanılmıştır. Başlangıç tarihi olarak
Hicret kabul edilmiştir.
Miladi
Takvim
Güneş yılı esaslıdır. Bir yıl 365
gün 6 saat olarak kabul edilmiştir.
Mısırlılar ve Romalılar geliştirmiştir. Hz. İsa’nın doğumu (Milat “0”)
başlangıç kabul edilmiştir. Başlangıç olarak 1 Ocak tarihi kabul edilmiştir. Ülkemizde 1 Ocak 1926’dan
itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
30 İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET
1.
İlk Türk Devletleri ve
TEST Kültür - Medeniyet
1. Uygur Türkleri, başta Budizm olmak üzere
çeşitli dinlere bağlı değişik kültürlerle ilişki
kurdukları halde dini terimlerin bile Türkçe
karşılıklarını kullanmaya özen göstermişlerdir.
Uygurlar bu davranışlarıyla aşağıdakilerden hangisini korumaya çalışmışlardır?
A)
B)
C)
D)
E)
Toprak bütünlüğünü
Yönetim biçimlerini
Milli benliklerini
Toplumda eşitlik anlayışını
Eski inanç sistemlerini
4. Eski Türklerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi Türk ulusunun demokrasiye yatkınlığının bir kanıtıdır?
A) Yönetimleri altındaki kavimlere eşitlik
ve adaletle hükmetmeleri
B) Komşuları ile iyi ilişkiler kurmuş
olmaları
C) Devlet yönetiminde hakanların yetkilerini sınırlayan bir kurultayın bulunması
D) Çok çabuk teşkilatlanıp devlet kurabilme yeteneği
E) Hakanların sefere çıktığı zamanlarda
yerine eşlerinin vekalet etmesi
5. İlk Türk devletlerinde besteye ne denilirdi?
A)
B)
C)
D)
E)
İr
Bediz
Küg
Çevgan
Köpürge
2. Türk tarihi açısından “yuğ” aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?
A)
B)
C)
D)
E)
Hükümdar soyunu
Hükümdarlık törenini
Danışma meclisini
Süsleme sanatını
Cenaze törenini
3. Uygurlar, Orta Asya’daki diğer Türk
devletlerine göre;
I.
6. Aşağıdakilerden hangisi, Türk devletlerinde ülkenin hükümdar ailesinin
ortak malı sayılması geleneğinin bir
sonucu değildir?
A)
B)
C)
D)
E)
Parçalanmanın hızlanması
Çok sayıda Türk devleti kurulması
Güçlü orduların oluşturulması
Dış baskıların artması
Kardeş kavgalarına rastlanması
7. İslamiyetten önce Türkler;
Halıcılık
II. Demircilik
I.
III. Tarım
II. Ulusal devlet
IV. Resim ve heykel
III. Federal yönetim
alanlarının hangilerinde daha başarılı
olmuşlardır?
gibi yönetim biçimlerinden hangilerini
benimsemişlerdir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II ve III
D) II ve IV
C) I ve II
D) I ve III
E) III ve IV
Sosyal devlet
E) I, II ve III
44 İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET
n
ka H A R E Z M
na
a
Merv
nd
Da vaşı
Sa
lü
r
inle
Pas Trabzon
şı
a
v
Sa
Bakü
Erzurum
Diyarbakır
Musul
Buhara
Semerkant
Dandanakan
Bağdat
AKDENİZ
lü
l Gö
Ara
r Gö
Haza
u
rluğ
rato
KARADENİZ
mpa
İ
s
n
Biza
Rey
İRAN
Nişabur
Kudüs
Gazze
Basra
Ba
sr
İsfahan
a
Kabil
GAZNELİLER
Tuğrul Bey adına
Nişabur’da bastırdığı
para
Kö
r
fe
zi
Büyük Selçuklu Devleti Haritası
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NİN
KURULUŞ VE YÜKSELİŞİ
Tuğrul Bey Dönemi (1040 - 1063)
● Yurt ed�nmek amacıyla Gazne Devlet�
�le büyük b�r mücadeleye g�ren Tuğrul ve
Çağrı Beyler, b�r yandan da Anadolu’ya
keş�f amacıyla akınlar düzenled�ler.
● 1035 yılında Horasan’a gelen Selçuklular,
Gaznel� Mesut’tan buraya yerleşmek �ç�n
�z�n �sted�ler. Gaznel� Mesut bunu kabul
etmed� ve Selçuklular üzer�ne ordu gönderd�. Selçuklular, Gaznel�ler karşısında
Nesa (1035) ve Serahs (1037) savaşlarını
kazanarak N�şabur’da �lk defa bağımsızlıklarını �lan ett�ler. Ancak Sultan Mesut’un
N�şabur’u ger� alması üzer�ne bağımsızlıkları kısa sürel� oldu. Çöllere çek�len Tuğrul Bey ertes� yıl yapılan Dandanakan
Savaşı’yla Gazne Devlet�’n� ağır b�r yen�lg�ye uğrattı.
● Dandanakan Savaşı (1040) sonucunda;
 Gazne Devlet� çökme sürec�ne g�rerken,
Selçuklular tüm kurumlarıyla b�r devlet
hal�ne geld�ler.
 Büyük Selçuklu devlet� resmen kuruldu.
 Hal�fen�n onayıyla Sultan �lan ed�len Tuğrul Bey, Rey şehr�n� başkent yaptı.
 Selçuklu Türkler�n�n batıya doğru �lerley�ş� hızlandı.
● Tuğrul Bey amcası Musa Yabgu ve kardeş�
Çağrı Bey aracılığıyla doğuya ve güneye
seferler düzenled�. Kend�s� �se Anadolu’nun
feth�yle �lg�lend�. İbrah�m Y�nal komutasında Anadolu’ya gönderd�ğ� Selçuklu
ordusu Pas�nler Savaşı’nda (1048) B�zans,
Gürcü ve Ermen� b�rleş�k ordusunu yend�.
● Pas�nler Savaşı sonucunda;
 Trabzon’a kadar olan yerler ele geç�r�ld�.
 Pek çok gan�met ve es�r ele geç�r�ld�.
 Anadolu’da �lk büyük başarı kazanılmış
oldu.
 Doğu Anadolu’da B�zans’ın asker� gücü
öneml� ölçüde kırıldı.
 Türk - Ermen� �l�şk�ler� başladı.
NOT
Pasinler Savaşı Bizans ile bir Türk-İslam devleti
(Selçuklular) arasındaki ilk savaştır.
OSMANLI DEVLETİ VE KÜLTÜR - MEDENİYET 119
rol oynamıştır. Savaşlar, Akden�z’�n tek hak�m�n�n Vened�kl�ler olmadığını kanıtlamıştır.
Mora Yarımadası’nın feth� tamamlanmıştır.
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ
(1512 - 1520)
D. Osmanlı - İran İlişkileri
● Akkoyunlu Devlet� topraklarında 1502’de
Şah İsma�l tarafından Safev� Devlet�
kuruldu.
● Şah İsma�l Türk�stan, İran ve Kafkaslarda
büyük b�r devlet kurmayı amaçladı.
● Şah İsma�l Anadolu’da ş��l�k mezheb�n� desteklem�ş, Şahkulu İsyanı’nın çıkmasında
etk�l� olmuştur (Antalya yöres�).
● Safev� Devlet�’n�n Doğu Anadolu’da başlattığı kışkırtmalar üzer�ne başlayan bu �syan,
bu dönemde tamamen bastırılamadı. Şahkulu İsyanı Yavuz’un tahta çıkışını hızlandırdı.
NOT
Şahkulu İsyanı’nda II. Bayezid’in ılımlı politika
izlemesi oğlu Yavuz ile karşı karşıya gelmesine
neden oldu (Karıştıran Savaşı). Yavuz, savaşı kaybetmiş olsa da yeniçerilerin desteği sonucunda
başa geçmiştir.
● Çev�k, sert ve cesur olmasından dolayı
kend�s�ne “Yavuz” unvanı ver�ld�.
● İlk Osmanlı Devlet� hal�fes�d�r.
● Devlet adamları ve yen�çer�ler�n desteğ�yle
tahta çıkmıştır.
● Osmanlı tar�h�nde babasını tahttan �nd�r�p pad�şah olan tek k�ş�d�r.
● Kardeşler� Ahmet ve Korkut’u ortadan kaldırmıştır.
● H�ç batıya sefer yapmamıştır. Seferler�n�
doğuya ve güneye yapmıştır.
Belgrad
IM
D
E
HA
NL
IĞI
BOĞDAN
Kırım
Bükreş
BOSNA HERSEK
1475
EFLAK
SIBISTAN
1462
A
1459
Çaldıran Savaşı
K
1463
KIR
K
A
R
A
N
İ
Z
A
Sofya
K
Dobruca
F
BULGARİSTAN
S
A
İznik
Erzurum
Ankara
Erzincan Malazgirt
1462
Kayseri
Hakkari
Konya
Adana
Antalya
Urfa
Mardin
Antakya
Halep
Şam
LE
1460
Van
Diyarbakır
İzmir
Tİ
Mora
Bursa
Midilli
E G E
Eğribo
D E N İ Z İ
Limni
1466
Teselya
Rize
Kars
Turnadağı Savaşı
Selanik
I
S
I
E
N
İ
Kıbrıs
Z
D
D
K
K
E
M
LÜ
A
E
V
Girit
Mercidabık Savaşı
M
II. Bayezid Dönemi’nde Kili ve Akkerman toprakları alınarak Boğdan’ın fethi tamamlandı. Osmanlı toprakları Karadeniz’in batısında Kırım ile
birleşti. İspanya’da baskı altında olan Yahudiler
Osmanlı topraklarına yerleştirildi.
Trabzon
İstanbul
MAKEDONYA
1479
NOT
Y
Sinop
Edirne
ARNAVUTLUK
M
Ba
sr
a
Kö
Ridaniye Savaşı
R
rf
ez
i
Medine
E. II. Bayezid Dönemi’ndeki Diğer
Önemli Gelişmeler
Mekke
● Karamanoğullarına tamamen son verd�.
A. Osmanlı - İran ilişkileri
● İlk kez Kağıthane’de barut yapımev�
kuruldu.
İran’da kurulan Safev� Devlet�’n�n hükümdarı
Şah İsma�l Anadolu’da Ş�� propagandası
yaparak ayaklanmalar çıkarıp Anadolu’yu ele
geç�rmek �st�yordu. II. Beyazıd Dönem�’nde
Osmanlı - İran �l�şk�ler� Anadolu’dak� Ş�� faal�yetler� sebeb� �le bozulmuştu. Yavuz Sultan
Sel�m kardeş�n� ortadan kaldırdıktan sonra
İran sefer�ne çıkarak Şah İsma�l’� İran sefer�nde mağlup ett�. (Çaldıran Savaşı, 1514)
● İlk kez avarız verg�s� toplanmaya başlandı.
● Ed�rne’de Osmanlı Devlet�’n�n �lk akıl hastanes� olan Beyazıd Darüşş�fahanes� yaptırıldı.
● İlk kez Musev�ler tarafından İstanbul’da
basımev� açıldı.
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 531
● ABD, Japonya’ya karşı atom bombası
kullandı. Japonya, ABD orduları tarafından
işgal edildi.
● Savaştan sonra Almanya doğu ve batı
olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
● II. Dünya Savaşı sırasında dünya barışını sağlamak amacıyla ABD ve İngiltere,
Atlantik Bildirisi’ni yayınlayarak Birleşmiş Milletler Teşkilatının temelini attı.
1943’te de Moskova Konferansı ile ABD,
İngiltere, SSCB ve Çin daimî bir barış teşkilatının kurulması üzerinde anlaşmaya
vardı. Şubat 1945’te Yalta Konferansı’nda
ABD, İngiltere ve SSCB, Mart 1945’e kadar
Mihver Devletler’e savaş ilan eden devletlerin Birleşmiş Milletlere üye olarak kabul
edilmesine karar verdi. Aynı yıl San Francisco Konferansı sonunda Birleşmiş Milletler Antlaşması kabul edilerek Birleşmiş
Milletler Teşkilatı kuruldu ve Milletler
Cemiyeti 19 Nisan 1946’da yetkilerini bu
teşkilata devretti.
● SSCB ve ABD dünyanın en büyük devletleri haline gelmiştir. ABD’nin atom bombasına sahip olması, Birleşmiş Milletlerin
New York’u, Uluslararası Para Fonu’nun
Washington’u merkez olarak seçmesi
ABD’nin gücünü arttırmıştır. Sovyetler Birliği ise Macaristan, Bulgaristan, Romanya
ve Çekoslovakya gibi devletleri denetimi
altına alıp komünist yönetimini bu ülkelere
yaymıştır. Devletler İkinci Dünya Savaşı
sonunda önemli güç haline gelen ABD
ve SSCB’nin liderliğinde ideolojik ayrılığa
dayalı “Batı Bloğu” ve “Doğu Bloğu” adı
altında gruplara ayrılmıştır. Gruplaşma
ABD yanlısı NATO (1949) ve SSCB yanlısı Varşova Paktı’nın (1955) kurulmasına
neden olmuştur.
İngiltere (Churchill)
ABD (Roosevelt)
2. Ekonomik Sonuçlar
● II. Dünya Savaşı Avrupa’da birçok kentin
hasar görmesine, fabrikaların, limanların
ve demiryolu hatlarının yıkılmasına üretim
ve ticaretin olumsuz yönde etkilenmesine
sebep oldu.
● Washington’da, 45 ülkenin imzasıyla “Uluslararası Para Fonu” (IMF) kuruldu.
● 1949’da ekonomi eski canlılığına kavuştu.
Avrupa, SSCB ve Japonya’da ilerlemeler
görüldü.
● Savaştan sonra Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) kuruldu
(1949’da ise Avrupa Konseyi kuruldu).
Çünkü bu savaş, sanayi kuruluşlarının
yıkılmasına ve devletlerin ekonomilerinin
bozulmasına yol açmıştır. Savaşın getirdiği
maddi zarar 2 trilyon doları aşmış, dünya
ticareti durma noktasına gelmiş, tarım ve
sanayi %70’lere kadar düşüş göstermiştir.
3. Toplumsal Sonuçlar
● II. Dünya Savaşı cephe gerisindeki sivillerin de hayatını kaybettiği bir savaş olmuştur. Savaşta 60 milyona yakın kişi hayatını
kaybetti.
● Savaş sonunda Avrupa ve Asya’da çeşitli
nüfus hareketleri görüldü.
● II. Dünya Savaşı’nda insan hakları ve uluslararası anlaşmalar ihlal edildi. II. Dünya
Savaşı’nda yaşananlardan dolayı “Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşme” 9 Aralık
1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edildi. 10 Aralık 1948’de Birleşmiş Milletler Teşkilatı, “İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi”ni kabul etti.
SSCB (Stalin)
Yalta Konferansı