BAZI TÜMÖRLERDE KULLANILMASI ONERİLEN TUMOR

BAZI TÜMÖRLERDE KULLANILMASI ONERİLEN TUMOR BELİRTEÇLERİ
(National Academy of Clinical Biochemistry)
Tarama / Erken Tespit
Tanı
Evreleme / Prognoz
RekürrensTespiti Tedavinin İzlenmesi
Testikuler tümörler
Önerilen belirteç yoktur
AFP, hCG, LDH
AFP, hCG, LDH
AFP, hCG, LDH
AFP, hCG, LDH
Prostat kanseri
PSA, %fPSA, (rektal muayene)
PSA, %fPSA, (rektal muayene)
PSA, (rektal muayene &
biyopsi)
PSA
PSA
Kolorektal kanser
GGK (>50y) (yüksek riskli grupta
genetik test)
Önerilen belirteç yoktur
CEA
CEA
CEA
Karaciğer kanseri
AFP (yüksek riskli kişiler)
AFP
AFP
AFP
AFP
Over kanseri
CA125 (sadece herediter
sendromlarda erken tespit için
TVUS ile kombine)
CA125 (sadece postmenapozal
kadınlarda)
CA125
CA125
CA125
Meme kanseri
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
ER, PR, HER-2, uA, PAI-1
Önerilen belirteç yoktur
CA15-3, CEA (ilerlemiş
hastalık takibinde)
Mide kanseri
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur Önerilen belirteç yoktur
Mesane kanseri
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur Önerilen belirteç yoktur
Pankreas kanseri
Önerilen belirteç yoktur
CA19-9 (sadece BT ve USG
altında muayene ile birlikte)
CA19-9
CA19-9 (palyatif terapide
Önerilen belirteç yoktur görüntüleme ile birlikte ya
da küratif cerrahiden sonra)
Serviks kanseri
Önerilen belirteç yoktur
SCC
SCC
SCC
SCC
(squamoz cell ca’da)
(squamoz cell ca’da)
(squamoz cell ca’da)
(squamoz cell ca’da)
Monoklonal
Gammopatiler
Serum Protein Elektroforezi, Serum İmmünofiksasyon, Serum Serbest Hafif Zincir Düzeyleri, Viskozite, Beta 2 Mikroglobulin, İdrar Protein Elektroforezi,
Tiroid kanseri
Önerilen belirteç yoktur
İdrar İmmünofiksasyon ve İdrar Hafif Zincir Düzeyleri
Önerilen belirteç yoktur
Önerilen belirteç yoktur
Tiroglobulin;
tiroglobulin antikorları
Tiroglobulin; tiroglobulin
antikorları
Bütün diagnostik testler gibi, tümör belirteçleri de
klinik durumlarda klinisyene diğer bulgu ve test
sonuçları ile birlikte yardımcı olan testlerdir. Tümör
belirteç sonuçları ile tanı, tedavi ve takip ile ilgili
önemli klinik kararlar alınması gerekebilir.
Serumda belirli tümörlerle ilgili olan antijenlerin
tespiti için monoklonal antikorlar kullanılmaktadır.
Bu
tümör
belirteçlerinin,
tedaviye
yanıtın
değerlendirilmesi ve erken relapsların tespitinde
kullanılması uygundur. Prostat spesifik antijen
(PSA) dışında tümör belirteçleri tarama amacı ile
kullanılacak sensitivite ve spesifiteye sahip
değillerdir. PSA prostat kanserinin tarama ve
rekürrens tespitinde kullanılır.
CEA kolorektal kanser relapslarının tespitinde
kullanılır. CA19-9 pankreatik kitlelerin natürü
konusunda yardımcı olur. CA125 postmenopozal
kadınlarda pelvik kitlelerin değerlendirilmesi, over
kanseri olanlarda tedaviye yanıtın izlenmesi ve
rekürrenslerin tespitinde kullanılır. Alfa-fetoprotein
(AFP), hepatosellüler karsinoma için bir belirteçtir ve
bazen özel olarak seçilmiş popülasyonlarda tarama
amacıyla ve hepatik malignite gelişme riski olan
hastalarda hepatik kitlelerin değerlendirilmesinde
kullanılabilir.
Human chorionic gonadotropin’in beta subüniti (βhCG) gestasyonel trofoblastik hastalık tanı ve
takibinde ayrılmaz bir parçadır. Kombine AFP ve βhCG çalışması non-seminamatöz germ cell
tümörlerinin değerlendirme ve tedavisinin temel
yardımcılarındandır. Kötü diferansiye metastatik
kanserin potansiyel kaynaklarının belirlenmesinde
de yardımcı olabilirler.
Tümör belirteçlerinin kullanımı
• Risk belirlenmesi
• Erken kanser taraması
• Tanının kesinleştirilmesi
• Prognozun belirlenmesi
• Tedavi seçimi
• Hastalık rekürrensi ya da progresyonu için takip
Tümör belirteçlerinin sonuçlarının yanlış rapor
edilmesi, diğer pek çok laboratuvar testine göre
hastalarda daha çok ALARM etkisi yaratır.
TÜMÖR BELİRTEÇ SONUÇLARI
DEĞERLENDİRİLİRKEN BİLİNMESİ GEREKEN
NOKTALAR:
• Uygun referans aralıklarının varlığı (tedavi
öncesi “base-line” değeri bilinmelidir. Referans
aralığı içerisindeki artışlar anlamlı olabilir.)
• Ne kadar değişimin önemli olduğu bilinmeli
(Genellikle %25’i geçen değişiklik önem
taşımakta, ancak çalışmalar sürmektedir)
• Belirteç yarı ömürleri bilinmeli (Ör. AFP, hCG)
• Belirteçler eski sonuçlarla birlikte raporlanmalı
• Belirteç ölçümlerinin frekansı ile ilgili öneriler
(belirteç düzeyindeki belirgin artış mutlaka teyit
edilmeli)
• Laboratuvar ve klinik ekip arasında iletişim
(Laboratuvar tarafından sağlanmalı ve sürdürülmeli)
• Erkeklerde rutin olarak CA125 ölçülmemelidir.
• Sadece meme kanseri kesinleşmiş erkeklerde
CA15.3 ölçülebilir.
• CA125 menstruasyon sırasında
melidir, 2 ila 3 kat yükselebilir.
ölçülme-
• Kolestazın Ca19.9 düzeylerini belirgin olarak
yükseltebileceği unutulmamalıdır.
• İdrar yolu enfeksiyonları ve prostatit’in PSA
düzeylerini yükseltebileceği dikkate alınmaldır.
TÜMÖR
BELİRTEÇLERİNİN
UYGUN
KULLANIMI